علي شيدفر
بيست و پنجمين دوره جشنواره بين المللي تئاتر فجر فعاليت خود را آغاز كرده است. اما امسال مهمترين رويداد تئاتري كشور متفاوت از دوره هاي قبل شروع به كار كرد. طبق تصميم گيري هاي صورت گرفته امسال اين جشنواره محل عرضه آثار برتري هستند كه در يك سال گذشته روي صحنه رفته اند.
دكتر ايماني ،معاونت هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي معتقد است اين امر سبب مي شود اجراي عمومي نمايش ها از اين پس بيشتر مورد توجه قرارگيرد و از طرف ديگر سياست وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي بر گسترش و ارتقاي هنر تئاتر در استانهاست.
در روزهاي برگزاري جشنواره تئاتر فجر با دكتر ايماني در مورد تغيير و تحولات اين دوره، كيفيت نمايش ها ،حضور گروه هاي خارجي و دستاوردهاي جشنواره تئاتر فجر صحبت كرديم كه در زير مي خوانيد.
* جشنواره بين المللي تئاتر فجر بيست وپنجمين دوره فعاليت خود را آغاز كرده است. ارزيابي شما از تغييرات اين دوره جشنواره نسبت به دوره هاي پيشين چيست؟
- جشنواره بين المللي تئاتر فجر يك نقطه عطف در روند و جريان تئاتر كشور محسوب مي شود و امروز جايگاه ويژه اي در هنر نمايش چه در داخل و چه در سطح بين المللي دارد. امسال بيست وپنجمين جشنواره بين المللي تئاتر فجر برگزار مي شود و ربع قرن از سابقه اين رويداد مهم هنري مي گذرد. در دوره هاي مختلف تلاش هاي زيادي در برگزاري جشنواره تئاتر صورت گرفته و مي توان گفت اين جشنواره منشأ تحولات و پيشرفت هايي در عرصه هنر نمايش كشور چه در مركز و چه در شهرستان ها بوده است. خب، در گذشته جشنواره تئاتر فجر به صورت رقابتي برگزار مي شد و گروه هاي پذيرفته شده در جشنواره با هم به رقابت مي پرداختند و اولين اجراي خود را در معرض داوري كارشناسان و هنرمندان قرار مي دادند و اين شيوه ادامه داشت تا دوره قبل كه قرار شد جشنواره محل عرضه آثار برگزيده و برتر يك سال گذشته باشد كه اجراي عمومي داشته اند.
در واقع همين نشان مي دهد كه در رويكرد جديد توجه ويژه اي به اجراي عمومي نمايش ها شده چون هدف اصلي رونق تئاتر كشور و ارتباط با مخاطبان و توليد و اجراي نمايش هاست. البته اين شيوه جديد فقط مختص ايران نيست و در كشورهاي مختلف دنيا جشنواره ها به همين صورت برگزار مي شود. بنابراين برگزاري جشنواره به شكل جديد كه نمايش هايي كه در طول سال روي صحنه رفته اند گزينش و انتخاب مي شوند مي تواند از جنبه هايي مورد توجه قرار گيرد. از يك سوي آثار برگزيده سال از سراسر كشور كه اجراهايي عمومي داشته اند وارد جشنواره مي شوند و اين بيانگر آن است كه حضور در جشنواره تئاتر فجر خود يك ارزش و اعتبار است. از سوي ديگر جشنواره تئاتر فجر مي تواند مسير حركت و روند تئاتر كشور را تعيين كند؛ به عبارتي جشنواره با تعيين الگوها جريان و روندي را مي تواند براي تئاتر كشور مشخص سازد.
از طرف ديگر سياستي كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در توجه به گسترش و ارتقاي هنر در استان ها دارد، در جشنواره نيز اين رويكرد مورد توجه قرار مي گيرد و آثار منتخب جشنواره هاي منطقه اي فرصت پيدا مي كنند كه در كنار هنرمندان حرفه اي نمايش هاي خود را روي صحنه ببرند. به منظور تقويت نمايش در استان ها، معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برنامه هايي را در جهت تقويت و تجهيز انجمن هاي نمايش شهرستان ها، توليد و اجراي عمومي نمايش ها و آموزش آغاز كرده است. بر اساس تفاهم نامه اي كه در اين راستا با ادارات كل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان ها امضا شده و بيش از پنجاه برنامه، طرح و جشنواره در حوزه تئاتر استان ها و شهرستان ها انجام خواهد شد. اين فعاليت ها به تقويت تئاتر شهرستان ها كمك مي كند تا آنها هم حضوري فعال تر و پوياتر در جشنواره بين المللي داشته باشند و زمينه اي براي شناسايي استعدادها فراهم مي آورد.
در بخش بين المللي هم صاحبنظران و استادان و هنرمندان تئاتر حضور پيدا مي كنند كه زمينه تبادل انديشه و فرهنگ استاد مي تواند به ارتقاي هنر نمايش به لحاظ تخصصي كمك بسياري كند.
بنابراين مي توان چنين گفت كه جشنواره بين المللي تئاتر فجر يك نقطه عطف براي تعيين روند و جريان آينده تئاتر كشور است كه هم مي تواند هنر نمايش با در نظر گرفتن نيازها و خواسته هاي جامعه و مخاطبان را گسترش دهد و هم ارتقاي اين هنر زنده را به لحاظ تخصصي موجب شود.
* به تغييرات در شيوه برگزاري جشنواره اشاره كرديد اما از لحاظ كيفيت آثار و چگونگي نمايش ها جشنواره امسال را چگونه مي بينيد؟ آثار شركت كننده در جشنواره چه در بخش داخلي و چه در بخش بين الملل داراي چه ويژگي هايي است؟
- امسال دومين دوره اي است كه جشنواره بين المللي تئاتر فجر با شيوه جديد برگزار مي شود. يعني آثار از بين نمايش هايي كه اجراي عمومي داشته اند انتخاب و در جشنواره حضور دارند. جشنواره با حضور گروه هاي داخلي و بين المللي در بخش هاي مختلف است و شايد بتوان گفت با توجه به سياست وزارت ارشاد در راستاي حمايت و توجه بر آثار مبتني بر داشته هاي فرهنگي، ملي و ديني جشنواره امسال هم شاهد آثار بيشتر و به لحاظ كيفي پربارتري در جشنواره باشيم.
* تئاتر براي همه امسال هم به عنوان شعار جشنواره انتخاب شده است. به نظر شما جشنواره و به طور كلي تئاتر ما تا چه اندازه به سمت اين هدف گام برمي دارد و تا چه حد به تحقق آن نزديك شده است؟
- اين كه شعار تئاتر براي همه در چند دوره اخير جشنواره بين المللي تئاتر فجر مطرح شده و تكرار مي شود، بيانگر نگاه مسئولان فرهنگي و هنري به اين است كه همه مردم در هر نقطه اي بايد از اين هنر زنده و پويا استفاده كنند. ديگر دوره هنر براي هنر سپري شده و هنر نمايش بايد بتواند با مخاطبان ارتباط برقرار كند چراكه تئاتر با مخاطب زنده است. وقتي هنر نمايش مي تواند با مردم ارتباط برقرار كند كه نيازها و خواسته هاي آنان را بيان كند. بنابراين ما معتقديم كه مخاطب تئاتر نبايد گروه خاصي باشند بلكه همه مردم از هر گروه و قشري بتوانند با نمايش ها رابطه برقرار كنند و حتي هم ذات پنداري كنند. زماني تئاتر مي تواند در برقراري رابطه با مردم موفق باشد كه به ارزش هاي فرهنگي، ملي و ديني مخاطبان خود توجه كند. در اين سال ها حركت هاي خوبي در جهت تحقق اين شعار صورت گرفته و موفقيت هايي هم حاصل شده اما هنوز فاصله زيادي تا نقطه مطلوب وجود دارد.
* بزرگترين جشنواره تئاتري كشور كه هر سال مقارن با جشن هاي پيروزي انقلاب اسلامي برگزار مي شود تا چه حد مطابق با دستاوردهاي آن است و چه ميزان سلايق در آن دخالت دارد؟
- به هر حال هر جشنواره و برنامه اي كه برگزار مي شود در چارچوب ارزش ها و آرمان هاي ملي، فرهنگي و ديني و اهداف انقلاب شكوهمند اسلامي است. جشنواره هاي فجر هم در راستاي اهداف و برنامه هاي نظام و انقلاب اسلامي است. در جشنواره ها سلايق شخصي دخالت ندارد فقط رعايت چارچوب ها و استفاده از نظرات مشورتي هنرمندان و صاحب نظران براي برگزاري هرچه بهتر جشنواره مورد توجه قرار مي گيرد كه نمي توان آن را دخالت سليقه تلقي كرد.
* با توجه به تعامل صورت گرفته با كشورهاي مختلف و حضور گروه هاي خارجي در اين جشنواره يا شركت گروه هاي ايراني در جشنواره هاي خارجي، چقدر در ترويج فرهنگ ملي و اسلامي مان موفق بوده ايم؟
- جشنواره ها و برنامه هايي كه جنبه بين المللي دارند، جايگاه و فرصت مناسبي براي تعامل و گفت وگوي فرهنگ ها هستند و فقط به اين محدود نيست كه گروهي از كشوري ديگر به اجراي برنامه بپردازد. اعزام گروه هاي نمايشي مختلف به خارج از كشور و حضور در جشنواره هاي بين المللي دستاوردهاي خوبي در جهت معرفي فرهنگ و هنر ايران امروز- كه پشتوانه غني و ارزشمندي را هم دارد- داشته و خواهد داشت. ما هم تلاش داريم ارتباطات بين المللي را در عرصه هنر گسترش دهيم تا از طريق زبان هنر، كشور و فرهنگ ايران را بهتر بشناسانيم. از سوي ديگر حضور صاحب نظران و هنرمندان خارجي در كنار هنرمندان ايراني مي تواند زمينه تبادل نظر را در جهت ارتقاي هنر به لحاظ تخصصي تر فراهم كند. خوشبختانه مي توان گفت در اين زمينه تا حدودي موفق بوديم.
* بزرگترين دستاوردي كه بايد جشنواره فجر داشته باشد به نظر شما چيست و چه زمان يا چگونه محقق خواهد شد؟
- بزرگترين دستاوردي كه جشنواره بين المللي تئاتر فجر مي تواند داشته باشد تعيين مسير جريان تئاتر كشور است كه گفتيم در رويكرد جديد و در راستاي سياست هاي فرهنگي و هنري دولت نهم سعي مي شود مبتني بر داشته ها و ارزش هاي فرهنگي و ديني خودمان باشد كه اگر اين اتفاق بيفتد دستاوردها و نتايج مثبت بعدي هم حاصل مي شود و مخاطبان از تئاتر استقبال مي كنند و هنر نمايش كه خاستگاه مردمي داشته است، دوباره جايگاه اصلي خود را در بين مردم پيدا خواهد كرد.
