بررسي مرگ خاموش بر اثر گاز گرفتگي
قاتل نامريي
|
|
سميه صيادي فر
۳ نفر از اعضاي خانواده اي بر اثر گاز گرفتگي در خانه شان جان باختند. ساعت 20 پنج شنبه ساكنان آپارتماني در خيابان شهيد طاهريان در شريعتي با مركز فوريت هاي پليسي 110 تهران تماس گرفته و اعلام كردند، از خانه يكي از ساكنان بوي گاز به مشام مي رسد و در حالي كه آنها در خانه حضور دارند كسي در را باز نمي كند. با اطلاع موضوع گروهي از ماموران كلانتري 106 نامجو براي بررسي ماجرا به محل اعزام و با شكستن در خانه مورد نظر در طبقه دوم آپارتمان شماره 24 وارد آنجا شدند. ماموران با ورود به داخل خانه با اجساد دو زن و پسر نوجواني روبه رو شدند. قربانيان زهره 36 ساله، زيبا 23 ساله و ميلاد 14 ساله نام داشتند كه به دليل گاز گرفتگي جان سپرده بودند. نشت مشكوك گاز از آشپزخانه باعث اين حادثه شده بود. با اطلاع موضوع به بازپرس كشيك قتل تهران، وي دستور انتقال اجساد به پزشكي قانوني را صادر كرد. همچنين به گروهي از كارشناسان و سازمان آتش نشاني ماموريت داد علت اصلي حادثه را شناسايي كند.
مرگ در فصول سرد آن هم در خواب، يكي از مرگ هاي دلخراش است كه روزانه اخبار زيادي از آن را مي شنويم. اين حادثه مي تواند علل بسياري داشته باشد كه يكي از آنها عدم استفاده ايمن از وسايل گرمايشي و ديگري استفاده از وسايل گرمازاي غيراستاندارد است.بي شك سرد شدن هوا بازار بخاري و وسايل گرمايشي را داغ كرده است. همين روزها است كه بايد بخاري، شوفاژ و... را سرويس كنيم، لوله هاي بخاري را كنترل كنيم تا اين وسايل به خوبي كار كنند. در اين ميان موضوع خفگي ناشي از بخاري هاي مختلف در چند سال اخير كار را به بحث بر سر استاندارد بودن يا نبودن بخاري ها نيز كشانده است. در همين رابطه موضوع بخاري هاي بدون دودكش هم به ماجرا افزوده شده است.
بازار گرم بخاري
با شروع فصل سرما، چيدمان كالاها در فروشگاه هاي لوازم خانگي تغيير كرده و انواع بخاري گازسوز، نفتي و هيتر جاي وسايل سرماساز را گرفته است. در اين ميان، با ايجاد موج سرما در سراسر كشور، افراد در تكاپوي تعمير يا حتي راه اندازي وسايل گرماساز برمي آيند. افرادي كه به قصد خريد روانه فروشگاه ها مي شوند با ديدن تنوع بالاي محصولات به اين فكر مي افتند كه گرماي امسال خانه شان را بايد چه محصولي تضمين كند. البته بايد به اين نكته توجه داشت كه هريك از وسايل گرماساز شامل هيترهاي حرارتي، بخاري نفتي، گازي، كارگاهي و شومينه داراي معايب و مزاياي گوناگوني هستند كه شايد بر سر درگمي افراد بيافزايند.
بخاري بدون دودكش
واقعيت اين است كه دستگاه هاي گرمايشي بدون دودكش هم وجود دارند، اما فعاليت و كار آنها نيازمند شرايطي است كه بدون آن دردسرساز خواهند بود. بخاري گازي بدون دودكش در حالي ساخته شده است كه شامل ويژگي هاي زير است:
توجه به مسايل زيست محيطي و كاهش آلاينده ها، مصرف كم، راندمان بالا، پايين بودن هزينه نصب، كاهش صورتحساب گاز مصرفي، قابليت نصب آسان، نياز كم به جا و... يكي از معتبر ترين استانداردها در اين زمينه استاندارد آمريكايي۲-21-11 ANSI-Z-Zاست كه مربوط به عملكرد، ايمني و الزامات ساخت است و وسيله را ملزم به عملكرد بسيار ايمن و مناسب مي كند. اين استاندارد دائماً در حال پيشرفت است و به منظور بالا بردن ضريب ايمني، استفاده از برخي قطعات در اين محصول از نظر استاندارد لازم و ضروري است. از جمله: شير اتوماتيك قطع كننده، برنري ياطراحي دقيق و اصولي، رگلاتور تثبيت فشار، جرقه زن و از همه مهم تر سيستم حساس به كاهش اكسيژن محيط (ODS).
امنيت بخاري بدون دودكش
از آنجايي كه استفاده از هر وسيله گازسوز در محيط هاي سربسته باعث مصرف اكسيژن محيط مي شود، بنابر اين تامين هواي لازم و تهويه شده براي وسيله لازم و ضروري است. در صورتي كه ساختمان محل استفاده بخاري هاي بدون دودكش داراي در و پنجره هاي غيرقابل نفوذ هوا باشد، بايد منافذ كافي براي ورود هوا به داخل در نظر گرفته شود. به ازاي هر يك هزار كيلوكالري گاز مصرفي بايد به طور متوسط 6 تا 7 سانتي متر مربع از يك پنجره باز باشد، ولي اگر هواي تازه از طريق اتاق هاي مجاور تأمين شده و اطراف بخاري جريان يابد به ازاي هر يك هزار كيلوكالري گاز مصرفي بايد 25 تا 30 سانتي متر مربع دريچه باز وجود داشته باشد تا هواي كافي به وسيله گازسوز برسد. در مورد دامنه كاربرد بخاري هاي بدون دودكش استاندارد محدوديت هاي ايمني وجود دارد.
به نقل از روابط عمومي سازمان بهينه سازي مصرف سوخت، براساس استاندارد ملي با عنوان ويژگي ها و روش هاي آزمون بخاري گازي بدون دودكش صراحتاً نصب اين بخاري در اتاق خواب، حمام، اتاق شيرواني، فضاي زير پله، انباري، پاركينگ و فضاي محدود و كوچك بدون تهويه، مجاز دانسته نشده و اين ممنوعيت بايد با عنوان هشدار ايمني علاوه بر درجه روي دسته بندي، دفترچه راهنما و دستورالعمل مصرف بخاري، برروي بدنه بخاري به يكي ازروش هاي مجاز نشانه گذاري استاندارد درج شود. اين در حالي است كه هر روزه شاهد تبليغات بي شمار اين بخاري ها در رسانه ها هستيم بدون اين كه به اين موارد اشاره شود.
مرگ در كمين
اگرچند درصد از اكسيژن در محيط بسته كاهش يابد، ابتدا فرد دچار سرگيجه و تهوع مي شود و سپس بيهوش و به نوعي خواب يا مرگ آرام تن مي دهد. اين مطلب را فتح الله تيموري مدير ستاد بحران سازمان آتش نشاني گفت و افزود: بخاري هاي بدون دودكش داراي سيستم ODS هستند. اين سيستم ها در صورت كاهش اكسيژن محيط خاموش مي شوند، وقتي كه سيستم خود به خود خاموش مي شود و فرد تا صبح در محيطي فاقد اكسيژن مي خوابد، دچار مشكل خواهد شد.
مدير ستاد بحران سازمان آتش نشاني با بيان اين كه سازمان آتش نشاني در گذشته بارها اعلام كرده كه جلوي تبليغات براي اين بخاري ها، هنگامي كه توصيه مي كنند كه در منزل مورد استفاده قرار گيرد، گرفته شود، گفت: سازمان آتش نشاني به دليل اين كه يك قوه اجرايي نيست فقط مي تواند به ساير نهادها در اين زمينه توصيه كند.
تيموري با اشاره به اين كه سوخت وسايل گرمازا عمدتاً فسيلي است، گفت: اگرچه اين وسايل گرمابخش محيط زندگي هستند، عدم رعايت اصول و موازين ايمني در كاربرد صحيح آنها باعث بروز تلفات جاني مي شود.
تيموري گفت: در وسايل گرمازاي دودكش دار در صورتي كه دودكش بدون نقص باشد، عمل تهويه به خوبي از طريق دودكش انجام مي شود، اما در وسايل گرمازا با شعله باز و بدون دودكش اين شرايط فراهم نيست بنابر اين، اين وسايل اكسيژن لازم براي سوختن را از همان محيط مي گيرند و گازهاي مضر حاصل از سوختن را نيز به همان محيط برمي گردانند.
شناخت نسبي و اوليه در مورد علايم گاز منواكسيد كربن و چگونگي ايجاد آن، بهترين راه براي پيشگيري است، چرا كه به اين ترتيب گاز گرفتگي و به دنبال آن مسموميت منجر به فوت به وقوع نمي پيوندد.
توجه به اين موضوع حائز اهميت بوده كه گاز منواكسيد كربن بسيار سمي، بي رنگ، بي بو و بي طعم است و همين ويژگي ها به نامگذاري آن به عنوان قاتل پنهان منجر شده است.
اين گاز اگر چه سبك تر ازهواست، اما قابليت انتشار آن در محيط بسيار زياد است و به همين دليل در تمامي نقاط يك فضا به سرعت متراكم شده و چون هموگلوبين خون ميل تركيبي فوق العاده اي با اين گاز دارد (300 برابر ميل تركيبي هموگلوبين با اكسيژن)، اكسيژن ديگر به بافت هاي بدن نرسيده و به سرعت موجب مسموميت شده و سلسله عصبي را فلج كرده و قدرت هر گونه اقدامي را از سوي شخص مسموم سلب مي كند.
سالانه 500 مرگ
يك فوق تخصص ريه مي گويد: هر چند آمار دقيقي از مسمويت با گاز منواكسيد كربن در كشور در دست نيست، اما متخصصان پيش بيني مي كنند سالانه حدود 500 نفر با اين نوع مسموميت در كشور، جان خود را از دست مي دهند. اين فوق تخصص ريه در خصوص اقدامات ضروري پس از ايجاد مسموميت با گاز منواكسيد كربن گفت: فرد مسموم بايد بلافاصله به نزديك ترين مركز درماني انتقال داده شود تا تحت درمان اكسيژن تراپي قرار بگيرد و از مرگ نجات يابد.
عدم نظارت
به رغم الزام قانوني براي نصب سيستم ODS بر روي بخاري هاي دودكش دار، نظارتي توسط مؤسسه استاندارد بر توليد اين محصول در كشور وجود ندارد.
سيدمحمد سجادي فر، يك توليد كننده بخاري، در خصوص رعايت استاندارد در توليدات داخلي مي گويد: با توجه به اين كه لازمه توليد بخاري هاي گازي بدون دودكش نصب سيستم ODS است، نظارت بر توليد اين گونه بخاري ها از سوي مؤسسه استاندارد به خوبي صورت مي گيرد، ولي نظارت دقيق بر توليد بخاري هاي دودكش دار وجود ندارد و به رغم تصويب الزام قانوني نصب سيستم ODS بر روي اين گونه بخاري ها، نظارتي بر روي اجراي آن صورت نمي گيرد.
اين توليد كننده با بيان اين كه قيمت نصب سيستم ODS بر روي بخاري هاي دودكش دار تنها نيم درصد قيمت بخاري را شامل مي شود، مي گويد: در حال حاضر هيچ بخاري دودكش داري با نصب سيستم ODS در كشور توليد نمي شود و فقط 10 درصد توليدكنندگان به نصب سنسور درجه حرارت اقدام كرده اند.
توصيه ها و هشدارها
سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني تهران توصيه مي كند:
- يك فرد متخصص، وسايل گرمازا را بازبيني و سرويس كند.
- شرايطي فراهم شود تا عمل تهويه هوا در محيط آسان شود، به عنوان مثال بازگذاشتن دريچه هاي كولر، يك پنجره كوچك يا در به طوري كه بسته نشود، راه مناسبي جهت تهويه هوا است.
- هرگز از بخاري هاي دستي براي گرم كردن هواي حمام استفاده نكنيد.
- در صورت استفاده از وسايل گرمازاي دودكش دار حتماً دودكش ها به طور كامل معاينه و بررسي شوند.
- دودكش هاي غيرثابت (غيرديواري) كه بايد از مواد غيرقابل اشتعال و گالوانيزه و از مقاومت فيزيكي مناسبي برخوردار باشند و تا جاي ممكن كوتاه، مستقيم و در محل اتصالات كاملاً محكم و غيرقابل نفوذ بوده، حتماً كنترل شوند.
- قدرت مكش دودكش ها هر چند وقت يك بار از سوي يك سرويس كار و متخصص فني بررسي شود.
- براي جلوگيري از برگشت دود و گازهاي مضر به داخل دودكش و در نهايت به داخل محيط كه معمولاً بر اثر گرفتگي و يا وزش باد به وجود مي آيد، بايد دودكش ها داراي هواكش مخصوص باشند و كلاهك آنها حداقل 60 سانتي متر از بلندترين نقطه ساختمان بالاتر باشد.
- توجه به اين نكته حائز اهميت است كه استفاده مشترك از يك دودكش بسيار خطرناك است.
- در فضاي پاركينگ كه بسته و بدون تهويه است، ازروشن كردن خودرو خودداري شود.
- در تبديل سوخت مايع به گاز شهري حتماً از سرويس كار ماهر و مجاز بهره گيري شود.
|