عليرضا آشوري
ابوذر منصوري
به دستور اداره بيماري هاي منتقله از آب وزارت بهداشت،رستوران ها، ساندويچي ها و تمام اغذيه فروشي ها و حتي ترمينال ها و اتوبوس هاي بين شهري، موظف به عرضه آب و نوشيدني در ليوان هاي يك بار مصرف هستند
ابتداي امر قضيه چندان مهم به نظر نمي رسيد، اما وقتي يكي، دو مورد ابتلاي طبيعي به وبا جاي خود را به يك همه گيري ترسناك داد، تمام مردم فهميدند كه اين بار ديگر قضيه وبا جدي است.
بيماري وبا اصولا در تابستان مي تواند شيوع بيشتري داشته باشد و قطعا هرساله چند مورد ابتلا به وبا در ايران وجود داشته است، اما همه گيري اخير وبا با موارد فوق متفاوت است و تقريبا در تمام ايران گسترش يافته است. همانطور كه حتما طي مدت اخير بارها و بارها خوانده و شنيده ايد، وبا از راه آب آلوده منتقل مي شود و همين مسئله شك و دودلي فراواني را نسبت به سلامت آب شهرها بخصوص آب تهران به وجود آورده است.
تا اينجاي جريان، مسئولان ذي ربط با قاطعيت اظهار كرده اند كه آب تهران سالم است، اما سلامت آب غير لوله كشي و آب چاه هاي شهر تهران بشدت زير سئوال است. اگر بنابر احتياط باشد، بايد فرض را بر آلودگي مطلق آب چاه و منابع زيرزميني تهران گذاشت. بد نيست نگاهي به آمار مبتلايان به وبا در شهرهاي مختلف ايران داشته باشيم. در قم 122 نفر، كرج 34 نفر، همدان 22 نفر، ساوجبلاغ 10 نفر، گرگان 15 نفر و گنبد 17 نفر به وبا مبتلا شده اند.
در تهران بنابر آخرين گزارش، 11 نفر به وبا مبتلا شده اند كه از اين تعداد دو نفر در شرق تهران، هشت نفر غرب تهران و يك نفر در جنوب تهران به اين بيماري دچار شده اند، اما بنابر اظهارنظر مسئولان تاكنون در تهران مرگ و ميري گزارش نشده است.
به دليل عدم آلودگي منابع آب لوله كشي شهر تهران، آمار مبتلايان تهراني واقعا ترسناك است. به همين بهانه با چند بيمارستان در نقاط مختلف شهر تهران تماس گرفتيم و وضعيت آماده باش آنها و مراجعه بيماران وبايي به بخش عفوني يا اورژانس را جويا شديم. بماند كه متاسفانه چندين بيمارستان همكاري نكردند و نتوانستيم پاسخي درست و حسابي از آنها دريافت كنيم.
آيا تهران آلوده است
بنابر وضعيت جغرافيايي تهران، به دليل نزديكي مزارع كشت سبزيجات به نواحي جنوبي شهر، قاعدتا احتمال شيوع وبا در اين منطقه بايد بيشتر باشد، ولي آمارها از چيز ديگري حكايت دارد.
مسئولان بيمارستان فيروزآبادي در منطقه شهر ري تا پايان هفته قبل، چهار مورد مشكوك به وبا داشته اند. اين بيمارستان در جوار دشت شهر ري و ورامين قرار دارد كه بيشتر سبزيجات مصرفي تهران در آنجا كشت مي شود. پزشكان بيمارستان نمونه هاي آزمايش را به مركز بهداشت جنوب تهران فرستاده اند. به هر حال مسئولان اين بيمارستان با پخش بروشور و نصب پوستر مراحل پيشگيري را به ساير پزشكان و همراهان بيماران اعلام كرده اند.
اما در بيمارستان هفت تير در انتهاي خيابان رجايي شهر ري تا پايان هفته قبل حتي يكي مورد مشكوك به وبا هم مشاهده نشده است و اين مسئله براي خود پزشكان و كارمندان بيمارستان هم تعجب آور بود. البته اين بيمارستان بيشتر يك مركز جراحي به شمار مي رود، ولي به هر حال حتي يك نمونه هم به بخش اورژانس بيمارستان مراجعه نكرده است.
بيمارستان لقمان يكي از مراكز آموزشي پزشكي شهر تهران است كه بيشتر آن را به عنوان مركزي براي مراجعه مسمومين بخصوص مسموميت هاي دارويي مي شناسند و يكي از علائم مسموميت هاي عفوني مي تواند اسهال باشد، بنابراين احتمال مراجعه بيماران وبايي به چنين بيمارستاني بالاست. تا پايان هفته قبل بنابر اظهارنظر مسئولان بيمارستان، مورد خاصي از وبا گزارش نشده، اما چند مورد اسهال مشكوك وجود داشته كه نمونه ها براي بررسي بيشتر به آزمايشگاه فرستاده شده اند.
به نظر مي رسد بيشترين مورد آلودگي تاكنون در بيمارستان شهيد لبافي نژاد تهران مشاهده شده است. اين بيمارستان تا پايان هفته قبل، هفت بيمار مشكوك به وبا داشته كه در ابتداي هفته جاري اين تعداد به 15 نفر رسيده بود. به گفته دكتر حميد سهراب پور، رئيس بيمارستان لبافي نژاد دو مورد از اين افراد مشكوك قطعا مبتلا به وبا بوده اند.
گويا در بيمارستان لبافي نژاد از چندين روز قبل از آغاز اپيدمي وبا، 10 تخت را به صورت اختصاصي براي بيماران وبايي در نظر گرفته بودند، در حالي كه آن زمان هنوز يك بيمار وبايي هم به بيمارستان مراجعه نكرده بود.در واقع آماده باش بيمارستان لبافي نژاد قبل از شروع اپيدمي، علامت سئوال بزرگي را در ذهن ايجاد مي كند كه پاسخ دقيقي براي آن دريافت نكرده ايم، ولي به هر حال دورانديشي مسئولان بيمارستان قابل تقدير است. اين بخش ايزوله بوده و مختص بيماران وبايي آماده شده است.
يكي از مسئولان اين بيمارستان با اعلام اينكه تمامي آمارها بايد در اختيار دانشكده هاي پزشكي قرار گيرد، اظهار داشت كه هرچه اين اطلاعات سربسته و مخفي باشد، به پخش شايعات بي اساس و افزايش وحشت عمومي در سطح جامعه بيشتر دامن مي زند.
دكتر سهراب پور، رياست اين بيمارستان هم گفته است: در حال حاضر جلسات آموزشي از طريق كميته هاي كنترل عفونت براي پرسنل مختلف بيمارستان برگزار مي شود.
يكي از اصلي ترين محل هاي شيوع انواع و اقسام بيماري هاي عفوني مسري، پادگان ها و سربازخانه ها هستند. به دليل وجود جمعيت فراوان در پايگاه هاي نظامي و فرم خاص ايزوله بودن اين مراكز، ابتلاي يكي، دو نفر به يك بيماري عفوني خطرناك مي تواند كل يك پادگان را آلوده سازد.
بيمارستان بقيه الله (عج) وابسته به سپاه پاسداران كه قاعدتا بايد مركز ارجاع مراكز نظامي وابسته به سپاه باشد، تا پايان هفته قبل فقط يك مورد مشكوك به وبا داشته كه آن هم از شهريار به تهران ارجاع داده شده بود. مديريت اين بيمارستان با تاييد اين يك مورد، از آمادگي كامل بخش هاي اين بيمارستان نظامي براي مراقبت از بيماران وبايي خبر داد. جدا از اين و بنابر اظهار يكي از مسئولان بيمارستان بقيه الله، مورد مشكوك ديگري بخصوص در مراكز نظامي سپاه گزارش نشده است.
تلاش ما براي دريافت پاسخ از چندين بيمارستان دولتي و خصوصي ديگر متاسفانه بي نتيجه ماند و جاي اين سئوال باقي ماند كه پس بقيه اين بيماران مبتلا به وبا كجا بستري شده اند؟!
و باز هم پيشگيري
باز هم بايد حرف هاي تكراري بزنيم،چاره اي نيست، ولي عمل نكردن به همين حرف ها و نكات تكراري مي تواند فاجعه بار باشد. شهر قم در حال حاضر بالاترين آمار ابتلا به وبا را دارد كه اصلي ترين علل اين شيوع بالا، مصرف سبزي هاي آلوده، شنا كردن و نوشيدن آب از چشمه ها و منابع آب غير بهداشتي گزارش شده است. در حال حاضر به دستور اداره بيماري هاي منتقله از آب وزارت بهداشت، اغذيه فروشي ها به هيچ وجه مجاز به سرو كردن سالاد فصل، سبزي و ريحان نيستند.
در عين حال رستوران ها، ساندويچي ها و تمام اغذيه فروشي ها و حتي ترمينال ها و اتوبوس هاي بين شهري موظف به عرضه آب و نوشيدني در ليوان هاي يك بار مصرف هستند.
دكتر محمود سروش، رئيس اداره بيماري هاي منتقله از آب مي گويد: براي كنترل بيماري وبا چند عامل موثر است؛ اول اسيدي نگه داشتن محيط معده، دوم خنك شدن هوا در حد كمتر از 25 درجه و سوم كم شدن رطوبت هوا. فعلا دو مورد آخر در اختيار ما نيست، اما مي توانيم محيط معده را اسيدي نگه داريم. در اين شرايط، مصرف ليمو يا آبليمو همراه با غذا مي تواند مفيد باشد.
شستن دقيق و ضد عفوني كردن سبزي ها با پركلرين بسيار موثر است. دكتر سروش گفته است: به رغم كمبود اين ماده، بزودي بازار را از اين ماده پر مي كنيم. براي ضد عفوني كردن سبزي ها بايد يك بار آنها را به دقت شست، سپس سبزي ها را در ظرفي حاوي آب قرار دهيد. يك قاشق چايخوري پركلرين را در يك ليتر آب حل كرده و در ظرف بريزيد و به مدت 20 دقيقه آن را به حال خود رها كنيد. پس از اين مدت سبزي ها را خارج كرده و آبكشي كنيد.
اپيدمي هزاره جديد
بيماري وبا تاكنون هفت بار عالمگير شده و عمدتا مبدا آغاز آن آسيا بوده است. شرايط حاضر نشانگر گسترش و شيوع ترسناك وبا در منطقه است كه مي تواند به يك همه گيري جهاني تبديل شود. در كشورهاي همسايه ايران، در شرق مديترانه و آفريقا وبا شايع شده است. در همسايگي ايران، 18 نفر در تاجيكستان و 63 هزار نفر در افغانستان مبتلا شده اند. گرچه آمار رسمي در مورد كشور پاكستان در دست نيست، ولي در شهر كويته 50 نفر و در لاهور 17 نفر به خاطر وبا مرده اند. در آفريقا نيز كشور ليبي، بيشترين تلفات را داشته است و با اين وضعيت اصلا بعيد نيست كه بقيه كشورهاي آفريقايي و به دنبال آن كشورهاي اروپايي نيز به اين بيماري آلوده شوند. هيولاي وبا در هزاره سوم نيز بيدار شده است و كشور ما درست در مركز آلوده ترين منطقه آسيا قرار گرفته است. كوچكترين غفلت بخصوص در رعايت بهداشت مي تواند براي هركسي فاجعه بار باشد.
