|
آمده دست به آثار عمومي نمايش با همزمان
و تمدن با آشنايي
;مارليك منطقه از
مارليك گنجينه
آزادي سالروز خرداد ، سوم با همزمان
شيرازي صياد شهيد
خاطرات كتاب ;خرمشهر
شد منتشر
آمده دست به آثار عمومي نمايش با همزمان
و تمدن با آشنايي
;مارليك منطقه از
مارليك گنجينه
 
مانند آن خدادادي نعمتهاي خاطر به گيلان منطقه :اشاره
طبيعي ، منابع فراوان ، بارانهاي ريزش كافي ، رطوبت جنگل ،
اقوام توجه مورد همواره گذشته در غيره و خاك حاصل‌خيزي
قبرستاني محوطه دهها كشف.است بوده آن در ساكن باستاني
كشف و باستانشناسي وكاوشهاي بررسي‌ها در منطقه اين در
استقرار نشانگر آمده به‌دست اشياء و آثار قطعه هزاران
در بعد دورانهاي و تاريخ از پيش دوره در مختلفي اقوام
در قديمي قبرستان دهها ميان از.است بوده منطقه اين
گرفته‌اند باستانشناسي‌قرار علمي كاوش مورد كه گيلان
گوهررود دره در قبرستان اين.مي‌باشد مهمتر همه از مارليك
راست سمت در و رودبار شهرستان شرق كيلومتري چهارده در
واقع دريا سطح از متر حدود 500 در ارتفاعي با رود ، سفيد
باستاني تپه‌هاي از يكي روي بر مزبور قبرستان.است شده
معروف چراغ‌علي نام به محلي در و گرفته قرار منطقه اين
بومي اصطلاح در يعني مارليك قديم در تپه اين نام.است
مالك وسيله به محل خريداري از پس.است بوده مارها محل
تپه چراغ‌علي را آن بود ، چراغ‌علي نام به كه سابقش
.ناميدند
مارليك باستانشناسي كاوشهاي سابقه
سال پاييز ابتداي از مارليك باستانشناسي علمي كاوشهاي
كل اداره مشترك كاوشهاي هيات توسط شمسي هجري 1340
عزت‌الله دكتر سرپرستي به تهران دانشگاه و باستانشناسي
مدت به شمسي هجري پاييز 1341 آخر تا و آغاز نگهبان
متر حدود 135 در تپه اين.يافت ادامه متوالي ماه چهارده
بر 53 مشتمل آن از مكشوفه قبور و دارد عرض متر و 80 طول
.است محلي سلاطين و سرداران به متعلق و قبر
مارليك قبور
ساختمان و گرديده احداث تپه سطح در "عموما مارليك قبور
گل ملاط و شكسته سنگ با و منظم داخل قسمت در فقط آن
سنگ و خاك به آنها نامرتب ديوارهاي پشت و شده ساخته
قبرستان ، اين قبور ساخت براي.است گرديده متصل تپه طبيعي
دارد ، وجود تپه سطح در كه طبيعي بزرگ سنگهاي تخته از
حفاري هيات اعضاي از كام‌بخش آقاياست شده استفاده
از "احتمالا چوب ، از مارليك قبور پوشش و سقف" است معتقد
".است بوده "زربين" محلي گويش به و منطقه بومي و وحشي سرو
xآنها 15/1 كوچكترين و متر xحدود 57 مارليك قبر بزرگترين
زمان آن مذهبي عقايد بنابر قبور اين دروناست بوده متر
ترتيب و نظم با مختلفي اشياء دفن و كفن تشريفات ضمن در
".است بوده مردگان همراه به خاص
.دارد وجود مارليك در قبر نوع چهار
شده ساخته نامنظمي به‌شكل كه هستند قبوري:اول نوع قبور
سنگ از ديوارهايي طبيعي بزرگ سنگهاي تخته ميان در و
متر حدود 5 در قبور اين.شده‌اند ساخته گل ملاط و شكسته
اين" كه است معتقد هيات سرپرستدارند عرض متر و 3 طول
تعلق اقوام اين بزرگ سرداران و پادشاهان به قبور
".داشته‌اند
و سفالين ظروف اقسام و انواع شامل قبور نوع اين اشياء
انواع پيكان ، شمشير ، خنجر ، تزئيني ، دكمه‌هاي مفرغي ،
.مي‌باشد ديگري اشياء و سفالين و برنزي مجسمه‌هاي سرگرز ،
مستطيلي اندازه‌اي تا و كوچكتر اول نوع از:دوم نوع قبور
شاهزادگان و ملكه‌ها به قبور اين.است شده ساخته شكل
تزئيني ادوات و ابزار آنها داخل اشياء.است داشته تعلق
و سفالي مجسمه‌هاي دستبند ، گوشواره ، انگشتر ، قبيل از
نيز و سفالين و زرين ظروف انسان ، و حيوانات برنزي
.مي‌باشند بازي مهره‌هاي
از زيادي اشياء و هستند شكلي مربع قبور:سوم نوع قبور
يك طلا ، پيشاني‌بند يك به محدود و نيامده بدست آنها داخل
تيغه چند و عقيق گردن‌بند عدد دو يكي و گوشواره جفت
قبور نوع اين شايد كاوشگر نظر به بنا.است بوده مفرغي
.باشند تمدن اين اوليه پيشقدمان و سرداران به مربوط
و بزرگ قلوه‌سنگهاي از كه هستند قبوري:چهارم نوع قبور
.داشته‌اند وسعت متر xحدود 12 در و شده ساخته گل ملاط
اسب ، دندان رديف يك به منحصر قبور نوع اين داخل اشياء
نوع اينميباشند اسب مفرغي دهنه و مفرغ از حلقه چند
كاوشهاي در آن از نمونه ودرمجموع 3 بوده اسب مخصوص قبور
.است گرديده كشف مارليك
قبور داخل اشياء نوع
قديم زمان از قومي هر مردگان قبور در اشياء نهادن "اصولا
و رسم اين.است مي‌رفته شمار به آنان مذهبي عقايد جزء
آغاز تا و تاريخ از پيش دورانهاي تمام در ايران ، در عادت
بوده متداول دوره هر در نسبت به بيش و كم اسلامي دوران
قبر كه مي‌دهد نشان باستانشناسي تحقيقات و مطالعات.است
در شخص قدر هر و داشته او اجتماعي ارزش به بستگي مرده
قبر بوده برخوردار بيشتري اجتماعي ارزش و اهميت از گذشته
قرار اشياء و گرديده تعبيه وسيع‌تر و منظم‌تر نيز او
تفاوتهاي عادي افراد با نيز افراد اين قبور در شده داده
.داشت زيادي
كل در را گيلان منطقه قبرستانهاي از مكشوفه اشياء و آثار
:كرد تقسيم متمايز دسته دو به مي‌توان
از و داشته محلي جنبه "صرفا كه اشيايي و آثار:اول دسته
.گشته‌اند سيراب منطقه اين بومي هنرمندان سليقه و ذوق
ديگر اقوام تاثير تحت كه هستند اشيايي و آثار:دوم دسته
اتفاق به قريب اكثريت.است گرفته قرار آنان همسايگان يا
.مي‌باشند اول دسته از مارليك از آمد بدست اشياء و آثار
بوده فرد به منحصر مارليك از آمد بدست اشياء از بسياري
.نشده‌اند مشاهده خود همزمان ديگر مناطق از هيچكدام ودر
:مي‌دارد اظهار آن كاوشگر آثار اين بودن بومي مورد در
كه است سروي درخت نوع يك از طلا جامهاي روي زيباي نقوش"
خوانده "زربين" نام به و مي‌رويد ناحيه اين در هم هنوز
ساخته تناسب نهايت در كه شاخه‌اي سه گلدان يا و مي‌شود
در هم هنوز كه وحشي شاخه سه لاله‌هاي از است تقليدي شده
چراغ‌علي شمالي دامنه‌هاي" بخصوص منطقه اين در ماه اسفند
بوميت وحدت ، تمركز ، خوبي به همگيميرويد وفور به "تپه
يا ".مي‌نمايند اثبات منطقه اين در را هنر اين اصالت و
ميوه شكل از تقليدي طلا گردن‌بندهاي مهره‌هاي و آويزها
را رود گوهر دره سطح هم هنوز كه است جنگلي درختان
.است پوشانيده
نظر از مارليك قبور داخل از آمده بدست اشياء كلي طور به
.نمود تقسيم دسته به 5 مي‌توان را جنس نوع
سنگي ، نقره‌اي ، مفرغي ، طلايي ، سفالي ، ظروف شامل:ظروف -1
.شيشه خمير و موزائيك
ليوانها ، كاسه‌ها ، جامها ، چون بي‌نظيري و نفيس ظروف كشف
مارليك تپه از پياله‌ها و فنجان‌ها لوله‌دار ، ظروف
ظروف اكثر بدنه.است بوده بي‌سابقه دنيا در گفت مي‌توان
چكش‌كاري داخل از آن نقوش و شده پر نقش با مارليك زرين
.مي‌سازند نمايان را خود برجسته‌اي صورت به و شده
ميمون ، گراز ، ميش ، قوچ ، غزال ، چون راحيواناتي نقوش اين
غيره و بالدار گاوهاي انسان ، گياهي ، نقوش وهم‌چنين كركس
مارليك گنجينه ظروف از ظرف تكنيكي‌ترين.مي‌دهند تشكيل
سرهاي با گاوبالدار چهار.است معروف "مارليك جام" به
اين.كرده‌اند تزئين را آن دور تا دور شده پرچ الحاقي
جنبه "كاملا مارليك سيمين و زرين ظروف ديگر و ظرف
حال در و روان و زنده "كاملا آن نقوش و داشته تشريفاتي
.هستند حركت
همزمان نقاط ديگر همچون مارليك از آمده بدست سفالي ظروف
به تزئيناتي گاهي و بوده نقش بدون و ساده گيلان ، در خود
.شود مي مشاهده ظروف اين روي بر كنده شكل
از ظرفي شده كشف مارليك از كه ظروفي بي‌نظيرترين از يكي
نظر به و داشته تشريفاتي جنبه "كاملا كه مي‌باشد موزائيك
.است مي‌گرفته قرار استفاده مورد خاصي مراسم در مي‌رسد
در قطعه با 9 كه كوچك بسيار قطعات از ظرف اين دور تا دور
.است شده احاطه داده‌اند ، را لوزي يك تشكيل هم كنار
و گرد قطعات روي بر آبي و سبز سفيد ، روشن ، زرشكي رنگهاي
.بخشيده‌اند ظرف اين به خاصي زيبايي و جلوه موزائيك كوچك
مهره‌هاي از گردن‌بندها شامل:تزئينات و آلات زيور -2
اسب ، همچنين و انسان نياز مورد مفرغي آلات زيور مختلف ،
مس ، و صدف سنگ ، استخوان ، آهن ، نقره ، طلا ، از زيورآلات
مجموعه مارليك كاوشهاي از بدست‌آمده آلات زينت و جواهرات
زير شرح به آنها از قسمتي و مي‌دهند تشكيل را بي‌نظيري
سنجاق‌هاي مختلف ، گردن‌بندهاي زيادي تعداد:مي‌باشد
و دكمه‌ها زرين ، نيم‌تاجهاي و تاج دستبندها ، تزئيني ،
نيز و عقيق و نقره و طلا از زيبا بسيار تزئيني مدالهاي
... و متنوع گوشواره‌هاي و آويزها لاجورد ، سنگ
ميان در مارليك در ساكن اقوام:رزمي ادوات و ابزار -3
از اول درجه در گيلان منطقه ديگر شده كاوش قبرستانهاي
اول درجه در اهميت نظر از.نموده‌اند استفاده ابزار اين
بدست رزمي ابزار ديگر.هستند خنجرها سپس و نيزه‌ها سر
بزرگ ، و كوچك قمه‌هاي بلند ، شمشيرهاي از عبارتند آمده
سپر ، گوناگون ، و متنوع سرگرزهاي متناوب ، پيكانهاي
...و دفاعي دستبندهاي بزرگ ، تيردانهاي مفرغي ، كلاه‌خودهاي
و انواع مارليك كاوشهاي در:وحيوانات انسان مجسمه‌هاي -4
گاو ، قبيل از سفالين برنزي ، پيكركهاي و مجسمه‌ها اقسام
مجموع در است ، آمده بدست غيره و گوزن شتر ، بز ، قوچ ،
حيوانات از منطقه اين در ساكن اقوام استفاده نمايشگر
.است بوده آنان روزمره زندگي در شكار و اهلي
ازمفرغ و سفال از مجسمه‌ها اين از زيادي بسيار تعداد
بي‌نظير تكنيك‌كاري نيز و مجسمه‌سازي هنر نظر از كه بوده
مجسمه‌هاي.است آمده بدست مارليك آرامگاههاي از هستند ،
براي و شده ساخته مجوف صورت به حيوانات و انسان سفالي
بنابر مجسمه‌ها اين.است مي‌رفته بكار مايعات نگهداري
.مي‌شد داده قرار گور در مرده همراه"احتمالا مذهبي عقايد
و انسان و شده ساخته كوچكتر مفرغي مجسمه‌هاي همچنين
كوهي ، بز گراز ، سگ ، پلنگ ، اسب ، مانند مختلفي حيوانات
به "كاملا آنها از برخي.مي‌دهد نشان را گاو و قوچ گوزن ،
استليزه و مشبك صورت به ديگر برخي و شده ساخته واقعي شكل
.شده‌اند ساخته
مارليك در كه ديگري متفرقه اشياء از:متفرقه اشياء -5
حديد سنگ و چيني بدل جنس از مهرهايي از مي‌توان آمد بدست
و آمده دست به آنها از عدد تعداد 11 به فقط كه برد نام
مشاهده حروف محدود تعدادي آنها از نمونه در 2 فقط
پارچه از متنوعي "نسبتا آثار مارليك از همچنين.مي‌گردد
پيشرفت خوبي به كه آمده بدست تابيده نخهاي صورت به نخ و
اثبات به مارليك منطقه در زمان آن در را نساجي صنعت
هزاره اواخر در گيلان درمنطقه نساجي پيشرفت.مي‌رساند
دوكهاي كشف با ميلاد ، از قبل اول هزاره اوائل و دوم
وسايل همچنين و مختلف جنس‌هاي از نخ‌ريسي مختلف
ومسلم محرز غيره و سوزن قبيل از خياطي و دوخت‌ودوز
.مي‌گردد
مارليك در مردگان تدفين وچگونگي وضعيت
كامل ارتباطي عادي زندگي با وداع از پس انسانها خاكسپاري
پيشرفتي با نيز اكنون و داشته قبيله‌اي و قوم هر مذهب با
رخ بشري مختلف جوامع در صنعت و تكنولوژي و علم نظر از كه
و رسوم و آداب طبق انسانها تدفين وجود اين با باز داده
با مي‌توان و مي‌پذيرد صورت جامعه هر مخصوص مذهبي سنتهاي
يا و اعتقادات به قديمي قبرستان يك در دقيق علمي بررسي
.برد پي جامعه يا قوم آن مذهب از رگه‌هايي
بررسي و بحث به آن مورد در حال به تا كه مهمي نكات از
طرز نگرديده ، مشخص "كاملا آن وضع و نشده پرداخته دقيقي
ديگر و مارليك قبرستان در مكشوفه قبور از.مي‌باشد تدفين
با همدوره نقاط ساير با آن مقايسه و گيلان قبرستانهاي
ورامين ، پيشواي خوروين ، سليك ، حسنلو ، قبيل از مارليك
مزبور ، اقوام كه گرفت نتيجه مي‌توان مناطق ديگر و قيطريه
مي‌سپردند خاك به را خود مردگان كليه -1
طاقباز يا و راست يا و چپ پهلوي به قبر در را مردگان -2
مي‌دادند قرار
نظر بهمينمودند جمع قدري را مرده پاهاي و دستها -3
كنند دفن را مردگان مي‌خواستند كه روز موقع هر در مي‌رسد
نتيجه در و داده قرار آفتاب سمت به "معمولا را آنان صورت
.مي‌گرفت قرار آن ، نور تابش جهت بر عمود بدن طول تمام
مارليك اقوام هويت
سند يا كتيبه هيچگونه درمارليك ساكن اقوام مورد در
فقط و نمود نظري اظهار بتوان كه است نيامده بدست مكتوبي
.است آمده بدست آنها از حروف تعدادي استوانه‌اي مهر دو در
گروه از را مارليك در اقوام‌ساكن كاوش ، هيات سرپرست
:مي‌دارد اظهار و دانسته ايراني هندو
در آنها پيشقدمان كه ماردها باستاني اقوام "احتمالا"
شده وارد منطقه اين به ميلاد از قبل دوم هزاره دوم نيمه
جنوبي كرانه‌هاي و البرز جبال شمالي دامنه‌هاي در و
آنها.مي‌نمايند معرفي گرديده‌اند مستقر خزر درياي
تشكيل شكوفائي و پيشرفته كشور يك منطقه اين در به‌تدريج
عنوان به مارليك تپه از كه مي‌دهد نشان شواهد و داده
استفاده آنها خانواده و سرداران و سلاطين قبرستان
بلكه قرن يا 3 حدود 2 در كم دست اقوام اين نموده‌اند ،
ميلاد از قبل تا 10 قرن 14 از "احتمالا يعني طويلتري مدت
سامان اين در را روزگار و بوده ساكن منطقه اين در
".گذرانيده‌اند
تمدن‌ها و اقوام ديگر هنر با مارليك هنر ارتباط
منطقه تمدنهاي از برخي با آن ارتباط كه تمدنهايي از يكي
در مارليك هنر.مي‌باشد آشور تمدن است مشهود بسيار گيلان
مطالعه مورد (Candy) كندي پروفسور وسيله به آشور تمدن
نقوشي از بعضي":مي‌دارد اظهار نامبرده.است گرفته قرار
(Ashurnazirpal II) دوم نازيرپال آشور قباي و جامه كه
او.است غيرآشوري نقوش مي‌نمايد تزئين را آشوري پادشاه
نامتجانس نخل درخت نقش دارد امكان كه مي‌افزايد ادامه در
يا دوزي سوزن برودوزي ، روي بر كه را پيوندي دورگه و
كار سبك و فكر طرز به مي‌گردد ملاحظه لباس مليله‌كاري
را مارليك و حسنلو اشياء و جامها كه مناطقي هنرمندان
".داد نسبت ساخته‌اند ،
آبيار منصور
ايران ملي موزه پژوهشي معاون
آزادي سالروز خرداد ، سوم با همزمان
شيرازي صياد خاطرات‌شهيد كتاب ;خرمشهر
شد منتشر
انقلاب اسناد مركز انتشارات توسط :فرهنگي علمي گروه
نيز و خرمشهر آزادي سالروز خرداد ، سوم با همزمان اسلامي ،
اين خاطرات شيرازي ، صياد سپهبد شهيد امير از تجليل مراسم
.شد منتشر بزرگوار شهيد
شهيد امير خاطرات" كه كتاب اين ما ، خبرنگار گزارش به
به و وزيري صفحه در 164 دارد ، نام "شيرازي صياد سپهبد
بازار به نسخه‌اي هزار سه شمارگان با و تومان قيمت 500
صياد شهيد خاطرات و زندگينامه آن در و است شده عرضه نشر
پنج گفت‌وگوي حاصل كه مي‌شود مطرح خودش زبان از شيرازي
.است اسلامي انقلاب اسناد مركز با شهيد اين جلسه‌اي
|
