|
|
ليبراليستي آزادي نقد
( 41) بحران از عبور
ليبراليستي آزادي نقد
:اشاره
برلين ، لويس ، نگاه از آزادي مفهوم به دارد سعي زير مقاله
سئوال سه بررسي ضمن و بپردازد...و آربلامستر رافائل ،
به كه؟ براي آزادي و چه؟ از آزادي چه؟ براي آزادي اساسي
كرده ، ياد منفي آزادي به آن از كه ليبراليستي آزادي نقد
فردي آزادي بين مرز بحث پايان ، در نويسنده مي‌گمارد ، همت
به مربوط قلمرو چهار در را دولت قلمرو و اجتماعي و
.مي‌كند پي‌گيري دولت اختيارات
مقالات گروه
افروغ عماد
و تعاريف اجتماعي ، مختلف مكاتب در كه است مفهومي :آزادي ،
و ( Bottomore, 2351993) است شده آن از گوناگوني تفاسير
:235)است بردار مناقشه "ذاتا سياسي ، مفاهيم ساير همانند
زيان‌آور بندهاي و قيد فقدان را آن لويس. ( Ryan, 1993
Lewis in Bottomore, Op.235) مي‌كند تعريف غيرضرور و
كه مي‌كند تعريف انسانها عمدي مداخله را آن برلين(Cit:
عمل ديگر گونه‌اي به افراد نبود ، مداخله‌ها اين اگر
سياسي فيلسوفان از رافائل.( Berlin, 1221969) مي‌كردند
بين و مي‌كند تعريف بند و قيد فقدان را آن كل در معاصر
و انتخاب يا اراده آزادي يكي:مي‌شود قايل تميز مفهوم دو
Raphael ,1979 115)اجتماعي آزادي يا عمل آزادي ديگري
خود انتخاب يا درخواسته هم كه است آزاد صورتي در انسان (
انتخاب ، مفهوم.نشود روبه‌رو مانع با آن انجام در هم و
امكان يك گزينش انتخاب ، .دارد آزادي نوعي بر دلالت خود
مختلف امكانهاي بايد عمل در.است مختلف امكانهاي ميان از
گرفته صورت انتخابي كه شد مدعي بتوان تا باشد ما پيش‌روي
آزاد باشيم ، امر يك انتخاب به مجبور همواره اگر.است
يا انتخاب آزادي هيچ صورت ، اين در و نيستيم انتخاب براي
يا عمل آزادي دوم ، آزادي.ندارد وجود اراده‌اي آزادي
انجام در كه است آزاد صورتي در انسان.است اجتماعي آزادي
زعم به.نشود روبه‌رو مانع با خود انتخابهاي و خواسته‌ها
و سياسي بحثهاي در "نوعا كه است عمل آزادي اين رافائل ،
آزادي.است نظر مورد اختيار يا آزادي مفهوم از اجتماعي
كه امري انجام در بند و قيد فقدان مي‌توان ، نيز را عمل
از آگاهي صورت در فرد كه چيزي يا است ، كرده انتخاب فرد
.كرد تعريف مي‌كند ، انتخاب را آن آن ، دادن انجام توان
ارائه آزادي از مشابه تعريفي آربلاستر ، ( ibid,: 115)
به ميل اگر كه است كسي آزاد ، انسان وي ، تعبير به مي‌دهد ،
با داشته را آن انجام ذكاوت و قدرت و داشته كاري انجام
به.(آربلاستر ، 136784) نشود مواجه رادعي و مانع با شد ،
وجود به ديگران عمدي اعمال توسط يا مزبور موانع حال ، هر
، "طبعاميشود برطرف ديگران اعمال توسط مي‌آيد ، يا
را خاص اموري انجام جهت طبيعي و ذاتي ناتواناييهاي
نتواند كسي اگر.دانست فوق موانع سنخ از نمي‌توان
كند ، طي خاص ، زماني در را مسيري دو ، قهرمانان دوشادوش
ناتوان را او بايد بلكه پنداشت ، غيرآزاد را او نمي‌توان
.دانست
آزادي (است1 عبارت آزادي با مرتبط و اساسي سئوال سه
آزادي بيان ، آزادي كه؟ براي آزادي چه؟ از آزادي چه؟ براي
آزادي به ناظر..و مذهبي مراسم انجام آزادي مطبوعات ،
آن ، محدوديتهاي و دولت از ترس) ترس از آزادي.است چه براي
اقتصادي ، ناامني و گرسنگي از ترس امنيتي ، نيروهاي از ترس
هنجارها ، گروهي ، فشارهاي از ترس اجتماعي ، و سياسي
آزادي.است چه از آزادي به ناظر (...و اجتماعي نظارتهاي
و تشكلها برپايي آزادي مذهبي ، مراسم انجام آزادي بيان ،
بايد كه دارند اعمالي از حكايت غيره ، و مختلف تجمعات
كه دارند موانعي از حكايت ترس ، از آزادي اما باشند ، آزاد
در و است آزاد عمل از صحبت اولي در.شوند برطرف بايد
مواقع ، اكثر در چند هر.است موانع رفع از صحبت دومي ،
و ضروري رابطه يك اما آزاد ، اعمال براي است عاملي موانع
مثال ، براي.ندارد وجود براي آزادي و از آزادي بين همگاني
تعبير به يا و مدرن به سنتي از جامعه تحول با است ممكن
از فرد ،(جامعه)گزلشافت به (اجتماع) گمنشافت از تونيس
اجتماعي و ديني گروهي ، هنجارهاي و نظارتها بندها ، و قيد
كه نيست مفهوم بدان اين اما ،(از آزادي)شود آزاد
.شود بيشتر نيز چه براي آزادي گستره آزادي ، اين دوشادوش
-مادر) متروپل شهرهاي در كه انساني چند هر زيمل ، تعبير به
نكته‌گيريهاي و نظارتها از نحوي به مي‌كند زندگي (شهر
وجود دليل به اما مي‌شود آزاد (اجتماعي و روستايي) گروهي
از ميزان همان به شهر ، در اجتماعي يافته تفكيك ساختارهاي
كاسته خواسته‌هايش و انتخابها انجام براي او مانور قدرت
آزادي.(نيافته انتشار دكتري ، رساله افروغ ، ) شد خواهد
كساني چه كه مي‌دهد پاسخ سئوال اين به نيز كه براي
جهت در آزادي ديگر عبارت به آزادي‌اند؟يا از بهره‌مند
و از آياآزادي است؟ كساني چه هنجارهاي و ارزشها منافع ،
طور به مختلف اقشار و گروهها افراد ، بين چه براي آزادي
ديگر بعضي به نسبت بعضي يا است؟ شده توزيع مساوي ،
چيست؟ تساوي عدم اين كننده تعيين مكانيزمهاي آزادترند؟
هستند؟ مشابهي مكانيزمهاي از بهره‌مند مختلف جوامع آيا
جلوه آسان است ممكن آنكه رغم به آزادي مفهوم كه اينجاست
.مي‌شود برملا آن پيچيدگي و ابهام تامل ، كمي با كند ، اما
عبور آن كنار از سادگي به روزمره زندگي در كه مفهومي
پيچيدگيهاي از و بوده بردار مناقشه نيز عمل در مي‌كنيم ،
.است برخوردار بسياري
آثار ويژه به آزادي ادبيات از عظيمي بار حال هر به
فوق تعاريف حتي.دارد از آزادي به اختصاص ليبراليستها
چندين.دارند آزادي نوع اين بر دلالت گونه‌اي به نيز
.است شده وارد تعاريف گونه اين بر اساسي انتقاد
.هستند آزادي از منفي تعاريفي تعاريف ، اين اينكه.يكم
را آن و مي‌كنند توصيف منفي مفهومي را آزادي تعاريف ، اين
.مي‌كنند تعريف فرد خواسته‌هاي انجام در بند و قيد فقدان
به منسوب "عمدتا كه آزادي به نسبت منفي نگرش اين بر
بر "غالبا ليبراليسم.است شده وارد نقد ليبراليستهاست
به و منفي ، اي گونه به را آن و داشته تاكيد از آزادي
در نيست ، مقيد نيست ، مجبور شخص آن در كه شرايطي مثابه
تعريف نمي‌گيرد ، قرار فشار تحت و نمي‌شود مداخله امورش
كه معتقدند منتقدان ، اما.(پيشين ، 83 آربلاستر ، ) مي‌كند
انساني والاي ارزشهاي از يكي مثابه به آزادي با بايد
زعم به.داد ارائه آن از مثبت تعريفي و كرد برخورد
مطرح فلسفي ايده‌آليسم سوي از ابتدا انتقاد اين رافائل ،
مطرح را يابي خود اخلاقي نظريه فلسفي ، ايده‌آليستهاي.شد
دستيابي را انساني زندگي غايي هدف كه نظريه‌اي مي‌سازند ،
ارزش خوديابي ، چونميداند برتر خود يا واقعي خود به
مثابه به بخواهد آزادي اگر "طبعا مي‌شود ، تلقي نهايي
نزديك پيوندي يابي -خود با بايد شود شناخته مثبت ارزشي
واقعي خود كه است آزاد "واقعا وقتي انسان.باشد داشته
تعريفي ارائه مدعيان از گروهي.باشد كرده درك را خود
كه شهروندي مفهوم و آزادي مفهوم بين آزادي ، از مثبت
آزاديهاي) مدني حقوق از گسترده‌اي دامنه ايجاد متضمن
حق عقيده ، و ايمان آزادي فكر ، آزادي بيان ، آزادي فردي ،
از برخورداري حق و قرارداد آزادانه انعقاد حق مالكيت ،
حق) اجتماعي حقوق و (راي حق) سياسي حقوق ،(عدالت)
, Marshall) (مشاركت و امنيت اجتماعي ، رفاه از برخورداري
براي اساسي شرطي را آن و كرده برقرار رابطه است ، ( 1973
.مي‌دانند افراد خوديابي
در آزادي رشد اساس ، اين بر.(Bottomore, op.cit, 235)
حاكم اساسي پيشفرضميآيد حساب به شهروندي توسعه واقع
به "صرفا آزادي با نخواهيم اگر كه است اين ديدگاه اين بر
شرايطي بايد كنيم ، برخورد انتزاعي و تهي مفهومي مثابه
خود "از بالايي ميزان به بتوانند افراد كه كنيم فراهم
يابي خود ديگر عبارت به.( ibid,: 235) آيند نايل "يابي
شهروندي حقوق و آزادي دامنه گسترش با شكوفايي خود يا
از خود تعريف از دفاع مقام در رافائل.دارد مثبت رابطه
آزادي از مثبت مفهوم و منفي مفهوم بين مي‌كند سعي آزادي
چندان فوق انتقاد وي ، تعبير به كند ، برقرار آشتي يك
قائليم ، اهميت از آزادي مفهوم براي اگر.نيست نگران‌كننده
معتقديم و قائليم ارزش انتخاب براي كه است آن دليل به
چند هرباشد محدود انتخابهايش انجام در نبايد فرد كه
غايي ارزش هر يا شكوفايي خود ارزش همانند آزادي اين ارزش
آن به دستيابي براي ضروري شرطي مثابه به اما نيست ، ديگر
آن نبايد دارد را وسيله حكم آزادي ، چون.است ارزش واجد
ارزشمند.( Raphael,opcit,118).كرد تلقي ارزش كم را
فرد كه كرد درك مي‌توان اينجا از را انتخاب آزادي بودن
محدوديت ايجاد و انتخاب از آزادي سلب با نمي‌توان را
خود چند هر.داد سوق خودشكوفايي سوي به آن اعمال براي
بسته كه ديگر ارزش گونه هر يا افراد خودشكوفايي يا يابي
تلقي نهايي ارزش مي‌تواند دارد ، جامعه آن ارزشي نظام به
كه است ارزشمند صورتي در آن به دستيابي و تحقق اما شود
حال هر به اما.آيد دست به انتخاب روي از و آزادانه
مي‌شود تلقي ارزشمند وسيله‌اي مثابه به صورتي در آزادي
و بايدها مسئله كه اينجاست.باشد ارزشها تحقق جهت در كه
معنا يك به كه مسائلي مي‌شود ، مطرح ارزشها و نبايدها
.كرد معلوم اجتماعي -سياسي فلسفه در بايد را آن تكليف
.برمي‌گردد فوق تعريف در انتخاب مفهوم به انتقاد اين:دوم
كاري همان واقع در مي‌كنيم انتخاب ما آنچه اوقات ، اكثر
اوقات ، بعضي در اما.دهيم انجام مي‌خواهيم كه است
انجام براي را چيزي انسان بعضي‌اوقات ، .نيست اين‌گونه
.دهد انجام ديگر كاري است مايل اما مي‌كند انتخاب دادن
بسا چهندارد دلالت موردنظر ، برخواسته "الزاما انتخاب ،
و ميل رغم به و مصلحت دليل به افراد كه انتخابهايي
چند هرميورزند مبادرت آن انجام به باطني خواسته
اما است ، گرفته صورت وجدان و آگاهي روي از انتخاب
موارد ، اين‌گونه در.نيست فرد برخواسته منطبق "الزاما
وجدان يا آگاهي آزادي همان منتخب ، امور انجام براي آزادي
منطبق منتخب ، امور انجام كه صورتي در اما.است
همان منتخب امور انجام براي آزادي باشد ، ما برخواسته‌هاي
بر انتقادي رابطه همين در.است دلخواه امور انجام آزادي
را آزادي تعريف ، اين.است شده وارد آزادي از مزبور تعريف
واقع ، درميداند ما خواسته‌هاي انجام جهت در ابزاري
.است افراد صرف تمايل خدمت در آزادي تعريف ، اين مطابق
.نيست صرف تمايل در ارزشي في‌نفسه ، كه داشت توجه بايد اما
انجام براي آزادي.باشد اخلاقي كه است ارزشمند عملي
نوعي بلكه نيست ، آزادي يا اختيار است ، مايل فرد آنچه
نيز انتقاد اين مي‌شود ، مشاهده كه همان‌گونه.است اجازه
يا اختيار ديگر ، عبارت بهاست اول انتقاد با مرتبط
اخلاقي و غايي ارزشهاي خدمت در كه است ارزشمند آزادي‌اي
.ديگر ارزشهاي يا باشد خوديابي ارزش اين چه باشد ،
دارد ادامه
(41)
بهمن سه‌شنبه 20
شب اول.پرداختم گزارشها مطالعه به بيشتر بعدازظهر ، ..
بر بحث.كردم شركت نخست‌وزيري در اقتصاد شوراي جلسه در
گذاشتند قرار.بود نفت نرفتن فروش به‌خاطر ارز كمبود سر
نيم و ميليون يك روزي تا حداقل نشود ، سخت‌گيري فروش در
...بشكه
بهمن چهارشنبه 21
-خطاب آقاي -عرفات نماينده و فلسطين سفير بعدازظهر...
و بودند نگران الفتح با ما روابط تيرگي از و آمدند
با رابطه در ما واقعي موضع گفتند.مي‌كردند چاره‌جويي
با هاني‌الحسن ملاقات از.است ايران مثل سعودي ، طرح
خصوصي كاري را ملاقات و داشتند عذرخواهي رجوي و بني‌صدر
از را آنها كه رفته او گفتند و ;رسمي نه كردند ، معرفي
مي‌خواستند.كند منع بوده ، محتمل روزها آن كه امام ترور
روابط كردن بهتر در و كنيم مدارا خليج‌فارس شيوخ با ما
عراق با صلح از.پذيرفتم ;باشد واسطه عرفات آنها ، با ما
...همان شرايط و است سابق موضع همان موضع ، گفتم.كردند صحبت
بهمن پنجشنبه 22
اينكه از و آمد خارجه وزير ولايتي دكتر بعدازظهر ، ...
برون‌مرزي ، برنامه و خارجي و عربي مجلات و نهضتها واحد
برنامه‌ها و مي‌كند پيدا تناقض خارجي سياست اصول با گاهي
...داشت گله مي‌زند ، به‌هم را
منافقين عليه بناست ، امروز سپاه گفت و كرد تلفن احمدآقا
و چزابه تنگه به عراق حمله خبر و باشد داشته عملياتي
حدود شهادت و عراقيها از زياد جمعي شدن كشته و او شكست
پيكر بر كاري ضربه كه شد اعلانداد را ما از نفر دويست
.است آمده وارد پيكار سازمان مركزي كادر
بهمن جمعه 23
و قم علميه حوزه به راجع و آمد آقا احمد شب ، اول...
تذكرات امام ، بعداز رهبري و مدرسين جامعه و روحانيت
بتوانند ، اگر اينها گفت ، و برد اسم را افرادي.داد مفيدي
مورد درميشوند منتظري [حسينعلي] آقاي رهبري مانع
صرف من با را شام.داشت خوبي توصيه‌هاي هم ارتش مديريت
.كرد
من كرد ، پيشنهاد و كرد تلفن اهواز از رضائي [محسن] آقاي
...بزنم جبهه‌ها به سري
بهمن شنبه 24
و آمدند حسيني منيرالدين آقاي و زند آقاي شرعي ، آقاي..
.كردم صحبت موسوي مهندس با.داشتند شكايت بودجه كمي از
و دفاع وزير با ليبي نظامي هيات.شود تامين شد قرار
اقدامي و صدام سقوط تا جنگ ادامه پيشنهاد.آمدند ديگران
نفت زياد صدور براي عربستان حكومت از جلوگيري براي
...داشتند
بهمن يكشنبه 25
به‌خاطر مي‌كنند ، كار حزب در كه دانشجوئي بچه‌هاي از...
خدمت حزب در كه بود آمده پيش سوءال اين دانشگاه بازشدن
دو بين جمع حتي‌الامكان گفتم.بروند دانشگاه به يا كنند
...كنند وظيفه
مشكلات كار ، گزارشكردم شركت حزب مركزي شوراي در عصر
...داشتند هم ديگري بحثهاي و گفتند را حوزه‌ها و حزب
بهمن دوشنبه 26
كشور وزير نوري ناطق [علي‌اكبر] آقاي دوازده ساعت...
كشور وزارت معاونان و ژاندارمري فرمانده به راجع.آمدند
گله منتظري آقاي بيت افراد برخورد از و داشتند مشورت
...داشتند
هواپيماي.رفتيم فرودگاه به قبلي قرار طبق بعدازظهر ،
.كرديم پرواز اهواز طرف به بود ، حاضر شاه اختصاصي -شاهين
با.كردند تامين را فضا امنيت 14-اف يك و فانتوم يك
فرمانده رضائي آقاي.رسيدم اهواز به جنگ به‌خاطر اسكورت
.بودند منتظر فرودگاه در سپاهيان از وعده‌اي سپاه
مشغول.رفتيم -گلف‌سابق -سپاه قرارگاه به بلافاصله
...شديم عمليات فرماندهان و خوزستان سپاه مسئولان با مذاكره
بهمن سه‌شنبه 27
شليك گلوله يك.رفتيم توپخانه 130 مراكز از يكي به..
به و رفتيم چزابه نزديك جاده به.دادند توضيحاتي و كردند
جريان در عراق قتيبه تانك گردان كه آنجا سابله ، پل محل
و رفتيم بود ، شده نابود (طريق‌القدس عمليات) بستان حمله
به آنجا از.كرديم تماشا را تانكها منهدم‌شده لاشه‌هاي
پاسدار هفتاد شهادت به منجر كه عراق مينهاي انفجار محل
اشغال در تاكنون جنگ اوايل از منطقه اين.رفتم بود ، شده
...بود عراقيها
كارگران.رفتم كارون صنعت و كشت محل به هليكوپتر با عصر
نيشكر كارخانه از.كردم صحبت آنها براي و كردند اجتماع
...دادند طرح به نسبت توضيحاتي.كردم ديدن
چمن ميدان دور ازدحام‌مردم.رفتيم هفت‌تپه به آنجا از
.رفتيم لشكر 77 قرارگاه به.برويم كارخانه به كه شد مانع
.گفتند را مطالبشان و آمدند كارخانه و شهر سران از عده‌اي
سخنراني برايشان و خوانديم نظاميان با را جماعت نماز
...دادند جبهه درباره توضيحاتيكردم
بهمن چهارشنبه 28
بيابان و بودند انداخته عراقيها را برق تيرهاي تمام...
.است عراقي خودروهاي و تانك لاشه و سنگر و خاكريز از مملو
دارخوين و ثامن‌الائمه عمليات ميدان از نقطه چند در
پيشرفت نحوه در ميدان فرماندهان توضيحات به و كردم توقف
و حساس و كليدي نقاط تصرف و دشمن خطوط شكستن و نيروها
و دشمن اسيرگرفتن و محاصره نحوه نيز و دشمن مقاومتهاي
آن ديدن ;مي‌كردم گوش...و درخط مهمات و سلاح مخازن
اسلام سپاه نيرومندي به را اطمينانم آزادشده ، وسيع منطقه
.كرد تقويت آينده براي را اميدم و
برايم زمين ، راه از حصر رفع بعداز آبادان ديدن
...بود سرورانگيز
متاثر خيلي ساختمان ، و صنعت و آبادي همه آن شدن ويران از
دوران با آن مقايسه و مخروبه‌ها و خلوت منزله ديدن و شدم
...فشرد را قلبم آبادان ، شلوغي و رونق و نشاط
و شاهين هواپيماي با اهواز فرودگاه از نيم و پنج ساعت
براي رفتم مجلس به.كرديم حركت تهران سوي به اسكورت
...كارها انجام
بهمن پنجشنبه 29
...داشتم ملاقات چند نماز بعداز دفترم در ظهر..
اهميت از بودند ، برگشته پاكستان سفر از كه طبسي آقاي
به آنها علاقه و هندوستان و پاكستان در شيعيان حضور
آنجا در امام نماينده تعيين لزوم و اسلامي جمهوري
وضع از گزارشي نخست‌وزير ، موسوي[ميرحسين] آقاي.مي‌گفتند
چاره راه به راجع و فروردين در ارز به نياز و دادند ارز
.آمدم خانه به شب.دادم را جبهه‌ها وضع گزارششد بحث
كرده سرد خيلي را جماران گذشته ، روز سه دو در سنگين برف
بخاري يك.است سرد منزل.بود شده تمام منزل گازوئيل و
و است شديد سرما ولي گرفتيم ، عاريه امام خانه از برقي
...;ناكافي بخاري
بهمن جمعه 30
.بود سرد خانه و خاموش شوفاژ.ماندم خانه در ظهر نزديك تا
عدالت در خطبه‌اي.رفتم دانشگاه به نمازجمعه اقامه براي
...بود سرد هوا.كردم ايراد جنگ درباره خطبه‌اي و اجتماعي
اسفند شنبه 1
كه رفتم امام منزل به مطالعه و صبحانه نماز ، از بعد
ملاقات خبر ذكر با مصاحبه‌اي براي و كنم زيارت را ايشان
خاطر بهكنم بي‌اثر را ايشان كسالت شايعه ايشان ، با
تبليغات بوده ، هم معمول كه ملاقاتها قطع هفته دو اعلان
صادق سيد آقاي.هستند...و مريض ايشان كه شده شروع شديدي
گزارش.بودند بانشاط و سرحال امامبود آنجا هم لواساني
بزرگي عمليات درباره توضيحاتي و دادم خدمتشان را جبهه‌ها
خوزستان سفر در كه بررسيهايي نتيجه و داريم پيش در كه
شد ، انجام عمليات اين عواقب و نيازها و اهداف درباره
...كردند دعا ;كردم ارائه
مطالعات محصول كه آمد شيرازي منيرالدين سيد بعدازظهر
نداشت ، تازه‌اي مطلب.بگذارد ميان در من با را اقتصاديش
..برد وقت ساعت يك
|
|
