گسلها با همجواري
ايران در "سكونت" معضل
(بخش واپسين) مي‌لرزد؟ وقت چه و چگونه چرا ، زمين
سال بيست در كه خوانديم گزارش اين نخست بخش در:اشاره
را خود جان ما ميهنان هم از نفر هزار يكصد از بيش اخير
داشتن قرار به توجه با و داده‌اند دست از زلزله اثر بر
خطر اين زمين ، كره زلزله‌خيزي كمربند مسير در ما كشور
همچنين ، .مي‌كند تهديد را ما هموطنان از شماري جان هميشه
زمين ، لرزش گروه چهار به زلزله از ناشي پديده‌هاي درباره
با را بحث اين.شد اشاره زلزله صداهاي پوسته‌اي ، حركات
.پي‌مي‌گيريم درياها ، آب حركات پديده‌ها ، اين گونه پنجمين
:درياها آب حركات -(5
آن نزديكي‌هاي در يا دريا كف در زلزله كانون كه هنگامي
توليد آب در متعددي امواج زلزله ، اثر در باشد ، واقع
سهمگين امواج اين.است معروف تسونامي نام به كه مي‌شود
در.مي‌شود آنها ارتعاش باعث و مي‌خورد كشتي‌ها بدنه به
و مي‌كند برخورد ساحل به شدت با دريا آب امواج ، اين اثر
امواج.مي‌گيرد فرا آب را سواحل از قسمتي وقتها بعضي
ساحلي ساختمانهاي تخريب باعث موارد ، بعضي در مزبور
.مي‌شود
افتاد اتفاق عمان درياي در نوامبر 1945 كه 27 مهمي زلزله
در زياد خسارات بروز و دريا آب شديد آمدن بالا باعث
.شد هندوستان و پاكستان سواحل
كه زلزله‌اي اثر در نوح طوفان كه دارند عقيده عده‌اي
يك موج ارتفاعاست شده حادث بوده فارس درخليج آن كانون
ساحلي خط تراز به و بوده شديد تغييرات داراي تسونامي
است ، يكنواختي ساحلي خط داراي كه نواحي‌اي در.دارد بستگي
كه‌ناهمواري سواحلي در اما بود نخواهد زياد موج ارتقاع
بلند زياد خليج دهانه در "مثلا كه امواجي باشد زياد
غيرطبيعي و بلند ارتفاعهاي به خليج داخل در نيستند
.مي‌رسند
طول و خليج توپوگرافي به بستگي موج ارتفاع در افزايش شدت
با تسونامي كوچك خليج‌هاي در "معمولا.دارد تسونامي موج
تسونامي بزرگ خليج‌هاي در و زياد فركانس و كوتاه موج طول
.مي‌باشند اهميت داراي كم فركانس و بلند موج طول با
و است پيچيده "عموما خليج‌ها درون از تسونامي عبور مسير
موج سرعت‌پيشرفت "معمولا.دارد آن توپوگرافي به بستگي
ثانيه در متر حدود 10 مي‌رسد ساحل به وقتي تسونامي
تمام دريا آب باشد ، مسطح ساحل كه خاص حالات در.مي‌باشد
يافته افزايش شدت به موج حركت سرعت و مي‌پوشاند را منطقه
.مي‌برد بين از خود مسير در را چيز همه و
:چشمه‌ها آب مشخصات تغيير -(6
نيز چاهها و چشمه‌ها آب وضع در "غالبا زلزله اثر در
مجاري ارتعاش اثر در زيرا مي‌آيد بوجود تغييراتي
است ممكن موارد ، بعضي در و شده گشاد يا و تنگ زيرزميني
.شود مسدود "كاملا
شدن مخلوط اثر در است ممكن نيز معدني چشمه‌هاي آب دماي
چشمه‌هاي از يكي آب "مثلا.كند تغيير ديگر آبهاي با
لرزه 19 زمين اثر در "دوفازي پلان" نام به سوئيس معدني
چاه ، تعدادي حفر با اينكه از بعد و شد خشك مارس 1935
چاه آبدهي ميزان كنند پيدا دسترسي آب به "مجددا توانستند
سانتيگراد درجه به 24 از 28 آن دماي ولي شد برابر سه
از يكي دماي كه بود حالي در اين.كرد پيدا تقليل
درجه به 23 از 18 زلزله از پس منطقه همين چشمه‌هاي
.يافت افزايش سانتيگراد
:گسله و شكاف ايجاد -(7
بوجود زمين در شكاف تعدادي زلزله ، اثر در موارد ، بعضي در
مثال عنوان به مي‌شود تشكيل گسله‌هايي نيز گاهي و مي‌آيد
در واقع (San Andreas) سان‌آندرياس معروف گسله مي‌توان
مطالعات كه سال 1874 ازبرد نام را كاليفرنيا ايالت
ايستگاه تعدادي شد ، آغاز منطقه اين زمين‌شناسي
آنها دقيق موقعيت كه آمد بوجود محل در نقشه‌برداري
افتاد اتفاق منطقه در زلزله سال 1906 در.بود شده محاسبه
.شد تشكيل سان‌آندرياس گسله آن نتيجه در كه
:روانگرايي -(8
باشد ، شده اشباع آب از كه (شل) ست خاكهاي ذرات بين
و لرزه زمين هنگام در كه دارند وجود آب از پر منافذي
افزايش منافذ اين داخل آب فشار زمين ، در تراكم ايجاد
صورت به كه وقتي تا مي‌كند حركت بالا طرف به آب و يافته
.مي‌گردد پديدار زمين سطح در ماسه و گل جوشش و فوران
به آن مقاومت از و درمي‌آيد آبگونگي به زمين حال اين در
نمي‌تواند ديگر زميني چنين.مي‌شود كاسته زيادي مقدار
مي‌نمود ، تحمل زلزله وقوع از قبل كه را ساختمانهايي وزن
شروع زمين روي ساختمانهاي است ممكن نتيجه در.نمايد تحمل
صورت به يا شوند كج يا و نمايند زمين داخل در فرورفتن به
.درآيند شناور
وقوع زمان در رفت اشاره بدانها كه پديده‌هايي بر علاوه
نشست ، زمين‌لرزه ، نظير ديگري پديده‌هاي است ممكن زلزله
و چشمه‌ها شدن مسدود و زيرزميني آبهاي سطح در تغيير
وجود علت به آخر مورد كه شوند مشاهده آتش‌سوزي همينطور
بزرگ شهرهاي در برق جريان سيستم و گازرساني شبكه‌هاي
.است افتاده اتفاق بسيار زلزله هنگام
آن شهرهاي و ايران خيزي زلزله وضعيت *
حاصل زخمي و كشته هزار دهها و مالي زيان ريال ميلياردها
ايران كنار و گوشه در بار يك چند هر كه است زلزله‌هايي
.مي‌دهد رخ
ما هموطنان از نفر هزار يكصد از بيش اخير سال بيست در
.شده‌اند كشته لرزه زمين براثر
زلزله‌خيز كمربند روي در گرفتن قرار دليل به ايران فلات
و مي‌باشد تكتونيزه و شده خرد "شديدا پوسته داراي آلپايد
كوهزايي فعاليت‌هاي شاهد شناسي زمين مختلف دورانهاي در
در حركات اين ادامه از ناشي عوارض.است بوده عمده‌اي
.است پرتكاپو و جوان گسل زيادي تعداد ايجاد چهارم ، دوران
توام گسستگي‌ها اين امتداد در زمين طبقات سريع جنبش‌هاي
فاجعه‌آميز گاهي و شديد متوسط ، خفيف ، زمين‌لرزه‌هاي با
و جاني تلفات باعث مسكوني نواحي در متاسفانه كه مي‌باشد
لرزه‌هاي زمين مطالعه.است بوده فراوان مالي خسارات
داده‌هاي بررسي و اخير دهه چند زلزله‌هاي تاريخي
با رويدادها اين مستقيم ارتباط موءيد لرزه‌نگاري شبكه‌هاي
.مي‌باشد ايران فلات زمين‌ساختي و زمين‌شناسي وضعيت
زمين ويژگيهاي گذشته زلزله‌هاي و آمار تحليل برمبناي
متفاوتي تقسيم‌بنديهاي منطقه ، كلي تكتونيك نيز و ساختي
نظر از ايران فلات بخش است آمده عمل به ايران فلات از
.مي‌شود تقسيم بزرگ منطقه به 4 لرزه‌خيزي
-ايران شرق و مركزي نواحي -2-زاگرس خورده چين كمربند -1
پژوهش‌هاي در البته البرز كوههاي رشته -4-آذربايجان -3
ايران فلات و گرفته قرار توجه مورد بيشتري جزئيات بعدي
شده تقسيم‌بندي استان و 27 ساخت زمين لرزه استان به 23
.است
.شده‌اند واقع زاگرس منطقه در كشور غربي جنوب و غرب نواحي
دربرمي‌گيرد ، را كشور غرب تا عمان خط از كه منطقه اين در
مركزي ، ايران و عربستان صفحات فشردگي هم به
.مي‌شود سبب را زاگرس زلزله‌هاي و چين‌خوردگي‌ها
شرقي شمال عربستان ، صفحه حركت از ناشي فشاري نيروهاي جهت
اين در.مي‌باشد زاگرس چين‌خوردگي‌هاي محور بر عمود و
.شده‌اند ديده سطحي شكستگي با زلزله‌ها ندرت به ناحيه
بيانگر اخير دهه چند و تاريخي زمين‌لرزه‌هاي مراكز توزيع
از بعضي.مي‌باشد زاگرس منطقه در لرزه‌اي شديد فعاليت
بيشتري لرزه‌اي فعاليت اخير دهه چند در منطقه اين نواحي
كه بزرگي زمين‌لرزه‌هاي.داشته‌اند ديگر مناطق به نسبت
زلزله 1287 داده‌اند روي زاگرس منطقه در اخير سده در
بزرگي 2/7 به فارسنيچ ريشتر 1336 بزرگي 4/7 با سيلاخور
در و كشور غرب در ريشتر بزرگي 8/6 با نهاوند و 1337 درجه
در متروكارزين زلزله‌هاي 1351 نيز منطقه اين جنوبي بخش
شمال در (سارخون) خورگو زمين‌لرزه 1356 و فارس استان
و مطلق 1/7 بزرگي ترتيب به كه است افتاده اتفاق بندرعباس
ساخت زمين لرزه امكان مورد در.داشته‌اند ريشتر درجه 2/7
.شده‌است انجام متعددي تحقيقات ايران ، شرق جنوب در مكران
اين نشانگر زمين‌ساختي و زلزله‌شناسي زمين‌شناسي ، شواهد
شده رانده زير به دريايي ناحيه يك مكران كه است واقعيت
مي‌باشد زيررانده قاره‌اي منطقه كه زاگرس به نسبت و است
.دارد كمتري زلزله
قفقاز از است ايران فلات از ديگري بخش كه البرز ناحيه
البرز و مركزي البرز غربي ، البرز بخشهاي شامل شده شروع
جنوب در آبيك گسل.مي‌باشد خراسان شمال قسمتهاي و شرقي
بوئين شهريور 1341 شديد 10 زمين‌لرزه وقوع عامل البرز
جان نفر هزار از 56 بيش آن اثر در كه است بوده زهرا
احساس مركالي درجه تا 6 شدت 5 با تهران در و باختند
ايران شرق ايران فلات زلزله‌خيز استان ديگر بخش.گرديد
و زاگرس مكران ، البرز با آن خيزي لرزه وضعيت كه مي‌باشد
گسل به شمال از منطقه اين.است متفاوت ايران مركزي قسمت
و ايران مرز به شرق از و جازموريان به جنوب از درونه ،
محدود طبس -كرمان محور به غرب از و افغانستان و پاكستان
.مي‌باشد دارا را بزرگ زلزله‌هاي ايجاد پتانسيل و مي‌گردد
زمين‌لرزه 1347:نظير بزرگي زلزله‌هاي تاكنون كه طوري به
بزرگي 7/7 به طبس لرزه 1357 زمين بزرگي 3/7 ، به بياض دشت
ريشتر درجه و 1/7 بزرگي 6/6 به قائنات زلزله‌هاي 1358 و
در "اكثرا ايران شهرهاي.است داده رخ آن شمالي بخش در
به توجه با و شده‌اند ساخته دشتها شروع در و كوه پاي
و كوهها قلل بين فاصله ايران ، ژئومورنولوژي و توپوگرافي
كيلومتر الي 20 بين 15 متوسط طور به "تقريبا شهرها مراكز
از گسلها از بسياري عبور دليل به اين بنابر.مي‌باشد
الي 20 حدود 15 در زلزله مراكز از شهرها فاصله بلنديها ،
.بود خواهد كيلومتر
بزرگي كه زلزله‌هايي روي بر آماري تحليل مثال عنوان به
فاصله كه است آن نشانگر بوده ريشتر از 5/6 بيش آنها
بوده كيلومتر حدود 11 در زلزله مراكز و شده خراب شهرهاي
.است
بيشتر ايران دهات ساخت فلسفه اينكه به باتوجه همچنين
"اكثرا چشمه‌ها آب خروج محل و است بوده آب وجود
به لذا (آهكي مناطق از غير) بوده‌اند گسلها و شكستگي‌ها
و شده‌اند بنا گسلها نزديكي در يا ايران دهات سنتي طور
.است بوده كم بسيار گسل از آنها فاصله يا
در مهم زلزله حدود 74 در كلي طور به تا 1365 سال 1278 از
زلزله‌ها 45 اين ميان از كه است داده روي ايران
بين 6 بزرگي با بار و 18 تا 6 بين 5 بزرگي با زمين‌لرزه
پيوسته وقوع به ريشتر تا 8 بين 7 بزرگي به بار و 9 تا 7
زمين‌شناسي وضعيت و سوابق به توجه با مي‌رود گمان و است
رخ ايران در ريشتر بزرگي 8 به زلزله‌اي ايران تكتونيكي و
.داد نخواهد
|
