...شهرهاست همه در اول دغدغه "مسكن"
!نبوده‌اند خوبي شهري برنامه‌ريزان هرگز اقتصاددانها
پاياني بخش
به اشاره با آن در كه نوشتار ، اين از بخش نخستين :اشاره
در به‌ويژه سوئد ، در شهري برنامه‌ريزي از نمونه‌هايي
برنامه‌ريزي تطور تاريخ به كشور ، اين پايتخت استكهلم
نظرخوانندگان از ديروز بود ، شده پرداخته جهان در شهري ،
سه به دارد اختصاص كه نوشتار اين بخش واپسين.گذشت محترم
و سوئد در شهري برنامه‌ريزي نظام تحول از ديگر دوره
جهانيان اختيار در سوئدي‌ها نظر اين از كه تجربياتي
.مي‌آيد پي در گذاشته‌اند ،
سال حوالي تا نوزدهم قرن دهه آخرين حوالي از دوم دوره -2
ميلادي 1930
سنديكاي يك با سوئد مردم عدالت‌طلبانه جنبش دوره دراين
.مي‌كند تثبيت را خود دمكرات سوسيال قوي حزب يك و مركزي
عمومي راي حق ميلادي سال 1917 تا جنبش اين اساسي خواست
مسائل روي مختلف حوزه‌هاي در جنبش اين حال عين در و است
و مي‌گذارد انگشت اقتصادي نوين نظام رشد از ناشي اجتماعي
مسئله بخصوص ميان اين در.مي‌شود اجتماعي اصلاح خواهان
.مي‌كند پيدا ويژه‌اي اهميت بيكاري
آن‌زمان تا كه جامعه از بخشهايي مردمي جنبشهاي رشد با
در و نبودند راي حق داراي نمي‌آمدند ، به‌حساب "اصولا
چنين امكان نه و مي‌كردند شركت نه جامعه در جاري بحثهاي
پيدا را خودشان خاص ارگانهاي و صدا.داشتند را شركتي
انكار غيرقابل بخش يك به‌عنوان را خود وجود و مي‌كنند
با.مي‌كنند تثبيت اجتماعي بحثهاي مهم يك‌سوي و جامعه
همان از كارگري جنبش سال 1917 تا راي حق بودن محدود وجود
در تصميم‌گيري ارگانهاي با گفتگو در نوزدهم قرن آخر دهه
.مي‌گيرد قرار حوزه‌ها همه
مسائل كه است آن شهري خودگرداني حوزه در تحول اين پيامد
شهري خودگرداني ارگانهاي و مي‌شوند روءيت قابل اجتماعي
و دخالت به شروع شهر ساكنان اكثريت وضعيت بهبود براي
استفاده در ملك و سرمايه صاحبان آزادي محدودسازي گهگاه
حقيقت در مزبور اجتماعي مسائل.مي‌كنند خود مايملك از
اجتماع پايين اقشار دامنگير قرنها كه هستند مسائلي
"صرفا نوزدهم قرن دوم نيمه اقتصادي تحول با و بوده‌اند
اكنون مسائل اين كه است اين اساسي مسئلهشدهاند تشديد
اقشار اين تثبيت با محروم ، طبقات اجتماعي جنبشهاي رشد با
اجتماعي ، و سياسي بحثهاي انكار غيرقابل بخش يك به‌عنوان
مسائل اين روي سياسي لحاظ از جنبشها اين اينكه بدون حتي
وضعيتي كه هنگامي و مي‌شوند تشخيص قابل باشند شده متمركز
آن حل درجهت اقدام و بحث شود شناخته مسئله يك به‌عنوان
.مي‌گيرد قرار روز دستور در هم
شهر كه داشت به‌دنبال اين‌را تحول اين استكهلم در
خود اقتصادي مفهوم مبناي بر برنامه‌ريزي مورد به‌عنوان
عملي به‌طور اين.كرد پيدا نيز اجتماعي جدي جنبه‌هاي
ايجاد و اصلاح در شهرداري تلاشهاي كه بود معني بدان
كرد پيدا ادامه اقتصادي نيازهاي با مطابق شهري تاسيسات
معضلات بهبود براي اقتصادي فعاليت حوزه‌هايي در ولي
محدود آزاد رقابت و سرمايه‌داري روابط از ناشي اجتماعي
بر كه كرد فعاليتهايي بر نظارت به شروع شهرداريشد
قدرت به‌تدريج و مي‌گذاشت تاثير عموم زندگي و سلامت
چنين تسهيل جهت در كه كرد تصويب را قوانيني هم دولتي
آزاد رقابت عموم بهداشت تضمين براي "مثلا.بود نظارتي
خارج در مركزي كشتارگاه يك شد ، محدود قصابان ميان
استخدام به قصابان شد ، ايجاد شهرداري تحت‌نظارت استكهلم
قانوني لحاظ از فروشان گوشت همه و درآمدند كشتارگاه اين
تهيه كشتارگاه اين از را خود گوشت كه شدند موظف
غيرممكن زودتر دهه چند كه بود كاري اين و (1892)كنند
شوراي اعضاي ذهن به كه نداشت امكان "اصولا و مي‌كرد جلوه
.داد انجام مي‌توان و بايد را كاري چنين يك كه برسد شهر
آزاد رقابت خود كه بود اين بر آن‌زمان در آنها برداشت
.كرد خواهد حل را بهداشت مسئله قصابان ميان
كه بود اين شهري برنامه‌ريزي حوزه در تحول اين مهم نكته
(1907) شهري برنامه‌ريزي قانون تصويب با دولتي قدرت
كرد تقويت را شهر در ملك صاحبان درمقابل شهرداري موقعيت
.كنند تبعيت شهري جامع برنامه از كه ساخت موظف را آنان و
آزاديهاي حوزه در دمكراتيك دخالت امكان ترتيب به‌اين
شهري برنامه‌ريزي و كرد پيدا افزايش زمينه اين در فردي
عملي اقتصادي كانال‌هاي از "صرفا كه نداشت دليلي ديگر
.شود
در شهري برنامه‌ريزي براي تحول اين ديگر اصلي پيامد
بخصوص و كم‌درآمد اقشار مسكن مسئله كه بود اين استكهلم
و گرفت قرار توجه مورد جدي مسئله يك به‌عنوان كارگران
اقدام مسئله اين رفع براي كه ديد موظف را خود شهرداري
محوري مسائل از يكي به مسكن مسئله به‌تدريج و كند
.شد تبديل شهري برنامه‌ريزي
تمام دمكراتيك حق يك به‌عنوان مسكن داشتن حق البته
و مردم جنبش و بود نشده واقع قبول مورد هنوز شهروندان
به‌عنوان را مسكن مسئله "اصولا نيز استكهلم در كارگران
دخالت ابتكار.نمي‌كرد تلقي خود اصلي مسائل از يكي
شد اتخاذ محافظه‌كار محافل سوي از مسكن مسئله در شهرداري
منفي پيامدهاي از محافل اين نگراني هم دخالتي علت‌چنين و
.بود كارگري جمعيت روي مسكن مسئله اخلاقي
كم‌درآمد اقشار مسكن اسفبار وضعيت كه مي‌دانيم ما البته
مسئله با هميشه كم‌درآمد اقشار.است نبوده جديدي مسئله
در مسئله اين كه است اين نكته.بوده‌اند روبه‌رو مسكن
نگراني باعث و مي‌شود روءيت قابل نوزدهم قرن پاياني دهه
يك آغاز از مردم عدالت‌طلبانه جنبش.مي‌گردد قدرت صاحبان
كه به‌همراه‌وقايعي امر اين و داشت خود با انقلابي هسته
قدرت صاحبان براي بود افتاده اتفاق آلمان و فرانسه در
هم سوئد در جنبش همين درست هم‌اكنون.بود نگران‌كننده
اصلاح‌طلب آغاز از سوئد در كه جنبش اين.بود كرده رشد
از كه مردم توده اما برنداشت ، در سياسي فوري خطر هيچ بود
و رفتار ازلحاظ بودند كرده عيان را خود جنبش اين طريق
نكته اين و مي‌كرد تفاوت قدرت صاحبان با زندگي شيوه
تلقي آينده در عمده اجتماعي و سياسي خطر يك بذر به‌عنوان
از جمعيت اكثريت داشتن نگاه دور كه آنجا ازميشد
آن چشم‌انداز و بود غيرعملي درازمدت در تصميم‌گيري‌ها
تربيت راه‌حل شود ، عمومي آينده در راي حق كه داشت وجود
نظم براي خطري اين‌صورت در كه بود به‌ترتيبي كارگران
و تعليم اين ابزار عنوان به مسكن و نكنند ايجاد اجتماعي
.شد مطرح تربيت
ايجاد در كارگران مسكن مسئله راه‌حل استدلال اين براساس
به‌اين آن‌هم بود ، مرزهاي‌شهر خارج در ايشان براي مسكن
كمتر آنجا در شهرداري عوارض هم و زمين قيمت هم كه دليل
استكهلم شهرداري (19061904) بيستم قرن اول دهه دربود
امكانات خريد ، شهر مرزهاي خارج در را وسيعي مناطق
فراهم شهر مركز و مناطق اين ميان آمد و رفت و ارتباطي
كه كارگراني اختيار در ارزان قيمت با را زمينها كرد ،
يك از ايشان براي و داد قرار بودند ثابت درآمد داراي
خوب شرايط با ساله قرض 4035 كار همين مخصوص دولتي صندوق
خانه خود خانواده و خود براي تا كرد تهيه نازل بهره و
در مسكن و زمين بر مالكيت كه بود اين هدف.بسازند
نزد در و كند بلند احترام خصوصي مالكيت به نسبت كارگران
.نمايد ايجاد مسئوليت موجود اجتماعي نظم به نسبت ايشان
به مختص فقط و فقط كه درخانه‌اي زندگي صرف اين بر علاوه
و خانه به را كه‌كارگران مي‌رفت انتظار بود خانواده يك
تصحيح اخلاقي لحاظ از را ايشان و كند پايبند خود خانواده
.نمايد
دهه 70 پايان تا حوالي 1930 از سوم دوره -2
تغيير ترتيب اين به سوئد در اقتصادي ساخت دوره اين در
از %حدود 50 شامل آن از تاقبل كه صنعت بخش كه مي‌كند
بخش درعوض و مي‌كند پيدا تنزل %به 30 مي‌شد مملكت اقتصاد
مي‌شود تعميق دمكراسي.مي‌كند پيدا چشمگيري گسترش خدمات
مختلف حوزه‌هاي در عمومي تصميم‌گيري ارگانهاي دخالت و
درماني خدمات پرورش ، و آموزش مسكن ، .مي‌كند پيدا افزايش
شهروندان دمكراتيك حقوق به‌عنوان كار و معاش امرار حتي و
در حقوق اين كردن فراهم براي دمكراسي و مي‌شود تثبيت
بر (اقتصادي حوزه در بخصوص) را فردي آزاديهاي مختلف سطوح
به تبديل سوئد جامعه.مي‌كند محدود عموم توافق مبناي
.مي‌شود رفاه جامعه
قدرت دمكراسي سوسيال دهه 70 اواسط تا دهه 20 آغاز از
اكثر در همزمان و دارد خود اختيار در را دولتي سياسي
.است حاكم نيز شهرداريها
اجتماعي جنبه استكهلم در شهري برنامه‌ريزي حوزه در
اما مي‌شود ، تعميق برنامه‌ريزي مورد به‌عنوان شهر مفهوم
قرن دوم نيمه اقتصادي مفهوم همان كماكان حال عين در
مناطق تا 60 دهه‌هاي 40 طي در.باقيست خود به‌جاي نوزدهم
با مطابق و اقتصادي مبناي بر دوباره استكهلم مركزي
مورد (فونكسيوناليستي) كاركردگرايانه معماري نظريات
شهر مركز ساختمانهاي و زمينها تمام:مي‌گيرد قرار اصلاح
تمام و مي‌شود خريداري قانون به‌اتكاي شهرداري سوي از
آن حاشيه در و تجاري اقتصادي ، فعاليت براي منطقه اين
شهر مركز.مي‌شود بازسازي دوباره فرهنگي فعاليت
منطقه اين تا مي‌شود پاك مسكوني محلات از به‌اين‌ترتيب
مناطق.گيرد قرار اقتصادي فعاليت دراختصاص شهري مهم
به است نازل‌تر آنجا در زمين قيمت كه شهر حاشيه
.مي‌شود داده اختصاص خانه‌سازي
احداث و اصلاح ترتيب به‌اين شهري برنامه‌ريزي اصلي هدف
از بخشي كه است اقتصادي فعاليت تسهيل براي شهري تاسيسات
اختيار در مالياتي سيستم ازطريق فعاليت اين درآمد
تضمين براي تا مي‌گيرد قرار شهري خودگرداني ارگانهاي
همين به "دقيقابرسد به‌مصرف شهروندان دمكراتيك حقوق
و شده محدود خاصي حوزه‌هاي در اقتصادي فعاليت دليل
.مي‌كند دخالت آن در مختلف به‌طرق دمكراسي
شهري برنامه‌ريزي محوري مسائل از يكي كماكان مسكن مسئله
كاركردگرايانه معماري و تكنولوژيك تحول و است
ممكن زمينه اين در را جديدي راه‌حل‌هاي (فونكسيوناليستي)
به كه شهر حاشيه در ساختماني بزرگ بلوكهاي.مي‌سازد
طراحي خانواده يك براي يك هر كه مجزا آپارتمانهاي
حمام ، مثل) خود مستقل تسهيلات داراي كدام هر و شده‌اند
اين.مي‌باشند اين‌دوره محصول هستند ، (آشپزخانه و توالت
همانند درست خانواده‌را ، استقلال ساختماني مجتمع‌هاي
خارج در شهرداري كمك با قرن اول دهه سه در كه خانه‌هايي
ساختماني شركتهاي سوي از و مي‌كنند تضمين شد ، ايجاد شهر
.مي‌شوند احداث است شهرداري به متعلق آن عمده سهام كه
اين در خانه اجاره افزايش مانع خود سهام ازطريق شهرداري
ازطريق ديگر سوي از و مي‌شود خاصي حد از بيش مجتمع‌ها
در اجاره سطح مسكن خصوصي صاحبان با رقابت با شركتها اين
.مي‌كنند تثبيت را شهر كل
تربيت و تعليم ديگر اين‌دوره در خانه‌سازي هدف اما
از بخشي به عمل در كارگران.نيست مردم كنترل يا اخلاقي
نرم‌هاي همان مدافع و شده‌اند تبديل شده تثبيت جامعه
سوسيال قدرت صاحبان حال درعينهستند اجتماعي مسلط
سنديكايي جنبش با تنگاتنگي رابطه در كه هستند دمكراتها
و فوري به‌طور چه خطري هيچ ديگر مردم جنبش.دارند قرار
اجتماعي مسلط نظام براي نمي‌تواند درازمدت به‌طور چه
اساسي پايه‌هاي از يكي جنبش همين خود كه چرا كند ، ايجاد
.هست نيز آن مدافع دليل همين به و است نظام همين
شهروندان فرهنگي ارتقاء شرايط ساختن فراهم خانه‌سازي هدف
تضمين ارتقايي چنين پيش‌شرط كه مي‌رود گمان كه چرا است ،
شهروندان براي (مسكن حق ازجمله و) دمكراتيك حقوق حداقل
دمكرات سوسيال حزب سوي از "فرهنگي ارتقاء" اين جهت.باشد
زمينه اين در كه مي‌شود ، تعيين شده تثبيت احزاب بقيه و
ايشان براي قيم‌مابانه مردم مسكن و شهر ايده‌آل شكل مثل
نارضايتي علل از يكي مابي همين‌قيم و مي‌گيرند تصميم
تا دهه‌هاي 40 در كه است بلايي از استكهلم مردم امروزي
عدم دلايل از يكي و است آمده شهرشان مركزي نقاط سر بر 60
در كه است بتوني عظيم بلوكهاي در سكونت به عموم تمايل
.است شده ايجاد شهر حاشيه‌هاي در دوره اين
به‌اين‌سو هفتاد دهه اواخر از چهارم دوره -4
توده‌اي بيكاري و اقتصادي عميق بحرانهاي دوران دوره ، اين
تضعيف به‌شدت دوره اين در مردمي جنبشهاي همزمان ، .است
شده كمتر به‌شدت سنديكايي فعاليت به عموم تمايل شده‌اند ،
حزب.مي‌دهند دست از را خود فعالين سنديكاها و است
اتخاذ را راست‌تري هرچه سياست به‌تدريج دمكرات سوسيال
%حوالي 35 به %حوالي 45 از آن از عمومي حمايت و است كرده
.است كرده پيدا تنزل
برنامه‌ريزي حوزه در دمكراسي موقعيت تحول اين با همگام
شهرداريها.است شده تضعيف خصوصي مالكيت درقبال نيز شهري
را سرمايه و ملك صاحبان آزادي در دخالت و محدودسازي
تصور موارد از بسياري در و كرده‌اند متوقف "تقريبا
مسائل خود به‌خودي اقتصادي آزاد فعاليت كه مي‌شود
ديگر مسكن حق و كار حقكرد خواهد حل را اجتماعي
.نمي‌شوند محسوب دمكراتيك شبهه و بي‌شك حقوق به‌عنوان
جامعه مشخصه‌هاي از يكي به قومي و طبقاتي تبعيض و فقر
در روشن به‌طور را خود امر اين كه است شده تبديل سوئد
.مي‌دهد نشان مسكن حوزه
بخش برنامه‌ريزي مورد به‌عنوان شهر زمينه اين بر
و است داده دست از را خود اجتماعي معناي از عمده‌اي
مشكلات همه با اقتصادي شهر يك دوباره بروز امر اين نتيجه
دارد به‌دنبال شهري چنين كه است اجتماعي بي‌عدالتي‌هاي و
.است داشته بروز امكان پيش سال صد در يكبار و
|
