شوروي در اصلاحات
آزاد بربازار مبتني سوسياليسم ظهور
آبردين پاتريشيا بيت ، نيز جان :نويسندگان
موفقيان ناصر :ترجمه
گورباچفي اصلاحات موانع *
برخوردار همگاني پشتيباني از البته اصلاحاتش و گورباچف
توانايي درباره گورباچف دستيار زاگلادين ، واديم .نبودند
و گورباچف":مي‌گفت كشور رئيس به‌عنوان گورباچف
مردم بيشتر و جامعه انديشه‌ورزان پشتيباني از اطرافيانش
كه سالار ديوان كارمند نفر ميليون بيست ولي برخوردارند ،
ما ضد بر ودندان چنگ با گرفته‌اند قرار مردم و ما بين
در متخصص و حرفه‌اي كارمند جماعت اين ".مي‌جنگند
و اقتدار پايه‌هاي شدن متزلزل از البته كاغذبازي
.هستند و بودند ناراضي خود منصبهاي
و تازه افق‌هاي شدن گشوده اثر در انديشه‌ورزان اعظم بخش
شوق و شور و تحرك به خارق‌العاده‌اي طرز به تحولات شروع
فكر هرگز من":مي‌گفتند آنها بيشتربودند آمده در
بعضي ".ببينم خودم عمر درمدت را تحولي چنين كه نمي‌كردم
اينها ولي.سرمي‌دادند وشكايت شكوه و مي‌ناليدند هم ديگر
مشهورترين از يكي گلمن ، آلكساندربودند اقليت در
بعضي‌ها":مي‌گفت باره اين در روسيه نمايشنامه‌نويسان
خود استعدادهاي نمي‌توانند ندارند آزادي چون كه مي‌گفتند
كه شد روشن رسيدند آزادي به وقتي اما.سازند رامتجلي
از بعضي حالا كه است اين.نداشته‌اند استعدادي "اساسا
".پرداخته‌اند قلمفرسايي به آزادي ضد بر آنها
به مي‌شد مربوط گورباچف با دشمني جالب دلايل از يكي
كه است اين واقعيت.استالين درباره گلاسنوست افشاگري‌هاي
آزادانه استالين هاي"شرارت" و جنايت‌ها گورباچف ، زمان در
.مي‌گرفت قرار بحث و جر مورد تلويزيون‌ها و روزنامه‌ها در
و مي‌شنيدند ناگهاني طور به روسها از كامل نسل يك
مظهري بلكه ماركسيست خداي نوعي نه استالين كه مي‌ديدند
كشور و شده مرتكب زيادي فجايع كه است بوده شقاوت و شر از
كشانده عقبماندگي و انحطاط به باورناپذيري ميزان به را
.است
كه واقعيت‌ها و استدلال نشريه سردبير استاركف ، ولاديسلاو
نوعي ازانتشار پس كه مي‌گفت داشت ، خواننده ميليون 20
دريافت نامه هزاران استالين ، شخصيت از نقدآميز ارزيابي
قرار حمله مورد را مقالات مجموعه آن شدت به كه است داشته
را او "طبعا كه استالين هم‌عصر مردم از بسياري.مي‌دادند
خوفناكي شخص چه وي كه مي‌شنيدند اينك مي‌كردند ، ستايش
با":بود نوشته روزنامه به معترض زنان از يكي.است بوده
به را زندگي‌ام كل كه مي‌خواهيد من از شما حرفهايتان اين
".بيندازم زباله‌داني
ماه در كمونيست حزب كنفرانس تاريخي لحظه‌هاي از يكي در
كارگر يك نام به و برخاست جاي از فردي ژوئن 1988 ،
استالين قربانيان براي يادبودي بناي كه كرد پيشنهاد
زيرا بود ، كنفرانس در عطفي نقطه پيشنهاد اين.شود ساخته
بايد "لزوما اصلاحات درباره بحث براي كه شد پذيرفته
با":مي‌گفت گلمن آلكساندر.داد قرار بحث مورد را گذشته
خواهيم تغيير را خودمان خاطره‌هاي خود آينده دادن تغيير
".داد
چين نقش *
مي‌گفتند آشكارا روسيه در چين امور ناظران سال 1987 ، در
تعيين مهمي‌در نقش چين اقتصادي جهت‌گيري‌هاي كه
.كرد خواهد ايفا پروسترويكا سياست‌هاي
جهاني نظام اقتصاد انستيتوي" از استپانف ، سرگئي
است جهان سوسياليستي كشور تنها چين":مي‌گفت "سوسياليسم
به شبيه مقياس نظر از آنجا در اصلاحات مساله و اقتصاد كه
مي‌تواند چين نظر اين از.[شوروي اتحاد] است ما كشور
".باشد ما اقتصادي اصلاحات براي خارجي آزمايشگاه بهترين
بودن صاحبكار و ابتكار روح روسيه در" بورلاتسكي ، گفته به
يك هنوز ما گذشته قرن در حتياست نيافته توسعه هيچ‌گاه
كمونيسم] جديد نظام هم بعد و بوديم بنده زمين ملت
خفه را فردي ابتكار هرگونه كه شد مستقر چنان [شورويايي
".كرد
آزاد اقتصادي فعاليت‌هاي به روسيه در كه آنهايي
بورلاتسكي.مواجهند نيز ديگر عمده مانع يك با مي‌پردازند
قلب در كه است حسادتي احساس اصلي مساله" كه مي‌دهد توضيح
مقامات.مي‌زند موج ديوان‌سالار و كاغذباز كارمندان
ديگر مردم كه كنند هضم را فكر اين نمي‌توانند محلي اداري
پر روزنامه‌ها.باشند داشته درآمد آنها حقوق برابر چندين
دولتي سازمان‌هاي اعضاي مي‌دهند نشان كه مطالبي از است
مشاغل به كمك و تشويق جاي به بتوانند ، كه هركجا چگونه
هرگونه و مي‌گذارند آنها چرخ لاي چوب هزارگونه آزاد ،
ذكر نمونه يك فقط آنكه براي.مي‌كنند خفه را ابتكاري
كه مي‌كنيم اشاره كراسنويارك ماجراي به باشيم كرده
تازه كه را تاكسيراني تعاوني شركت يك آنجا اداري مقامات
كه دليل اين به فقط و فقط كردند ، منحل بود شده تاسيس
".مي‌آوردند دست به زيادي پول آن اعضاي
اعتراف و داد به‌خرج شهامت كه اين به‌خاطر تنها گورباچف
سوسياليسم از بهتر آزاد بازار بر مبتني اقتصاد كه كرد
بودند آمده او از پيش كه كساني همه از است ، كرده كار
فاش‌گويي اصلي هسته حقيقت در نكته اين و مي‌شود متمايز
.مي‌دهد تشكيل را او
كثرت‌گرايي مساله *
ظاهر در لااقل كه) گورباچف آيا كه بود اين مهم موضوع ولي
اين توانست خواهد (مي‌كرد پشتيباني حزبي تك نظام از
سياسي و اقتصادي باز محيط نوعي ضرورت با را خود اعتقاد
علمي اقتصادي ، خلاقيت خواستار اگر چون نه ، يا سازد منطبق
و گشاده محيط نوعي به "الزاما بايد باشيم هنري و
.دهيم رضايت مباحثه‌پسند
ضامن را او فاش‌گويي و لهجه صراحت گورباچف طرفداران
.مي‌دانستند روزها آن شوروي اتحاد در محيطي چنين پيدايش
ابتكارهاي به هم نگاهي نيست بد زمينه همين در اما
چيني تمدن دوران بزرگ‌ترين.بيندازيم چيني‌ها تاريخي
ايدئولوژيك ساختارهاي داراي ديار آن مردم كه بود زماني
چند كه است دوراني منظور.نبودند انعطاف‌ناپذير و سخت
با كنفوسيوس كيش و تائوگرايي مانند مختلف ، فلسفه نوع
كنفوسيوس‌پرستي كه هنگامي از.مي‌كردند رقابت يكديگر
مانچو و مينگ سلطنتي سلسله‌هاي زمان در رقيب بدون و جامد
و ابتكار روح شد ، پذيرفته رسمي آيين و كيش به‌عنوان
.گراييد پژمردگي به چيني‌ها نوآوري
دست‌كم روسها حاضر ، قرن هشتاد دهه طي در حال ، اين با
چيني‌ها چاره‌جويي‌هاي به چشم خود اقتصادي مسائل حل براي
سطح لحاظ از چيني‌ها اگر كه بود اين مساله.بودند دوخته
اتحاد مي‌يافتند ، برتري شوروي اتحاد به نسبت زندگي
دردناكي خواري و خفت مي‌بايست سوسياليستي شوروي جماهير
واقعيت‌هاي از پاره‌اي هشتاد دهه اواخر دركند تحمل را
:بود قرار بدين چين
دوبرابر دهه يك از كمتر ظرف در چين كشاورزي توليد -1
سهامدار ، به‌عنوان اينك چيني دهقان ميليون بود8000 شده
و مي‌كردند كار زمين‌ها روي ساله ، پانزده قراردادهايي با
.ببرند به‌ارث را زمين‌ها اين مي‌توانستند آنها فرزندان
را خود خاص زمين‌هاي قطعه كه مي‌شدند تشويق دهقانان -2
مجموع در آنكه با شخصي ، زمين‌هاي قطعه اين.دهند گسترش
مي‌دادند ، تشكيل را كشور كشت زير سطح درصد از 4 كمتر
سيبزميني از نيمي و لبنيات و گوشت از سوم يك بر بالغ
.مي‌كردند تامين را چين عظيم كشور نياز مورد
كشتزارهاي اختيار در هنوز كشاورزي زمين‌هاي بقيه -3
داده اجازه كشاورزي كارگران به حالا آنكه با.بود دولتي
زمين‌هاي روي كه را محصولاتي از درصد كه 30 بود شده
كجاي هيچ در بفروشند ، شهري بازارهاي در مي‌كاشتند دولتي
پاي به بهره‌وري نظر از اشتراكي يا دولتي كشتزارهاي كشور
حال ، هر درنميرسيدند دهقانان خود كوچك زمين‌هاي قطعه
مائو زمان در كه [اشتراكي كشاورزي واحدهاي] "كمون" 55000
.رفت بين از سروصدا بي او فوت از پس بود ، شده داده سازمان
گذاشت ، كنار به‌تدريج را مركزي برنامه‌ريزي دولت چين ، در
بيشتري تاكيد مورد سنگين صنايع به نسبت را سبك صنايع
موءسسات يارانه‌هاي و كرد ترغيب را رقابت داد ، قرار
.بريد را ناسودبخش خدماتي و توليدي
مشغول كه مدعي‌اند همچنان چيني‌ها اوصاف ، اين تمام با
اين توجيه براي.هستند چيني سبك به سوسياليسم ساختن
توضيح به‌راحتي شن‌يانگ شهر سابق شهرداران از يكي داعيه ،
ورشكستگي ، اعلام مانند راهكارهايي چين وقتي" كه مي‌داد
اقتصاد اعتلاي براي را سهام‌داري و اجاره‌داري
ديگر را چيزها اين‌گونه مي‌گيرد ، كار به خود سوسياليستي
".شمرد سرمايه‌داري نظام ويژگي‌هاي از نمي‌توان
كمونيست حزب كنفرانس ژوئن 1988 ، *
سوسياليستي شوروي جماهير اتحاد
شوروي ، اتحاد در اصلاحات چشمگير شاخص‌هاي از يكي
هر حزب كنگره‌هاي.بود ژوئن 1988 اواخر در حزب كنفرانس
براي اين ولي مي‌شد ، برگزار منظم به‌طور بار يك سال پنج
را حزب ويژه كنفرانس از 1945 ، پس كه ، بود نخستين‌بار
"اصولا را كنفرانس‌ها اين‌گونه استالين.مي‌دادند تشكيل
و بود كنفرانس هجدهمين كنفرانس 1945.بود گذاشته كنار
حزب كنفرانس نوزدهمين به‌عنوان كنفرانس 1988 بنابراين ،
.يافت تاريخي شهرتي
كه مي‌شد فراخوانده هنگامي "معمولا حزب ويژه كنفرانس
تشكيل آن براي را نوزدهم كنفرانس.مي‌آمد پيش مهمي مساله
را شوروي اتحاد در سياسي اصلاحات مساله كه بودند داده
به حزب از قدرت انتقال سرآغاز درواقع اين و كنند مطرح
.بود دولت
هر از نمايندگان.مي‌زد موج اذهان در زيادي پيشگويي‌هاي
همان آنها از بسياري.بودند شده انتخاب كشور گوشه
چهره‌هاي زيادي تعداد ولي بودند ، هميشگي حرفه‌اي‌هاي
به احساس اين شوروي اتحاد سرتاسر در.مي‌شد ديده هم تازه
همه آن كه اقتصادي اصلاحات كه مي‌يافت گسترش سرعت
خواهد موفقيت‌آميز هنگامي فقط مي‌گفتند سخن درباره‌اش
.باشد همراه جامعه در سياسي آزادي‌هاي گسترش با كه بود
بودند ، كرده نوبت تقاضاي سخنراني براي نماينده از 300 بيش
روز چهار مدت در مي‌توانستند آنها نفر فقط 100 ولي
كه بود شده خواسته بقيه از.بگشايند سخن به لب كنفرانس
در تا بفرستند دبيرخانه براي كتبي طور به را خود نظريات
آندره از نمايندگان از يكي.شود منظور نهايي قطعنامه
پشت درست و بود كشور جمهوري رئيس هنگام درآن كه گروميكو ،
هيات عضو چون بدهد ، استعفا كه خواست بود ، نشسته او سر
موافق نمايندگان از گروهي.است بوده كشور پيشين رهبري
حد تا بعضي‌ها.آن مخالف ديگر گروهي و بودند پروسترويكا
پروسترويكا موافق سخنرانان.رفتند پيش هم تن به تن نبرد
قرار تشويق مورد نمايندگان از نيمي سوي از گلاسنوست و
ديگر نيمه استقبال با مخالفان پاسخگويي.مي‌گرفتند
همه به دقت به گورباچف.مي‌شد مواجه جلسه در حاضران
"اصلا را آنها از بعضي چند هر مي‌داد ، گوش سخنرانان
جريان تلويزيون‌ها برابر در كشور ، سرتاسر.نمي‌پسنديد
تا.مي‌نگريستند صاعقه‌زدگان همچون را تاريخي جلسه اين
ديميتري.بودند نديده چيزي چنين هرگز مردم زمان ، آن
كه مي‌گفت حزب مركزي كميته ارشد مقامات از يكي ليسووليك ،
.است بوده "سياسي دوباره تولد" نوعي او براي كنفرانس اين
از را كنفرانس جريان كه هم مردمي از بسياري براي
.داشت وجود احساس همين مي‌ديدند ، تلويزيون
جدايي واقعي سرآغاز شوروي كمونيست حزب نوزدهم كنفرانس
قدرت از مركزي قدرت جدايي دولتي ، اقتدار از حزبي قدرت
كنفرانس اينبود سياست از اقتصادي اصلاحات جدايي و محلي
.درآمد شوروي روسيه در جديد سياسي فرهنگ مظهر صورت به
براي چون مي‌داد رخ طولاني تاخيرهاي تصميم‌گيري‌ها براي
مختلف موارد در نماينده مخالف 5000 و موافق آراي شمردن
هر در مي‌بايست اين بنابر.نداشت وجود شمارگر ماشين‌هاي
حزب پيشين جلسات در.بشمارند دست با را راي‌ها مورد
نمايندگان همه چون نبود ، آراء شمارش به نيازي "اصولا
.بودند موافق يكپارچه طور به هميشه
قديمي عالي شوراي گردهمايي آخرين *
به حزب كنفرانس نوزدهمين در شده پيشنهاد سياسي اصلاحات
عالي شوراي وسيله به اساسي قانون در تغييراتي عنوان
سه از پس.شد پذيرفته نيز (پارلمان) شوروي جماهير اتحاد
آخر روزهاي در سرانجام گوناگون ، اصلاحيه‌هاي و بحث روز
مركزي كميته از را قدرت شوروي اتحاد عالي شوراي 1988 ،
ترتيب ، بدينكرد منتقل انتخابي قانونگذاري مجالس به حزب
:درآمد قانون صورت به مهم بسيار تغيير سه
با اجرايي مقام يك به مبدل جمهوري رئيس تشريفاتي مقام.1
خارجي و داخلي سياست‌هاي ساماندهي براي وسيع اختيارات
جمهور رئيس عنوان به مه 1989 ماه در گورباچفشد كشور
.متوالي پنج‌ساله دوره دو براي فقط ولي شد ، انتخاب
شده ذكر جديد قانون در.همينطور هم ديگر دولتي مقامات
.كند عزل را جمهوري رئيس مي‌تواند قانونگذاري قوه كه بود
شد ايجاد آراء سوم دو اكثريت با قانونگذاري مجلس يك.2
كنگره" عنوان زير مارس 1989 ماه در آن دوره نخستين كه
جمهوري از 18 انتخابي نماينده با 2250 "مردم نمايندگان
مجمع همين را جمهوري رئيس.يافت تشكيل شوروي ، اتحاد سابق
كه قديمي عالي شوراي ضمن ، در.مي‌كرد انتخاب مخفي راي با
تصويب براي "لاستيكي مهر" نوعي حقيقت در خود عضو با 1500
.شد منحل بود ، كمونيست حزب رهبري تصميم‌هاي چراي و بي‌چون
تمام سال شصت مدت به "پارلمان" اين سال 1988 ، تا
.بود كرده تصويب آراء اتفاق به را حزب پيشنهادات
با "مردم نمايندگان كنگره" براي انتخاباتي مبارزه.3
و گوناگون عقيدتي گرايش‌هاي با چندگانه نامزدهاي رقابت
تاريخ در واقعي ملي انتخابات نخستين واقع در مخفي راي
محلي و منطقه‌اي مجالس انتخابات براي.بود شوروي اتحاد
عقيدتي گرايش‌هاي با متعدد نامزدهاي بار نخستين براي نيز
.آمدند صحنه به گوناگون
معلوماتي كه بود لنين از بعد شوروي رهبر نخستين گورپاچف
مي تلاش "قانون حكومت" نشاندن كرسي به براي و داشت حقوقي
كرد متقاعد را قديمي عالي شوراي كه بود جهت همين به.كرد
گذراندن از قبل نه البته ولي كند ، اعلام رامنحل خود كه
جديدي كميسيون تعيين و قضات استقلال تضمين براي قانوني
.كشور اساسي قانون در كامل نظر تجديد براي
ساختار نوسازي براي را سياسي تغييرات اين گورباچف
حياتي كشور جان نيمه اقتصاد درآوردن حركت به و اجتماعي
كه بود اين او قصار كلمات مبهم‌ترين از يكيميدانست
".است اجتماع بدن براي لازم اكسيژن سياسي اصلاحات"
فرهنگي ، قومي ، ريختگي‌هاي درهم آثار دهه 1990 ، شروع با
آغاز شوروي اتحاد در سياسي و اقتصادي محلي ، منطقه‌اي ،
بدتر اقتصادي وضع مي‌گرايد ، كندي به پروسترويكا مي‌شود ،
.نمي‌يابد تحقق شوروي اقتصاد نجات معجزه.مي‌شود
يا سرپرستي نوعي مي‌توان را گورباچف نقش امر ، نهايت در
از پيش كه دانست اصيل اجتماعي انقلاب يك آغاز بر نظارت
و آشفته دوران‌هاي جديد اجتماعي نظام يك به شدن منجر
.بگذراند سر از بايد را مرجي و پرهرج
دارد ادامه
|
