علمي‌فرهنگي سياستگذاريهاي چشم‌انداز
تحولات بر اقتصادي برنامه‌ريزي تاثيرات روند بررسي
(دوم بخش) آموزشي برنامه‌ريزي
تحولات و جهاني اقتصاد" مقاله نخست بخش در: اشاره
و اقتصادي برنامه‌ريزي تحولات ،"آموزشي برنامه‌ريزي
ادامه در.گذشت نظرتان از جهاني اقتصاد شكل‌گيري چگونگي
قرار بررسي مورد دهه 1970 از بعد تازه مراحل بحث ، اين
آموزش برنامه‌ريزي تغييرات متقابل تاثيرات سپس مي‌گيرد ،
.مي‌شود مطرح اقتصادي برنامه‌ريزي تحولات با جهان در عالي
واقع توجه مورد اروپا دهه 60 دانشجويي جنبش ميان اين در
به عالي آموزش به دادن اولويت موضوع همچنين مي‌شود ،
دادن اولويت و نخبه‌گرايي از پرهيز درون‌زا ، ملي توسعه
دهه 80 در..و فردي احتياجات روي از ملي سياستهاي به
.مي‌شود بررسي (يونسكو ميان‌مدت برنامه در)
انديشه گروه *
تحت‌عنوان تازه‌اي مرحله وارد بعد به دهه 1970 از جهان
نفتي اول شوك براثر كه مرحله اين.شد جهاني نوين نظم
سعي استعماري كشورهاي شد ، ايجاد آن1980 دوم شوك و 1970
و سوم جهان كشورهاي خام نفت منابع بر كامل تسلط كردند
نظامي و اتمي علي‌الخصوص پيشرفته ، تكنولوژي كنترل همچنين
دهه تا كه جهاني ، بانك.باشند داشته خود انحصار در را
درحال كشورهاي راهسازي و توليدي طرحهاي براي فقط 1970
ماشين‌آلات و توليدات فروش كه- مي‌كرد پرداخت وام توسعه
طرحهاي براي وام پرداخت تاريخ اين از -مي‌كرد تضمين را
اداري ، نهادهاي ايجاد آموزش ، بهداشت ، همچون غيرتوليدي
.گرفت درنظر نيز را محيطزيست و خانواده تنظيم و فرهنگي
رفع بازار ، اقتصاد اول‌تشويق دهه ، اين استراتژيهاي از
از تكنولوژي انتقال دوم ، ;سوبسيد حذف و گمركي موانع
واگذاري تشويق سوم ، ;فقير كشورهاي به ثروتمند كشورهاي
مطلق چهارم ، و خصوصي بخش به كارخانجات توليدي فعاليتهاي
اثر و ازن لايه رفتن بين از زيست ، محيط مساله كردن
.است زمين گلخانه‌اي
بحران بعداز ژاپن بخصوص صنعتي ، كشورهاي كه ديگري اقدام
و فولاد مانند انرژي‌بر صنايع تبديل آوردند ، به‌عمل نفت
و يك‌طرف كم‌از انرژي مصرف با صنايع به آلومينيوم
درحال كشورهاي به ورشكسته و بحران‌زده صنايع انتقال
نرم تكنولوژي با صنايع به خود تا بود ديگر طرف از توسعه
تله‌ماتيك ، انفورماتيك ، ميكروالكترونيك ، ).بپردازند
بيوتكنولوژي اپتيك‌ها ، پولك‌ها ، روبوتها ، اتوماتها ،
تحت خود قديمي تكنولوژي فروش براي آنان (پلاسما فيزيك
و انداختند راه به زيادي تبليغات تكنولوژي ، انتقال عنوان
.فروختند كشورها اين به گزاف قيمت به را آنها
درآمد تا1980 ، سال 1960 از سياستهايي چنين نتيجه در
افزايش دلار يك فقط سال بيست عرض در سوم ، جهان در مردم
تا 168 متوسط طور به صنعتي كشورهاي در درحالي‌كه يافت
.يافت افزايش دلار
فوريه در و 1990 دهه 1980 در اقتصادي برنامه‌ريزي نتيجه
چهارمين براي بين‌المللي توسعه استراتژي مورد در 1991
اين در منتشرشد ، (20001990) متحد ملل توسعه دهه
نتيجه اين به ملل سازمان اعضاي:است آمده گزارش
تحقق بين‌المللي توسعه استراتژي اهداف كه رسيده‌اند
شده وسيع‌تر فقير و غني كشورهاي بين موجود شكاف و نيافته
استراتژي در ازجمله.است يافته افزايش فقير مردم تعداد و
توسعه به زيادي تاكيد و1990 دهه2000 بين‌الملل توسعه
انساني بالقوه ظرفيت توسعه كه مي‌كند اشاره و شده انساني
.است وابسته اقتصادي و تكنولوژيك توسعه دقيقابه
منابع توسعه به تقرب راههاي بايد درحالي‌كه‌هركشور
با انطباق براي ضروري نهادهاي و برگزيند را انساني
(16).كند پايه‌ريزي را مربوطخود اولويتهاي
تا است مردم براي توانبخش محيطي ايجاد توسعه ، انساني هدف
ممكن گرچه.گردند برخوردار خلاق و سالم طولاني ، حياتي از
از يكي به‌عنوان نيز را بالاتر درآمدهاي مردم ، است
يكسر ، انساني زندگي ليكن.باشند خواستار خود گزينه‌هاي
.نمي‌شود خلاصه درآمد مساله در
در علمي هاي نظام شد؟ حاصل ازكجا موفقيت همه اين اما
برنامه‌ريزي آنانداشتند تعيين‌كننده نقش باره اين
جهاني اقتصاد شكل‌گيري به منجر كه جهان در اقتصادي توسعه
صنعتي ، پروژه‌هاي اجراي با و داشتند عهده به را شد
انباشت و توليدات براي فروش بازار ايجاد و انبوه توليد
.كردند كمك سرمايه‌داري اقتصاد بالندگي به سرمايه‌ها
علم ، جريان آن در كه است فرآيندي جهاني اقتصاد بنابراين
جريان ارتباطات ، بازارها ، كالاها ، اوليه ، مواد سرمايه ،
و انرژي جريان ارتباطات‌تكنولوژيك ، خريد ، و مصرف درآمد ،
ساختاري ارتباطات و بودجه جريانهاي مالي ، شبكه‌هاي
لازم انرژي كه شده‌اند طراحي به‌گونه‌اي (سياسي و اداري)
كرده ايجاد خود در توسعه و تحقيق راه از نوآوري براي را
جذب با سرمايه پايان‌ناپذير انباشت به آن طريق از و
كه آمده‌اند نايل دايمي كشمكش يك در پيراموني سرمايه‌هاي
در تكنولوژيكي و اجتماعي اقتصادي ، شديد دوگانگي آن نتيجه
(17).است جهان
متقابل كنش و جهان در عالي تغييرات‌برنامه‌ريزي‌آموزش
آنها
تحولات‌برنامه‌ريزي‌اقتصادي با
برلين‌در تاسيس‌دانشگاه هنگام به "هومبولت فون ويلهم"
فرمولبندي دانشگاه براي را نوزدهم ، اصولي قرن ابتداي
تعيين‌كننده سرنوشت‌دانشگاهها در اواخر همين تا كه كرد
:از عبارتند اصول اين بودند ،
اتحاد -دانشجو 2 استادو براي آموختن و آزادي‌آموزش -1
طريق فرهيختگي‌از -آموزش 3 و پژوهش
و شود نزديك تحقيق به بيشتر چه دانشجوهر تا علم ، تحصيل
(18).نباشد متعارف سنت به‌طريق آموزش
از گذاشتند ، دانشگاهها اداره در تاثيرعميقي اصول اين
حد تا دولت به وابستگي وجود دانشگاههابا اينكه جمله
دست در دانشگاه بودند ، خودمختار خود ، اداره زيادي‌در
جنگ از بعد هومبولتي‌حتي اصول.بود كرسي‌دار استادهاي
بر آلمان دانشگاههاي و كرد حفظ را خود اعتبار دوم جهاني
.شدند مبنابازسازي همين
قشر تربيت به متعهد اروپا در كلاسيك‌آن صورت به دانشگاه
ملت‌ها توده عظيم‌و تقاضاي‌قشر وغم بود نخبگان‌جامعه
دانشجويي‌دهه انقلابهاي نيز مساله‌و همين.نداشت را
نظام‌دانشگاه شمردن مردود مبني‌بر اروپا 1960در
نو از را دانشگاه كه داشت آن بر را دولتها;كرسي‌دار
تعريف را وظايف‌جديدي و اهداف آن براي و كنند تعريف
(19).كنند
گانه سه اتحاد به دانشگاه اخير دهه چند رودر اين از
متكي آموزشي خدمات و(مركزي و محلي) حكومت اشتغال ، ميان
مساله تعيين مسائل‌پيچيده ، تحليل توانايي بايد كه است
مستقل ، ادغام‌عناصر و تركيب آن ، چاره‌جويي وسايل و اصلي
به‌اطلاعات توسل با ساختن‌كار كارآمد ارزشها ، تصريح
با سازنده ديگرمشاركت‌همكارانه‌و گونه‌هاي و آماري
را وشفاهي ارتباطروشن هم‌رفته ، روي شايد ديگران‌و
(20).باشد داشته
آموزش خاطر به.م دهه 60 اواخر در پاريس بلواي‌دانشگاه
گسترش از مسامحه‌هاي‌ناشي به واكنشي و گرفت صورت ناب
دانشگاههابه و اساتيد دلمشغولي تحقيقات‌و منابع
بلوا ، آن از بعد دانشگاه‌جديد ، .بود پروژه‌هاي‌تحقيقاتي
نيازمند شده‌و هدايت مشاركت و خودمحوري اصول به متكي
(21).گرديد گفت‌وگو بر مبتني جديد تربيت و تعليم
عوامل" كه مي‌نمايد اذعان چنين دهه 70 ، اواخر در يونسكو
خصوص‌نقش در انساني و اجتماعي توسعه به وابسته
حال‌توسعه ، نگرش در كشورهاي در دانشگاهها
محصول عنوان به علمكردند اتخاذ عمل‌گرايانه‌تري‌را
وتلاش اجتماعي محيط عمدتامديون و تاريخ ، جامعه
جامعه با متقابل ارتباط در كه علمياست دانشمندان
حال جوامع‌در كه مي‌سازد نشان خاطر.است خود پيرامون
وتكنولوژيك علمي يافتن‌راهبردهاي در بايد توسعه
نيازمند مدت بلند در علم كه‌كاربرد باوجودي بكوشند
و محلي اهميت‌فرهنگ بايد ولي است جهاني تحليل‌مسائل
.دهد تشخيص را دارند مشاركت فرهنگ آن در كه افرادي
و 1977 سالها 1982 در خود مدت ميان برنامه در يونسكو
در را انسان توسعه ، جديد مفهوم اظهارمي‌كندكه چنين
تنظيم گسترش بايد عمدتا مي‌دهد ، هدف قرار توسعه مركز
به باشدتا توسعه رشته‌اي‌از وچند جهاني تفسير يك
تفسير اين به.كند متعددتوجه عوامل بين روابطمتقابل
توجه متاثرند ، اين‌تفسير از خود نوبه به كه آنچه و
نقش داراي دانشگاهها ، توسعه ، درحال دركشورهاي.نمايد
بسيار پس‌زمينه‌هاي معلم‌با و دانشجو كه هستند راهگشايي
و مطالعه تحقيق ، و تركيبآموزش با مي‌توانند متنوعي
جهان ، حساسيت‌به و خود به‌هويت اتكا ترقي ، توليدسنت
(22).باشد اجتماع اهداف و به‌دنبال‌كاركرد
عالي آموزش يونسكو ، بخش مدت ميان دهه 80 ، برنامه در
:از عبارتند ازجمله كه اتخاذكرد را خاصي عملي اصول
پرهيز درون‌زا ، توسعه‌ملي عالي‌به آموزش اولويت‌دادن"
روي از ملي سياستهاي به دادن اولويت نخبه‌گرايي‌و از
رفع وسايل عنوان به نهادي همكاري احتياجات‌فردي ، گسترش
سر به توسعه از متفاوتي مراحل در كشورهايي‌كه بين فاصله
پروري توده نخبه‌پروري‌به فلسفه رو اين از.مي‌برند
".يافت تغيير
تحقيقات گسترده‌از حمايت به شروع دولتها زمان اين در
خواه دانشگاهها.كردند بزرگي‌علم از صحبت نيز ومردم
.كردند پيدا صنعت و دولت ارتباطتنگاتنگي‌با ناخواه
دل در ايده‌هايي‌را شدن وعلمي كرد رشد تحقيق بدنه
عقلانيت‌را از جديدي بعد تحقيق كه اين مبني‌بر نشاند
(23).افزود خواهد عمومي امور تصميم‌گيري در
سرد جنگ برلين ، پايان ريختن‌ديوار فرو دهه 1990با در
اصول بازنگري براي ديگري‌را شك امر اين.شد اعلام
و سياسي انگيزه رفتن ميان از با.كرد برطرف دانشگاهي
بود ، تحقيقاتي ، لازم بودجه كردن هزينه براي نظامي
يك هر سرمايه‌گذاري‌براي اهداف تحقيق‌و دانشگاه ،
تعريف سر بر دائمي بحث كشورها اين درشود تعريف دوباره
حمايت معني نهايت در و صنعت ارتباطبا تحقيق ، دانشگاه ،
روي‌مفهوم بحث‌ها اين تاثير و تحقيق و دانشگاه از دولت
كشورهاي رسدكه مي نظر به.درگرفت دانشگاهي آزادي
مبناي‌نياز ، بر را گوناگون راه سه حداقل صنعتي مختلف
پيش تكنولوژيكي‌در و فرهنگي سابقه و اوضاع‌سياسي
كشورهايي آلمان ، ژاپن ، نمونه آمريكا ، .گرفت خواهند
اصلي‌سياستگذاري محور طريق ، سه از يكي كه هستند
.آنهاست دانشگاهي
تحقيقات اصلي مركز به‌عنوان آمريكا ، دانشگاه در
.شد شناخته جامعه فوري كاربردي نياز از مستقل بنيادي‌و
نافع را علم سياستمداران‌هدف كلي طور به جامعه اين در
آغاز پژوهش‌راهبردي طريق از آن نفع كه مي‌دانند آن بودن
.مي‌شود
(بنيادي) راهبردي پژوهش‌هاي بودجه نيز آلمان در
دانشمندان كنجكاوي به نياز ميان تعادلي و يافته افزايش
.است شده حاكم علم اهداف به جامعه اقتصادي نياز و
(بودن به‌دليل‌غيرنظامي)
دانشگاه ، " عنوان تحت سال 1994 ، كنفرانسي در ژاپن در
تحول بيانگر كه برگزارشد "كيفيت مركز به‌مثابه‌يك
بودجه ژاپن برنامه بود ، در كيفي مراكز سمت به دانشگاهها
مي‌شود تقسيم بازده‌آنها و توانايي براساس دانشگاهها
و آموزشي كيفيت از كه باشد دانشگاه‌هايي براي تشويقي تا
.برخوردارند پژوهشي‌بالاتري
شد كنفرانس‌عنوان اين بيانيه در كه عمده‌ترين‌نكاتي
تعادل و كيفيت پرورش و رشد به كه اصول‌مشتركي‌است بيان
:از عبارتند و مي‌كند كمك
به مربوط تصميم‌گيريهاي در اصلي ضابطه عالي ، كيفيت -1
;است پژوهشي توزيع‌بودجه‌هاي و استخدام
و است اساسي پژوهش ، و آموزش از عيني و ارزيابي‌منظم -2
پژوهشي متغير شرايط به پاسخ در وبخش‌ها موسسات در انعطاف
.است اساسي رشته‌اي به‌صورت‌ميان به‌خصوص
مركز يك بتواند است بعيد داخلي استخدام‌هاي متكي مركز -3
حتي خارجي علمي هيات با.بماند باقي يا بشود كيفي
.شود رفتار داخلي همچون‌افراد الامكان‌بايد
;است اساسي بين‌المللي شبكه و ارتباطات -4
و بودجه توجه قابل بخش كردن هزينه در مراكز آزادي -5
(24).آموزش و پژوهش در درآمد
از يافته توسعه كشورهاي آموزشي‌در برنامه‌ريزي نوع اين
شاخصي بخش‌هاي داراي كشورها اين كه جهت‌عنوان‌شد اين
آنها ثالثا و پژوهشي‌هستند و دانشگاهي تحولات زمينه در
.خودمي‌باشند دانشگاهي ديرپاي سنت‌هاي داراي
و اقتصادي برنامه‌ريزي تحولات روند از كلي به‌طور
برمي‌آيدكه چنين دنيا در عالي برنامه‌ريزي‌آموزش
دنيا اقتصاددر علمي‌و سياستگذاري مثبت چشم‌اندازهاي
سال در خصوصا) بهره‌برداري‌كند زير حوزه‌هاي از بايد
(2000
-اجتماعي توسعه از جديدي اشكال به حوزه‌هاي‌مربوط
اقتصادي
فناوريهاي‌جهت و نظامها توسعه طراحي‌و و انساني كار -
;مداري انسان سوي به داده‌شده
;خانواده‌ها به وارائه‌آن اجتماعي خدمات -
طبيعي منابع از استفاده يعني مديريت زيست در نوآوري -
غير و(وغيرغذا غذا) مادي خدمات و كالاها توليد براي
;مادي
بخش ، نظم و نوآوري‌قانوني -
مدت عمل‌دراز تقويت‌آزادي و حفاظت به مربوط حوزه‌هاي *
:جهاني سطح در پيشرفته كشورهاي
;شناختي علوم توسعه -
;اپتوماترونيك دستگاههاي و ابزارها از جديد نسل -
;توليدكننده خدماتي نظامهاي رشد -
ارتباط و تجهيزات‌ارتباطي در جهاني وسازگاري هماهنگي -
.شبكه‌ها و روساخت‌ها دوربرد ،
اقتصادي -علمي سياستگذاريهاي كه علائق‌آينده و نگرانيها
براي بايد (برنامه‌ريزي‌اقتصادي جهاني‌و اقتصاد)
:گردند سهيم آنها با مواجهه
مانعي عنوان به محوري نظامهاي‌فن احتمال تسلط و غلبه -
;مدارانه انسان رويكرد توسعه گسترش‌و در
حسيني‌شاقاجي علي
|
