قرآن مفهومي ترجمه بنيادين مشخصه‌هاي
غراب الدين كمال با گو و گفت در قرآني مفاهيم برگردان
قرآن مفهومي مترجم
(دوم بخش)
.كرده‌ايد احساس خوبي به را كاستي اين يا *
را تغييرات از برخي و مي‌خوانم را سوره از نمونه‌اي من -
ترجمه يا برويم مفهومي ترجمه سمت به و دهيم انجام اگر كه
را تقدس و را خودش تعهد مسئوليت كه ترجمه‌اي بند ، به بند
كند احساس واقعا طرف آن از و باشد قرآن‌قائل پيام براي
در بلكه تفسير حد در نه و ترجمه حدود از خارج نه بايد كه
به درصد يك تا) اضافات حداقل قرآن‌با آيات خود حد
نظر به درصد تا 5 حدود 4 تا حتي و خرمشاهي آقاي پيشنهاد
جمله از ديگري تغييرات و برويم پيش (دارد جا اضافات من
جا يا را آيات ضرورت ، به گاهي كردن پيش و پس همان
آيه در.كلمات برخي افزودن يا و متن اصل از افتادگي‌هايي
بارهاي زمين و) اثقالها الارض واخرجت:مي‌فرمايد بعدي
را بزرگوار اين ترجمه بگذاريد (افكند برون را خود سنگين
خود [شديد] به‌لرزش زمين كه آنگاه):بخوانيم اول از
و افكند برون را خود سنگين بارهاي زمين شودو لرزانيده
[زمين] كه است روز آن.است شده چه [زمين] گويد انسان
وحي بدان پروردگارت كه همان‌گونه.بازگويد را خود خبرهاي
تا آيند بر پراكنده [به‌حال] مردم روز آن.است كرده
هم كه هر پس.شود داده نشان [آنان به كارهايشان نتيجه]
هم كه هر و ديد خواهد آنرا [نتيجه] كند نيكي ذره‌اي وزن
من نظر به (.ديد خواهد آنرا[نتيجه] كند بدي ذره‌اي وزن
راحتي به اضافاتي و حذف سري يك كوتاه ترجمه اين در
زيباتر خيلي و بشود جديد ويرايش بگيرد ، صورت مي‌تواند
دوم آيه در مثلاكند منتقل را اين‌سوره پيام و مفهوم
اصل در چه اگر بكند اشاره زمين‌مجددا به نيست احتياج
.دارد وجود آيه
مقايسه راحت‌تر تا بفرمائيد را خودتان ترجمه است بهتر*
.شود
زمين كه زمان آن.مهربان بخشنده خداوند نام به) باشد-
مي‌كند سنگيني دلش در كه را چه آن و بخورد سخت تكاني
چه را زمين بپرسد ، خود از زده شگفت انسان و بريزد بيرون
چه آن از پروردگار وحي به زمين روز درآن.است شده
تماشاي به مردمان‌پراكنده و گفت خواهد سخن مي‌داند
اندازه به كسي اگر بدانيد پس.ريزند بيرون اعمالشان
به اگر كه همچنان.بيند باز را آن كند نيكي ذره‌اي
است ترجمه‌اي اين (.مي‌بيند آنرا كند بدي ذره‌اي اندازه
اگر.گيرد قرار زلزال سوره برابر در مي‌كنم پيشنهاد كه
كرد ، اما ترجمه مي‌شود هم ديگري گونه به آخر آيه در چه
مي‌شود سوره اين ترجمه در كه تغييراتي بگويم ، مي‌خواهم
اصل به صدمه‌اي بي‌آنكه كرد حفظ هم مفهومش‌را و آورد
كوبنده‌تر ، برجسته‌تر ، را پيام آن حتي ضمنا و بخورد پيام
بالا الگوي شامل مي‌تواند كرد ، بيان زيباتر و رساتر
عربي نفس در "مالها الانسان وقال" آيه در مثلا.باشد
تنيده آن در احساس اين و است نهفته زدگي شگفت آيه اين
احساسش مي‌خوانيم آنرا عربي وقتي مي‌بينيم ما و است شده
همين به شبيه الگويي يك هم فارسي‌اش براي بايد.مي‌كنيم
نشد ، اگر و باشد كلمات خود عين با شد پيدا اگر.كرد پيدا
.كنيم استفاده بايد اندكي كلمات از
كه درصورتي ترجمه‌هايشان بودن نارسا به مترجمان ساير*
آنها اما دارند اذعان بكنند لفظ به لفظ ترجمه به اكتفا
مي‌آورند كروشه‌هاست در كه اضافه‌اي واژه‌هاي قالب در را
منظور به كروشه‌ها داخل از اضافات اين كردن خارج با آيا
.شد نخواهد نزديك شما
يا شود گذاشته كروشه داخل در اضافات اين اينكه اصل در-
شيوه چند هر نيستم مخالف اصلش با و حرفي‌ندارم من نشود
هم خرمشاهي چنانكه كردند پيشنهاد شهيدي دكتر را ديگري
اضافات كه است كرده اشاره آن به مترجم مجله با درمصاحبه
به ديگري حروف با بگذارند كروشه داخل اينكه جاي به را
كرده‌اند را كار اين نهج‌البلاغه در چنانكه برسانند چاپ
در را اضافات مي‌باشد نهج‌البلاغه 12 فونت اگر مثلا
متن از خارج خيلي كه كرده‌اند چاپ فونت 11 با ترجمه
چيزي نمي‌كنيد هم احساس و كند حفظ را جمله سياق و نباشد
مترجم اضافات اين كه مي‌داند خواننده فقط است شده قطع
.است
توضيحات و كلمات از برخي كه كنم عرض بايد باب اين در اما
احساس مترجم و دارد تفسيري جنبه يعني است اضافي واقعا
ناگزير يعني بياورد بايد را تفسيري جنبه اين مي‌كند
موارد گاهي و ببرد بين از را فارسي كلام ابهام كه مي‌شود
يا قرآن متشابه آيات ترجمه مثلا مانند بياورد نبايد
متشابه يا و است مبهم هم عربي‌اش بخش كه مبهماتي از برخي
سري يك با را متشابه آيه بيائيم اگر اينجا در است ،
وارد بياوريم در بودن متشابه حالت كروشه‌از داخل اضافات
با ترجمه حال هر به نيست ترجمه وديگر شده‌ايم تفسير
حالت آن دهيم اجازه كه مي‌كند ايجاب امانت‌داري‌اش ويژگي
ماواضحش نبايد را اين و بشود حفظ آيه بودن متشابه
.مفسراست به متعلق كه است بعد مرحله به مربوط اين بكنيم
جاها برخي.است نوع اين از اضافات از سري يك حال هر به
فارسي الگوي در شما و است روشن آن عربي مي‌بينيد
يك كه مي‌شويد ناگزيز و كنيد بيان را اين نمي‌توانيد
و بياوريد آن براي جمله‌اي يك يا توضيحي ، يك كلمه‌اي
كروشه داخل بايد فكرمي‌كنم من را لازم توضيحات دست ازاين
هست كلمات يك‌سري اما.كرد چاپ ديگري حروف با يا گذاشت
و دارد وجود آيه سياق در كلمه اين مي‌كنيد احساس شما كه
را فارسي‌اش كه زماني و دارد وجود نيز عربي‌اش ساختار در
كلمه يك آن براي كه هستيد ناگزير بياوريد مي‌خواهيد
بي‌معنا كلمه اين گذاشتن كروشه داخل ديگر و بيابيد
.مي‌شود
شبيه يا كروشه همچنان نيز مفهومي ترجمه‌هاي در بنابراين*
.داشت خواهد وجود آن
.بله-
خيلي خوانديد مفهومي ترجمه عنوان به شما كه را متني*
را متن اين خود آن عربي اصل به توجه بدون و بود جذاب
واژه‌ها گزينش است ، هم جذاب واقعا بخوانيم بخواهيم وقتي
آيا منتها. مي‌زند ما به دارد كه را حرفي همان هم و
مانند كه بيفتيم مفهوم ورطه در آنقدر ما كه نمي‌پنداريد
براي گريزي‌را راه تقدس ، يعني گفت‌وگو اول ماجراي همان
.كنيم فدا اينجا را لفظ تا كنيم درست خودمان
خيلي در"جمعه"."قرانه و جمعه علينا ان":است فرموده-
حفظ معني و ندارد گردآوري معني تنها كه آمده هم ترجمه‌ها
.قرآن نگاهداري و حفظ برماست است ، فرموده.دارد هم كردن
براين دال من نظر به است ، فرموده تعهد خودش خداوند اينكه
دست نمي‌تواند قرآن متن عربي و اصلي متن در كسي كه است
حادثه شايد خوشبختانه و است توقيفي آن صورت زيرا ببرد ،
بيشتر و رسيديم روايت يك به روايت از 14 ما كه باشد خوبي
آن از و مي‌كنند استفاده روايت يك همين از هم اسلام جهان
هم ترجمه‌ها و نيست دسترس در خبري ديگر روايات 13گانه
كه مي‌كند كمك اين و است موجود روايت يك همين براساس همه
ما ديگر طرف از.كند تحريف نتواند را پيام اصل كسي
نداريم گريزي حال هر ، به داشته‌ايم زياد راي به تفسيرهاي
.كنند سوءاستفاده و افتاده ورطه اين به عده‌اي يك كه
كه تقدسي درجه و مترجم رابطه به برمي‌گردد ماجرا عمده
كه تعهدي و دارد كه حقي به وسواس است ، قائل متن براي
در باشد متعهدتر مترجم چه هر.مي‌كند درك متن به نسبت
الفاظي برابر در كه مي‌كند سعي ترتيب همان به پيام برابر
هم من.باشد متعهد شده نازل الفاظ آن لباس با پيام آن كه
را ترجمه‌ها بيشتر كار ، اين به كردم شروع كه زماني از
رجوع ترجمه ساير به كه نيست آيه‌اي در و كردم مطالعه
.باشم نكرده
.گفت‌وگوست اين اصلي هدف كه مفهومي ترجمه به بازگرديم*
.است استوار اصولي برچه ترجمه نوع اين بنيادين مشخصه‌هاي
كند وسعي بشود مفهومي ترجمه مقوله وارد بخواهد كسي اگر-
پا آيه به آيه ترجمه از و كند ترجمه مفهوم طور رابه قرآن
پاراگراف يا بند به بند ترجمه به ، برسد گذاشته فراتر را
اين طي از ناگزير سوره ، به سوره حتي يا پاراگراف به
يعني بشناسد ، خوب را لغات بايد همه از اول كه است مراحل
بعد مرحله در.بياورد دست به را فارسي معادل‌هاي بهترين
بيان آيه يك در كه جملاتي آن يا را آيه آن فارسي سياق
امانت حفظ با بياورد دست به را سياقش فارسي‌ترين شده
به كه ديگر ترجمه‌هاي از استفاده با و متن اصل به نسبت
صورت تاكنون كه ترجمه‌هايي حال هر به.است معيار عنوان
آيه و لفظ به لفظ ترجمه‌هاي و بود خواهد مفيد خيلي گرفته
پيشنهاد كه هستند ترجمه‌هايي اين نگاهبان آيه ، به
كه است اين بعدي گام.شوند ترجمه بند به بند مي‌كنيم
نباشد ، نادر نباشد ، شاذ مي‌آوريم دست به ما كه را مفهومي
عبارتي به نيز بعدي گام و باشد داشته صحت و نباشد غلط
اين بين ارتباط كشف براي تلاش و است آيات بين تاليف
يك سپس و هستند متصل يكديگر به كه آيه‌اي يا 6 مثلا 5
در شده ارائه مفهوم اينكه براي تلاش و آنها به كلي نگاه
دو از آيه هر.شود منتقل جا يك صورت به آمده كه آياتي ذيل
يا و دارد خود درون پيامي يك آيه خود يا نيست خارج حال
در كه مجموعه‌اي صورت هر به بعدي ، آيه براي است مقدمه‌اي
خود خودي به جمله‌اي هر و آيه هر چه اگر است آمده قرآن
يك حاوي يكديگر با همه اينها اما هست مستقلي معني داراي
به شما اگر.است بوده موردنظر پيام آن كه است ديگري پيام
مي‌توانيد بگيريد نظر در را آيات فردفرد و تك‌تك صورت
نيز آل‌عمران درسوره را بقره سوره آيات از نظيربسياري
آيات اگر حال هر به.بيابيد نساء سوره در يا كنيد پيدا
كه است كافي و ندارد كاري بگيريد درنظر مفرد را
ساختاري كه ديد خواهيد جلويتان بگذاريد را كشف‌الايات
ديده بسيار درقرآن هم به نزديك و هم به شبيه ثابت ،
الگوي كه بگيريد نظر در واحدي شخص مثل را قرآنميشود
كه دارد حرفي تنهايي به ما جمله هر.است مشخص زباني‌اش
اگر و مي‌كند دنبال را خاصي هدف يك ما صحبت مجموعه از
سالوادور پيكاسو ، به راجع و بنشينيم هم كنار در ما فردا
صحبت انيميشن و كاريكاتور معاصر ، نقاشي كوبيسم ، دالي ،
كه كرد خواهيد صحبت الگوهايي همين با شما كنيم‌همواره
صحبت كلماتي باهمين هم من.مي‌زنيد حرف داريد امروز
حرف قرآن مفهومي ترجمه راجع‌به دارم الان كه كرد خواهم
بنابراين خواهدبود ، هم به شبيه حتي هم جملاتم و مي‌زنم
مي‌دهد ربط هم به مرا حرفهاي اين واحدي بينش يك همواره
.كرده‌ايم صحبت خاصي موضوع يك به راجع ما جلسه هر در اما
سوره.كرد نگاه ديد اين با بايد من نظر به هم قرآن به
عمران آل سوره با موضوعي نظر از محتوايش كلا بقره
دنبال را هدف يك دوسوره هر نهايت در چه اگر است ، متفاوت
مي‌شويم جمعي يك وارد وقتي شما يا من اينكه كما مي‌كنند ،
رابه مختلفش ابعاد كه داريم واحدي شخصيت مي‌كنيم ، صحبت و
بار هر در كه داريم يگانه‌اي بينش يك.مي‌گذاريم نمايش
مي‌كنيم ، صحبت كه موضوعي هر به راجع و مي‌گوئيم سخن كه
من اگرميكنيم بيان ديگر گونه‌اي رابه واحد بينش همان
مي‌كنم تفسير دارم بينش‌را همان بزنم حرف هنر به راجع
ديگري زبان به را بينش همان و بزنم حرف قرآن به راجع كه
پيامبر كه دارد واحدي بينش يك نيز قرآن.كرده‌ام بيان
است ، نهفته هم سوره‌ها همه در و است كرده بيان هم اكرم
خاص پيام يك خاص مجموعه يك در است فرموده كه هربار اما
اساسا بقره سوره پيام بنابراين.است كرده بيان را
ديگر با متفاوت اساسا و عمران آل سوره با متفاوت
بهتر را اين كوچك سوره‌هاي در و است قرآن سوره‌هاي
داشته تفاوت يكديگر با پيام‌ها اين چقدر كه فهميد مي‌شود
.نمي‌رساند را تمايز اين فعلي ترجمه‌هاي.هستند متمايز و
چون را بقره چه بخوانيد را عمران آل چه كنيد باز را قرآن
و مقطع مقطع جملات و كلمات و داريد سروكار مفرد آيات با
يك است آمده يكديگر با مفهومي ارتباط بدون و بريده بريده
از يكي من نظر به و;مي‌شود خسته مي‌خوانيد كه را صفحه
-مي‌آورند روي جديد ترجمه‌هاي به ما مترجمين اينكه علل
همين -باشد اينچنين هم بايد و است خوبي بسيار كار البته
را آنچه نوعي به مي‌كند تلاش مترجمي هر زيرا. است دليل
و است نارسا مي‌بيند و مي‌خواند او.بگويد مي‌فهمد ، كه
معتقد اينكه با خرمشاهي آقاي.مي‌كند ترجمه به شروع خودش
آقاي ترجمه حاضر عصر در شده ارايه ترجمه بهترين است
را نظر اين دارند كه لحظه‌اي همان است ، فولادوند
خود حاليكه در است ديگري ترجمه مشغول خودش مي‌گويند
.كرده‌اند ويرايش را فولادوند آقاي ترجمه نيز ايشان
احساس ايشان و است نبوده تفنني كار اين كه است معلوم
اشكال اين همچنان مي‌كنم فكر هرحال به.است كرده مسئوليت
به وافي بتواند كه ترجمه‌اي به هنوز ما و بوده پابرجا
ترجمه دربند كه مادام من نظر به و نرسيده‌ايم باشد مقصود
.برسيم واحدي نتيجه به توانست نخواهيم باشيم آيه به آيه
سوره پيام ماهوي تفاوت‌هاي به گفته‌هايتان از بخشي در*
كه مايلم بسيار كرديد ، اشاره قرآن سوره‌هاي ديگر با بقره
بيشتر را مقوله اين گفت‌وگو ، اصل به پرداختن از پيش
چيز چه در شاخص تفاوت اين كه دهيد شرح را آن و بازكرده
.است بقره سوره
موضوع كه بپرسيد ما مترجمين اكثر از شما اگر ببينيد-
با ارتباط در كه مي‌گويند چيست بقره سوره عمده
فقط و دارد آيه سوره 286 اين حاليكه در است بني‌اسرائيل
در و است بني‌اسرائيل با ارتباط در آيه‌اش حدود 100
آيه از 100 بيش و شده مطرح هم ديگر اديان نيز آيات همان
مربوط سوره اين نگفته هيچكس و است اسلامي احكام سوره اين
اسمش چون بني‌اسرائيل گفته‌اند همه است ، اسلامي احكام به
از.است شده گرفته بني‌اسرائيل گاو يا بقره از هم
شگفت‌زده هم بسيار كه سوره اين به راجع من دريافت‌هاي
است؟ آمده قرآن ابتداي در بقره سوره چرا كه است اين شدم
به بزرگ از كه است بوده ملاك سوره اندازه و قد ترتيب آيا
از پس و نيستم قائل نتيجه‌گيري اين به من باشد؟ كوچك
سوره كه رسيده‌ام نتيجه اين به بقره سوره مفهومي ترجمه
كلام يك در بخواهيم اگر و است اسلام مانيفست بقره
است سوره‌اي بقره ، سوره كه بگوئيم بايد بكنيم خلاصه‌اش
جامع ، سخنراني يك در است خواسته خداوند مي‌كنيم فرض كه
خودش جايگاه جهان ، در خودش وضعيت خودش ، جهان‌بيني تمام
اصل به راجع نگاهش و مذاهب به نسبت نگاهش اديان ، به نسبت
اين در بكند ، بيان را اجرايي‌اش احكام از برخي و دين
حال عين در و جامع و كامل صورت يك يعني.است آورده سوره
بقره سوره در تمامه به را اسلام كوتاه ، فرصت يك در مختصر
بسيار ديدم كردم تقسيم‌بندي يك آمدم من.است كرده مطرح
ديگر اديان و يهود مسيحيت ، به راجع را موضعش اسلام زيبا
ما از كه توقعي انسان ، خلقت از هدف پرستش ، نفس و
به نگاهمان كجاست ، جايگاهمان اينكه و دارد وجود مسلمانان
به ديگر ، مذاهب و مكتب به دين ، به مسلمان نگاه و دين
مي‌خواهد ، انسان از اسلام در آنچه به و انسان آزادي
تمام و پيامبر با پيروان و پيروانش با اكرم پيامبر رابطه
اين.است آورده مي‌پندارند ، مكتب يك كليات كه را چيزهايي
بقره سوره مفهومي ترجمه با را اين فهميدم؟ كجا از را
بين ارتباط كردم ترجمه را هرآيه اينكه از بعد.فهميدم
آيه ارتباط.كردم متصل يكديگر به و يافته را آيات اين
قبلكم من الذين و خلقكم الذي ربكم اعبدو ايهاالناس يا"
ذلك.الم":مي‌فرمايد كه سوره اول آيه با "تتقون لعلكم
از چيست ، ارتباطش اين "للمتقين هدي فيه لاريب الكتاب
به مي‌كند اشاره كه ابتدا اين در مي‌بينيم جالب نكات
شروع بعد مي‌گويد متقين صفات از ويژگيهايي و متقين
يك بعد و پرداختن كافران وضعيت به آيه ادامه در مي‌كند
اي":به برمي‌گردد است آيه حدود 20 كه آيه چندين از دفعه
و دارند را صفات اين متقين گفتيم كه مخاطبين اي مردم
ويژگيهايي چه و هستند كساني چه كافران گفتيم شما براي
باشيد متقين آن زمره در مي‌خواهيد شما اگر حالا دارند ،
اعبدوربكم ايهاالناس يا "بپرستيد را واحدتان خداي بيائيد
ديگر چيزهاي خيلي و ارتباط اين درك.تتقون لعلكم..الذي
گرنه و است قرآن مفهومي ترجمه بركت از من نظر به
بي‌ارتباط آيه يك مي‌شود بقره سوره بيستم آيه مي‌بينيم
را ترجمه‌اي چنين كنيم تلاش وقتي حاليكه در اول ، آيه با
اين به راحت خيلي كنيم درك پيوسته را قرآن و دهيم ارايه
.يافت خواهيم دست مفهوم و ارتباط
دارد ادامه
|
