است زنده "آرتميا" با اروميه درياچه
باعث نزديك آينده در آرتميا از بي‌رويه بهره‌برداري *
هزاران رفتن ميان از و ارزشمند و كمياب گونه اين نابودي
شد خواهد مهاجر پرنده
استان دو بين فاصله در كه اروميه درياچه ملي پارك
عنوان به است ، شده واقع غربي آذربايجان و شرقي آذربايجان
بعد و شده معرفي ايران داخلي درياچه بزرگترين و شورترين
و جهان شور درياچه دومين اشغالي ، فلسطين در بحرالميت از
.مي‌رود شمار به جهان بزرگ درياچه بيستمين وسعت ، نظر از
جزاير از برخورداري زياد ، وسعت دليل به اروميه درياچه
غذاي وفور تالابي ، و عمق كم سواحل ،(جزيره 102) متعدد
آن در ديرباز از كه آرامشي و امنيت مهمتر همه از و طبيعي
مهاجر پرندگان زيستگاههاي مهمترين از يكي بوده ، برقرار
بي‌نظير نيز آسيا قاره سطح در و است بوده جهان سطح در
به كه است دهه به 3 نزديك درياچه اين رو ، اين از.است
فهرست در بين‌المللي مهم تالابهاي از يكي عنوان
پرندگان و تالابها از حفاظت كنوانسيون) رامسر كنوانسيون
كره و انسان هماهنگي شوراي سوي از و رسيده ثبت به (مهاجر
شده معرفي جهانيان زيستكره‌به ذخيره‌گاه عنوان به زمين
و مي‌باشد اشباع فوق نمك غلظت نظر از درياچه آب.است
زده تخمين ليتر در گرم حدود 300 آن درآب نمك‌موجود غلظت
و آبي كم دوران‌هاي به توجه با درياچه وسعت.است شده
به‌طور ولي است متفاوت هكتار هزار تا 600 بين 400 پرآبي
.است شده برآورد هكتار هزار حدود 550 در آن معمولوسعت
درياچه سطح كه شده آن از مانع درياچه ، آب حد از بيش غلظت
هجوم امرباعث همين و ببندد يخ سرد زمستانهاي در حتي
آب مزه.مي‌شود منطقه اين به زمستان ، در مهاجر پرندگان
محل كه ساحلي نواحي در جز و مي‌باشد تلخ و شور درياچه
آب از خاصي بوي آن ، اعظم قسمت در مي‌باشد لجن انباشت
شهرت باعث الايام قديم از كه آنچه اما.نمي‌شود استنشاق
و متعفن لجن‌هاي وجود است ، شده مردم نگاه از درياچه
تجزيه نتيجه در كه است باتلاقي سواحل در رنگ سياه بدبوي
از بعضي درمان در و مي‌شوند حاصل آبزي جلبك‌هاي انواع
بالاي غلظت دليل بهدارند عمده‌اي نقش پوستي بيماري‌هاي
آبزيان وديگر ماهيان زيست براي درياچه آب ، در موجود نمك
فعال بسيار اكوسيستم اين بازهم وجود ، اين با نيست ، مناسب
دياتومه‌ها ، مژه‌داران ، باكتريها ، انواع از مملو و است
نوعي آرتميا ، .مي‌باشد آرتميا ره__بالاخ و ك‌ها____جلب
تنها كه مي‌باشد بندپايان شاخه از آبزي كوچك پوست سخت
در.دارد جهاني گسترش و مي‌شود يافت شور بسيار درآبهاي
برخوردار نيز ديگر درياچه اروميه ، 9 درياچه جز به ايران
را اروميه درياچه آرتمياي كه آنچه اماهستند آرتميا از
رنگ ، اندازه ، مي‌سازد مجزا مشابه گونه‌هاي ساير از
.مي‌باشد حرارت درجه و بالا شوري برابر در مقاومت
ساير از ميلي‌متر درحدود 43 اروميه درياچه آرتمياي
كه به‌طوري است بزرگتر جهان و ايران در موجود گونه‌هاي
ر 47/12__ن نوع و ر__يلي‌مت__م حدود 45/16 در ماده نوع
قرمز به مايل نارنجي آن رنگ و شده اندازه‌گيري ميلي‌متر
آرتميا عنوان تحت اروميه درياچه آرتمياي رو ، اين از.است
آرتميا نوع ارزش‌ترين با و بي‌نظيرترين عنوان به اورمينا
از آبزي پوست سخت اين تغذيه.است شده شناخته جهان در
.مي‌باشد درياچه در موجود گنديده آلي مواد و جلبك‌ها
روش به مناسب شرايط در و گرم فصل در اورمينا آرتميا
نوع زمستان و نامساعد فصل در و مي‌كند مثل توليد غيرجنسي
نام به مقاومي تخم‌هاي جنسي ، مثل توليد طريق از ماده ،
اين شد مناسب شرايط كه زمان هر و مي‌كند توليد سيست
سيست توليد.مي‌شوند تبديل آرتميا نوزادان به تخم‌ها
نامساعد شرايط برابر در آرتميا نسل حفظ عامل مهمترين
حساب به نمك ، غلظت كاهش و حرارتي تغييرات همچون محيطي
صورت به تالابي و كم‌عمق سواحل در اغلب سيست‌ها.مي‌آيد
پرندگان استفاده مورد آن از بخشي و مي‌شوند جمع انبوه
به و است پروتئين از سرشار آرتميا.مي‌گيرد قرار آبزي
و ميگو انواع پرورش در مي‌تواند مغذي ماده يك عنوان
سال در دليل همين به.باشد اهميت حائز استخواني ماهيان
گنت دانشگاه و شيلات اداره بين پژوهشي قراردادي 1373
.شد منعقد ملي سرمايه اين از بهره‌برداري منظور به بلژيك
فلامينگو ، جمله از پرندگان از بسياري اصلي غذاي آرتميا
پذيراي درياچه تابستان ، بهارو.مي‌باشد آنقوت و تنجه
و كرده گذاري تخم آنجا در كه است مهاجري پرندگان انبوه
اين سرما ، فصل فرارسيدن محض به و مي‌كنند ولد و زاد
كه نمي‌كشد طولي اما مي‌كنند ترك جنوب سوي به را منطقه
فصل در را جوجه‌آوري مرحله كه گذران زمستان مهاجرين
به گذراني زمستان براي كرده‌اند سپري سيبري در تابستان
جنبوجوش و جمعي دسته پرواز تماشاي.مي‌شوند وارد درياچه
فلامينگو ، نوع از پر رنگين زيباي پرنده هزار هزاران
هر تابستان ، فصل در..و كاكائي و آنقوت و تنجه پليكان ،
زيبايي همه اين برابر در كه مي‌دارد برآن را بيننده‌اي
حاشيه تالابهاي و جزايرآورد جا به شكر سجده و زده زانو
از پرندگان انبوه ميزبان سرما فصل در هم درياچه جنوبي
و سرحنايي اردك نوك‌پهن ، سرسبز ، پاخاكستري ، غاز جمله
فصل در حتي درياچه مي‌شوند باعث كه مي‌باشد سرسفيد اردك
اين وحش حيات اما.گردد برخوردار خاصي زيبايي از هم سرما
بلكه نمي‌شود ختم پرندگان تنهابه شكوهمند و بديع مجموعه
و پستانداران از مختلفي انواع درياچه در موجود جزاير در
كنار در متاسفانه.مي‌شود يافت نيز دوزيستان و خزندگان
از بسياري ردپاهاي حيرت‌آور و شكوه‌انگيز زيبايي همه اين
چشم به انساني خودخواهانه تخريبهاي و تعرضات انواع
.است بخشيده سرعت درياچه در را توالي روند كه مي‌خورد
به خانگي و شهري فاضلابهاي و صنعتي پسابهاي انواع ورود
و درياچه ميانه در بزرگراه درياچه ، احداث آبي گستره
تنها كشور ، از خارج به آن صدور و آرتميا بي‌رويه برداشت
پارك محدوده در تصرف‌ها و دخل و تخريبها بارز نمونه‌هاي
اغلب !!مي‌باشد اروميه درياچه بين‌المللي تالاب و ملي
فاضلاب حكم‌شبكه‌هاي مي‌ريزند ، درياچه به كه رودهايي
خود با را آلاينده‌ها كه دارند را درياچه اطراف شهرهاي
تنها تلخه‌رود مثال براي.مي‌برند درياچه به و كرده حمل
فاضلاب شبكه عنوان به كه است رودهايي از دسته آن از يكي
حاشيه صنعتي آلودگي‌هاي.مي‌شود ختم درياچه به تبريز شهر
كارخانجات و برق نيروگاه و پتروشيمي صنايع همچون رودخانه
عمده از سازمانها و ادارات و منازل فاضلابهاي مختلف ،
آن حاشيه‌اي رودهاي و رودخانه اين آب آلاينده‌هاي
.مي‌باشند
آب از صنايع استفاده دليل به نيز درياچه اطراف اراضي
.است شدن شور حال در تدريج به رودها ، از بعضي شيرين
مرگ موجبات تنها نه آلاينده‌ها و آلي پسابهاي افزايش
را درياچه حاشيه تالابهاي و رودخانه‌ها ماهيان ومير
از دسته آن مرگ باعث نهايت در بلكه مي‌آورد فراهم
كه مي‌كنند تغذيه ماهيان اين از كه شد خواهد پرندگاني
تالابهاي در كپور ماهي دويست‌هزار مرگ آن اخير نمونه
انبوه مير و مرگ به منجر كه بود زرينه‌رود رودخانه اطراف
امتداد در كلانتري شهيد بزرگراه احداث.شد نيز پرندگان
از اروميه -تبريز مسافت كاهش منظور به درياچه غرب به شرق
به جبران‌ناپذيري صدمات كه بود پروژه‌هايي از دسته آن
آب چرخه در اختلال ايجاد با و ساخت وارد درياچه اكوسيستم
سخت‌پوست اين جمعيت آرتمياها ، تغذيه‌اي منابع كاهش و
سال يكي 2 در متاسفانهداد كاهش زيادي حد تا را آبزي
سيست ، ذخاير صورت به هم آن آرتميا برداشت دليل به اخير
كاهش و شده روبه‌رو توجهي قابل كاهش با كوچك آبزي اين
اين به فلامينگو ، بالاخص پرندگان زادآوري و مهاجرت
بهره‌برداري شيوه اين.مدعاست براين شاهدي درياچه ،
نيز تالابها از خردمندانه استفاده مفهوم با كه ناپايدار
زيستي چرخه در اختلال ايجاد باعث تنها نه دارد ، مغايرت
نسل‌هاي بي‌عدالتي‌درحق نوعي بلكه مي‌شود اكوسيستم
كه باشيم كرده قبول اگر البته.مي‌آيد حساب به آينده
امانتي بلكه نيست ما گذشتگان ميراث صرفا طبيعي منابع"
".آيندگان به متعلق و ما دست در است
براي آرتميا برداشت حيوانات ، حامي گروههاي اعتراض پي در
انجمن اعضاي تاريخ 6/9/79 در و شد متوقف كوتاهي مدت
بود ، شده متوقف برداشت طرح حاليكه در حيوانات ، از حمايت
از يكي مقابل در طرح اين اجراي به رسمي اعتراض منظور به
پارچه داشتن دست در با شيلات قرارداد طرف شركت‌هاي
نابودي از را اروميه درياچه كه مضمون اين به نوشته‌هايي
و صداوسيما عكاسان و خبرنگاران چشم برابر در دهيد ، نجات
بيانيه در كردندو برپا را آرامي تحصن مطبوعات ، بعضا
سوي از رسمي مجوز صدور توجه‌به با كه شده‌آوردند قرائت
در آرتميا از بهره‌برداري براي محيطزيست حفاظت سازمان
شده ، حفاظت منطقه:چون عناويني دادن نسبت اروميه درياچه
تنها درياچه اين به...و ممنوع شكار منطقه ملي ، پارك
مزاياي از زماني تا تنها مناطق اين و دارد تشريفاتي جنبه
فريبنده ارزش‌هاي ساير كه برخوردارند حفاظتي اصطلاح به
چنين اين محض به كه چرا باشد نشده كشف آنها در اقتصادي
و بين‌المللي و ملي عناوين و القاب حتي مهمي ، كشفيات
را تعرضات جلوي نمي‌تواند نيز آنها به وابسته قوانين
!بگيرد
را تالاب هكتار هر افزوده ارزش دنيا ، حاليكه ، در امروزه
بهره‌برداري ما كشور در كرده ، برآورد دلار هزار 14
در.دارد ادامه ناپايدار توسعه بستر در منابع از بي‌رويه
پايدار ، توسعه به رسيدن براي مي‌كند ايجاب ضرورت حاليكه
منابع ، از حاصل منافع افزايش جهت در اقتصادي سياست‌هاي
اينكه در.شود همگام طبيعي ثروت‌هاي صددرصد حفظ با
ممكن و ارزآور و ارزش با بس و است ملي سرمايه يك آرتميا
اصلي قطبهاي از يكي به را ايران روزي آن صادرات است
آيا اما نيست ، شكي كند تبديل جهان در آرتميا كننده صادر
ذخاير اين كه انديشيده‌اند اين به اقتصادي برنامه‌ريزان
خالي اروميه درياچه كه است وقت آن شد؟ خواهند تمام روزي
حيات از نشاني درآن ديگر و شود زنده‌اي موجود هرگونه از
حسرت در مي‌بايست كه است وقت آن و شد نخواهد يافت گذشته
است باقي عمر تا شده‌ايم مرتكب كه اشتباهاتي و گذشته
با مي‌توان امروز حاليكه در.گيريم دهان به گزيده انگشت
اين توسعه ، و حفاظتي اصول تلفيق و سرمايه‌گذاري كمي
تبديل ايران در اكوتوريستي قطبهاي از يكي به را منطقه
از حفاظت ضمن داخلي و خارجي طبيعت‌گردان جذب با و كرد
هزار صدها اشتغال زمينه آوردن فراهم و خدادادي ميراث اين
از بيش درآمدي به آذربايجاني ، فعال و كار جوياي جوان
.يابيم دست آورد خواهد برايمان آرتميا صادرات كه آنچه
برنامه‌هاي بيننده ايراني ميليونها كه است جالب خيلي
كشورها ساير وحش حيات زيباي مستندهاي تماشاي به كه سيما
از كشورشان مي‌پندارند كه مي‌آيند وجد به چنان مي‌نشينند
روزي اگر مطمئنا ، اما.است محروم بكري مناظر چنين داشتن
ايران گوشه چهار در مناظر اين از بهتر بسيار كه بدانند
بدانند روزي اگر و مي‌شود يافت فراواني به پهناورمان
زيستي شرايط به بسته ساله ، همه اروميه درياچه اشك جزيره
اين و است فلامينگو هزارتايي تا 65 دسته‌هاي 35 پذيراي
اين در كه است پرنده‌اي گونه بين 186 از گونه يك فقط
جاي به چرا پرسيد خودخواهند از مي‌شود ، يافت درياچه
خارجي ، مستندهاي خريد قبال در هنگفت هزينه‌هاي پرداخت
از كشورمان حيات‌وحش زيباي جلوه‌هاي كشيدن تصوير به براي
منابع كه اسفا وا !نمي‌شود؟ حمايت داخلي مستندسازان
.است شده واقع ظلم مورد جوره همه طبيعي‌مان
يك تنها تالابها معضلات رفع براي كه مي‌رسد نظر به
و رابگيرد بحران‌ساز عوامل جلوي مي‌تواند گروهي عملكرد
خصوص در ملي سياست‌هاي اتخاذ با مگر نمي‌شود ميسر اين
و حقوقي ضوابط تمامي است لازم خصوص اين در كه تالابها
نيز قانون اعمال و اجرايي ضعف‌هاي و شود بازنگري اداري
و باشيم چاره فكر به نشده دير تا بيائيد پسشود اصلاح
حفاظت طبيعي‌مان منابع از كافي نظارتي ابزار بكارگيري با
درزمينه كه قدم هر ازاي به صورت اين غير در كه چرا كنيم
آگاهانه نا يا آگاهانه برمي‌داريم جلو به پيشرفت و توسعه
.برمي‌گرديم عقب به چندگام محيطزيست تخريب در
جمشيدي مژگان
منابع
زيست محيط سازمان انتشارات اروميه ، درياچه ملي پارك -1
جبارلوي بهرام:تاليف ايران طبيعت اشك اروميه درياچه -2
شبستري
بهزاد ازبرهانيم ازبحران را اروميه درياچه -3
شماره 1596 ايران روزنامه اسفندياري
|
