سوم جهان با تعامل در غربي رسانه‌هاي
و شدن عميق‌تر دنبال به ، دهه 1960 اواخر از:اشاره
موج سوم ، جهان كشورهاي طلبانه استقلال مبارزات گسترش
غربي تحقيقات و مطالعات به نسبت انتقادي تفكرات از وسيعي
و بين‌المللي اخبار انتقال چگونگي و ارتباطات عرصه در
.آمد پديد غربي ، غير كشورهاي رويدادهاي انعكاس
مسلط روشهاي عليه جهاني انتقادگراي جريان اين سير در
عدم با مقابله براي غربي ، ارتباطي تحقيقات و مطالعات
اولين‌بار براي ارتباطات ، نابرابريهاي و اطلاعات تعادل
آمريكايي نظريه (سال 1972 در) دوم جهاني جنگ از پس
ايالات بين‌المللي نفوذ سبب به كه"اطلاعات آزاد جريان"
و شد طرد بود ، كرده پيدا جهاني جنبه آمريكا متحده
و "متعادل و آزاد اطلاعات" اصل مبناي بر ديگري اعلاميه
اخبار به‌ويژه جهاني‌و اخبار كيفي و كمي بهبود ضرورت
نظم آن دنبال به و شد مطرح يونسكو در سوم ، جهان به مربوط
برنامه‌هاي سرلوحه در ارتباطات و اطلاعات جهاني نوين
اين در تازه‌اي ديدگاههاي و گرفت قرار يونسكو ارتباطي
.آمد پديد زمينه
افزايش رغم به كه داده نشان اين‌باره در متعددي تحقيقات
سوم ، جهان كشورهاي رسانه‌هاي ملي و داخلي توليدات نسبي
مقاله.پابرجاست همچنان آمريكايي برنامه‌هاي جهاني سلطه
نهان و پيدا آثار و عملكرد بررسي به چارچوب ، اين در حاضر
پرداخته سوم جهان كشورهاي بر غربي اطلاع‌رساني سيستم‌هاي
.است
انديشه و فرهنگ گروه
استدلال متفاوت كاملا ديدگاههاي با مختلف كارشناسان
تاثير غربي رسانه‌هاي معرض در گرفتن قرار كه كرده‌اند
جوامع كردن مدرنيزه يا نوگرايي راستاي در مثبتي بسيار
معروف پژوهشگران از ،"دسولاپول ايتيل".دارد سوم جهان
قادر را مردم راديو ، و روزنامه‌ها":مي‌گويد ارتباطات ،
ميليونر بودن ، خارجي بودن ، زمامدار كنند درك كه مي‌سازند
از لرنر ، دانيل "است چگونه بودن سينما ستاره يا و بودن
و (ام‌آي‌تي) ماساچوست تكنولوژي انستيتو در وي همكاران
سال‌هاي در نوگرايي به مربوط امور برجسته متخصصان از
در تحرك و انگيزه ايجاد براي آنچه كه است معتقد 1960
بخش كه افتاده‌اي دور و بي‌سواد دهقانان و چادرنشينان
كه است اين است لازم مي‌دهند ، تشكيل را جهان جمعيت اعظم
.چيست زندگي بهتر مظاهر كه شود داده نشان بدانان
ساختند مطرح خويش تحليل‌هاي در ضمني طور به آنان كه چيزي
قول به يا) گرايانه فرد انگيزش‌هاي جنوب مردم كه بود اين
را توسعه براي لازم ("پيشرفت به نياز" كليلاند ، مك ديويد
طريق از متحده ايالات ويژه به شمال ، مردم و ندارند
و فرهنگي و روانشناختي -اجتماعي ارزش‌هاي با همانندي
آشنا مادي پيشرفت با را آنها مي‌توانند آمريكا رسانه‌هاي
.سازند
آزاد جريان" طرفداران ديگر و كليلاند مك پول ، لرنر ،
سيستم‌هاي تبعيض‌آميز آشكار اثرات غالبا "اطلاعات
ناديده را سوم جهان كشورهاي بر خارجي اطلاع‌رساني
-استعماري شرايط است لازم چيز هر از قبل.مي‌انگارند
جنوب به ارتباطات نوين فناوري‌هاي آن تحت كه تاريخي‌اي
راديويي فرستنده‌هاي مثال ، به‌طور.گردد بررسي يافت ، راه
و اطلاعات تا شدند تاسيس آفريقا صحراي جنوب در
و مجريان اختيار در كننده سرگرم و تفريحي برنامه‌هاي
.دهند قرار سفيدپوست مهاجران و استعمارگر دولتهاي مسئولان
روابط و تماس‌ها برقراري موجبات مزبور فرستنده‌هاي
فراهم را بزرگ كشورهاي با اروپايي‌ها فرهنگي و سياسي
مسئولان طبقه به را استعماري فرهنگ حال عين در و ساخته
.مي‌ساختند منتقل آفريقايي تحصيلكرده
ديرتر كه بودند كشورهايي جمله از سياه آفريقاي كشورهاي
قدرت‌هاي از خود -اقتصادي نه اگر -سياسي استقلال همه ، از
و رسانه‌ها ميزان كمترين امروز و آوردند دست به را اروپا
عنوان به كه طوري مي‌باشند دارا را جهان ارتباطي وسايل
كه دارد وجود تلفن دو فقط نفر هزار يك هر ازاي در مثال ،
بازرگاني و تجاري مراكز و دولتي دستگاه‌هاي تلفن‌هاي اگر
از مزبور كشورهاي تلفن‌هاي ميزان نياوريم ، حساب به را
كشورهاي بين تلفني ترافيك اعظم بخش.مي‌شود كمتر هم اين
.مي‌گردد انجام اروپا طريق از آفريقا
متحده ، ايالات بازرگاني راديوي لاتين ، آمريكاي سطح در
شركت‌هاي با همراه و داد انجام را تهاجمات نخستين
غيربازرگاني ، فرستنده‌هاي ابتكارات محلي ، خصوصي رسانه‌اي
گروه‌هاي برابر در.شكست هم در را دولتي و عمومي
يافته‌تر ، سازمان همگاني بازاريابي و تبليغاتي
از راديويي ، فرهنگي و آموزشي برنامه‌هاي دست‌اندركاران
.نگشتند برخوردار چنداني امكانات
ان‌بي‌سي و (CBS)سي‌بي‌اس آمريكايي تلويزيوني شبكه‌هاي
كادنا" شبكه‌هاي امور ترتيباداره به كدام هر (NBC)
سرتاسر در كه را "پانامريكا كادنا" و "آمريكاس دلاس
امر اين.گرفتند برعهده داشتند ، شعباتي لاتين آمريكاي
فعاليت و منطقه در آمريكايي كالاهاي نفوذ براي را راه
براي بازارهايي تا ساخت هموار آمريكا تبليغاتي شركت‌هاي
موثر درازمدت راهبرد اين.نمايند ايجاد شمالي شركت‌هاي
غير راديوي با را كار كه برزيل ، به‌ويژه و افتاد
و راديو شبكه يك داراي امروزه كرد ، شروع بازرگاني
براي هم بازرگاني پيام‌هاي از سرشار كه است تلويزيوني
موتورز ، چون‌كوكاكولا ، جنرال كالاهايي هم و داخلي كالاهاي
.است ديگر خارجي كالاهاي فولكس‌واگن‌وبسياري
فرانكلين‌دي عصر "خوب همجوار" سياست از بخشي عنوان به
راستي ديكتاتوري‌هاي‌دست از آمريكا خارجه وزارت روزولت ،
كارائيب منطقه و لاتين آمريكاي در متحده طرفدارايالات
سرمايه‌گذاري فرصت‌هاي كه هدف اين با.مي‌كرد حمايت
را آمريكا بازرگاني و تجارت دست‌اندركاران براي مطلوب
و;دهد كاهش نظامي‌را مداخله به نياز;نمايد تضمين
جريان در.سازد رامسدود نازي‌درمنطقه آلمان نفوذ راه
در كه آمريكايي ازشركت‌هاي دسته آن دوم ، جهاني جنگ
از تبليغ‌مي‌كردند ، جنوبي آمريكاي رسانه‌هاي
برخوردار مالياتي قالبمعافيت‌هاي در يارانه‌هايي
دويست و روزنامه يكهزارودويست حدود كه آن حال مي‌گشتند
خبري لاتين‌گزارش‌هاي آمريكاي راديويي‌در فرستنده
در آمريكا قاره بين امور هماهنگي دفتر از را روزانه‌خود
نلسون را دفتر اين رياست.مي‌داشتند دريافت خارجه وزارت
.بود عهده‌دار بانكداري ، و نفت دنياي نخبگان راكفلر ، از
از ان‌بي‌سي شبكه سهام خريد بر علاوه راكفلر خانواده
ماركت سوپر مورگان ، يك -راكفلر موسسه‌بانكداري طريق
لاتين آمريكاي در تبليغاتي‌نيز موسسه يك و زنجيره‌اي
منافع‌سازمانهاي طريق‌مستقيمااز بدين و كرد داير
برخوردار منطقه در خصوصي تلويزيون‌بازرگاني و راديو
.گرديد
درميان سرعت تلويزيون‌به دوم ، فرهنگ جهاني جنگ بعداز
اين همه ، قبلازكرد رسوخ آمريكا همسايگان‌جنوبي
تلويزيوني فرستنده تاسيس سال 1950به در كه بود مكزيك
آن شاهده متحده ايالات درمورد كه گونه همان كرد اقدام
و دولتي تلويزيون‌هاي جاي بازرگاني بوديم ، تلويزيون‌هاي
عمده شبكه‌هاي همه.گرفت لاتين آمريكاي سطح در را آموزشي
لايف‌در -تايم رسانه‌اي شركت‌هاي با همراه متحده ايالات
لاتين‌سرمايه‌گذاري تلويزيوني‌آمريكاي فرستنده‌هاي
دست دولتهاي كه حالي در متحده ، ايالات درجنوب.كردند
از را رسانه‌ها مي‌كوشيدند تمامتر هرچه شدت با راستي
چون فيلمهايي مردم سازند ، تهي محتواي‌سياسي‌مترقي
و "بتمن"،"استون فلينت خانواده"،"دارم دوست را لوسي"
دين سيناترا ، فرانك.مي‌كردند تماشا را آنها امثال
تعطيلات كه آن ضمن آمريكايي خوانندگان ساير و مارتين
در به‌مافيا متعلق برق و پرزرق هتل‌هاي رادر خويش
تلويزيون‌كوبا در نيز برنامه‌هايي مي‌گذراندند ، هاوانا
اداره ضربت جوخه همدستي با مافيا بعدها ، .مي‌كردند اجرا
رهبران ترور براي توطئه‌هايي ،(سيا)آمريكا مركزي اطلاعات
آمدند ، ترتيب كار روي سال 1959 در كه كوبا انقلابي
.دادند
تلويزيون عمده پايگاه سه به كاستاريكا و ونزوئلا كوبا ،
براساس.شدند لاتين‌تبديل آمريكاي در متحده ايالات
سال 1960 ، تا ،"ريچاردبانس" توسط شده مطالعات‌انجام
جمله از "اينترنشنال بي‌سي اي" شبكه‌تلويزيوني
مديريت و تلويزيوني‌ونزوئلابود فرستنده سه سهامداران
كشوررا اين چهارده‌گانه فرستنده‌هاي از فرستنده هشت
تاسيس با"اينترنشنال بي‌سي اي" سال ، آن در.داشت برعهده
منظورتوزيع به مركزي آمريكاي در تلويزيوني شبكه يك
درمنطقه ، در پخش‌پيامهاي‌بازرگاني و خارجي برنامه‌هاي
اقدام اينجست مشاركت مركزي آمريكاي تجاري آزاد منطقه
استيلاي به انقلابكوبا كه شد واقع كارآمد هنگامي بويژه
كشور ، اين ملي تلويزيون سيستم بر متحده ايالات بازرگاني
كرده پخش را آمريكايي سريال تعداد 62 موقع آن تا كه
.داد پايان بود ،
اي‌بي‌سي شبكه به وابسته فرستنده‌هاي دهه 1960 ، نيمه تا
خاوري ، آسياي نيز و مركزي جنوبي ، آمريكاي نقاط تمامي در
.مي‌شد استرالياديده و كانادا خاورميانه ،
مناطق از 90كشور بيش در برنامه حدود 900 مزبور شبكه
اكثر به شبكه اين كه گفت مي‌توان و پخش‌مي‌كرد مزبور
شبكه.بود يافته راه متحده ايالات خارج در خانه‌ها
"ورلدويژن" برنامه‌هاي بخش و اينترنشنال اي‌بي‌سي
بازرگاني تلويزيون و تبليغات از شده‌اي هماهنگ پروژه
و مشخص‌نموده را پخش جهاني استاندارد تا داد ارائه
.باشد جنوبي نيمكره در آغازگركاپيتاليسم‌جهاني
همگاني رسانه‌هاي بر سرد جنگ وحشتناك اثرات
لاتين آمريكاي دولتهاي سازنده ، اكثر دوره اين در
.مي‌كردند اعمال راديو و مطبوعات سياسي‌شديدي‌بر سانسور
سخاوتمندانه مساعدت‌هاي از برخورداري با دولت‌ها اين
سوسياليست گروه‌هاي مي‌كوشيدند آمريكا اطلاعاتي و نظامي
.بازدارند مردمي تشكيل‌نهضت‌هاي از را ناسيوناليست و
تشكيلات متحده‌و ايالات خارجي آمريكا ، سياست رسانه‌هاي
دنبال مشترك‌را هدف جملگي‌اين حكومتي‌خودكامه
را جهان و نموده حفاظت مايملك‌خارجي از كه مي‌كردند
اقدامي آمريكا نظامي مداخله.نمايند امن كاپيتاليسم براي
وبازرگاني سرمايه‌گذاري منافع از حفاظت هدف امنيتي‌با
.بود جهان سطح در كشور اين
لاتين متحده‌برآمريكاي ايالات استيلاي‌بازار ميزان
احساسات.بود بي‌سابقه دوره اين در سوم نقاطجهان وديگر
به هنگامي لاتين آمريكاي مردم ميان در ضدآمريكايي
هنگام در "يانكي" ضد تظاهرات كه كرد بروز شديدترين‌وجه
دهه آمريكا ، در وقت رئيس‌جمهوري معاون نيكسون ، ديدار
دهه در آمريكا ، وقت جمهوري رئيس معاون راكفلر ، 1950و
جنگ درگير كه مقامهاي‌آمريكا.فراگرفت را 1960منطقه
توسط جهان در توطئه‌كمونيستي عنوان به بودندكه سردي
آمريكاي مردم ستيزانه آمريكا خشم بود ، شده طراحي شوروي
.داشت ، نمي‌ديدند قرار تظاهرات اين وراي كه را لاتين
سطح نظاميان‌در حكومت عليه مردمي شورشهاي دهه 1980 ، تا
حمايت متحده‌در ايالات نقش از گسترده‌تري درك جهان‌و
مناطق ساير لاتين‌و آمريكاي ديكتاتورهاي از
در سوهارتو ايران ، شاه فيليپين ، در مثلاماركوس)
آفريقاي در آپارتايد رژيم يونان ، نظامي خونتاي اندونزي ،
،(زئير و پاكستان جنوبي ، كره در نظاميان جنوبي ، حكومت
هزينه‌هاي بابت از نگراني و شوروي شدن معدوم خطر درك
تا را خود سياست آمريكا شدكنگره نظامي ، موجب سنگين
تغييري ريگان دولت سياست در چند هر).بخشد تعديل حدودي
بدهي‌هاي و اقتصادي ركود لاتين ، آمريكاي در.(نشد حاصل
و كرد تضعيف را نظاميان حكومت غربي ، بانك‌هاي به سنگين
چند هرگرديد منجر مدني انتخاباتي سياست‌هاي اتخاذ به
منظور به و لازم مواقع در كه بودند برآن همچنان ژنرال‌ها
اين به توجه با.شوند خارج پادگان‌ها از برقراري‌ثبات ،
سال 1994 از "آمريكا اول" و "انزواطلب"جمهوريخواهان كه
آوردند ، دست به واشنگتن سياست در استيلاي‌بيشتري بعد به
نظر به بعيد چندان لاتين آمريكاي ژنرال‌هاي بازگشت
.نمي‌رسيد
سرويس‌هاي سينمايي ، فيلم‌هاي تلويزيوني ، برنامه‌هاي
در آمريكايي بازرگاني پيام‌هاي پخش و موسيقي ، خبرگزاري ،
همگاني رسانه‌هاي مشخصه‌هاي از همچنان نيز دهه 1990
آن از بيش چند هر مي‌آمد ، حساب به لاتين آمريكاي كشورهاي
فرهنگي توزيع جنبه باشند ، داشته مستقيم مالكيت جنبه كه
حكومت‌سوسياليست‌فيدل زمان كوبا ، در حتي.داشتند
آمريكا ، دولت با روابطناچيز وجود رغم به و كاسترو
فرستنده‌هاي در آمريكايي برنامه‌هاي پخش به همچنان
سينماهاي در آمريكايي فيلم‌هاي ونمايش دولتي تلويزيوني
فيلم‌هاي تهيه در كوبا حال ، عين درميداد ادامه خود
"ICAIC" خود ملي استوديوهاي پربيننده‌در و مستقل سينمايي
ناسيوناليستي ، گرايش‌هاي داراي برنامه‌هاي تهيه نيز و
دوره در نيكاراگوئه.است داشته چشمگيري پيشرفت
اين ها ، "كوانترا" تروريسم دست از (901979)ساندينيست‌ها
و مشكلات آمريكا ، پرداخته و ساخته مسلح چريك‌هاي
تشديد عنوان به و گرديد رامتحمل بسياري گرفتاري‌هاي
گسترده‌تر را رسانه‌ها بر خود كنترل تدافعي ، اقدامات
گهگاه كه خصوصي ، مطبوعات خلاف‌كوبا ، بر چند ، هر.ساخت
ساير درميكردند فعاليت دوره دراين مي‌شدند ، هم سانسور
صادرات فزاينده رقابت وجود با لاتين ، حتي آمريكاي نقاط
در همچنان آمريكايي رسانه‌هاي مكزيك ، برزيل‌و تلويزيوني
اصلي ازمنابع مكزيك است گفتنيبودند برتر موضع
ايالات زبان اسپانيولي بين‌المللي شبكه برنامه‌هاي
.مي‌گرديد محسوب متحده
رسانه‌اي مجتمع بويژه -برزيل در خصوصي تلويزيون
با نزديك مالي و سياسي همكاري طريق از -تي‌وي‌گلوبو
تايم موسسه با راهبري مشاركت از امر بدو در كه ژنرال‌ها
-1985)نظامي حكومت سال‌هاي در توانست بودند ، برخوردار
در گلوبو وي تي.دهد ادامه خود فعاليت به همچنان (1964
به مسلحانه مقاومت نمايي بزرگ رژيم ، به بخشي مشروعيت
پرسروصدابراي تبليغات و نظامي حكومت توجيه منظور
مقابل ، دركرد ايفا مهمي نقش كشور ، اقتصادي "معجزه"
امبراتل ، يعني كشور مخابرات انحصار همكاري از گلوبو تي‌وي
بهره‌مند مي‌كرد ، پخش كشور سطح در را آن برنامه‌هاي كه
.شد
بيدخت نورائي حسن:ترجمه /ساسمن جرالد:نوشته
دارد ادامه
|
