رشد به رو بحران تهران ، در آب كمبود
محدوديت‌ها و منابع به دوباره نگاهي تهران ، آب
سدهاي درياچه شدن پر به توجه با و كنوني روند ادامه با
آينده ، سال الي 20 وگل‌ولاي‌در 10 رسوب از لتيان كرج‌و
خواهند مهاجرت به ناچار تهران ساكن شهروندان از بسياري
شد
كردواني پرويز دكتر
تهران دانشگاه استاد
گذشت با آن ، از ناشي بحران و مصرف قابل آب كمبود مساله
هم پيچيده‌تر روزبه‌روز بلكه نيست ، حل قابل تنها نه زمان
مي افزوده دنيا جمعيت تعداد بر كه روز روزبه زيرا مي‌شود
بهداشت و فرهنگ سطح مي‌يابد ، توسعه تكنولوژي و علم شود ،
آپارتمان‌نشيني بويژه و شهرنشيني زندگي و مي‌رود بالا
كه درحالي مي‌شود ، بيشتر آب مصرف.مي‌كند پيدا رواج
و شرب قابل آب تامين امكان و ثابت زمين كره مقدارآب
مقدار به فقط سالانه).مي‌باشد محدود بهداشتي مصارف ديگر
آب به معروف مي‌شود ، اضافه زمين كره آب به ناچيزي بسيار
مصرف بيشتري آب كه ديگرجامعه‌اي طرف از.(ژوونيل
هر بنابراين.مي‌شود بيشتري‌هم آب آلودگي باعث مي‌كند ،
مساله سرانه‌آب ، كمبود مساله بر علاوه مي‌گذرد زمان چه
مطرح نيز موجود آبهاي شدن غيرقابل‌استفاده و آلودگي
طرف از و مي‌كند حادتر را آب كمبود مساله كه مي‌گردد
.بيشترمي‌شود هم آب كردن بهداشتي هزينه ديگر
و برف) جوي ريزشهاي مقدار كشور ، هر آب مقدار كه آنجا از
اين بر مي‌گيرد ، صورت آن سطح در كه است (تگرگ و باران
كمتري‌برخوردار بارندگي از كه كشوري يا منطقه هر اساس
سوي از.دارد وجود آن در هم كمتري آب نسبت همان به باشد ،
در يعني باشد كمتر بارندگي ميزان قدر ديگرهر
نامطلوب ويژگي دو خشك هوايي و آب داراي سرزمين‌هاي
را ، آب كمبود مساله و مي‌گردد حاكم آن بر طبيعي به‌طور
طغيان‌كننده سيلابهاي شدن جاري يكي حادترمي‌كند
و بارندگي بودن شديد از ناشي) بارندگي هنگام به خطرناك
و (گياهي پوشش لحاظ از زمين و خاك بودن فقير و خشك
نواحي نوع دراين كه اين ديگر و آبها رفتن هدر درنتيجه
(خشكساليها) سالهاي‌خشك تعداد (خشك هواي و آب داراي)
بنابراين.است بيشتر بارندگي يا معمولي سالهاي از بيشتر
هم باشد ، تر خشك هوايي و آب شرايط لحاظ از منطقه قدر هر
و قراردارد آن ساكنان اختيار در طبيعي طور به كمتري آب
بيشتر خشكساليها هم و مي‌روند بيشتري‌هدر آبهاي هم
زمين كره سطح از نقطه‌اي در ايران ما عزيز كشور.مي‌شود
.است حاكم آن نامطلوببر ويژگي‌هاي يا شرايط كه شده واقع
در هم بيشتري آب داردكه ويژگي دو به‌علاوه كشور ، اين
كه درحالي)مي‌شود مصرف جوامع كشورهاو ديگر به نسبت آن ،
كه اين يكي:(دارد هم آب كمبود مساله پيش‌گفته دلايل به
درصد از 90 بيش كه است كشاورزي آن اقتصادي عمده فعاليت
هدر آن از عظيمي حجم و داده اختصاص خود به را كشور آب
كه كشور اين ويژگي‌ديگر.نمي‌شود توليد صرف و مي‌رود
مباني و فرهنگي عادات مي‌شود ، آن بيشتردر آب مصرف سبب
اقوام و ملل ديگر به نسبت كه است آن مردم اكثريت اعتقادي
آب خود ، داشتن نگه تميز و پاك و ديني فرايض انجام براي
.مي‌كنند مصرف بيشتري
ارزش خيلي كشورما در آب ذكرشد ، اختصار به آنچه بنابر
بوجود آب منابع محدوديت طبيعي شرايط طرف يك از زيرا دارد
.داريم احتياج زياد آب ديگربه سوي از و مي‌آورد
و كنيم جلوگيري آب رفتن هدر و هرز از هم بايد بنابراين
متاسفانه.داريم اختيار در كه آبي مصرف در صرفه‌جويي هم
انجام موثر واقداماتي داريم ضعف نقطه زمينه دو هر در
و جيره‌بندي وحتي آب دچاركمبود زود خيلي كه نداده‌ايم
.شده‌ايم كشور مناطق از بسياري در آن قطع
قرار مصرف‌كننده اختيار در كشور از منطقه هر در كه را آب
صورت چهار به ، مي‌توان(وصنعتي شهري ، كشاورزي)مي‌گيرد
اندازه از بيش يعني درمصرف ، اسراف اول:كرد مصرف
به را خود بدن يا ظرفي مثال عنوان به.كردن نيازمصرف
و مي‌كنيم مصرف آب هم باز شسته‌ايم ، كافي اندازه
نياز حد از كمتر يعني:مصرف در امساك دوم.مي‌شوييم
استفاده يعني مصرف در صرفه‌جويي:سوم.آب مصرف‌كردن
زياد نه) كردن مصرف نياز اندازه به ديگر عبارت بهبهينه
نكردن استفاده يعني دادن هدر:چهارم خلاصه ، و (كم نه و
مي‌كند ، چكه آب شير مثال براي.رفتن هدر مصرف ، ضمن يا
بيشتر آب ، ما ، كشور در متاسفانه.. و تركيده لوله‌آب
اين از.مي‌رود هدر و مي‌شود چهارم‌مصرف و اول صورت به
كردن مصرف با مي‌كنند مصرف آب كه آنهايي گفت مي‌توان رو
دادن هدر و كردن مصرف زياد با بلكه نمي‌آفرينند بحران
.مي‌آورند بوجود منطقه يا محل آن در را آب كمبود مساله
ولي كرده پيدا رواج ما كشور در آپارتمان‌نشيني فرهنگ
رعايت يا نمي‌دانيم را آپارتمان در كردن زندگي فرهنگ
جوامع يا انسانها آب ، مصرف اصل همين روي.نمي‌كنيم
سياست كه روز به روز و است زياد خيلي آپارتمان‌نشين
آپارتمان‌ها مساله‌مسكن ، كاهش يا حل براي مي‌كند ايجاب
.مي‌شود بيشتر آب مصرف كوچكترشوند ،
مساله طرف ، يك شهرهااز به روستاييان بي‌رويه مهاجرت
دامي كشاورزي مناطق‌توليدات در انساني نيروي كمبود
در خاك و آب منابع استفاده‌ماندن بدون و(غذايي مواد)
و كم‌مصرف انسانهاي شدن تبديل ديگر سوي از و مناطق اين
متمركزشدن نيز و پرمصرف شهري انسانهاي به توليدكننده
آنها مصرف براي هم بايد كه شده سبب را شهرها در جمعيت
زيادي آب زندگي‌آنها ، محيط هواي نگه‌داشتن پاكيزه وهم
طبيعي‌يا فضاي‌سبز جاي به) مصنوعي سبز فضاي و تامين
يابد گسترش بيشتر روز به روز (روستايي مناطق در توليدي
را شهرها در آب كمبود مساله و طلبد مي زيادي آب خود كه
تمام تقريبا) كه شهرهايي در بويژه مي‌كند ، حادتر
ضمن كه دارد رواج چمن‌كاري توسعه فرهنگ (ايران شهرهاي
زياد ، (جاري هزينه) داشت و كاشت هزينه و زياد آب مصرف
داشتن نگه پاكيزه در را ناچيزي تاثير درخت با مقايسه در
.مي‌باشد دارا شهرها در هوا
در آب كمبود اما است حاكم كشور خشكسالي‌بر چند هر
حالي در است زياد جمعيت تمركز معلول بيشتر شهرهاي‌بزرگ
طور به مواردي در حتي و مي‌باشد محدود آنها آب منابع كه
.مي‌شود كمتر و محدودتر زمان گذشت با طبيعي
آب تامين مهم منابع بويژه‌لتيان و مثال‌سدكرج براي
دارد مفيد عمر يك سد كه‌هر جايي آن از.مي‌باشند تهران
چند از پس آن ، دست بالا طبيعي شرايط و به‌حجم بسته كه
آبنخواهد ذخيره به قادر مي‌شودكه پر ولاي گل از دهه
شرايط اين در ديگر دهه چند تا هم سدها اين مخزن بود ،
و گل از سدها مخازن‌اين شدن پر با.گرفت خواهند قرار
.رفت خواهد بين از تهران مهم‌آب و اصلي لاي‌منابع
تهران روستاهاوبه از حال به مهاجرت‌تا بنابراين‌اگر
به تهران از و مي‌شود برعكس جهت اين آينده در بوده ،
وضع با دولت اگر ديگر عبارت به.بروند بايد روستاها
به رويه بي مهاجرت جلوي نيست قادر ديگر واقدامات قوانين
وهم روستايي مناطق در هم كه)را بزرگ شهرهاي وديگر تهران
طبيعت بگيرد ، ،(كرده ايجاد متعددي مسائل شهري مناطق در
انسانها و مي‌شوند پر سدها) مي‌كند عمل خودش قوانين با
كه آن از قبل داشت توجه بايد.(مي‌گردند مهاجرت به مجبور
پايان به آنها مفيد عمر يا شوند پر كامل طور به سدها
به يا سدها پشت در شده ذخيره آب حجم سال به سال برسد ،
اگر كه معني به‌اين مي‌شود آب ، كمتر منابع ديگر عبارت
براي آب منابع ياكمبود خشكسالي‌و خاطر به حال به تا
داريم ، آب قطع و بندي جيره سدها در ازآن كافي ذخيره
مساله آب ، كردن ذخيره فقدان‌امكان خاطر به نيز آينده در
ترسالي‌ها ، و بارندگيها اگر حتي داشت خواهيم آب كمبود و
كردن خالي امكان كنوني‌نه شرايط در زيرا باشند حاكم
سدهاي احداث امكان نه و دارد وجود لاي و گل از سدها كامل
تهران زيرزميني آب منابع.وكرج لتيان سدهاي جاي به ديگر
مجاز تنها نه آن از برداشت‌بيشتر امكان و است محدود هم
كه آن ضمن باشد ، فاجعه‌آفرين مي‌تواند بلكه نيست مصلحت و
با.نيست برخوردار هم منطقه (رودهاي) سطحي آب كيفيت از
روزافزون‌و جمعيت براي آب به نيازروزافزون به توجه
بودن محدود مقابل در بزرگ شهرهاي وديگر تهران شهر پرمصرف
دور ، چندان نه آينده‌اي در شويم مجبور شايد آبي ، منابع
زياد مصرف با كه را فاضلابهايي از عظيمي حجم حداقل‌از
مثال عنوان به) آورده‌ايم بوجود صحيح مديريت عدم و آب
و كن و فيروزآباد حصار ، سرخه فاضلاب رودخانه‌هاي
را(تهران منطقه در زيرزميني فاضلاب مكعب متر ميليون‌ها
در كه برنامه‌اي كنيم ، شهري آب شبكه وارد تصفيه از پس
شده اجرا ديگر آب فقدان‌منابع علت به كشورها از خيلي
ولي است پاك و شده ، بهداشتي تصفيه فاضلاب چند هر.است
و نيست سطحي به‌كيفيت‌آب هم آن تازه ، و نو آب
.باشد نمي‌تواند
سطح صنعتي يافته توسعه يا پيشرفته كشورهاي در كه درحالي
سعي كه رفته بالا آنقدر شرب آب به نسبت مردم توقع
هر با كجا هر از آبها واردات‌بهترين با حتي مي‌كنند
جهان در را آب گواراترين باشد كه هزينه‌اي و مسافت
آب ولي ايالت‌است داراي 50 آمريكا مثال به‌عنوان)بنوشند
درچنين ،(مي‌كند وارد فرانسه "اويان" از را خود شرب
شربمان وضعيت‌آب روزبه‌روز كه كرده‌ايم كاري شرايطي
طوري به داشت را آبها بهترين روزي تهران ، .مي‌شود بدتر
به كاري انجام براي اطراف بخش‌هاي و شهرها از اگر كه
وقتي‌به مي‌ماندند ، آن در روزي مي‌آمدندوچند تهران
او ديدن به ودوستان اقوام و برمي‌گشتند خود ولايت
مي‌گفتند او به كه جمله‌اي اولين سلام ، از پس مي‌آمدند ،
و زياد مصرف با خلاصه"نوش‌جان آبتهران":بود اين
جيره‌بندي دچار كه كاري‌كرديم امور ، در بودن بي‌برنامه
و آلوده قدري درآينده‌آب اگر كه شديم آب كمبود و
قرار اختيارمان در مصرف و نياز اندازه به ولي غيربهداشتي
قدردان را آب مسئولان و سپاسگزار را خدا بايد گيرد ،
.باشيم
مقدار هر به هم وآن تهران در را آبها بهترين اين از پيش
مصرف و داشتيم اختيار در لوله طريق از مي‌خواستيم كه
.ريال پنجاه از كمتر مكعب متر هر قيمت با هم مي‌كرديم ، آن
و فراوان حيات مايه و خدا بزرگ اين‌نعمت ولي‌قدر
علت‌كمبود به شده‌ايم مجبور وامروز ندانستيم را ارزان
كنيم ، آن بطري‌استفاده آبدر لوله ، از گوارادر آب
بطري هر) ريال بر 000/1300 بالغ مكعب متر هر بهاي با هم
كه شرايط اين در تازه(ريال بر 2000 بالغ ليتري 5/1
آن براي تقاضا نكرده‌و پيدا رواج نوع‌آب اين مصرف هنوز
؟!است نشده زياد
و اعيان آن مصرف براي بود ، شيلنگ و لوله در آب حال به تا
آن از مي‌خواستيم و مي‌توانستيم قدر هر نمي‌كرد فرق فقير
كمبودآن و مقدار با تنها آينده در اما.مي‌كرديم مصرف
آب مصرف در بايد غني چه و فقير چه افراد حال هر به
مصرف در زياده‌روي است بديهيكنند رارعايت صرفه‌جويي
صنعت ازجمله ديگربخش‌ها در آب كمبود مساله آب ،
بسيار ما اقتصاد براي كه مي‌كند تشديد را وكشاورزي
راهكارهاي بايد آب وضعيت بهبود برايبود خواهد خطرناك
:دهيم قرار توجه مورد را زير
آبخيزداري ، نظير اقداماتي با رفتن‌آب هرز از جلوگيري -1
شبكه و تنظيمي انحرافي سدهاي سدوبنددركوهستان‌و احداث
سفره‌هاي تغذيه‌مصنوعي نيز و (بتني) آبياري‌پيشرفته
سطح از باران همچنين‌جمع‌آوري و دشت آبزيرزميني‌در
و شهرها محدوده مصنوعي‌در آبخيزهاي منازل‌و بام‌هاي
.روستاها
در)آنها عملي آموزش و آب مساله از مردم آگاه‌كردن -2
و صرفه‌جويي زمينه در(صنعت ، كشاورزي روستا ، شهر ،
و روش‌ها از استفاده و موجود آب منابع از بهينه استفاده
.مصرف كم آلات
تصفيه‌آنها و زيرزميني و سطحي فاضلابهاي جمع‌آوري -3
سبز فضاي توسعه كشاورزي‌و در بويژه آنها از واستفاده
.مصارف ديگر و شهري
آب شاخه‌هاي ريختن اثر بر آبها شدن شور از جلوگيري -4
شور آبهاي بستر شيرين‌از آبهاي عبور يا شيرين آب به شور
.آبها شدن آلوده از جلوگيري و
متناسب موارد براي منابع‌آبكشور نوع هر از استفاده -5
ماندن استفاده بدون و رفتن هدر و هرز وجلوگيري‌از آن با
.آنها
بخش آب مصرف در پيشرفته روش‌هاي از استفاده -6
(...غيره و باراني قطره‌اي ، مثل)كشاورزي
مصرف صرفه‌جويي‌در فرهنگ رواج براي شهروندان ، آموزش -7
.حياتي ماده اين از بهينه آبواستفاده
|
