| شماره 2634 ،28 Jan 2002 دوشنبه 8بهمن 1380 ، |
|
|
|
مهاجرت و شدن جهاني
و داشته وجود ديرباز از كه است پديده‌اي ;مهاجرت:اشاره .بوده‌اند آن انجام به ناچار گوناگوني دلايل به انسانها با بويژه كنوني شتابناك تحولات با و جديد عصر در اما ارتباطات‌و انقلاب گسترش و فرهنگ شدن جهاني پديده مطلبي در.هستيم مهاجرت از جديدي ابعاد شاهد رسانه‌ها ، به شدن جهاني پديده به نگاه با نويسنده مي‌آيد ، پي از كه .مي‌خوانيم هم با.است پرداخته مغزها فرار و مهاجرت تبيين وانديشه فرهنگ گروه قرون طي در انسانها.دارد قدمت بشر تاريخ طول به مهاجرت بلاياي با كردن نرم پنجه و دست و تكاپو و تلاش متمادي از مرفه‌تر و بهتر زندگي به دستيابي منظور به و طبيعي كوچ بهتر وضعيت با سرزمينهايي به نامناسب مكانهاي و تامل قابل مختلف ابعاد از جغرافيايي تحرك اين.مي‌كردند به است مهاجرتي جمعيت ، حركت از نوع يكاست بررسي فعاليتهاي در دگرگوني هيچ‌گونه كه نزديك سرزمينهاي يك از روستائيان مهاجرت مانند.نمي‌نمايد ايجاد اقتصادي .كشور يك داخل در ديگر منطقه به روستائي منطقه از كوچ مثل است اقتصادي دگرگوني عامل مهاجرت گاهي .خدماتي و صنعتي فعاليتهاي در استخدام و شهرها به روستاها نظر مورد كه مي‌شود ديده جمعيت در تحرك از ديگري نوع اما به كشوري از و دست دور سرزمينهاي به مهاجرت:هست نيز ما ابعاد در دگرگوني سبب مكان تغيير نوع اين.ديگر كشور اقتصادي ، فرهنگي ، از اعم انسانها زندگي از مختلفي .شد خواهد...و اجتماعي گرفته صورت مختلف انحاي به تاريخ طول در مهاجرت نوع اين و نژادي مذهبي ، جنبه مهاجرتها اوقات بعضي مثلا.است در.است مي‌گرفته صورت گروهي صورت به و داشته سياسي بين اختلافات سبب به مذهبي ، مهاجرتهاي نوع اروپا ، تاريخ كوچ‌هاي نيز و است شده زياد پروتستانها و كاتوليكها آن ديگر نمونه اسرائيل به سابق شوروي اجباري‌يهوديان (1).است اقتصادي يا و سياسي ديني ، علل است ممكن مهاجرت بنابراين تحرك از جديدي شكل معاصر دوران در ولي باشد داشته تاكنون كه مهاجرتهايي انواع با كه آمده وجود به انسانها ، فرار باعنوان كه حركت ، نوع اين.است متفاوت شده شناخته بيان پيشرفته كشورهاي سوي به سوم جهان كشورهاي از مغزها و اجتماعي حاد مسئله يك به امروز دنياي در مي‌گردد ، توسعه جهت در عمده مانعي عنوان به و است شده مبدل فراگير در فاكتورهايي و عوامل چه اينكه واما است مطرح جانبه همه حوزه‌هاي و ابعاد از حكمفرماست پديده اين شكل‌گيري .است بررسي قابل متفاوتي را شدن جهاني فرايند تاثير شد خواهد تلاش مقاله اين در كندوكاو مورد مغزها فرار پديده گسترش و توسعه ايجاد در .دهيم قرار وبررسي مطرح شدن جهاني پديده عنوان تحت آنچه درباره:شدن جهاني منتقدين:الف.برد نام مي‌توان را متمايز گروه سه است -ج يكپارچگي نظريه افراطيون- جهاني‌ب يكپارچگي اعتداليون آبي آسمان اين زير" كه اعتقادند اين بر يكپارچگي منتقدين تغييرات كه ايده اين به و ندارد وجود جديدي چيز هيچ پيش از بيش دنيا است‌و انجام حال در دنيا در بزرگي (2)".هستند مظنون شود مي يكپارچه بيش سياسي بازي يك نظريه ، اين كه باورند اين بر اينان حمايتي و رفاهي سيستمهاي حذف آن بانيان هدف و نيست .است طبقاتي تضاد تشديد و كارگران نيست بي‌سابقه پديده اين كه"مي‌گويند شدن جهاني منتقدين دوران از بين‌المللي تجارت حجم نيز نوزدهم قرن در و به انتقال حال در شركتهاي ثانيا.است بوده بيشتر معاصر اندك تعدادشان حقيقتا جهاني يكپارچگي اصطلاح به وضعيت ".دارند ملي پايه‌اي و اساس شركتها بيشتر كه حالي در است ، (3) نه يكپارچگي معتقدند يكپارچگي نظريه افراطيون مقابل در در و دارد وجود حاضر حال در بلكه است ، واقعيت يك تنها دولتها ، ساخت جهاني يكپارچگي.است چيز همه دادن تغيير حال .مي‌سازد متحول را اساسي نهادهاي بيشتر و اقتصادها ماهيت در nation) -(State ملتها -عصردولت كه":مي‌گويد اوماي .است رسيده خط پايان به جهاني بازار ميدان شدت برابر شدت اقتصادي رقابت و وابستگي ما ، زمانه مسلط چهره جهاني سطح يك وارد بايد اقتصادها آن در كه است يافته‌اي قبلي نظر دو با متمايز كه سوم رويكرد در اما (4)".بشوند در جهان در ريشه‌داري تغييرات كه مي‌شود عنوان چنين است ، فرايند امروز.است متفاوت گذشته با كه است انجام حال جهان بر توري" برمن مارشال تعبير به مدرنيزاسيون عالم ، نقاط دورافتاده‌ترين در حتي هيچ‌كس كه گسترانده (5)".ندارد را آن از گريز توان قرار گسترده‌اي فرهنگ تاثير تحت معاصر ، دنياي در ما دستخوش را ما زندگي جمعي و فردي حوزه‌هاي تمام كه گرفتيم كالاها جهاني تجارت به گذرا نگاهي اگر".است كرده تحول كالا جهاني تجارت در يكپارچگي اين درمي‌يابيد بيفكنيد ، رشد با و شده شديدتر حتي و دارد وجود فيزيكي لحاظ به معاملات در اخير سال پانزده ده در...روبه‌روست انبوهي حادث زيادي بسيار شتاب و سرعت جهان سراسر در مالي و پولي در پول حجم دارد ، جريان ساعته معاملات 24 اين و است شده پيش سال پانزده برابر حدود 100 جهان سراسر در گردش (6)".است خارق‌العاده‌اي آمار كه مي‌باشد تجارت به وابسته جهاني ، سطح در اقتصاد دليل همين به بر شدن جهاني اين اما.مواد تجارت نه است شده اطلاعات كليه و نيست اقتصاد حوزه به مختص فقط افراطيون نظر خلاف داده قرار تاثير تحت را سياسي و فرهنگي اجتماعي ، بخشهاي جهان در سرمايه‌داري تاريخ به گذرا نگاهي اگر.است :مي‌يابيم را يافته تمايز و مشخص دوره سه بيفكنيم طي:بازاري سرمايه‌داري دوره تا 1850 سال 1700 از (الف ملي بازارهاي سطح در عمدتا صنعتي سرمايه دوره اين . (كشور يك سطح در سرمايه انباشت دوره) مي‌شود انباشته دوره اين در:امپرياليسم عصر در انحصاري سرمايه‌داري (ب .مي‌يابند گسترش و توسعه جهاني ، بازارهاي به ملي بازارهاي -دولت) ملي دولتهاي سطوح در عمدتا بازارها اين گرچه در آنها اصلي پايگاه و داشتند فعاليت استعماري ي(ملتها نيروي و خام مواد تهيه براي ليكن بود ، جوامع اين داخل ملي مرزهاي ماوراء به را خود فعاليتهاي دامنه ارزان كار .دادند گسترش و بسط گسيخته لجام و نامحدود رشد پي در كه مدرن پست مرحله (ج در امثالهم ، و كوكاكولا نظير مليتي چند عظيم شركتهاي شكل نابترين واقع در مرحله اين.برآورد سر جهاني عرصه نشان را خود و برآورده سر تاكنون كه است سرمايه‌داري (7).است داده مرحله اين در سرمايه‌داري چه اعتداليون ، اگر نظر برطبق گسترده ، حمله اين و كرده آغاز را همه‌گير و گسترده تهاجمي و تغيير دستخوش را جهان مردم از بسياري خصوصي زندگي ملتها -دولت كامل حذف معناي به اين اما است ، كرده تحول -دولت دوره اين در البته" گيدنز آنتوني نظر برطبقنيست دليل بدين.است گذشته از اهميت‌تر كم بسياري حد تا ملت .داشت وجود ملت -دولت از ديگري شقوق اخير سالهاي تا كه از شكلي و امپراتوري از نوعي شوروي اتحاد مثال براي قرن مختلف سالهاي در امپراتوريهابود امپراتوري سيستم امپراتوريهاي همهداشتهاند وجود حال زمان از پيش بيستم (بناميم امپراتوري را آن اگر) آمريكا استثناي به رسمي قضيه سبب بدين شده‌اند ، ملت -دولت همگي و شده ناپديد -دولت مي‌رسد نظر به (8)".است بزرگي شكل تغيير و تحول هويت بلكه شد نخواهند مضمحل شدن ، جهاني عصر در ملتها يك كه مي‌شود ملاحظه امروزه.يافت خواهد شكل تغيير آنان عنوان به.است شكل‌گيري حال در محلي ناسيوناليسم نوع شرقي اروپاي در جمهوريها استقلال اعلام از مي‌توان مثال فرهنگي ، حوزه در خصوص به ديگر سوي از اما.برد نام امروز جهان در شايد.شده‌اند استحاله دچار سنتي هويتهاي معناي به بودن زن كه گرفت سراغ بتوان جايي كمتر در در امروزه زنان ، باشد آن كردن بزرگ و شدن بچه‌دار در و هستند مردان با حقوق برابري مدعي پيشرفته جوامع در ريشه‌اي طور به زنان نيززندگي رشد ، حال در كشورهاي زندگي از جزئي جهاني يكپارچگي بنابراين.است تغيير حال حيطه و شده تغييرات دچار فاصله‌ها آن ظهور با و ماست .است گرفته قرار سلطه‌جو فرهنگهاي هجوم مورد انسانها تفكر عوامل كرديم ، اشاره كه همانطور:مغزها فرار و شدن جهاني نقش نمي‌توانند سنتي صورت به ملتها ، -دولت و جغرافيايي .باشند داشته بين‌المللي عرصه در كننده‌اي تعيين و صنعت و تكنولوژي علم ، شدن ، گسترش جهاني فرايند امروز بيش را انسانها ارتباطات ، شبكه گسترش ايجاد در آن تاثير مدرن انسان هويت است ، كرده نزديكتر يكديگر به پيش از خاصي دين يا و طبقه قوم ، براساس سنت حاكميت دوران برخلاف .است شده آن جايگزين جهاني هويت بلكه نمي‌شود ، تعيين نيست خاصي منطقه و كشور و قوم هيچ به متعلق كه جوهره‌اي شدن همگرا اين.انسانهاست تمام با مرتبط حال عين در و تاثير تحت را متخصص و متفكر انسانهاي همه ، از بيش جهان ، حوزه‌هاي به اينان دسترسي كه چرا داده ، قرار خود همين و است حتمي و ناپذير گريز امري روز دانش و اطلاعاتي كرده عطا فرامرزي نگرش مدرن عصر متفكر انسان به مسئله .است در بلكه نيستند خاص كشور يك مختص مغزها امروز جهان در كه پرسشهايي كه دليل اين به دارند ، قرار جهانيان اختيار آن با ما كه مسائلي و مي‌شود مطرح انسانها پيش‌روي .است همگان معضل روبروييم لايه شدن سوراخ ايدز ، گاوي ، جنون بيماري مثال عنوان به همه براي...و اتمي زباله‌هاي دفع زمين ، شدن گرم ازن ، در كه فردي حتي و است تاثيرگذار و مهم بشر افراد استفاده معضلات اين حل از مي‌كند زندگي بوركينافاسو .برد خواهد مغزها امروزه كالاها تجارت به‌جاي كه است اساس برهمين با سياست نهاد مترقي كشورهاي درميشوند فروش و خريد به دستيابي براي تنگاتنگ به‌رقابتي مسئله ، اين از آگاهي .است زده دست دنيا درسطح برجسته‌تر محققان و كارشناسان در آموزشي هزينه‌هاي بودن بالا به توجه با ديگر سوي از تربيت به كالا توليد هزينه از درصدبالايي اختصاص و جهان با مي‌كند تلاش علمي مافياي متخصص ، نيروي توسعه حال در جوامع در را نخبگان وسيع ، سرمايه‌گذاريهاي رشد حال در كشورهاي در كارآمد نيروي اين چون و كند جذب و ندارد فعاليت خود اصلي جايگاه در علم نهاد ضعف دليل به خود از و سرخوردگي نوعي دچار ندارد وجود آنان رشد زمينه .است شده كشورشان در خود زندگي و سرنوشت به نسبت بيگانگي در قدرتمند علمي سازمانهاي شكار مورد اين ، بنابر وادي اين در شك بدون پس.مي‌گيرد قرار مترقي كشورهاي سازمان گسترش و توسعه زمينه‌هاي نتوانند كه دولتمرداني از بين‌المللي عرصه در كنند ، فراهم كشورشان در را علم براي را زمينه و مي‌مانند باز كشورها ديگر با رقابت .مي‌كنند فراهم خود بومي متخصصين مهاجرت مي‌شنويم ملل سازمان آمارهاي برطبق كه است فضايي چنين در كه هستند آمريكا در ايراني تحصيلكرده نفر هزار كه 24 عده اين از و دارند تكميلي تحصيلات آنها بيشترين از كه بوده استادي رتبه داراي نفر درحدود 2000 تحصيلكرده (9).هستند بيشتر ايران در كرسي صاحب اساتيد شمار سازمانهاي پيشرفت و ترقي و رشد سبب كه هستند كساني اينان مترقي كشورهاي جانبه همه توسعه و فناوري گسترش و علم مزيت و اطلاعات كثرت و غنا يمن به امروزه.شد خواهند مفهوم مبتكر و خلاق محقق ، انساني نيروي از بهره‌مندي توجه حوزه كه بطوري.است شده بنياني تغييرات دچار توسعه حوزه به "ملي ناخالص توليد رشد" مثل كمي شاخص‌هاي از به توجه" "انسانها همه براي توسعه" مثل كيفي شاخص‌هاي تغيير...و "ورزي عشق فرهنگ گسترش" ،"ذهني خلاقيتهاي در نه را امروز توسعه ابزار" اين بنابر.است داده مسير بايد انسانها مغز در بلكه زمين اعماق و دشتها كوهها ، به شدن مجهز با و است ناپذير پايان منبع ، اين.كرد جستجو فناوري گسترش و هضم جذب ، كسب ، فرايند است قادر فني دانش (10)".سازد فراهم را توسعه نياز مورد زندگي ما كه فضايي در اصل اين پذيرش با ترتيب ، اين به انسانها سرنوشت در تعيين‌كننده‌اي نقش دولتها مي‌كنيم ، نخواهند اخص طور به روشنفكران و متخصصين و اعم طور به .داشت -اجتماعي -اقتصادي متفاوت حوزه‌هاي در شدن جهاني فرايند كه طوري به است ، گذاشته چشمگيري و فراوان تاثير فرهنگي جلوگيري مغزها مهاجرت از نمي‌توان بازدارنده روشهاي با .كرد اين به سوم ، جهان كشورهاي از بسياري در دولتمردان امروزه متفكرين ، مهاجرت سر بر مانع‌تراشي جاي به كه رسيدند نتيجه كردن فراهم با را آنها جذب زمينه‌هاي مي‌بايست جابه‌جايي ، صورت در اينكه يا و كرد فراهم لازم زيرساختهاي استفاده ملي اهداف جهت در آنها زحمات ماحصل از شود تلاش .گردد شناختن رسميت به چون بسترهايي ايجاد با اينكه بعدي ، نكته به توجه و تخصصي حوزه‌هاي در مغزها مشاركت شهروندي ، حقوق .كاست مهاجرتها شدت از مي‌توان ذهني ، خلاقيتهاي كشور داخل در محققان ارتباطي زمينه‌هاي است ، لازم ضمن در .شود برقرار كشور از خارج دنياي با همچنين و يكديگر با بالا و محققين رشد سبب آزاد ، ارتباط ايجاد ترتيب اين به .كرد خواهد فراهم را آنها پژوهشي داده‌هاي كيفيت رفتن ناظري مهرداد باشد مي موجود روزنامه دفتر در پانوشتها * 
|
|
