ارس از براي‌گذر فرصتي
14_ مستوفي خان حسنعلي خاطرات
ارس از براي‌گذر فرصتي
ناوان واحد عارف
راس در وي ايران به حيدرعلي‌اف سفر افتادن تعويق به با بار چهار از پس بالاخره
و گفت‌وگو روز سه از پس و شد تهران وارد فرهنگي و اقتصادي سياسي ، عالي‌رتبه هيات
مختلف زمينه‌هاي در موافقت‌نامه ده امضاي و كشورمان بلندپايه مقام‌هاي با مذاكره
.كرد ترك باكو سوي به را تهران
و شد حاضر خبرنگاران جمع در تهران به ورود از پس بلافاصله آذربايجان رئيس‌جمهور
اما دارد ، مشخصي سوابق موضوع اين":داشت اظهار ايران به خود سفر تعويق‌هاي درخصوص
ديدار ايران از بارها گذشته سال ده طي من كه چرا نيست ، تهران به من نخست سفر اين
".بود درتهران پيش دوسال اكو سران نشست در شركت آن ، مورد آخرين كه كرده‌ام
اما نياورد ميان به سخني ايران به خود سفرهاي تاخير مورد در اين از بيش وي هرچند
پي‌درپي تاخيرهاي بر سرپوشي كوشيد زيركي با ايران به قبلي‌اش سفرهاي كشيدن پيش با
اهدافي سياسي بازي‌هاي اين پس در كه انگاشت ناديده نبايد اما.بگذارد ايران به خود
حاشيه كشورهاي سران نشست مداوم افتادن تعويق به با بي‌ارتباط كه مي‌كرد دنبال را
.نبود آبي پهنه اين حقوقي رژيم تعيين براي خزر درياي
برگزار تركمنستان عشق‌آباد در جاري سال ماه ارديبهشت اوايل در كه دوروزه نشست اين
نشست اين در اما داد پايان خود كار به بيانيه‌اي انتشار و نتيجه به رسيدن بدون شد
در داد نشان عملا ايران ملي منافع با مغاير خواسته‌هاي به پافشاري با حيدرعلي‌اف
.دارد مسكو به گرايش بيشتر دريا اين حقوقي رژيم تعيين
اجلاس كه شد آغاز زماني درست ايران به آذربايجان جمهوري رئيس سفر ديگر سوي از
جمهوري و ارمنستان تركيه ، كشور سه خارجه امور وزيران ميان ايسلند ريكياويك
.رسيد اتمام به نتيجه‌اي به رسيدن بدون آذربايجان
فصل و حل هدف با و تركيه خارجه امور وزير جم اسماعيل ابتكار به كه اجلاس اين
بود شده تشكيل قره‌باغ بحران سر بر آذربايجان و ارمنستان جمهوري‌هاي ميان اختلافات
و نزديكي از را باكو شديد نگراني بلكه نكرد قره‌باغ مناقشه حل به كمكي نه‌تنها
زمزمه از آگاهي با علي‌اف بنابراين.داشت پي در ايروان و آنكارا ميان روابط گسترش
ارمنستان با (گذشته يك‌دهه طي آذربايجان سنتي و استراتژيك متحد) تركيه ميان مذاكره
بحران به مربوط مذاكرات در شركت براي ايران از اروپا اتحاديه دعوت از اطلاع و
.شد ايران راهي قره‌باغ
آذربايجان رئيس‌جمهور با ايران مقام‌هاي گفت‌وگوهاي اساسي و مهم محور نيست ترديدي
سياست البته.بود دريا اين تقسيم سر بر همسايه كشور دو اختلاف و خزر مسئله حول
گزينه بهترين را مشاع گزينه زمينه اين در ايران است ، مشخص زمينه اين در ايران
جمهوري باشند داشته اتفاق‌نظر خزر درياي تقسيم بر كشورها اگر است معتقد و دانسته
كه درحالي كرد نخواهد مخالفتي درصد بيست به دريا اين مساوي تقسيم بر ايران اسلامي
منابع تقسيم خواهان بيشتر سواحل داشتن با آذربايجان جمهوري و قزاقستان روسيه ،
و ايران گذاشتن كنار با كشور سه اين رو اين از هركشورند سواحل نسبت به خزر درياي
كردند تقسيم خود ميان را خزر عملا سه‌جانبه قراردادهاي امضاي و تركمنستان
سياست تصميم‌گيرندگان خزر درياي تقسيم درخصوص ايران موضع بودن مشخص با بنابراين
مقامات بايد آذربايجان جمهوري فعلي وضعيت بر حاكم شرايط گرفتن نظر در با خارجي
مهم ايندهند قرار تحت‌فشار خزر درياي در ايران قانوني حقوق پذيرفتن براي را باكو
.است اهميت حائز بيشتر تهران در خزر ساحلي كشورهاي سران بعدي نشست تشكيل لحاظ به
جمهوري براي خزر مسئله اندازه به قره‌باغ بحران موضوع كه داشت نظر در بايد البته
براي دهه يك طي كه توخالي شعارهاي و وعده‌ها با علي‌اف و است مهم آذربايجان
و دولت مخالف احزاب سوي از سياسي شديد فشار در اكنون است داده قره‌باغ بازپس‌گيري
حل‌وفصل دولتي گروه كه است مطرح شرايطي در موضوع ايناست گرفته قرار عمومي افكار
اين همسايه عنوان به ايران از ارمنستان و آذربايجان جمهوري‌هاي ميان اختلافات
فرصت اين شايد باشد داشته مستقيم حضور مذاكرات روند در تا است خواسته جمهوري‌ها
حل در حضور عدم به دادن پايان و ايران سوي از عمل ابتكار گرفتن دست به براي مناسبي
.باشد جمهوري دو اين ميان مذاكرات فصل و
جريان در ايران مخالف گروه‌هاي و احزاب مطبوعات ، سوي از كه مهمي بسيار موضوع اما
در آذربايجان كنسولگري راه‌اندازي بوده مطرح همواره ايران علي‌اف حيدر سفرهاي
با گفت‌وگو در آذربايجان جمهوري حاكم حزب عضو و مجلس نماينده آران صياداست تبريز
محتمل نزديك آينده در را تبريز در آذربايجان جمهوري كنسولگري گشايش "525 روزنامه
تبريز شهر در كنسولگري گشايش درخواست مقابل در خارجي سياست متوليان.است دانسته
جمهوري تالشان مركز لنكران شهر در ايران كنسولگري گشايش تقاضاي مي‌توانند
جمهوري ميليوني جمعيت 5/7 از كه كرد فراموش نبايد.كنند مطرح را آذربايجان
اقليت بزرگترين عنوان به جمعيت نفر ميليون يك از بيش داشتن با تالشان آذربايجان
كه موضوع اين.ساكنند ايران مرزهاي مجاورت و خزر درياي سواحل در جمهوري اين قومي
شديد حساسيت‌هاي موجبات است (اشكاني پهلوي) فارسي زبان از شاخه‌اي خود تالشي زبان
همانند ابزارهايي داشتن دست در با گروه اين كه طوري به.است شده ترك‌ها پان سوي از
عنوان به تالشان از بردن نام با ديگر تريبون‌هاي و مطبوعات گروهي ، رسانه‌هاي
.داده‌اند قرار شديد تحت‌فشار را ها آن فارس‌ها
به ترك‌ها اجباري كوچ و تالشان منطقه به قره‌باغ شده اشغال مناطق آوارگان اسكان
سپردن از خودداري و دولتي ادارات به ورود براي سخت گزينش‌هاي اعمال منطقه ، اين
قرار تنگنا و فقر در و محلي نشريات انتشار از جلوگيري تالشان ، به حساس پست‌هاي
رفتارهاي از بخشي تنها ايران با ستيزه‌جو احزاب و گروه‌ها توسط آنها دادن
امور كميته اعتراض حتي تبعيض‌آميز برخوردهاي اين كه است تالشان با نژادپرستانه
سوي از تالش‌ها مورد در حساسيت.داشت پي در را اروپا شوراي پارلماني مجمع حقوقي
در همت‌اف علي‌اكرم ژنرال توسط "تالشان خودمختار جمهوري" رسمي اعلام با ترك‌ها پان
دوام بيشتر چندماهي خودمختار جمهوري اين هرچند.شد شديدتر مراتب به سال 1992
تحرك از وحشت اما پاشيد هم از آذربايجان جمهوري نظامي نيروهاي يورش با و نياورد
بوده آزاردهنده ايران مخالفان و سياستمداران براي همواره خواهان خودمختاري مجدد
جمهوري و ايران ميان چمداني تجارت ويژه به تجاري روابط گسترش ديگر سوي از.است
و پرجمعيت شهر در ايران كنسولگري گشايش ضرورت آستارا گمرك شدن فعال‌تر و آذربايجان
شهر در ايران كنسولگري گشايش مسئله طرح بي‌شك.است كرده دوچندان را لنكران مرزي
دشوار بسيار وضعيت در را ايران مخالف گروه‌هاي مي‌تواند آذربايجان جمهوري لنكران
.دهد قرار مات و كيش
ايران ملي منافع و امنيت براي قفقاز و ميانه آسياي منطقه كه است اين واقعيات
به‌كارگيري با و موجود پتانسيل‌هاي و ظرفيت‌ها به توجه با ايران و است مهم بسيار
آذربايجان جمهوري ويژه به جمهوري‌ها اين مورد در خنثي سياست از بايد بالقوه توان
اتخاذ كه چرا بخشد پويايي و تحرك حياتي منطقه اين در خارجي سياست به و بردارد دست
فرصت‌ها رفتن دست از و ملي منافع خسران قيمت به زمينه اين در تدافعي سياست هرگونه
.مي‌انجامد
14_ مستوفي خان حسنعلي خاطرات
ايران فرهنگستان بنيان
نصرآباد زرويي ابوالفضل
مستوفي پروفسورحسنعلي‌خان سر:از تقرير
پيشكار خان حسين ميرزا:از تحرير
كه مي‌دانند خوبي به آشنايند ، ايران در حاضر قرن اول دهه ادبي جريانات با كه آنان
.شد جدي مشكلات دچار فارسي زبان پهلوي ، سلسله به سلطنت انتقال نظير اتفاقاتي جهت به
اعم) خارجي تركيبات و لغات حذف با مي‌دانستند ، سره پارسي مدافع را خود كه عده‌اي
زبان ، اوضاع و كردند وضع نامانوسي و جديد واژگان فارسي ، زبان از (عربي و فرنگي از
.ريخت هم به كلي به
ارتش ، صاحبمنصبان از يكي آن ، از بعد سال‌ها تا حتي كه شد نابسامان حدي تا وضع
."سيخكي نداند كس":مي‌نوشت "مستقيم محرمانه" جاي به نامه‌هايش پشت
محمدعلي مرحوم ميزبان خود مسكوني ، عمارت كوچك تالار در سال 1313 ، مهر چهاردهم
مرحوم و حكمت علي‌اصغر مرحوم قريب ، خان عبدالعظيم مرحوم ،(ذكاءالملك) فروغي
.بگذشتند و بگذاشتند خويش نظير كه به‌خير يادشان ;بودم بديع‌الزمان
مورد نسخ معتبرترين از هنوز ايشان ، تصحيح به سعدي شيخ كليات كه فروغي مرحوم
.داشت را سپه سردار رئيس‌الوزرايي منصب زمان آن است ، استناد
نگراني و كردند اذعان فارسي زبان برآشفتگي همگي ، حاضران ، كه بود ميهماني همين در
فرهنگستان ايجاد ايده سرانجام گوناگون ، راه‌هاي بررسي از پس.داشتند ابراز را خود
.شد عنوان بنده اين طرف از
.است "آكادمي" فرنگي واژه معادل خود "فرهنگستان" كه مي‌شود عرض جوانترها آگاهي جهت
ايده طرح از پيش سال‌ها كه كنم عرض اگر باشد جالب و عجيب برخي براي شايد
مشغول ماده‌اي اهداف 10 شرح يك با و بود شده تاسيس طب فرهنگستان ايران ، فرهنگستان
كه نيايد پيش تصور اين تا كردم عرض را اينبود خود به مربوط عرصه در فعاليت به
به استادي حضرت التزام و حق‌گويي].است بوده بنده پيشنهاد نيز ، فرهنگستان واژه خود
تقدير و سپاس جاي خود ، به دروغين افتخارات انتساب از ايشان پرهيز و حقايق ذكر
حاجت چه خط ، و خال و بوي و رنگ به":شيراز خواجه قول به كه راستي به و دارد بسيار
[پيشكار حسين ميرزا بي‌اعتبار ، بنده "را؟ زيبا روي
آن ابتدايي اساسنامه روز ، همان و گرفت قرار همگان توافق مورد پيشنهاد اين باري ،
.شد تدوين
دعوت پذيرش توفيق هرگز سفر ، تعدد و اشتغال كثرت علت به باطني ، ميل علي‌رغم
مركز اين احتمالي مشكلات حل براي همواره ولي نيافته‌ام را عضويت به فرهنگستان
.كرده‌ام آمادگي اعلام فرهنگي ،
روز ،(يافت نام تغيير فارسي ادب و زبان فرهنگستان به بعدها كه) ايران فرهنگستان
بر بعدها كه داشت عضو فرهنگستان 24كرد كار به آغاز رسما خرداد 1314 دوازدهم
.شد افزوده تعدادشان
اين [.ندارد سنديت مي‌كند ، معرفي فرهنگستان عضو نيز را بنده كه نفره فهرست 25 آن]
فرهنگستان بودجه كل و نمي‌كردند دريافت حقوقي فرهنگستان در فعاليت‌شان بابت نفر 24
.مي‌شد تحقيقي مواد و كتاب خريد صرف (سال در تومان 2400)
|
