رادريابيد ايدز هيولاي
مصنوعي ويروس نخستين
مخفي بازرس
حفاظت در مهم فاكتوري جمعيت تنوع
رادريابيد ايدز هيولاي
جهان رهبران به ملل سازمان هشدار
پزشكي
رضائي فرهاد
آينده سال طي 20 نفر ميليون نيايد70 عمل به جدي اقدام ايدز شيوع از جلوگيري اگربراي
شد خواهند بيماري اين قرباني
و فزاينده گسترش خصوص در جهان رهبران به خود گزارش جديدترين در متحد ملل سازمان
در هنوز ايدز اپيدمي كه است آن از حاكي گزارش اين.داد هشدار ايدز بيماري افسارگسيخته
به جدي اقدام آن از جلوگيري براي ثروتمند كشورهاي اگر و مي‌برد سر به خود اوليه مراحل
.شد خواهند بيماري اين قرباني آينده سال طي 20 نفر ميليون نياورند ، 70 عمل
خواهند تشكيل آفريقايي‌ها را قرباني ميليون اين 70 اعظم بخش ملل ، سازمان اعلام مطابق
خود جان ايدز به ابتلا سبب به نفر ميليون گذشته ، 20 سال در 20 كه است حالي در اين و داد
كه مي‌دهد نشان (UNAIDS) متحد ملل سازمان ايدز آژانس گزارش آخرين.داده‌اند دست از را
HIV ويروس به آلوده يا و ايدز به مبتلا جهان سراسر در نفر ميليون از 40 بيش اكنون هم
افزايش حال در شدت به شرقي اروپاي و آسيا در ويژه به و دنيا در آلودگي ميزان و هستند
اين حاملان نيز گاهي اما شود ، ايدز بيماري به منجر مي‌تواند كه است ويروسي HIV.است
پيتر دكتر.مي‌كنند زندگي HIV با همراه و ايدز به ابتلا بدون را مديدي ساليان ويروس
ايدز اپيدمي قله به هنوز ما":كرد اعلام رويتر با مصاحبه در ،UNAIDS اجرايي مدير پايوت ،
مسئله يك از ايدز":افزود وي ".است بي‌سابقه بشر تاريخ در اپيدمي اين و نرسيده‌ايم
".است شده تبديل امنيت حتي و اجتماعي توسعه اقتصاد ، در معضلي به پزشكي
تازگي به كه ايدز بين‌المللي كنفرانس چهاردهمين برگزاري آستانه در منتشره گزارش مطابق
شمار به نسل‌ها نابودي براي تهديدي آفريقا قاره در ايدز شد ، برپا اسپانيا بارسلون در
كه نكته اين بيان با پايوت.كند بي‌ثباتي دچار را قاره اين تمام مي‌تواند و مي‌رود
توسعه داشتن نگاه عقب براي عاملي و قاره اين نيروي بردن تحليل حال در ايدز بيماري
از جلوگيري عهده از نمي‌تواند جهان:گفت آفريقاست ، در قحطي به دامن‌زدن و اقتصادي
تحقيقات و بررسي نتايج كردن لحاظ با UNAIDS اخير گزارش.برآيد قاره اين تمام بي‌ثباتي
و شيوع خصوص در را موجود آمار و اطلاعات آخرين مي‌گذرد ، قبلي گزارش از كه سالي دو در
ميلادي سال در ايدزاست شده بدل بشريت براي ترسناكي گزارش به و گردآورده ايدز گسترش
به مربوط آن از مورد ميليون كه 2/2 كرد ثبت جديدي ركورد قرباني ميليون با 3 گذشته ،
HIV ويروس به جهان سراسر در نفر ميليون گذشته 5 سال در اين ، بر علاوه و است بوده آفريقا
جاي بر يتيم ميليون تاكنون 14 سال 1981 در آن كشف زمان از شوم بيماري اين.شدند آلوده
سال از 15 كمتر جهان در HIV به فردآلوده ميليون از 40 نفر ميليون اكنون 3 و است گذاشته
.دارند
مقدم خط در آفريقا
درصد هم‌اكنون 9 كه طوري به يافته ، وسيعي بسيار گسترش آفريقا "زيرصحرا" منطقه در ايدز
در كه است حالي در اين و هستند مبتلا ايدز به منطقه اين در ساله تا 49 بزرگسالان 15 از
در و بزرگسالان سوم يك زيمبابوه در.است بوده درصد معادل 6/8 رقم اين سال 1999 پايان
اين كه حالي در هستند ، ايدز به مبتلا يا و HIV به آلوده بزرگسالان درصد بوتسوانا 39
در ايدز گسترده شيوع دليل به و بوده درصد و 36 يك‌چهارم ترتيب به قبل سال دو در ميزان
.است يافته كاهش سال زير 40 به سال 1950 از نخستين‌بار براي زندگي به اميد بوتسوانا ،
زامبيا و سوازيلند جنوبي ، آفريقاي نامبيا ، لسوتو ، شامل نيز ديگر آفريقايي كشور در 5
اندونزي ، چين ، در بيماري اين و هستند مبتلا ايدز به بزرگسال جمعيت درصد دست‌كم 20
گسترش بر اشاره ضمن پايوت.است افزايش حال در شدت به شرقي اروپاي و روسيه فدراسيون
شوروي يا چين هند ، در وضع نمي‌دانيم هم هنوز ما مثال ، عنوان به":افزود ايدز ، ترسناك
مناطق اين در ايدز شيوع و دارند عظيمي جمعيت كشورها اين.است وخيم اندازه چه تا سابق
".مي‌كند طي را خود طفوليت دوران هنوز
مبتلا شرقي آسياي در نفر ميليون يك از بيش اكنون كه است آن از حاكي ملل سازمان گزارش
توجهي قابل افزايش قبل سال دو مبتلاي هزار با 530 مقايسه در ميزان اين و هستند ايدز به
وجود ايدز به مبتلا انسان ميليون يك نيز مركزي آسياي و شرقي اروپاي در.مي‌دهد نشان
از يافته انتشار گزارش.است بوده نفر گذشته 420هزار سال دو در نيز ميزان اين كه دارد
جهان جوانان اعظم بخش كه مي‌دهد نشان نيز متحد ، ملل كودكان صندوق ،(UNICEF) يونيسف سوي
براي كافي دانش از و بوده ايدز بيماري انتقال مختلف راه‌هاي خصوص در لازم آگاهي فاقد
.نيستند برخوردار بيماري اين از خود محافظت
ثروتمندان دوش بر وظيفه‌اي
مهلك بيماري عليه مبارزه در سرمايه‌گذاري براي را جهان ثروتمند كشورهاي UNAIDS گزارش
توسط شده تعريف چارچوبهاي تحت ايدز حفظ براي جهان كه مي‌شود متذكر و فراخوانده ايدز
هزينه دلار ميليارد تا 10 حدود 7 سالانه سال 2005 ، تا بايد ملل‌متحد عمومي مجمع نشست
.كند
دلار ميليارد به 3 امسال ايدز گسترش از جلوگيري منظور به فقير كشورهاي در سرمايه‌گذاري
سال در شده پرداخت دلار ميليون از 165 بيشتر بسيار مبلغ اين اينكه وجود با و رسيد خواهد
جامعه":پايوت اعتقاد به.است اندك بسيار ملل سازمان اهداف برآورد براي اما است ، 1998
حاشيه‌اي مسئله يك بسان معضل اين به آنها و نكرده پرداخت بايد كه ميزان آن به بين‌الملل
جديدترين به توسعه حال در كشورهاي در مبتلا مردم از درصد فقط 4:گفت وي ".پرداخته‌اند
و مي‌شود بالغ درصد به 50 شمالي آمريكاي در رقم اين كه حالي در دارند ، دسترسي داروها
به مبتلا هزار كه 500 جايي ثروتمند ، كشورهاي در:افزود پايوت.است بزرگ ننگ يك اين
در كه حالي در رفته‌اند بين از نفر گذشته 25هزار سال در دارند ، دسترسي تازه داروهاي
اثر در نفر ميليون گذشته 2/2 سال در و داشته دسترسي دارو به نفر هزار تنها 30 آفريقا
ايدز درمان داروهاي قيمت اگرچه:شد متذكر وي.سپرده‌اند جان قاره اين در ايدز به ابتلا
بايد قيمت اين آفريقايي بيماران جان حفظ براي اما است ، يافته كاهش روز در دلار يك به
لزوم بر اشاره ضمن نيز ،UNAIDS ارشد اپيدميولوژيست واكر ، نف.بيابد بيشتري بسيار كاهش
را مدل‌هايمان كه زمان هر":گفت ايدز ، شيوع بررسي در جديد آماري مدل‌هاي به‌كارگيري
سال در وجود اين با و ساخت نمايان را خود قله در ايدز اپيدمي داديم ، قرار استفاده مورد
و نمي‌دهند پاسخ درستي به سنتي مدل‌هاي:افزود وي "شد مشاهده بيشتري نمونه‌هاي بعد
جهان كشور در 10 تقريبا اكنون هم.است لازم بررسي اين براي نويني آماري مدل‌هاي
اين به آنان از برخي حتي و كرد مشاهده را ايدز با مبارزه براي ملي استراتژي مي‌توان
درون ايدز شيوع نسبي مهار در تاكنون كشور چندين.كرده‌اند داير ايدز ملي كميسيون منظور
اتخاذ جز چاره‌اي جهاني معضل اين گسترش از جلوگيري براي اما بوده‌اند ، موفق خود مرزهاي
.بود نخواهد پيشرو دنيا سراسر در يكپارچه بين‌المللي استراتژي يك
Reuters-BBC-CNN:منابع
مصنوعي ويروس نخستين
توانستند سنتزي ژنتيكي مواد از استفاده با آمريكا ، متحده ايالات دانشمندان از گروه يك
قدري به جديد ويروس‌هاي اين داشتند ابراز محققين اين.كنند توليد اطفال فلج ويروس نوعي
دانشگاه در كه آزمايش اين نتايج.بكشند را آزمايشگاهي موش‌هاي مي‌توانند كه هستند قوي
ممكن مصنوعي ويروس‌هاي اين كه آورده وجود به را نگراني اين شد ، انجام نيويورك ايالتي
كه دانشمنداني از تن دو.شود استفاده سلاح عنوان به تروريستي سازمان‌هاي توسط است
فلج ويروس توليد كه داشتند اظهار است گرفته انجام آنان سرپرستي تحت شده ياد آزمايش‌هاي
پيچيده‌اي ويروس‌هاي ساختن افزودند آنها حال عين در.بود ساده‌اي كار نسبت به اطفال
مي‌شود محسوب زنده موجود يك ويروس آيا اينكه مورد در.است دشوارتر بسيار آبله همانند
دسته‌اي و زنده موجود ويروس معتقدند گروهي مي‌شوند ، تقسيم گروه دو به دانشمندان خير يا
زنده موجود يك ويروس مي‌كنند فكر كه آنهايي نظر بهاست غيرزنده موجود ويروس معتقدند
حساب به زنده موجود بايد نيز شده‌اند ساخته مصنوعي طور به كه سنتزي موجودات اين است ،
به نسبت زيادي دانشمندان شد ، ساخته مصنوعي طور به ويروس‌ها اين آنكه از بعد.آيند
باب مي‌تواند تحقيقات اين اظهارداشتند و آورده عمل به انتقاداتي تحقيقات گونه اين انجام
.كند باز بيوتروريستي عمليات در آنها از استفاده و كشنده ويروس‌هاي توليد در را جديد
ويروس‌ها نوع اين ساخت لازمه مي‌گويند بودند ويروس‌ها اين ساخت اندركار دست كه محققيني
.دارد قرار افراد از كمي عده دست در امروزه كه بالاست سطح و كافي دانش از بهره‌مندي
با مصنوعي ويروس اين كه شدند متوجه ساختند را ويروس‌ها اين كه نيويورك دانشگاه محققين
آن ، عملكرد و كارآيي اثبات براي نتيجه در و دارد ، بسياري شباهت‌هاي خود طبيعي نوع
اين نتيجه در كه شد مشاهده.كردند تزريق آزمايشگاهي موش‌هاي به را شده ساخته ويروس‌هاي
دانشمندان از بسياري است ذكر به لازم.مردند سپس و شده فلج ابتدا موش‌ها كليه تزريق ،
استفاده با كه باشد احتمالي تروريستي حملات با مقابله آماده بايد جهان كه دادند هشدار
.گرفت خواهد صورت سلاح‌ها نوع اين از
مخفي بازرس
تسليحات
فرهاديان سليمان
ابزار توانسته‌اند اخيرا متحده ايالات انرژي دپارتمان آرگون ملي آزمايشگاه دانشمندان
.دارد كاربرد قاچاق هسته‌اي مواد و سلاح‌ها شناسايي در كه بسازند حملي قابل ويژه
گيرد ، قرار استفاده مورد عملا مزبور دستگاه و برسد پايان به موفقيت با پروژه اين اگر
غيرمجاز استفاده و قاچاق از تا كرده كمك بين‌المللي سازمان‌هاي بازرسان به مي‌تواند
.كنند جلوگيري هسته‌اي سلاح‌هاي و مواد
سيليكون همانند كه است (GaAs) ارستيد گاليم حاوي كه است قطعه‌اي دستگاه اين اصلي قسمت
مي‌تواند GaAs بپوشانيم ، ليتيم يا بور توسط را قطعه اين سطح اگر.نيمه‌رساناست ماده يك
شناسايي را مي‌شود ايجاد (Fissile) شكافت‌پذير هسته‌اي مواد وسيله به كه را نوترون‌هايي
را آن داخلي اجزاء و آشكارساز اين ساخت مجوز كه است اين درصدد اكنون هم موسسه اينكند
.كند كسب
ولت حدود 50 الكتريسيته‌اي جريان به و بوده كوچك بسيار است ، موسوم ويفر به كه قطعه اين
كه است اين ابزار اين ديگر حسن كند ، كار مي‌تواند نيز اتاق دماي در و دارد نياز
كيفيت زمان گذشت اثر بر و كرده تحمل را بالا نسبتا قدرت با تابشي ميدان‌هاي مي‌تواند
آرگون فناوري موسسه تحقيقاتي گروه سرپرست كه كلن ريموند.نمي‌دهد دست از را خود اوليه
اندازه به دستگاه اين اصلي قسمت":مي‌گويد مورد اين در است كرده ابداع را سيستم اين كه
.دارد كمتري ضخامت اما است معمولي دستبند يك
به كه كنيم توليد آشكارسازهايي كه يافت خواهيم را آن آمادگي ما دستگاه اين ساخت با
.كوچكتر آن از هم شايد است ، همگاني تلفن كارت‌هاي اندازه
مي‌توانند تسليحاتي بازرسان لزوم صورت در ساخت ، كوچك اينقدر را دتكتورها اين بتوان اگر
.كنند پيدا را هسته‌اي تجهيزات اختفاي مكان و كرده استفاده مخفيانه طور به ابزار اين از
گاليم لايه كه است اين پرتوها اين شناسايي براي قسمت مهمترين مي‌افزايد ادامه در وي "
شده ساطع نوترون‌هاي كه وقتي.بپوشانيم ليتيم يا بور همانند ماده‌اي وسيله به را ارسيند
كه مي‌شود توليد باردار ذرات از جرياني مي‌كنند ، برخورد لايه اين به هسته‌اي تجهيزات از
.است آسان بسيار شده توليد جريان اين شناسايي
در و است شده ساخته ارزان‌قيمت موادي از ويفرها اين:مي‌گويد سيستم اين تشريح در كلن
مناسب مي‌كنند استفاده ميكروچيپ پردازش تكنيك از كه سيستم‌هايي در استفاده براي حال عين
.است
سفارش‌هاي حسب بر ويژه كاربردهاي براي را آنها مي‌توان كه است اين سيستم اين حسن
را پوششي لايه نوع و ضخامت كه است كافي فقط صورت اين در ساخت ، مختلف اشكال به دريافتي
تاكنون كه نوتروني آشكارسازهاي ساير با مقايسه در.دهيم تغيير خصوص به مورد هر براي
:دارد متعددي مزاياي كلن آشكارساز است شده ساخته
اين داخل گاز.مي‌كند استفاده گاز حاوي لوله يك از نوتروني آشكارسازهاي از ويژه نوع يك
اندازه كه است اين آشكارسازها نوع اين عيب اما.مي‌شود يونيزه نوترون عبور اثر در لوله
.دارند نياز قويتري انرژي منبع به GaAs آشكارسازهاي به نسبت و داشته بزرگي نسبتا
با مقايسه در.مي‌كند استفاده سيليكوني نيمه‌رساناهاي از ديگر معمولي آشكارساز نوع يك
كننده خنك سيستم به و داشته نياز قويتري انرژي منبع به سيليكوني آشكارساز ،GaAs ويفر
.مي‌دهد دست از را خود كارآيي سرعت به مي‌گيرد قرار تابش معرض در كه هنگامي و دارد نياز
اين مختلف اشكال بازدهي مورد در تحقيق مشغول كلن تيم كه هنگامي آنكه ، ديگر جالبتر نكته
همانند) باشد موجود حفره‌هايي ويفر اين خارجي سطح روي اگر كه دريافت بود دتكتورها
.مي‌يابد افزايش آشكارسازها اين بازدهي (مي‌شود مشاهده گلف توپ روي كه حفره‌هايي
و پوششي لايه جنس تا هستيم متعددي آزمايشات انجام مشغول ما مي‌گويد مورد اين در وي
.كنيم پيدا را ويژه كاربرد هر براي مناسب حفره اندازه
و كرده طراحي موفقيت با را آشكارسازها از مختلفي انواع است توانسته كلن تيم تاكنون
اين تا است مناسبي تجاري شركاي جست‌وجوي در آرگون ملي آزمايشگاه دليل همين به و بسازد
طرح اين مالي حامي.نمايد بازار وارد و كرده توليد انبوه مقياس در را آشكارسازها نوع
آزمايشگاه اولين كه آرگون ملي آزمايشگاه.است متحده ايالات انرژي دپارتمان علوم دفتر
از وسيعي گستره در را كاربردي و محض علمي تحقيقات مي‌شود ، محسوب متحده ايالات ملي
.مي‌كند رهبري را بيوتكنولوژي و اقليم‌شناسي تا گرفته فيزيك از رشته‌ها ،
موسسات از كثيري تعداد و مختلف شركت از 600 بيش با آرگون ملي آزمايشگاه سال 1990 ، از
جهان در علمي تحقيقات پيشرو همچنان آمريكا تا است كرده همكاري ديگر سازمان‌هاي و فدرال
.سازد آماده آينده از استقبال براي را كشور اين و باشد
حفاظت در مهم فاكتوري جمعيت تنوع
سوزوكي ديويد
جمشيدي مژگان:ترجمه
حال در سرعت به زمين سياره كه شنيده‌اند بسيار موضوع اين به راجع احتمالا مردم بيشتر
ميزان حسب بر را نابودي اين معمولا مااست جهان سراسر در خود زيستي تنوع دادن دست از
صنعتي - پيش دوره با را آن و مي‌سنجيم است جريان در اكنون كه گونه‌ها انقراض بالاي
از جلوگيري بر علاوه نيز ديگري موارد زيستي تنوع از حفاظت براي اما مي‌كنيم ، مقايسه
اندازه‌گيري‌هاي ساير كه عقيده‌اند اين بر محققان از برخي و دارد وجود گونه‌ها انقراض
.آورد فراهم اكوسيستم‌ها سلامت ارزيابي براي را بهتري شاخص‌هاي مجموع در است ممكن تنوع
ملحق مكزيك و متحده ايالات به كانادا گذشته ماه سرانجام سخت نبردي و طولاني مدتي از پس
در گونه‌هاي از حفاظت براي قانونگذاري جهت در شمالي آمريكاي كشور آخرين عنوان به و شد
مي‌توان را اين اما است ، دور بسيار نهايي هدف به دسترسي.كرد تلاش به شروع انقراض خطر
از حياتي بخشي انقراض خطر در گونه‌هاي از حفاظت.گرفت نيك فال به شروع يك عنوان به
حيات ، از تنوعي چنين حفظ كه معتقدند دانشمندان بيشتر و مي‌رود شمار به زيستي تنوع حفاظت
داراي و سرنوشت‌ساز بسيار انسان‌ها سلامت تامين نهايتا و اكوسيستم‌ها سلامت حفظ براي
.است اهميت
سلامتي حفظ نيز بماند باقي جهان در گونه‌ها تمام از اندكي تعداد تنها اگر اين وجود با
يا باغ‌وحش در هرگونه از كوچكي جمعيت حفظ اين ، بر علاوه و شد خواهد محقق سختي به سياره
بسياري از و دارد نگاه سالم و شكوفا را گونه‌اي مي‌تواند دشواري به طبيعي ذخيرگاه‌هاي
اين و است مهم بسيار نيز تنوع از ديگر سنجش دو.است شبيه انقراض به نيز روند اين جهات
گروه‌ها آن درون افراد تنوع و (جمعيتي تنوع) گونه يك درون گروه‌هاي تنوع:از عبارتند دو
.(ژنتيكي تنوع)
گونه‌ها انقراض از جلوگيري بر تاكنون زيستي تنوع نابودي خصوص در توجه بيشتر چه اگر
انتشار ساينس ژورنال در پستانداران جمعيتي تنوع زمينه در جديدي مقاله اما بوده ، معطوف
خواهد دست‌كم را طبيعت بر بشر مخرب اثر كوته‌بينانه توجه اين مي‌شود متذكر كه يافته
نشده منقرض جهاني طور به پستانداران از بسياري شايد كه است آن مدعا اين دليل.گرفت
يا انقراض دچار محلي و موضعي طور به انسان فعاليت‌هاي نتيجه در آنان جمعيت اما باشند ،
و رسانده آسيب محلي اكوسيستم‌هاي پيكره بر مي‌تواند خود روند اين و است شده سنگين تلفات
نقش اكوسيستم‌ها اين در جانوري جمعيت‌هاي كه چرا كند ، چالش دچار را آنها سلامت
قرار بررسي مورد قاره در 6 را گونه محققان 173.دارند برعهده مهمي بسيار بوم‌شناختي
از 50 بيش مي‌دهند ، تشكيل را پستاندار گونه‌هاي تمام درصد كه 4 گونه اين 173 و داده‌اند
در انسان جمعيت تراكم.داده‌اند دست از بشر فعاليت سبب به را خود اصلي زيستگاه درصد
پستانداران بيشتر و شده موجب را پستانداران زيستگاه زوال بالاترين شرقي جنوب آسياي
ترتيب همين به.هستند خود اصلي زيستگاه درصد تا 100 دادن 75 دست از حال در شده بررسي
جمعيت در عظيمي نابودي بالا جمعيت تراكم با شمالي آمريكاي شرق نظير نيز زمين مناطق ساير
طبيعت" برنامه براي گريزلي خرس‌هاي از فيلم‌برداري هنگام.بوده‌اند شاهد را پستانداران
به تا اونتاريو از كانادا سراسر در روزگاري جانوران اين كه موضوع اين دانستن از "چيزها
رويت سادگي به آنها !شدم متحير شدت به بوده‌اند ، پراكنده تگزاس تا حتي و جنوب سوي
از اندكي تعداد به خرس‌ها اين اكنون اما بودند ، زندگي سرگرم بيزون‌ها با و مي‌شدند
نابودي با زيادي ارتباط بشر جمعيت تراكم آفريقا درشدهاند رانده عقب كوهستاني مناطق
قاره اين در پستانداران نابودي كه مي‌كنند تصور گزارش اين نويسندگان.ندارد پستانداران
.است پيوسته وقوع به شكار و زيستگاه‌ها در اهلي جانوران بي‌رويه چراي نتيجه در احتمالا
محققان ايناست بوده جديد گونه‌هاي معرفي و كشاورزي بي‌رويه ، چراي مهد نيز استراليا
نه گونه‌هاي از بسياري زيرا است ، دشوار دقيق طور به نابودي اين اندازه‌گيري معتقدند
زمان طول در آنان جمعيت از نقشه‌اي و نگرفته‌اند قرار مطالعه و بررسي مورد معروف چندان
نواحي نقشه‌ها اگرچه و شده‌اند قطعه قطعه بسيار زيستگاه‌ها اين بر علاوه.نيست دست در
اين در كوچكي بخش‌هاي به آنها حقيقت در اما مي‌دهند ، نشان گونه‌ها اشغال در را وسيعي
گونه‌ها انقراض.داده‌اند دست از را خود تاريخي جمعيت‌هاي بيشتر و شده رانده نواحي
و پانداها نظير گونه‌هايي فلاكت‌بار وضع ما.مي‌رود شمار به مهمي مسئله عمومي اذهان نزد
اين.بود خواهد تراژيك بسيار آنها نابودي و مي‌كنيم احساس پرتگاه لبه بر را ببرها
بودن موثر براي و دارد اكوسيستم‌ها عملكرد بر مهمي اثر جانوري جمعيت‌هاي جانكاه فرسايش
.گيرد صورت اعداد سايه در و آماري طور به حفاظتي سنجش‌هاي بايد ما اقدامات
|
