پاكستان بازگشت‌مثل
بانك‌ها شدن ملي معين‌فراز روايت
آمريكا استراتژيك منطقه‌منافع
شدند ملي همه
پاكستان بازگشت‌مثل
مهدوي اميرحسين
با اساسي قانون نگهبان شوراي ايران ، اقتصاد "شدن ملي" نهضت آغاز از پس دهه دو درست
ممتد جلسات.ساخت فراخ‌تر يكباره به را خصوصي بخش فعاليت حوزه پيش‌بيني غيرقابل تفاسيري
و مجلس دولت ، نمايندگان سه‌جانبه كميسيون در شورا اين حقوق‌دانان با سوم برنامه‌نويسان
سه‌جانبه كميسيون در خصوصي‌سازي شامل را اسلامي جمهوري توسعه سوم برنامه نگهبان شوراي
به را سرمايه بازارهاي بالاخره و مخابرات صنايع ، نگهبان شوراي و مجلس دولت ، نمايندگان
از بازگشت براي دست‌آويز مهم‌ترين اساسي قانون اصل 44 ذيل به استناد.فرستاد پنجم مجلس
خوانده دولتي ماده اين در كه بخش‌هايي از هريك ماندن دولتي.بود ساله سياست‌هاي 20
موظف را دولت برنامه اين ماده 192.گردد كشور توسعه و رشد در خلل موجب نبايد شده‌اند
داخلي پس‌انداز تشويق و مالي بازارهاي گسترش و بانك‌ها رقابتي شرايط افزايش جهت تا كرد
بر و فراهم را غيربانكي اعتباري واحدهاي و سازمان‌ها موسسات ، انواع مجاز فعاليت زمينه
اجراي اول سال همان در كشور اقتصادي سياست‌هاي در مهم نگرش تغيير اين.كند نظارت آنها
كارآفرينان ، موسسه سه.انجاميد (غيربانكي) اعتباري - مالي موسسه تاسيس 4 به برنامه
- مالي موسسه و كردند كار به آغاز مركزي بانك از مجوز اخذ با اقتصاد سامان و توسعه
به مركزي بانك از مجوز كسب از پس هم اسلامي انقلاب جانبازان و مستضعفان بنياد اعتباري
بخش سرمايه‌هاي هدايت با دو هر ساختمان صنعت توسعه و كارآفرينان.داد ادامه خود كار
نوع اماشدند راه‌اندازي تهران بورس سابق كل دبير رياست به هم اقتصاد سامان و ساختمان
اول سال ماه آذر در 21 دولت.بود مانده باقي ابهام نقطه موسسات اين بر مركزي بانك نظارت
:پرسيد مجلس از استفساري طي (79) برنامه اجراي
اعتباري سازمان‌هاي و موسسات ورشكستگي و انحلال فعاليت ، نحوه تاسيس ، شرايط در آيا
است؟ بوده مدنظر بانكي و پولي قانون ضوابط رعايت غيربانكي
صاحبانشان از را خصوصي بانك‌هاي مقطع يك در پاكستان
كرد واگذاررا آنها دوباره مدتي از بعد و گرفت
آيين‌نامه تنظيم كه سالي يك در تنها موسسات اين و داد مثبت پاسخ پرسش اين به مجلس
اوليه سپرده.كردند فعاليت "موسسه" عنوان تحت برد زمان مركزي بانك در خصوصي بانك‌هاي
بانك‌هاي فعاليت آيين‌نامه در اين كه بود ريال ميليارد پنجاه مركزي بانك نزد موسسات اين
نام به اقتصاد سامان و كارآفرين نام با كارآفرينان.رسيد ريال ميليارد دويست به خصوصي
را خود منابع خود تسهيلات اعطاي كردن منقبض با كردند سعي گذشته سال دو طي سامان بانك
موسسه دو اين بر علاوه.كنند بسيج سپرده ريالي ميليارد هزار پنجاه و صد يك افزايش براي
توسط پارسيان بانك.كردند تامين را خود اوليه سرمايه عمومي پذيره‌نويسي با نيز بانك دو
چون صنعتي شبكه‌هاي پشتيباني با هم نوين اقتصاد بانك و خودرو ايران با مرتبط قطعه‌سازان
را تاسيسش وعده سال 79 غروي منوچهر كه بود بانكي همان پارسيان.شدند تاسيس بهشهر صنايع
به":كرد اعلام صريح موضع‌گيري در زمان همان مركزي بانك كل رئيس نوربخش و بود داده
و نشد ميدان اين وارد راسا خودرو ايران سبب همين به "نمي‌دهيم بانك مجوز ايران‌خودرو
هم بانك اين شعب تمامي اينكه چه كرد هدايت بانك اين تاسيس براي را خودرو قطعه‌سازان
به كارخانه اين گردش در پول كل و شده تاسيس ايران‌خودرو تابعه شركت‌هاي دفاتر در اكنون
با موافقت گذشته هفته كه نيز خصوصي بيمه تقاضاي سه هر.است شده هدايت بانك اين سوي
.هستند خصوصي بانك‌هاي اين ميان از شد اعلام ايران مركزي بيمه رئيس سوي از آنها تاسيس
بيمه‌هاي هدايت.هستند بيمه بازار جديد اسامي توسعه و كارآفرين پارسيان ، خصوصي بيمه‌هاي
از يكي به را موسسه اين پارسيان بيمه سوي به ايران‌خودرو محصولات وديه ثالث شخص اجباري
.كرد خواهد بدل كشور بيمه شركت‌هاي بزرگترين
بانكي خصوصي‌سازي
اعتباري - مالي موسسات و بانك‌ها تاسيس مقدمات همه مظاهري آمدن كار روي از پيش تا
.نبود ميان در دولتي بانكي نظام در تحول از سخني اما شد طي غيردولتي
طرح به آن دل از و داد ترتيب بانك‌ها عامل مديران با هفتگي جلسات قدم اولين در مظاهري
سخن دولتي بانك‌هاي خصوصي‌سازي از جاري سال در سپس و رسيد بانكي نظام راهبردي اصلاحات
تجارت و كشاورزي بانك‌هاي روساي ميلاني و اف رسول وسيله به راهبردي اصلاحات طرحگفت
عامل مدير امروز صادرات و سپه بانك‌هاي از پس كه بانكي مدير پرسابقه‌ترين سيف.شد تدوين
به كشور اين در بانك به كه است جا اين در اساسي مشكل:مي‌گويد باره اين در است ملي بانك
تعيين به او اشاره.دارد وجود آن از عجيبي توقعات و نمي‌شود نگاه مالي سازمان يك شكل
:مي‌افزايد او.است تكليفي تسهيلات عظيم حجم همچنين و تسهيلات و سپرده سود نرخ بخشنامه
سنجي بازار و مشتريان خواسته‌هاي و توقعات بر راهبرد محوريت بانكي نظام اصلاحات طرح در
در.نيست مدرن بانكي سيستم يك شايسته بانكي ، نظام از دولت امروز توقعات.است بانكي
سپرده‌گذاران خواسته‌هاي كردن برآورده متوجه بايد بانك مديران توجه تمام مدرن بانكداري
آزادسازي او.است ميسر دولتي بانك‌هاي عامل مديران اختيارات افزايش با تنها اين كه باشد
.مي‌داند آنها واگذاري پيش‌نياز قدم را دولتي بانك‌هاي
جزئيات درباره بانكي نظام راهبردي اصلاحات طراح و كشاورزي بانك عامل مدير رسول‌اف جلال
اين پيگير وزير شخص و نشده مشخص دقيقا چيز هيچ هنوز:مي‌گويد بانكي نظام خصوصي‌سازي
بررسي دست در دارايي و اقتصادي امور وزارت در ايده اين جزئيات:كرد اضافه او.است امر
مديرعامل شيراني عليرضا اما.نيست دست در مطبوعات به ارائه براي اطلاعاتي هنوز و است
بانكي نظام آزادسازي براي اقدام ضروري‌ترين را دولتي بانك‌هاي خصوصي‌سازي سپه بانك
به را دولتي بانك‌هاي بايد قدم اولين در بشود خصوصي بانكداري مي‌خواهيم اگر:مي‌داند
مقطع يك در پاكستان.كنيم تكرار را پاكستان تجربه بايد هم ما.كنيم واگذار مردم
او.كرد واگذار را آنها دوباره مدتي از بعد و گرفت صاحبانشان از را خصوصي بانك‌هاي
اعتبار ميزان نظر از هم بانك‌ها اين:افزود و خواند كم‌حجم را خصوصي بانك‌هاي تجربه
.شوند شناخته ايراني بانك عنوان به جهان در تا است لازم زيادي زمان هم و كوچك‌اند
باز بايد مديران دست:كرد تاكيد بانك‌ها عامل مديران اختيارات افزايش بر همچنان وي
آزاد سپرده‌ها و تسهيلات نرخ بايد كنند اداره اقتصادي بنگاه يك شكل به را بانك تا باشد
.شود تبديل اقتصادي نگاه به بانك به مسئولان نگرش تا شوند
تكليفي تسهيلات فقط مشكل اما:مي‌كند تاييد را تكليفي تسهيلات نام به مانعي هم شيراني
ندارد هم را شعبه يك جابه‌جايي اختيار حتي بانك مدير.نداريم عمل اختيار اصلا ما.نيست
تخصيص در هم اختياري هيچ حتي.بگيريم مجوز مركزي بانك از بايد آن جابه‌جايي براي و
بين اختيارات فعلي حالت در زيرا.است شدن خصوصي چاره تنها.ندارد وجود اعتبارات و منابع
اعتبار و پول شوراي و مركزي بانك بانك‌ها ، عالي شوراي اقتصاد ، قدرت مثل دولتي نهادهاي
از پيش سال سه و بيست كه بانك‌هايي عامل مديران.است اميدبخشي نقطه.شده‌اند تقسيم
توسط كه سياستي دارند را آنها دادن پس باز آرزوي حالا شدند "ملي" و گرفته صاحبانشان
اقتصاد توهمات تاثير تحت روزها آن كه اصلاح‌طلباني.مي‌شود پيگيري چپ اصلاح‌طلب دولت
.كردند حبس دولت چنگ در را مالي بازارهاي سوسياليستي
بانك‌ها شدن ملي معين‌فراز روايت
زرگر عباس
آماده بودجه و برنامه سازمان پيشين رئيس "معين‌فر علي‌اكبر" با گفت‌وگو براي كه زماني
گذشته دهه دو در كه چشم‌پوشي غيرقابل ضعف‌هاي وجود به كسي نمي‌كردم تصور اصلا مي‌شدم
جزء را آن حتي و كند دفاع بانك‌ها "كردن ملي" از است داشته وجود كشور سرمايه بازار در
بانك‌ها كردن ملي از خود دفاع از مرا تعجب كه زماني معين‌فر مهندس.بداند خود افتخارات
اين از سياسي گروه‌هاي تقريبا كه داد نشان من به را زمان آن روزنامه‌هاي آرشيو ديد
وقت دارايي و اقتصاد وزير "اردلان علي" مرحوم قول به كه اقدامي.بودند كرده حمايت اقدام
در كه گفت‌وگويي.كرد اضافه ايران دولت ارزي تعهدات بر دلار ميليون چهارصد و ميليارد 2
.بود شده انجام كتاب به‌صورت مجموعه يك در چاپ براي قبل سال دو حدود مي‌آيد پي
پيش...و بيمه‌ها و بانك‌ها شدن ملي مصادره‌ها ، جريان همچون رخدادهايي انقلاب اول *
و برنامه سازمان رئيس زمان آن در كه شما شده‌اند بسياري پرسش‌هاي محل امروز كه آمد
.بوده‌ايد نزديك انقلاب شوراي و دولت هيات روز آن مباحث تمام به بالطبع بوديد بودجه
در (كمونيست) چپ گروه‌هاي نيروهاي امر ظاهر در اينكه به توجه با است اين سوال اكنون
دولت هيات ناگهان كه افتاد اتفاقي چه كنند ملي را چيز همه كه نداشتند وجود دولت هيات
كرد؟ تصويب را آن هم انقلاب شوراي و كرد صادر را بانك‌ها شدن ملي پيشنهاد
پس بانك‌ها شدن ملي داشت انقلاب كه دستاوردهايي بزرگترين و بهترين از يكي من نظر به
در كه غلطي و ناقص مديريت‌هاي علت به صحيح بسيار عمل اين متاسفانه كه بود ماه چند از
به نيست بد بحث اين براي.است رفته سوال زير به داشتيم شدن ملي تصويب از بعد سال‌هاي
از بودند عبارت كه بوده موجود زمان آن در كه بانك‌هايي انواع و برگرديم گذشته رژيم
اداره با يعني بودند ملي كلمه معناي به و بودند ايراني كه سپه و ايران ملي بانك‌هاي
متعلق كه شاهنشاهي بانك نام به داشتيم هم خارجي بانك يك و بيت‌المال سرمايه از و دولت
.نداشتيم الان شكل به هم مركزي بانك و بود خارجي‌ها از آن سرمايه يعني بود انگليسي‌ها به
پرده در شيلات شدن ملي بحث كه) شيلات و نفت صنعت شدن ملي موازات به مصدق دكتر زمان در
در كه ندارد اطلاع و دارد آن به نفت صنعت به نسبت كمتري خيلي توجه هم فعلي نسل و ماند
از شاهنشاهي بانك مديريت و سرمايه تغيير موضوع (شد انجام ترتيبي چه با و موقعيتي چه
دست به بايد و داشت عهده بر بانك اين را اسكناس چاپ مسئوليت چون آمد پيش داخلي به خارجي
شد انجام كار اين حال هر به بود انگليسي‌ها دست در كه حالي در.مي‌شدند اداره دولت خود
صورت به نه بود مردمي سرمايه با صرفا كه.شد تبديل بازرگاني بانك به شاهنشاهي بانك و
صادرات بانك مانند بانك‌ها از بعضي آرام آرام تا گذشت منوال همين به وضع مدتي تا دولتي
صاحب و زرنگ و مدبر سرمايه‌گذاران داشتن به توجه با كه نهادند بانكداري عرصه به پا
آخر سال‌هاي در سابق رژيم اما.بود خلقي‌تر و داشت مردم توده به بيشتري توجه سرمايه
...و تهران عمران ، ايرانيان ، بانك كرد زيادي خصوصي بانك‌هاي راه‌اندازي به اقدام حكومت
كه بود لاله آقاي شخصي بانك هم تهران بانك و بود پهلوي بنياد به مربوط عمران بانك كه
صورت به را خود وضع بودند صراف كه خيلي‌ها هم آن از بعد كه بودند صراف اصل در ايشان
هم نظارتي ظاهرا و شد درست هم مركزي بانك اينكه به توجه با بعد ولي درآوردند بانكي
و تضمين اجازه و مردم سرمايه با عملا بانك‌ها اين كه بود اين آن و آمد پيش مشكلي داشت
آمد پيش كه مسائلي به توجه با انقلاب آستانه در.مي‌كردند فعاليت مركزي بانك نظارت
خارجي بانك‌هاي زمان همان در چون آوردند بالا خارجي بانك‌هاي و مردم به سنگيني بدهي‌هاي
اين تاديه بايد بود شده بانك‌ها اين تمام ضامن كه مركزي بانك و بود شده درست هم زيادي
.نيايد پيش ورشكستگي هم بشود حفظ كشور پولي ارزش هم تا مي‌گرفت عهده به را بدهي‌ها
علت به متاسفانه كه بود بانك‌ها شدن ملي اسلامي ، انقلاب دستاوردهاي بهترين از يكي
است رفته سوال زير به داشتيم شدن ملي تصويب از بعد سال‌هاي در كه غلطي مديريت‌هاي
هيجان با عموما شد منجر انقلاب به و آمد وجود به انقلاب اول در كه عكس‌العمل‌هايي
هم را آن جلوي كه مي‌شد ختم بانك‌ها زدن آتش با بيشتر هيجانات اين و بود توام عمومي
مي‌ديديد مي‌كرديد ملاحظه كه خياباني و كوچه هر در شما زمان آن در.گرفت نمي‌شد
از بودند عبارت مكان‌ها اين كه است خيابان در آنها صندلي و ميز و گرفته آتش مكان‌هاي
صورت مكان‌ها قبيل اين حال هر به و هتل‌ها از بعضي و مشروبفروشي‌ها سينماها ، بانك‌ها ،
خون‌آشام عنوان به كه بود مكان‌هايي از يكي بانك.بود گرفته خود به غيرمردمي و لوكس
و گرفت نمي‌شد هم را مردم جلوي و داشت وجود كه بود فضايي اين حال هر بهميشد تلقي
زماني.هستند حساس مسئله اين به چقدر كه ببينيد مي‌توانيد مردم در هنوز شما را آن اثرات
كه مي‌بينيد مي‌شود درست اعتباري موسسه بشود جمع پولي است قرار مضاربه‌اي صورت به كه
به زياد شايد ولي هست هم الان مضاربه‌اي دستگاه‌هاي اين.مي‌دهند نشان حساسيتي چه مردم
ولي نيست من منظور آنها همه البته رفته‌اند قرض‌الحسنه صندوق‌هاي اسم زير و نيايند چشم
از قبل در كه هم آنها از خيلي.است بانكداري كارشان خير كارهاي شعار با آنها از بعضي
بازوان با آنها كه نيست آن در شكي ولي داشتند خير قصد واقعا بودند شده تشكيل انقلاب
بودند فعال هستند دارا را مالي و اقتصادي قدرت كه خاصي جناح‌هاي و حاكم سياسي نيروي‌هاي
متذكر هم باز البته دارند و مي‌دادند انجام فعاليتي هر قرض‌الحسنه صندوق‌هاي نام زير
را قرض‌الحسنه صندوق‌هاي تمام من كه نشود نتيجه‌گيري اين من حرف اين از كه مي‌شوم
بانكداري نوعي آنها از زيادي تعداد ولي.ببرم سوال زير را آنها خدمات و بكوبم مي‌خواهم
نه مردم بنابراين مي‌گرفتند مسئولين از كه بود رانت‌هايي و پول‌ها از استفاده نوعي و
مظاهر را آنها و داشتند حساسيت بانك‌ها به نسبت ولي قرض‌الحسنه صندوق‌هاي به نسبت
.مي‌دانستند خود استثمار
كه مي‌شويد متوجه كنيد ملاحظه را و 50 دهه 40 سال‌هاي طي كشور اقتصادي رشد اگر شما *
واقعا.است داشته وجود مستقيمي رابطه اقتصادي رشد و ايران در خصوصي بانكداري گسترش بين
بودند؟ ناراضي خصوصي بانك‌هاي از مردم
از بعضي اجتماعي جهش هر در.نيست آنها عملكرد بودن غلط يا و صحيح مورد در من بحث
و رباخوار را بانك‌ها كه است مهم مردم افكار اينجا در و مي‌گيرند قرار بهانه موضوعات
آنها دست و است دولتي دستگاه‌هاي دست در آنها دست كه عنوان اين به مي‌دانستند خون‌آشام
و داشته نگه خود دست در را سرمايه‌ها كه عدهاياست ظالم و حاكم جناح دست در هم
مي‌پردازند زراندوزي به مي‌گيرند كه رانت‌هايي با و دارند حاكمه دستگاه در كه بانفوذي
يا هست نياز خصوصي بانك آيا و چيست علت كه نمي‌كنم را اين بحث من بودند مردم تنفر مورد
آنها عملكرد و مي‌شود ايجاد آنها جنب در موسساتي چه اقتصادي توسعه زمان در آيا و نيست
.چيست
مي‌كرد؟ تاييد را مردم روحيه اين هم موقت دولت آيا *
يعني است انقلاب از قبل زمان به مربوط بحث.نبود مربوط دولت هيات زمان به من بحث البته
طعمه آن لوازم و خود كه مي‌ديديد بود بانك يك از كوچكي شعبه گوشه‌اي هر در اگر كه زماني
كمونيستي و داشتند مردم كه بود روحيه‌اي اين.شده‌اند بيرون آن كارمندان و است شده حريق
اينكه كما نداشتند آنها انجام براي حقي هم مردم كه نشود فراموش البته و نبود هم
موارد اين در.سوختند آتش در زنده نفر حدود 700 آبادان ركس سينما آتش‌سوزي در مي‌بينيد
باطل و حق وارد نمي‌خواهم اصلا من البته مي‌شود آميخته هم به باطل و حق كه گفت مي‌توان
در ولي است غلط است مردم خود اموال چون بشود زده آتش چيزي از ذره‌اي اگر معتقدم ولي شوم
عده يك مي‌بينيد جمله از.كند جلوگيري و بزند حرفي چنين نمي‌توانست كس هيچ فضايي چنان
از خيلي و زدند آتش را آن و كردند حمله فعلي تير هفت ميدان در گاز اداره ساختمان به
اين از خيلي نيست بعيد كه مي‌كند شك آدم هم طرفي از رفت بين از و سوخت ارزشمند مدارك
اين در.مي‌گرفت صورت مدارك از پاره‌اي بردن بين از براي و بود عمدي آتش‌سوزي‌ها
براي آنها مي‌بينيد شما و مي‌شود پيدا غافل افراد همچنين و ناباب افراد هميشه جريانات
در مهم مسئلهبردند بين اين از را چيزها از خيلي بكنند مبارزه شاه با صرفا اينكه
فاحشه‌خانه‌ها مشروبفروشي‌ها ، مساوي درست را بانك‌ها زمان آن در مردم كه است اين اينجا
شد انجام مصادره‌ها يكسري انقلاب از بعد در جريانات اين ادامه درميدادند قرار...و
از هم و شرعي لحاظ از مردم.ناموس و جان مال ، .نداشت درستي شرعي مبناي آنها از خيلي كه
و نداشت مصونيت مال انقلاب اوايل يعني زمان آن در ولي شود شمرده محترم بايد قانوني لحاظ
بغض آنها به نسبت مردم و بودند غارتگر كه كساني اموال مصادره با شد مواجه تصادفا
بوده ظلم و مردم خون با كرده‌اند جمع كه را پول‌هايي دينار دينار مي‌دانستند و داشتند
.شود شمرده محترم نمي‌توانست آن در اموال كه بود فضا اين
كشورهاي به را خود پول داشتند آنها در زياد سرمايه‌هاي كه كساني اكثر انقلاب اوايل
بانك انقلاب گذشت از مدتي از بعدبودند شده فلج بانك‌ها و بودند داده انتقال خارجي
مقداري نيست بعيد كه كردند خارج كشور از پول انقلاب آستانه در كه كساني از فهرستي مركزي
به مملكت اين عمومي ثروت انتقال راه بانك‌ها مسلم قدر.كرد منتشر باشد ، اشتباه آن از
.بودند آن از خارج
نبود؟ طبيعي شديد متذكر كه شرايطي آن در سرمايه خروج در بانك‌ها فعاليت شما نظر به آيا *
بود چنين اين شرايط كه مي‌گويم و ندارم كار آن ناحق و حق به هم من و بود طبيعي كاملا
ثروت كه بودند درآمده دلالي صورت به بانك‌ها يعني بود شده اينچنين بانك‌ها كار واقعيت و
براي را هستند خارج در سرمايه‌گذاري و فرار حال در و خورده هم به زندگيشان كه كساني
كه نيستم مدعي هم من و است جبري و قهري بلكه نيست طبيعي اين البته مي‌داد انتقال آنها
مسئولش عنوان به بنده و بودجه و برنامه سازمان در ما موقعيت خوب.گرفت را آن جلوي مي‌شد
بود كشور اقتصادي وزراي از متشكل اقتصادي ستاد يك حقيقت در كه بود اقتصاد شوراي اداره
كشاورزي ، وزير ايزدي محمد علي دكتر آقاي دارايي ، وزير اردلان مرحوم از بودند عبارت كه
برنامه سازمان رئيس مركزي ، بانك رئيس مولوي دكتر آقاي بازرگاني ، وزير صدر رضا دكتر آقاي
به نخست‌وزير بازرگان مهدي مهندس مرحوم و بودم من خود كه اقتصاد شوراي دبير و بودجه و
مسئول مي‌شد تشكيل يكبار روز ده الي هفته يك هر كه ستاد اين.اقتصاد شوراي رئيس عنوان
بودجه تخصيص مسئول چون بود بودجه و برنامه سازمان حقيقت در و كشور اقتصادي مشكلات رفع
.بود سازمان اين قانون طبق هم عمراني كارهاي بر ناظر طور همين و بود سازمان اين
داشتيد؟ نظارت هم بانك‌ها بر شما آيا *
اواخر دربود اقتصاد شوراي در هم آن رئيس كه مي‌كرد نظارت مركزي بانك را بانك‌ها
طرف از مشكل اين مرتبا اقتصاد شوراي جلسات در هشت و پنجاه سال خرداد اوايل و ارديبهشت
از آنها پرداخت و بكنيم پرداخت بايد را بدهي‌هايمان ما كه مي‌شد مطرح مركزي بانك
خود پول‌هاي و بياورند بانك‌ها روبه مردم كه بكنيم چهاست بيشتر مركزي بانك تضمين‌هاي
گرفته اجازه‌اي تا آمد پيش بحث اين بگذارند؟ بود شده تخليه دفعه يك كه بانك‌ها در را
.كرد حفظ را اعتبار و بين‌المللي آبروي بشود اجازه آن با تا بشود
بود؟ موجود هم بدهي‌ها از آماري آيا *
كلي صورت به حتي نيست خاطرم در آنها مقدار حاضر حال در كه مي‌شد داده آمارهايي بله ،
.است موجود مركزي بانك در آمارها اين ولي
آمريكا استراتژيك منطقه‌منافع
*لرد كلاوديا
تخمين‌زده بشكه ميليارد حدود 40 در جهان ، بسته درياي بزرگترين خزر ، درياي نفتي ذخاير
طبيعي گاز ذخاير درصد جهان40 نفت شده شناخته ذخاير درصد تا 3 تقريبا 2 يعني مي‌شود ،
(Spie) اسپي فرانسوي گروه.شده‌اند كار به دست غربي بازرگانان باكو در.درياست اين در هم
- باكو لوله خط از بخش دو احداث به مربوط يورويي ميليون قرارداد 160 مناقصه اخيرا
اوايل در "كوپتر يورو" فرانسوي - آلماني كنسرسيوم.داد اختصاص خود به را جيهان - تفليس
با.فروخت آذربايجان جمهوري به يورو ميليون تقريبي 52 ارزش به هلي‌كوپتر اكتبر 6 ماه
(Pierre Terzian) ترزيان پيرنميرسند نظر به راضي چندان بزرگ نفتي شركت‌هاي اين وجود
قطره يك هنوز ما تاكنون شوروي اتحاد فروپاشي زمان از مي‌گويد "استراتژي پترو" موسسه از
بيش كنسرسيوم هشت كه است حالي در اين.نياورده‌ايم دست به هم را آذربايجان جمهوري نفت
.كرده‌اند هزينه آذربايجان نفت صادرات براي دلار ميليون هفتصد از
تا 30 10) تاكنون پيش سال از 30 منطقه نفتي ذخاير بزرگترين كشف با سال 2000 ژوئيه در
كف متري عمق 4500 در و قزاقستان سواحل كيلومتري در 75 كاشاگان منطقه در (بشكه ميليارد
جمهوري شايد.گرفت پيشي آذربايجان از دريا در نفت استخراج زمينه در قزاقستان دريا ،
در كشور اين حال هر به اما نباشد ، نفت طلايي سرزمين مي‌شد ، تصور كه آن‌گونه آذربايجان
بتواند كه هست زياد آنقدر كشور اين نفتي ذخاير و دارد قرار قزاقستان نفت انتقال مسير
كشور اين در كوچك اقليت يك تنها تاكنون چند هر) بكشد بيرون فقر دامن از را جمهوري اين
با و (اقتصادي نظر از) آذربايجان برتر موضع به توجه با (.است شده برخوردار نفتي ثروت از
سلطه‌طلبانه تمايلات برابر در خود استقلال از كه شد موفق باكو واشنگتن ديپلماتيك حمايت
دست جيهان - باكو لوله خط طرح با مخالفت از مسكو آمريكا ، فشار با.كند دفاع روسيه
اعتقاد به هم گرجستان كشور در.كرد تمايل ابراز آن در سرمايه‌گذاري براي حتي و برداشت
جيهان - تفليس - باكو لوله خط مرتبط دلايلي به اقتصادي و سياسي حوادث از بسياري ناظران
به اصل در آمريكايي سبزهاي كلاه كه معتقدند غربي ديپلماتيك منابع حتي.مي‌افتند اتفاق
.كنند تامين آينده در را مذكور لوله خط امنيت كه آمده‌اند گرجستان به دليل اين
پيشنهاد.شد ظاهر وسوسه‌انگيز بسيار فوق لوله خط موضوع هم ارمنستان ، پايتخت ايروان ، در
آماده كه جايي تا ;بود كرده وسوسه را ارمنستان رهبران "زمين مقابل در نفتي لوله خط"
باكو با (عليا قره‌باغ منطقه پيرامون) آذربايجان با خويش ارضي مشكل حل براي بودند
.است بوده مضر بسيار ارمنستان اقتصاد براي مهاجرت پديده و آذربايجان با جنگ.مذاكره‌كنند
ارمنستان از تاكنون سال 1991 ، در ارمنستان استقلال زمان از نفر ميليون يك به نزديك
روند اخيرا البته.است كشور جمعيت كل يك‌چهارم حدود معادل رقم اين.كرده‌اند مهاجرت
شوخي به ايروان در هم هنوز امااست شده سرگرفته از اقتصادي رشد و شده متوقف مذكور
وابسته همچنان ارمنستان ".كند خاموش را چراغ‌ها مي‌رود بيرون كه نفري آخرين":مي‌گويند
اين سالانه.مي‌كنند وارد كشور به خارج از ارمني ثروتمند مهاجرين كه است سرمايه‌هايي به
ارمنستان اقتصاد به را داخلي ناخالص توليد درصد معادل 12 يعني دلار ميليون مهاجرين 300
به احتياج ما مي‌گويد كشور ، اين سابق خارجه وزير آرزومانيان ، الكساندر.مي‌كنند تزريق
مهاجرت و بيكاري نظير مشكلاتي حاضر حال در.داريم سرمايه‌گذاري به نياز بلكه نداريم كمك
- باكو لوله خط مجموع در.است كاسته هم جمهور ، رئيس كوچاريان ، روبرت محبوبيت از حتي
بسيار ابعادي دانست ، سياسي و اقتصادي گسترده ابعاد با لوله‌اي خط مي‌توان را جيهان
باكو ، بيستم قرن آغاز در.بيايد نظر به اول نگاه در است ممكن كه آنچه از گسترده‌تر
به مجددا امروز و بود جهان در نفت توليد مراكز نخستين از يكي آذربايجان ، جمهوري پايتخت
نفتي پايانه در گذشته سپتامبر هجده روز در.مي‌شود بدل سياه طلاي پايتخت‌هاي از يكي
رئيس آذربايجان ، جمهور رئيس آمريكا ، انرژي وزير حضور در باكو شهر جنوب در واقع سنگاچال
.شد داده قرار مخصوص گودالي عمق در فولادي لوله يك تركيه جمهور رئيس و گرجستان جمهور
مسير 1750 يك در را نفت بشكه ميليون يك روزانه لوله خط اين سال 2005 تا است قرار
هزينه‌اي با.كند منتقل مديترانه درياي در تركيه نفتي پايانه به خزر درياي از كيلومتري
نخستين لوله خط اين (نشده‌اند مشخص آن تامين منابع هنوز كه) دلار ميليارد به 3 نزديك
منتقل جهاني بازارهاي به روسيه خاك از عبور بدون را خزر درياي نفت كه شد خواهد مسيري
براي":گفت آمريكا ، انرژي وزير آبراهام ، اسپنسر افتتاحيه مراسم جريان درميسازد
به انرژي زمينه در ابتكارات بزرگترين از يكي طرح اين منطقه ، كشورهاي مثل درست آمريكا
- شرق انرژي انتقال دالان اصلي قسمت حقيقت در جيهان - تفليس - باكو لوله خط.مي‌رود شمار
درياي ميانه ، آسياي و خاورميانه روسيه ، پهناور كشور ميان در گرفتن قرار با ".است غرب
كشور سهميشود ارزيابي "آمريكا استراتژيك منافع خاص منطقه" واشنگتن سوي از خزر
خود هم طرح اين از خويش حمايت و موافقت با اميدوارند نيز گرجستان و ارمنستان آذربايجان ،
پديد را غرب سوي از بيشتري كمك‌هاي زمينه آمريكا نظر جلب با هم و كنند پيدا جديدي درآمد
شده شناخته ذخاير درصد تا 3 از 2 بيش كارشناسان اعتقاد به خزر نفتي ذخاير اگرچه.آورند
يك آمريكايي‌ها براي مي‌تواند فوق لوله خط راه‌اندازي اما نمي‌دهد ، تشكيل را جهان
.شود محسوب بزرگ امتياز
:پي‌نوشت
كيل در جهاني اقتصاد موسسه كارشناس *
شدند ملي همه
صفاپور محمدرضا
رساندند تصويب به را قانوني مجلس در مشروطه‌خواهان كه شمسي هجري ماه 1285 دي هشتم از
ارديبهشت چهاردهم در آن از بعد كمي يا "است پادشاه نام به قانون موافقت با سكه ضرب" كه
ملي بانك صناعت و زارعت و فلاحت و تجارت امر پيشرفت براي تا شد داده اجازه كه 1306
خالصجات و دولتي جواهرات محل از را اوليه "سرمايه" تا "شد مكلف دولت" و شود تاسيس ايران
مي‌دانست را بانكداري فنون ايراني كمتر چون و آورد فراهم تومان ميليون پانزده مبلغ به
هزار دوازده حداكثر حقوق با سال سه براي آمريكا دولت تصديق با آمريكايي متخصص نفر يك
و خرج در صرفه‌جويي با دولت نخستين سال دو در تا شد بنا حتي و شد گرفته استخدام به دلار
و شدند گسترده بانك‌ها كم‌كم كه بعد سال‌هاي چه و بدهد را بانك اداري مخارج خود ، مخارج
و است بحث از خارج و طولاني بسيار اقدامي چنين انجام اما قبل از پيچيده‌تر آنها فعاليت
كشور روز مسائل به توجه با انقلاب از پس تحولات با مي‌توان را مي‌شود احساس كه ضرورتي
.انديشيد تدابير بهتر بانكي نظام اصلاح براي و كشيد نقد به
و داد روي ايران در بانكداري زمينه در خرداد 1358 در 17 كه اتفاقي به پرداختن از پيش
تصويبكنندگان و تدوين‌كنندگان تصميم يا و كرد اعلام را بانك‌ها شدن ملي انقلاب شوراي
انداختن سايه آن سرانجام كه سال همان آبان روز 24 در و 44 اصول 43 در كشور اساسي قانون
بازرگاني مادر ، صنايع بزرگ ، صنايع چون ديگر عرصه‌هاي كنار در بانكداري عرصه بر دولت
تلويزيون ، و راديو آبرساني ، بزرگ شبكه‌هاي و سدها نيرو ، تامين بيمه ، بزرگ ، معادن خارجي ،
به همه و شد اينها مانند و راه‌آهن و راه كشتيراني ، هواپيمايي ، تلفن ، و تلگراف و پست
روي قانونگذاري اينها بعد در كه تحولاتي مهم‌ترين ;درآمد دولت اختيار در و عمومي مالكيت
:از است عبارت ;داد
(1306) ايران ملي بانك تاسيس اجازه _
(1308) ايران در پول مقياس و واحد تعيين _
(1309) فلاحتي بانك تاسيس اجازه _
(1315) خرد مسكوك قانون و اسكناس نشر قانون _
(1317) ايران ارضي بانك تاسيس اجازه _
بين‌المللي بانك و صندوق به مربوط كنوانسيون مقررات در ايران دولت مشاركت اجازه _
(1324)
(1331) آن اساسنامه و ساختماني بانك تاسيس اجازه _
(1333) ايران صادرات بانك اساسنامه _
(1334) بانكداري قانوني لايحه _
(1334) ايران صادرات و كشاورزي بانك‌هاي اساسنامه قانوني لايحه _
(1336) ايران ملي بانك به ارزي معاملات واگذاري _
(1377) ايران خارجي تجارت بانك تشكيل اجازه قانون _
(1339) كشور بانكي و پولي قانون _
(1348) ايران كشاورزي تعاون بانك تشكيل _
(1350) صنعتي اعتبارات بانك اختيارات قانون _
(1351) كشور بانكي و پولي قانون _
بانك‌ها شدن ملي ;خرداد 58
و رساند تصويب به را بانك‌ها شدن ملي قانوني لايحه اسلامي انقلاب شوراي خرداد 1358 17
به نسبت بلافاصله تا گرديد مكلف نيز دولت و شد اعلام "ملي" بانك‌ها كليه اقدام اين با
براي دولت طرف از كه مديراني امضاي تنها ترتيب اين به و كند اقدام بانك‌ها مديران تعيين
سرمايه‌هاي و حقوق حفظ" بانك‌ها شدن ملي از هدفبود اعتبار داراي شدند ، معين بانك‌ها
مردم پس‌اندازهاي و سپرده‌ها تضمين" نيز و "كشور توليدي چرخ‌هاي انداختن كار به" و "ملي
درآمد تحصيل نحوه ;گرديد عنوان "مشروط و مشروع مالكيت اصل قبول" ضمن "بانك‌ها در
و كشور اقتصاد در بانك‌ها اساسي نقش خارج ، به سرمايه‌ها غيرمشروع انتقال و بانك‌ها
آنها احتياج و دولت به بانك‌ها بودن مديون بانكي ، موسسات با كشور اقتصادي طبيعي ارتباط
سوق لزوم نيز و كشور سازمان‌هاي ساير با بانك‌ها فعاليت هماهنگي لزوم دولت ، سرپرستي به
به توجه با كه بود دلايلي جمله از كشور انتفاعي و اداري جهت در (بانك‌ها) فعاليت دادن
از ماه يك هنوز.كنند اعلام ملي را كشور بانك‌هاي تا واداشت را انقلاب شوراي اعضاي آن
تا كرد اصلاح را خود مصوبه تيرماه در 7 انقلاب شوراي كه بود نگذشته مهم تصميم اين
ماده "گردند مستثني تجارت قانون ماده 116 مشمول از شده اعلام ملي بانك‌هاي" آن ، براساس
منزله به شركت مالي دوره هر زيان و سود حساب و ترازنامه تصويب كه دارد تصريح تجارت 116
و سود حساب و ترازنامه تصويب از پس و مي‌باشد مالي دوره همان براي مديران حساب مفاصا
سمت سلب آنان از ديگري نحو هر به يا مقتضي مديران مديريت مدت آن طي كه مالي دوره زيان
گذشت از پس.شد خواهد آزاد قيد از خودبه‌خود مديران گونه اين وثيقه مورد سهام است ، شده
ملي قانون اجراي در" كه كرد تصويب را قانوني مهرماه 1358 سوم در انقلاب شوراي ماه ، چند
و تجاري و تخصصي بانك‌هاي از اعم كشور بانك‌هاي كليه اعتباري موسسات و بانك‌ها شدن
بانك‌ها اركان و مي‌شوند اداره جديد قانون براساس بعدي شده ملي و سابق دولتي بانك‌هاي
مديرعامل بانك ، هر مديره هيات بانك‌ها ، عالي شوراي بانك‌ها ، عمومي مجمع" از بود عبارت
".بانك هر قانوني بازرسان و بانك هر
بازرگاني ، معادن ، و صنايع دارايي ، و اقتصادي وزراي انقلاب ، شوراي تصميم اين براساس
به بودجه و برنامه سازمان رئيس و مشاور وزير شهرسازي ، و مسكن روستايي ، عمران و كشاورزي
امور در سياستگذاري و تصميم‌گيري مرجع عالي‌ترين عنوان به بانك‌ها عمومي مجمع عضويت
وزير دوش بر وي غياب در و دارايي و اقتصادي وزير برعهده مجمع اين رياست و درآمدند بانكي
به رسيدگي و بانك هر سالانه گزارش شنيدن از پس بانك‌ها عمومي مجمعشد نهاده بازرگاني
عمل دوره صورتحساب و ديون و دارايي صورت و قبل مالي سال زيان و سود حساب و ترازنامه
درباره تصميم اتخاذ و رسيدگي مي‌كنند ، تصويب را بانك‌ها بودجه و ترازنامه و سالانه
پيشنهاد با بانك‌ها مديره هيات اعضاي انتخاب ويژه ، سود تصويب و بانك‌ها از هريك اندوخته
انتخاب و مربوط وزير پيشنهاد به تخصصي بانك‌هاي عامل مديران انتخاب بانك‌ها ، عالي شوراي
و اقتصادي امور وزير امضاي با بازرگاني وزير پيشنهاد به تجاري بانك‌هاي عامل مديران
تصويب بانك‌ها ، اساسنامه تصويب و بانك‌ها از هريك قانوني بازرسان انتخاب دارايي ،
هرگونه به نسبت تصميم اتخاذ سرانجام و معاملاتي و اداري مالي ، استخدامي ، آيين‌نامه‌هاي
اعضاي اختيار در هم بانك‌ها عالي شوراي پيشنهاد با بانكي عمليات به مربوط ديگر مسائل
.گرفت قرار كشور بانك‌هاي عمومي مجمع
|
