|
مي‌كنند اشاره شرق روس‌هابه
يونس‌آرا عبدالله
كه رفت تلكس روي به "كامرسانت" روزنامه از نقل به ايرنا سوي از خبري گذشته ماه اوايل
مزبور خبر تكذيب خصوص در متني ارسال و تهيه به را نفت وزارت عمومي روابط بعد چندي
و روسيه گازپروم شركت بين اوليه موافقتنامه امضاي از حاكي مسكو چاپ روزنامه خبرواداشت
طريق از جنوبي پارس حوزه از گاز لوله خط احداث خصوص در ايران گاز صادرات ملي شركت
محل از سود كسب به روسي شركت علاقه عدم به ضمن‌اشاره خبر اين در.بود هند به پاكستان
مالكيت به مزبور شركت تمايل به تصريح و هند به ايران گاز صادرات پروژه در سرمايه‌گذاري
گاز صادرات ملي شركت مديران از يكي بود آمده صادرات اجازه كسب و گاز منابع از بخشي
روسيه ، پروم گاز مديره هيات عضو شامل گروهي با مسكو در پروم گاز مركزي دفتر در ايران
شركت معاون و اكسپرت گاز مديركل
عمومي روابط سوي از شده ارسال نمابر در كه بود درحالي اين.است كرده ديدار پروم گاز
روسيه گازپروم شركت و ايران گاز صادرات ملي شركت بين موافقتنامه امضاي نفت ، وزارت
صحت از صرف‌نظر.بود شده تكذيب پاكستان و هند به ايران گاز احداث لوله خط احداث درخصوص
براي گازپروم شركت تلاش‌هاي و اقدامات جديد دور روسي ، روزنامه سوي از منتشره خبر سقم و
كارشناسان از بسياري نظر هند به ايران گاز انتقال لوله خط احداث طرح پيشبرد در تسريع
.است كرده جلب خود به را منطقه مسائل به آشنا انرژي
در پاكستان دولت با را تفاهمي يادداشت جاري سال نوامبر روز 11 روسيه گازپروم شركت
امضا به پاكستان طريق از هند به ايران گاز لوله خط احداث امكان‌سنجي مطالعه انجام خصوص
مقدماتي مطالعه يك انجام اجازه پاكستان دولت مزبور ، تفاهم يادداشت براساسرساند
هند و ايران بين گاز لوله خط احداث امكان بررسي هدف با را نقشه‌برداري بدون امكان‌سنجي
.است داده روسيه گازپروم شركت به پاكستان مرزي آبهاي از
متعددي نشست‌هاي تاكنون نيز پاكستان و ايران
نفت وزير ديدار در.داشته‌اند آن به مربوط مسائل و مزبور لوله خط احداث خصوص در
مطالعه انجام خصوص در طرف دو گرفت صورت گذشته فوريه در كه پاكستان از كشورمان
.كردند موافقت پاكستان به ايران گاز انتقال خشكي لوله خط احداث جهت مقدماتي امكان‌سنجي
از يكي نيز دريايي لوله خط گزينه كه بود گفته نفت وزير زنگنه زمان همان در هرچند
.است ممكن انتخابهاي
گاز انتقال طرح خصوص در گفت‌وگو نيز پاكستان از صداوسيما رئيس لاريجاني اخير ديدار در
با جمهور رئيس مشاور مذاكراتي محورهاي مهمترين از يكي پاكستان طريق از هند به ايران
.مي‌داد تشكيل را پاكستان دولت مقامات
خود تمايل سال‌هاست و نكرده اكتفا پاكستان با مذاكره به تنها نيز روس‌ها ديگر سوي از
قرار كه طوري به.كرده‌اند اعلام هند و ، پاكستان ايران گاز انتقال مثلث سوم ضلع به را
مشابه موافقتنامه‌اي هند از روسيه جمهور رئيس پوتين ، ولاديمير آينده ماه ديدار در است
دو بلندپايه مقامات امضاي به شد امضا پاكستان دولت و روسيه پروم گاز شركت بين كه آنچه
در احتمالا نيز ديگري موافقتنامه كه كرده‌اند اعلام آگاه منابع كه اين ضمن برسد ، كشور
.رسيد خواهد امضا به ايران با آينده سال ژانويه
هند مساله ، صورت
محورهاي مهمترين از اخير دهه دو از بيش طي هند به ايران اسلامي جمهوري گاز انتقال بحث
بزرگترين از هند.است بوده آسيا غرب منطقه در سياست و اقتصاد عرصه در كشور دو تعامل
از فراتر رشدي اخير سال‌هاي طي هند گاز مصرف كه اين ضمن است ، دنيا انرژي مصرف‌كنندگان
مصرف كه طوري به است ، بوده شاهد را كشور اين در استفاده مورد ديگر انرژي حامل‌هاي تمام
رسيده سال 99 در مكعب فوت تريليون حدود8/0 به سال 95 در مكعب فوت تريليون از 6/0 گاز
مكعب فوت تريليون به 3/1 سال 2050 تا رقم اين پيش‌بيني‌ها براساس و
از عمده‌اي بخش.رسيد خواهد مكعب فوت تريليون به 8/1 سال 2010 تا و
تشويق كه چرا.بود خواهد برق توليد بخش در تقاضا رشد از ناشي هند در گاز تقاضاي آتي رشد
بخش محوري سياست‌هاي از يكي عنوان به گازسوز نيروگاه‌هاي احداث در سرمايه‌گذاري به
تامين براي سرمايه‌گذاري حال در شديدا دولت اساس همين براست شده تعيين هند انرژي
هند گاز شركتاست آينده سال‌هاي در گاز مصرف رشد تشويق منظور به نياز مورد زيرساخت‌هاي
-بيجاي‌پور -هزيرا لوله خط ظرفيت كردن برابر دو براي را طرحي حاضر حال در L I A G) گيل)
عمليات كه دارد بررسي دست در است هند گاز لوله خط شبكه عمده‌ترين كه (HBJ) پور جاگديش
.شود آغاز جاري سال در است قرار آن اجرايي
لوله خط طرح اجراي در مشاركت علاقه‌مندان از نيز اني ايتاليايي مي‌رسدشركت نظر به
لازم فني توان و تكنولوژي فاقد خود خودي به روس‌ها كه چرا است ، هند به ايران دريايي
هستند پروژه‌هايي چنين در مشاركت براي
ميليارد به 1/2 روز در مكعب فوت ميليارد از 1/1 مزبور لوله خط ظرفيت طرح اين اجراي با
بنگال در نيز گاز لوله خط جديد شبكه يك دارد درنظر گيل.رسيد خواهد روز در مكعب فوت
كار دستور در چناي به كلكته اتصال منظور به لوله‌اي خط احداث همچنين.كند احداث غربي
شمال در اوتارپرادش ايالت محلي دولت با تفاهمي يادداشت نيز شل شركت.دارد قرار هند دولت
تشويق گروه علاوه ، به.است كرده امضا گاز توزيع زيرساخت‌هاي توسعه خصوص در هند
اين در (G N L) مايع طبيعي گاز واردات ترمينال احداث 12 طرح نيز هند خارجي سرمايه‌گذاري
به مربوط ساختارهاي در مزبور سرمايه‌گذاري‌هاي به توجه با.است رسانده تاييد به را كشور
با را گاز مصرف رشد متحده ، ايالات انرژي اطلاعات اداره پيش‌بيني براساس كه گاز مصرف
رشد به رو نياز داخلي تامين امكان عدم و شد خواهد موجب آينده سال‌هاي طي درصد نرخ 5/6
قطرو ايران ، .است بررسي دست در منظور اين به وارداتي مختلف گزينه‌هاي طبيعي ، گاز به هند
.هستند نو دهلي انرژي سياستگذاران روي پيش گزينه‌هاي عمده‌ترين از تركمنستان
مشترك معبر ;پاكستان
جغرافيايي موقعيت دليل به هند ، غربي همسايه و ايران شرقي همسايه عنوان به پاكستان ،
.دارد برعهده هند به خشكي لوله خط طريق از گاز انتقال طرح‌هاي در را مهمي بسيار نقش خود
سوي از همواره اخير ساليان طي كيلومتر حدود 2500 طول به هند به ايران خشكي لوله خط طرح
گاز انتقال آبي مسير با مقايسه در مزبور مسير.است شده پيگيري پاكستان دولت مقامات
عمان درياي كيلومتري عمق 2 در كيلومتر طول 2000 به لوله‌اي خط نيازمند كه هند به ايران
موجود مشكل عمده‌ترين اما.است برخوردار كمتري عملياتي و سرمايه‌گذاري هزينه‌هاي از است
خصوص در پاكستان مقامات مكرر وعده‌هاي به هند دولت اعتماد عدم طرح ، اين تحقق راه سر بر
سر بر دامنه‌دار اختلاف دهه پنج از بيش.است آن فعاليت دوره طي لوله خط امنيت تضمين
توسل احتمال مواردي در و انداخته راه به كشور دو بين را متعددي جنگ‌هاي كه كشمير مساله
از مانع است كرده تقويت به‌شدت را مقابل طرف عليه كشور دو سوي از هسته‌اي سلاح‌هاي به
تامين اولويت‌هاي تعيين در طرح اين براي جدي حسابي نو دهلي در دولتمردان كه است آن
براي را بسياري منافع طرحي چنين تحقق حال هر در اما.كنند باز خارجي منابع از خود انرژي
دولت براي طرحي چنين تحقق رهاوردهاي مهمترين از يكي.دارد همراه به پاكستان دولت
درآمدهاي و گاز ترانزيت حق دريافت ازمحل ملاحظه‌اي قابل درآمدهاي از برخورداري پاكستان ،
مقامات برآوردهاي برخي براساس كه است گاز انتقال لوله خط نگهداري و تعمير از ناشي
طرح تحقق بعدي مزيت.مي‌شود شامل را دلار ميليون بين 700300 رقمي سالانه پاكستاني
اقتصادي و سياسي مناسبات در ويژه برنده‌اي برگ از برخورداري پاكستان دولت براي مزبور
هند ، به ايران سوي از گاز جريان آغاز و لوله خط استقرار با كه چرا است ، نو دهلي با خود
از وارداتي گاز جريان به منوط كشور اين در بسياري توليدي ظرفيت‌هاي اقتصادي حيات تداوم
اقتصاد براي را قابل‌ملاحظه‌اي لطمات آن در اختلال گونه هر بروز كه بود خواهد ايران
.داشت خواهد دربر هند ملي اقتصاد ساختار نهايتا و (اول وهله در) غربي ايالات محلي
از وجه هيچ به ضروري ، مواقع در اسلام‌آباد كه است مطمئن تقريبا نو دهلي اساس براين
نخواهد پرهيز خشكي طريق از ايران گاز انتقال طرح در خود جغرافيايي موقعيت از بهره‌گيري
.دارد وجود نيز افغان ترانس لوله خط طرح خصوص در فوق‌الذكر دلايل بنابر نگرشي چنين.كرد
و افغانستان از گذر با و آغاز تركمنستان دولت‌آباد گازي ميدان از كه لوله خط اين
به ايران لوله خط طرح رقباي مهمترين از كيلومتر طول 1460 به مي‌شود هند وارد پاكستان
در يونوكال آمريكايي شركت سوي از آن اصلي طرح كه لوله خط اين احداث.مي‌شود محسوب هند
دولت‌هاي حمايت و موردتاييد بود شده ارائه افغانستان خاك بر طالبان دولت حاكميت زمان
از نهايتا كه است كرده اعلام هرچند نيز متحده ايالات.است تركمنستان و افغانستان
كه است آن از حاكي شواهد اما كرد خواهد حمايت باشد اقتصادي توجيه داراي كه گزينه‌اي
در كرزاي دولت استقرار با و منطقه جديد شرايط در خصوص به افغان ترانس لوله خط طرح تحقق
دولت به‌خصوص منطقه در آن هم‌پيمانان و متحده ايالات براي بسياري مزاياي افغانستان
عمليات آغاز روزهاي نخستين در طرح اين اجراي پيگيريداشت خواهد همراه به افغانستان
و آمريكا دولت و كنگره سنا ، مختلف گروه‌هاي سوي از افغانستان در متحده ايالات نظامي
در متحده ايالات ويژه نماينده سمت به (خليل‌زاد زلماي) طرح اين مديران از يكي انتصاب
ايران نفوذ توسعه از جلوگيري.است واشنگتن براي طرح اين راهبردي اهميت بيانگر افغانستان
لوله خط طرح از حمايت براي آمريكا دولت دلايل ديگر از نيز آسيا منطقه گاز بازار در
از عبور دليل به نيز پروژه اين به هند نگرش شد گفته كه همان‌گونه اما.است افغان ترانس
.ندارد هند به ايران خشكي خط مورد در كشور اين ديدگاه با چنداني تفاوت پاكستان خاك
بزرگ آرزوهاي و روس‌ها
دولت از نمايندگي به گازپروم شركت اخير تلاش‌هاي خصوص در مطرح سوال عمده‌ترين اما
روس‌ها براي طرح اين جذابيت دليل هند ، به ايران گاز دريايي لوله خط احداث براي روسيه
.است
طريق از هند به ايران گاز انتقال در مشاركت به را خود علاقه‌مندي سال 1997 از روس‌ها
عمده طرف‌هاي توجيه براي را مختلفي اقدامات نيز تاكنون مقطع همان از و داشته ابراز دريا
سال 2000 جولاي در.داشته‌اند مصروف پاكستان و هند ايران ، شامل طرح اين در ذي‌ربط
خصوص در (گيل) هند گاز شركت و ايران نفت ملي شركت بين مذاكرات برخي از خبرگزاري‌ها
ديدار با مقارن پيشنهاد اين.دادند خبر هند به ايران گاز انتقال طرح به پروم گاز پيوستن
خط احداث امكان‌سنجي خصوص در مذاكره جهت تهران از گيل شركت مقامات از بلندپايه تيم يك
گاز اقدامات كه هرچند.شد ارائه (ايران از مايع طبيعي گاز انتقال نيز و) دريايي لوله
با را خود تماس‌هاي همواره اخير سال‌هاي طي و نبود مشخصي زماني مقطع به محدود پروم
و پروم گاز بين مذاكراتي پيش ماه دو حدود.است داده ادامه طرح اين در حاضر طرف‌هاي
به كشور دو بين اخيرا كه تفاهمي يادداشت پيش‌نويس خصوص در پاكستان نفت وزارت مقامات
درخصوص دوطرف سوي از توضيحات ارائه با اما.نشد منجر توافقي به كه گرفت انجام رسيد امضا
مزبور يادداشت‌تفاهم امضاي مجوز ژنرال ،"مشرف پرويز" براي گاز واردات مختلف گزينه‌هاي
طرح تحقق از روس‌ها حمايت اما.كرد صادر پاكستان نفت وزير "امين‌الدين عثمان" براي را
.مي‌شود شامل را ملاحظات از قابل‌ملاحظه‌اي طيف هند به ايران گاز صادرات دريايي لوله خط
گاز صادرات لوله خطوط جهت چرخاندن رويكرد ، اين دليل عمده‌ترين كارشناسان اعتقاد به
پتانسيل‌هاي حفظ و (و پاكستان و هند) شرق سمت به (اروپا و تركيه) غرب سمت از ايران
حاضر حال در.است اروپا گاز مطلوب بازار به ورود دروازه عنوان به تركيه گاز بازار
بزرگترين اول و دوم عناوين از برخورداري با ترتيب به روسيه و ايران اسلامي جمهوري
دنيا گاز شده اثبات ذخاير كل از درصد معادل 50 سهمي مجموعا جهان ، گاز ذخاير دارندگان
صادراتي ، اتكاي قابل بازار از برخورداري است بديهي.داده‌اند اختصاص خود به را
با اروپا بازار و است گازطبيعي كلان ذخاير از كشور دو بهره‌مندي پيش‌شرط عمده‌ترين
گاز بهاي نقدي پرداخت توان و آتي سال‌هاي طي توجه قابل رشد پتانسيل از برخورداري
قابل سهمي از برخورداري روس‌ها و داراست را مطلوب بازار يك مشخصات از بسياري صادراتي ،
ايران گاز صادرات آغاز.مي‌كنند تلقي خود راهبردي اولويت‌هاي جزء را بازار اين در توجه
از بسياري شيرين روياهاي كه مي‌شد محسوب گازپروم مقامات براي جدي خطري زنگ تركيه به
گاز خريد در ترك‌ها بي‌ميلي از بخشي مي‌شود گفتهپروراندهاند سر در اروپا گاز بازار
گاز قيمت كاهش قبيل روس‌هااز اقدامات از زمينه اين در خود تعهدات به عمل و ايران از
از را روسيه گاز كه (Blue stream) آبي جريان لوله خط سريع‌تر تكميل براي تلاش تحويلي ،
.مي‌شود ناشي مي‌كند منتقل تركيه به سياه درياي كف متري عمق 2300 در لوله‌اي خط طريق
در نفوذ براي تركمنستان و روسيه بين رقابت زمينه اين در ديگر ملاحظه قابل نكته
معادل 101 شده‌اي اثبات ذخاير از برخورداري با تركمنستان.است گاز جهاني بازارهاي
بيشترين دارنده دومين عنوان و گاز جهاني ذخاير كل از درصد گاز ، 8/1 مكعب فوت تريليون
به سال 2000 در.است داده اختصاص خود به را سابق شوروي عضو كشورهاي ميان در گاز ذخاير
گاز مازاد بيشتر و شد برابر دو از بيش تركمنستان گاز توليد روسيه ، گاز توليد كاهش رغم
تركمنستان.است شده صادر ايران نيز و سابق شوروي اتحاد عضو كشورهاي ديگر به نيز توليدي
قابل‌ملاحظه‌اي مقادير سالانه كه است روسيه بجز يافته استقلال تازه جمهوري‌هاي عضو تنها
در با و است آن مصرف از بيش درصد حاضر 70 حال در كشور اين گاز توليد.مي‌كند صادر گاز
تركمنستان به روسيه نگاه گاز ، منابع توسعه آتي طرح‌هاي گرفتن نظر
.است شده تشديد اخير سال‌هاي طي خصوص به گاز بازار در جدي رقيبي عنوان به
ميليارد معادل 5/22 هزينه‌اي پيش سال شش برآوردهاي براساس افغان ترانس لوله خط احداث
طرح هزينه‌هاي عنوان به را ارقام همان نيز اكنون مسير اين حاميان كه دارد دربر دلار
در تركمنستان رئيس‌جمهور نيازاف مراد صفر است حاكي گزارش‌ها برخي همچنين.مي‌كنند اعلام
با اما.كند مشاركت افغان ترانس گاز لوله خط طرح در كه بود خواسته پروم گاز از ابتدا
.بود شده مواجه روس‌ها سرد پاسخ
اين در (واشنگتن در انرژي مشاور گروه يك) "فاينانس پتروليوم" شركت مدير "جولياناني"
لوله خط دو هر اجراي گنجايش بازارندارد وجود پروژه دو هر براي جايي:است معتقد خصوص
.ندارد را زمان يك در (هند به تركمنستان و هند به ايران)
تجربيات هند به ايران دريايي لوله خط پروژه اجراي در روس‌ها مشاركت دلايل ديگر از
طرح 5/2 اين.است سياه درياي ازعمق آبي جريان زيردريايي لوله خط احداث در گازپروم
عميق‌ترين كه است لوله خط دو شامل است ايتاليا اني شركت آن اصلي مجري كه دلاري ميليارد
لوله خط ساخت با موافقت درصورت است اميدوار پروم گاز.مي‌شوند محسوب دنيا لوله خطوط
به دلار ميليارد از 4 بيش برآوردي ارقام از را آن احداث هزينه هند ، به ايران گاز دريايي
اين اجراي در اني شركت عمده نقش به توجه با و دليل همين به.برساند دلار ميليارد 2/3
خط طرح اجراي در مشاركت علاقه‌مندان از نيز اني ايتاليايي شركت كه زد حدس مي‌توان طرح
فني توان و تكنولوژي فاقد خود به‌خودي روس‌ها كه چرا است ، هند به ايران دريايي لوله
شركت فني حمايت از برخورداري بدون و بوده پروژه‌هايي چنين در مشاركت براي لازم
.داشت نخواهند شده ذكر هزينه‌هاي با را طرح اين اجراي امكان عملا ايتاليايي
اني شركت كردن شريك در سعي است ممكن پروم گاز:مي‌گويد خصوص اين در ناني جوليا
.است بوده گازپروم شريك آبي جريان لوله خط طرح در انيباشد داشته طرح اين در ايتاليا
نه دارد را عميق آبهاي در زيردريايي لوله خط احداث تجهيزات و تكنولوژي كه است اني اين
پروم گاز
سمت كدام ;ايران
و روسيه هند ، از اعم هند به ايران گاز انتقال لوله خط طرح در درگير طرف‌هاي تمامي
خود بالقوه منافع حداكثرسازي هدف خود اقدامات و پيشنهادي راهبردهاي به توجه با پاكستان
عدم معني به هند دولت براي منافع اين حداكثرسازي.مي‌كنند پيگيري طرح اين اجراي در را
طرف‌ها ساير اعتماد جلب براي تلاش معني به پاكستان دولت براي پاكستان ، مسير به اعتماد
اهميت كم به‌منظور تركمنستان و قطر نظير جديد رقباي تراشيدن و خود ترانزيتي مسير به
عنوان به شرق گاز بازار معرفي براي تلاش به‌معني روسيه دولت براي و مزبور طرح دادن جلوه
اسلامي جمهوري شرايطي چنين در است طبيعي.است ايران طبيعي گاز صادرات براي مناسب بازاري
داراي گازطبيعي ملاحظه قابل ذخاير و خود سياسي و جغرافيايي جايگاه و نقش به توجه با نيز
قابل شكلي به خود منافع تامين به قادر آن چارچوب در كه است امكانات از گسترده‌اي دامنه
.بود خواهد قبول
هند ، به ايران گاز لوله خط احداث تشويق در روس‌ها
رويكرد دليل كارشناسان اعتقاد به
و هند) شرق سمت به (اروپا و تركيه) غرب سمت از ايران گاز صادرات لوله خط جهت چرخاندن
است (..و پاكستان
سطوح در را تاثيرگذاري و مانور امكان ايران اسلامي جمهوري طبيعي گاز گسترده ذخاير
.است ساخته فراهم كشورمان براي گاز منطقه‌اي و جهاني عرصه در قابل‌ملاحظه‌اي
گاز بازار اساس اين بر نمي‌توان اما است برخوردار زيادي پتانسيل‌هاي از آسيا بازار
كه اروپا گاز بازار ويژه جذابيت‌هاي به توجه با.داد قرار اولويت‌ها حاشيه در را اروپا
اروپا باشد ميان در انتخابي چنانچه مي‌رسد نظر به باخبرند آن از خوبي به روس‌ها ظاهرا
.بود خواهد ايران اول انتخاب
|
