گمان مي رود عراق تعداد اندكي از موشك هاي الحسين با برد ۶۴۰ كيلومتر در اختيار داشته باشد. اين موشك ها مي توانند به كشورهايي مثل اسرائيل، عربستان سعودي، تركيه، ايران و كويت اصابت كنند. كارشناسان همچنين بر اين باورند كه عراق داراي ۱۵ الي ۸۰ موشك اسكاد ـ B و نيز تعداد اندكي موشك هاي الصمود باشد كه برد آنها به كويت و ديگر كشورهاي همسايه مي رسد. موشك العباس بيشتر از ده سال پيش از انواع اخير اسكاد به وجود آمده است، اما اين مسئله كه آيا به مراحل عملي رسيده است يا نه هنوز در پرده ابهام است. براساس اظهارات موسسه بين المللي مطالعات استراتژيك هنوز هيچ كدام از اين سيستم هاي پرتاب خيلي در انتشار سلاح هاي شيميايي و بيولوژيكي موثر نيستند. عراق به خودي خود امكانات ساخت موشك هاي دوربرد را در اختيار ندارد و اين كار نيازمند چندين سال وقت و كمك بيگانگان است.


كيوان فيض اللهي
جنگ افزار بيست و هفت سال پيش بين ۲۰ تا ۳۶ موشك انداز ۸K14 (اسكاد - B) و تعداد نامعلومي موشك توسط اتحاد جماهير شوروي سابق به عراق فروخته شد. علاوه بر يازده موشك انداز متحرك، مجموع موشك هاي تك مرحله اي با سوخت مايع كه از شوروي به عراق وارد شد به ۸۱۹ مي رسد. در سال ۱۹۸۶ عراق اقدام به اجراي برنامه اي به افزايش برد موشك اسكاد - B و طراحي مجدد آن كرد تا در توليد چندين نوع جديد و قوي تر به نام هاي الحسين، الحجاره والعباس به خودكفايي رسد. كميسيون ويژه سازمان ملل گزارش هاي متعددي از واردات سيستم هاي اسكاد توسط عراق از كشورهاي ديگري علاوه بر اتحاد جماهير شوروي دريافت كرد. اما هيچ مدركي دال بر اين واردات يافته نشد. بنابراين كميسيون ويژه سازمان ملل تشخيص داد كه هيچ موشك اضافي از اين نوع يا تجهيزات مورد نياز آن توسط عراق تهيه نشده است. در پنجم دسامبر سال ۱۹۸۹ عراق راكت بلندي به طول ۲۵متر پرتاب كرد كه اولين مرحله از يك سيستم پرتاب ماهواره سه مرحله اي به وزن ۴۸ تن و در مجموع داراي نيروي پيش رانش لازم براي پرتاب موشكي به وزن ۶۰ تن بود.
اين وسيله از پنج موشك الحسين كه به هم بسته شده اند تشكيل شده است. همچنين اين وسيله از سيستم پيش رانش سوخت مايع ساخته شده بر اساس موشك هاي اسكاد نيز برخوردار است. مرحله آغازين اين سيستم شامل مجموع چهار يا پنج موشك اصلاح شده اسكاد مي شد. مرحله دوم نيز از يك موشك اسكاد تشكيل مي شد در حالي كه سومين مرحله داراي يك موتور SA-2 بود. تنها اولين مرحله قادر به عمل كردن بود و ممكن است مراحل دوم و سوم دكوري باشند. اين سيستم العبيد نام گذاري شد و گفته مي شود كه قادر است ماهواره هايي كه براي اكتشاف، ارتباطات و كنترل به كار مي روند را در مدارهاي كوتاه زمين قرار دهد. گزارش هايي كه بر اساس آنها اين موشك پيش از بازگشت به اتمسفر زمين هفت بار دور زمين گشته بود، نادرست از كار درآمد. همچنين آژانس خبري موثقي اعلام كرد كه عراق يك سيستم SSM موسوم به تموز - ۱ با برد دو هزار كيلومتر را نيز ساخته است. چيز بيشتري در مورد اين سيستم ها گزارش نشده است كه به نظر مي رسد آزمايش نوعي تكنولوژي بوده اند. سكوي پرتاب اين سيستم كه توسط ايالات متحده در ششم دسامبر ۱۹۸۹ كشف شد در ۲۳۰ كيلومتري جنوب غربي بغداد قرار داشت.
در خلال سال هاي ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۰ عراقي ها گام هاي بلندي در زمينه برنامه راكت هاي بومي شان برداشتند كه به طور عمده بر بالا بردن كارآيي موشك اسكاد تمركزيافته بود. تهران تقريبا در ۳۰۰ كيلومتري مرز ايران و عراق قرار دارد كه خارج از برد موشك اصلاح شده اسكاد - B با برد نهايي ۳۰۰ كيلومتر است. عراق براي فائق آمدن بر اين نقص برد اسكاد را به دو برابر افزايش داد. ظاهرا اين موفقيت تا حد زيادي به پشتوانه كمك هاي تكنيكي و تجهيزات خارجي به دست آمد. اولين محصول بهينه سازي اسكاد الحسين نام گذاري شد و بردي بين ۶۰۰ تا ۶۵۰ كيلومتر داشت كه امكان اصابت به تهران را فراهم كرد. اين موشك از طريق كاهش تقريبي مقدار ماده منفجره موشك اسكاد به ۳۰۰ تا ۳۵۰ كيلوگرم اصلاح شد. الحسين تقريبا با طول ۲/۱۱متر و قطر ۹۰ سانتي متر كم و بيش مشابه اسكاد - B (طول ۵/۱۱متر و قطر ۸۸ سانتي متر) بود. همچنين الحسين بيشتر اسرائيل و تمامي سوريه را در محدوده اصابت خود قرار مي دهد. در خلال ماه هاي ژانويه و فوريه سال ،۱۹۹۱ ۶۰ فروند از اين موشك به عربستان سعودي و اسرائيل شليك شد. در اواخر ماه مارس ۱۹۹۰ بر اساس يك گزارش مطبوعاتي، عراق كار ساخت شش موشك انداز ثابت براي الحسين را در فرودگاه ۲-H واقع در غرب عراق و در مجاورت مرز اردن به پايان رساند. اگرچه يك موشك انداز ثابت نسبت به نوع متحرك آن دقت بيشتري را فراهم مي كند اما در برابر حمله بسيار آسيب پذيرتر خواهد بود. بيشتر موشك هاي اسكاد يا از نوع اسكاد عراق از موشك اندازهاي متحرك ناقل سكو و يدك كش هاي الوليد پرتاب شده اند. عراق در تلاش براي افزايش برد موشك هاي اسكاد - B وارداتي اش از تكنيك هاي ساده اي استفاده كرد كه چيز قابل توجهي به اساس تكنولوژي موشكي اش اضافه نكرد. به هر حال تلاش هاي آنها در زمينه مهندسي معكوس (تجزيه يك سيستم كامل به منظور جداسازي و شناسايي همه قطعات يا واحدهاي ساختمان آن)، فراگيري ساخت و تكنولوژي ماشين آلات پيشرفته و ملزومات گوناگون اجزأ سيستم هاي موشكي را به دنبال داشت. عراق طي اين كوشش ها، مهارت هايي را به ويژه در سيستم هاي پيش رانش موشك و نيروي محركه آنها، هدايت و كنترل و تكنولوژي هاي توليد بدنه و نيز سخت افزارهاي ماشين كاري با دقت بالا به دست آورد. با اين حال عراق در خلال تلاش هايش در زمينه مهندسي معكوس در به دست آوردن ظرفيت ساخت داخلي سيستم هاي موشكي كاملا خودكفا، موفق نبود. عراق به دنبال ساخت موفق الحسين از موشك هاي اسكاد وارداتي، توليد كاملا داخلي اين موشك ها را به عهده گرفت. عراق از طريق واردات اجزأ مورد نياز، تجهيزات توليد و ماشين آلات توانست خط توليد اين موشك را راه اندازي كند. عراق در اوايل سال ۱۹۹۰ هدف ساخت ۲۰۰ موشك را تعيين كرد كه احتمالا در نظر داشت ۱۰۰۰ موشك توليد كند. با فرا رسيدن آوريل ۱۹۹۱ عراق به طور چشمگيري در تلاش براي توليد بومي موشك هايش پيشرفت كرد. عراق عملا تمامي اجزأ عمده موشك هاي بوميش به استثنأ ژيروسكوپ ها (وسيله اي كه امتداد مرجع زاويه اي را به كمك چرخش جرمي سنگين حفظ مي كند) را با موفقيت توليد و آزمايش كرد. عراق براي فراهم كردن ژيروسكوپ ها از خارج، قراردادهايي بسته بود. عراق تا پيش از سال ۱۹۹۶ تعدادي از ژيروسكوپ هاي وارداتي اصلي را حفظ كرد. عراق ۱۲ آزمايش ايستاد و چهار آزمايش پرواز موتورهاي ساخت داخل را هدايت كرد كه تعدادي از اين آزمايش ها موفق بودند. در سال ۱۹۸۸ عراق كار توسعه يك سيستم بازيافت مجهز به چتر بازدارنده فراصوت را آغاز كرد كه اين پروژه در خلال سال ۱۹۹۰ نيز ادامه يافت. سرانجام عراق به سه گروه مختلف از توسعه، توليد و تهيه اين سيستم دست يافت كه به هر حال هيچ كدام از اين سيستم ها مهيا نشد. همچنين نوعي از موشك الحسين توليد شد كه به الحسين كوتاه شهرت يافت. بر اساس اطلاعات تاييد نشده از اكتبر سال ۱۹۹۰ عراق اين موشك ها را براي استفاده عليه چاه هاي نفت و مردم توليد مي كرد. موشك هاي الحجاره مي توانستند ابرهاي سمي منتشر كنند كه باعث مرگ افراد روي زمين و انفجار چاه هاي نفت شوند عراقي ها ادعا كردند كه در جريان عمليات طوفان صحرا يكي ديگر از انوع اسكاد كه ظاهرا موشك الحجاره اي با كلاهك پر شده از ساروج بود را به اسرائيل شليك كرده اند مجموعي از چهار يا پنج فروند از انوع موشك الحسين در خلال جنگ خليج احتمالا شليك شده اند كه در نهايت شامل يك فروند الحجاره بود كه در صحراي نجيب در نزديكي امكانات هسته اي اسرائيل فرود آمد. سال ۱۹۹۶ سازمان ملل ادعا كرد كه عراق هنوز ۶ تا ۱۶ فروند از موشك هاي تقويت شده اسكاد را پنهان كرده است كه بالقوه قادر به حمل كلاهك هاي شيميايي و بيولوژيكي هستند. اين موشك هاي الحسين همراه با ۲۰ كلاهك موشك دوربرد كه پيش از سال ۱۹۹۱ و به ويژه براي حمل سلاح هاي شيميايي توليد شده بود از چشم بازرسان سازمان ملل دور ماند. با توجه به اينكه در سال ۱۹۹۶ دريافت كه عراق ۸۰ فروند موشك مشابه اسكاد را در داخل توليد كرده است، برآورد ابتدايي از سياهه موشك هاي عراقي در هاله اي ابهام قرار گرفت. بازديد تيم هاي سازمان ملل در سال ۱۹۹۶ قادر به مشخص كردن موشك هاي پنهان شده نبود، اما آنها به جست وجو براي روش هاي پنهان كاري عراق ادامه دادند. در اواسط سال ۱۹۹۶ يك افسر عادي فراري از عراق عنوان كرد كه به اعتقاد وي صدام حسين نزديك به ۴۰ موشك از نوع اسكاد را حفظ كرده است. پس از آنكه بازرسان سازمان ملل در سال ۱۹۹۸ با اكراه از عراق خارج شدند برخي تخمين زدند كه عراق مي توانست توليد موشك هاي الحسين را در مدت يك سال از سر گيرد. براساس يك گزارش دولتي از ايالات متحده در سال ،۱۹۹۸ عراق تعداد كمي از موشك هاي نوع اسكاد را حفظ كرد و احتمالا موشك هاي اسكاد را با تلفيق سيستم هاي اصلي هدايت و كنترلي كه از چشم بازرسان سازمان ملل مخفي نگاه داشته بود و قسمت هايي كه در داخل عراق توليد كرده بود، سرهم كرد.


در فوريه سال ۲۰۰۰ اوزي رابين، يكي از اعضاي شوراي امنيت ملي اسرائيل و رئيس پيشين برنامه دفاع ضدموشكي اسرائيل موسوم به هوما، با قاطعيت اظهار كرد كه عراق ۵۰ موشك الحسين در اختيار دارد. وي در كنفرانس سالانه اسرائيل در مورد علوم هوافضا در ۲۴ فوريه گفت كه رژيم عراق اين موشك ها را پنهان كرده است. براساس پرونده بريتانيايي سلاح هاي كشتارجمعي عراق كه در دسامبر ۲۰۰۲ منتشر شد، عراق به بازرسان ملل گفته بود كه ۲۵ كلاهك را با عامل سياه زخم، سم بوتوليسم و افلاتوكيسن (نوعي سم كه توسط كپك ها توليد مي شود) پر كرده است. همچنين عراق كلاهك هايي با عوامل شيميايي را نيز براي موشك الحسين ساخته بود و به توليد ۵۰ كلاهك شيميايي براي الحسين اعتراف كرده بود. بررسي هاي تكنيكي از بقاياي كلاهك ها اثرات توليد VX (يكي از خطرناك ترين گازها كه در ساخت سلاح هاي شيميايي به كار مي رود) را نشان دادند كه مشخص مي كند چندين كلاهك ديگر نيز با استفاده از آن پر شده اند. براساس همان پرونده عراق برخلاف قطعنامه ۶۸۶ شوراي امنيت سازمان ملل بالغ بر ۲۰ موشك الحسين را حفظ كرده است. اين موشك ها نيز يا به شكل سيستم هاي كامل يا به شكل موتورها و ساير اجزا براي مونتاژ و دوباره، به صورت غيرقانوني حفظ شده اند. دولت بريتانيا تشخيص داد كه مهارت هاي مهندسي موجود امكان موثر نگه داشتن اين موشك ها را فراهم مي كند. اين حقيقت كه در نهايت برخي از اين موشك ها نياز به مونتاژ دوباره دارند تعيين دقيق تعداد موشك هاي آماده به خدمت را دشوار مي كند.

عراق با اجازه سازمان ملل به كار بر روي دو سيستم موشكي SRBN با بردهاي كمتر از ۱۵۰ كيلومتر ادامه داد: سيستم الصمود با سوخت مايع و ابابيل ـ ۱۰۰ با سوخت جامد. الصمود اساسا موشك اسكادي در مقياس كوچك است. اين برنامه به بغداد اجازه داد تا اصلاحات تكنولوژيكي را گسترش دهد كه مي تواند برنامه اي براي موشك هاي دوربردتر را فراهم كند. براساس اظهارات سازمان سيا موشك الصمود طوري طراحي شده است كه مي تواند از محدوديت برد ۱۵۰ كيلومتري مجاز توسط سازمان ملل تا برد بالقوه مؤثر ۱۸۰ كيلومتر فزوني يابد. اگر زماني مجازات هاي اقتصادي عراق از ميان برداشته شود شايد عراق به تغيير جهت اين تلاش ها به سوي ساخت سيستم هاي موشكي دوربردتر اقدام كند مگر آنكه نظارت هاي آينده سازمان ملل مانع آن شود. از زمان نظارت كميسيون بر محدوده فعال موشك ها در آگوست سال ۱۹۹۴ فعاليت هاي مجاز عراق در زمينه موشك ها به مرحله توليد نزديك تر شده اند.ادعا مي شود كه عراق تلاش هايش براي استفاده از امكانات موشكي را از سر گرفته است و به طور مستقيم و غيرمستقيم فرمان هايي براي خريداري تجهيزات، تكنولوژي، لوازم و مواد مورد نياز براي فعاليت هاي وابسته به امكانات موشكي و غيرموشكي را صادر كرده كه بسياري از اين تلاش ها در راستاي حمايت از برنامه ابابيل ۱۰۰۰ به منظور توليد داخلي موشك هاي زمين به زمين با بردهاي بين ۱۰۰ تا ۱۵۰ كيلومتر است. پس از آگوست ۱۹۹۵ عراق اعتراف كرد كه از زمان تصويب قطعنامه ۶۸۶ در سال ۱۹۹۱ يك برنامه غيررسمي براي اصلاح سيستم موشكي زمين به هواي وولگا SA-2 به منظور استفاده زمين به زمين با بردي بيش از ۱۰۰ كيلومتر را دنبال كرده بود. در ابتداي كار سيستم نظارتي در سال ،۱۹۹۳ كميسيون تصميم گرفت كه اقدامات آنها براي نظارت كافي خواهد بود. بنابراين با دوربين مكان هايي كه فعاليت هاي تعميرات اصلي بر روي سيستم هاي وولگا انجام مي شد، تحت نظر گرفته شد. زماني كه برنامه نامعلوم عراق شامل آزمايش هاي پرواز اين سيستم شد كميسيون در ژانويه ۱۹۹۶ تصميم گرفت تا چگونگي نظارت را با برچسب گذاري روي تمام موشك هاي وولگا مثل ساير موشك هاي علامت گذاري شده در عراق، اصلاح كند. عراق همچنان به ساخت سيستم موشكي الصمود كه گفته مي شود برد آن كمتر از ۱۵۰ كيلومتر است ادامه داد. موضوع استفاده دوباره عراق از اجزاي موشك زمين به هواي وولگا براي توسعه موشك الصمود بدون راه حل باقي ماند. بازرسان سازمان ملل نگراني هاي جدي خود را در مورد استفاده عراق از اجزأ كليدي برگرفته از سيستم موشكي زمين به هواي وولگا و اصلاح آنها براي استفاده در سيستم موشكي زمين به زمين كوتاه برد اعلام كرده اند. اين اصلاحات مي تواند عراق را قادر به تبديل موشك هاي وولگا به انواع زمين به زمين غيرمجاز كند. براساس گزارش بازرسان سازمان ملل در ژوئن ،۱۹۹۸ برنامه پنهاني  G-1در سال هاي ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۴ براي تبديل موشك هاي زمين به زمين به نوع غيرمجاز آن شامل آزمايش پرواز و تهيه امكانات نامشخصي براي پشتيباني از آن بود. عراق در آگوست ۱۹۹۱ بدون اعلام به كميسيون سازمان ملل، چنانچه لازمه قطعنامه هاي شوراي امنيت است، اقدام به اجراي پروژه مخفيانه اي براي ساخت يك موشك زمين به زمين موسوم به ۱-J كرد. همساني هاي اساسي ميان موشك ۱-J و موشك هاي الفهد كه پيش از تصويب قطعنامه ۶۸۶ در سال ۱۹۹۱ در عراق در حال توسعه بود، ديده مي شد. ساخت موشك زمين به زمين ۱-J براساس موشك هاي زمين به هواي وولگاSA-2 و با پاره اي از اصلاحات به ويژه در مورد موتور و سيستم هدايت و كنترل آن استوار شده است. در خلال اين مدت در حالي كه كار پروژه ۱-J ادامه داشت، عراق به بازرسان سازمان ملل اعلام كرده بود كه صرفا در حال ساخت موشك مجاز ابابيل ـ ۱۰۰ است كه به كميسيون ويژه سازمان ملل گزارش شده بود. چنانچه امروز مشخص شده است موشك ابابيل ـ ۱۰۰ خصوصياتي مشابه با ۱-J دارد.
از زمان تأسيس سيستم نظارت موشكي در سال ۱۹۹۴ عراق به پيشرفت قابل ملاحظه اي در توسعه سوخت مايع سيستم موشكي الصمود با محدوده ادعا شده ۱۴۹ كيلومتر، دست يافت. در اكتبر ۱۹۹۶ عراق اولين آزمايش پرواز در مورد موشك الصمود را انجام داد. اين آزمايش پرواز نشانگر موفقيتي توسط عراق و گام مهمي در بالا بردن ظرفيت هاي توليد داخلي موشك هاي عراقي بود. عراق آزمايش هاي پرواز را در سال ۱۹۹۸ دنبال و در مجموع تا ژوئن ۲۰۰۰ هشت آزمايش را رهبري كرد. براساس پرونده بريتانيايي سلاح هاي كشتارجمعي عراق كه در سپتامبر ۲۰۰۲ منتشر شد، هنوز شفاف نيست كه آيا كلاهك هاي شيميايي و بيولوژيكي براي موشك هاي باليستيك الصمود و ابابيل ـ ۱۰۰ ساخته شده است يا نه. اما با توجه به تجربه به دست آمده در مورد ساير سيستم هاي موشكي عراق، دولت بريتانيا تشخيص داد كه عراق از مهارت هاي تكنيكي لازم براي انجام چنين كاري برخوردار است. براساس همين پرونده، موشك پيش ران سوخت مايع الصمود به طور گسترده اي مورد آزمايش قرار گرفته و در بخش هاي نظامي گسترش يافته است. علاوه بر اين، جاسوسي ها نشان مي دهد كه عراق در نظر دارد تا برخلاف قطعنامه ۶۸۶ شوراي امنيت برد آن را تا ۲۰۰ كيلومتر افزايش دهد. در فوريه ۲۰۰۳ بازرسان سازمان ملل دو نوع از موشك الصمود ۲ را با استفاده از چهار مدل كامپيوتري مجزا ارزيابي كردند. برد هر دو نوع فراتر از محدوده ۱۵۰ كيلومتري تعيين شده از سوي شوراي امنيت سازمان ملل بود براي مدل سبك تر الصمود بردي در حدود ۱۹۳ كيلومتر و مدل سنگين تر آن در حدود ۱۶۲ كيلومتر تخمين زده شد. ظاهرا از عراق خواسته شده است كه تمام موشك هاي الصمود ۲ و كلاهك ها را براي نابودي به بازرسان سازمان ملل تحويل دهد.

چشم هاي پرنده
ترجمه: عباس فتاح زاده
ناتو اعلام كرده كه امروز دو دسته آواكس در منطقه اطراف عراق حضور دارند. گروه اول گروهي است كه مستقيما در فعاليت هاي جنگ مشاركت دارند. گروه دوم متشكل از آن دسته از آواكس هاي ناتوست كه بر فراز تركيه پرواز مي كنند. بنابر اعلام ناتو گروه دوم ساختار فرماندهي اي كاملا متفاوت از گروه اول دارند. در گروه دوم پرسنل متعلق به اعضاي مختلف ناتو از جمله آلمان حضور دارند. ناتو با استناد به اينكه آواكس هاي حاضر در آسمان تركيه ساختاري مستقل از سيستم فرماندهي جنگ عراق دارند از كشورهايي نظير آلمان كه مخالف جنگ هستند خواسته تا پرسنل خويش را در آنها حفظ كرده و باقي نگه دارند. آواكس هاي گروه اول كه در جنگ مشاركت دارند نه تنها فضاي عراق را به دقت زير نظر مي گيرند بلكه به عنوان يك مركز سيار هدايت آتش نيز عمل مي نمايند. به عبارت ديگر آنها تمامي عمليات ها و مأموريت هاي هوايي را با يكديگر هماهنگ مي كنند. قابليت هواپيماهاي مذكور در اين زمينه بسيار بالاست. البته به سبب گستردگي شعاع عملياتي و حجم عظيم هواپيماهاي موجود بعضا نيز ديده شده كه آواكس ها قادر نيستند هماهنگي دقيقي ميان اشيأ پرنده اعم از هواپيماها و موشك ها پديد آورند.
حضور آواكس ها در عراق يكي از عوامل اصلي ناتواني نيروي هوايي عراق در جنگ است. سيستم هاي نظارت راداري آواكس مي توانند هواپيماها يا موشك هاي عراقي را از فاصله بسيار دوري تشخيص دهند و كار هماهنگي انهدام آنها را انجام دهند. به عنوان مثال آواكس هاي موجود در آسمان تركيه قادرند تا ۵۲۰ كيلومتري عمق خاك عراق را زير نظر داشته باشند. لذا برخي ناظران معتقدند حتي آواكس هاي ناتو در تركيه هم برخلاف ادعاي اين سازمان در جنگ مشاركت دارند و اطلاعات دريافتي را با مركز فرماندهي جنگ در قطر مبادله مي كنند. سيستم راداري آواكس از سال ۱۹۸۲ همواره قلب سيستم هشدار سريع ناتو را تشكيل مي داده و در واقع از آن زمان تاكنون آواكس ها مهمترين ابزار «شناسايي زودهنگام خطر» در ناتو بوده اند. از هواپيماهاي آواكس در جنگ يوگسلاوي هم استفاده هاي فراواني به عمل آمد. ناتو در حال حاضر ۱۶ فروند از اين هواپيماها ـ از مدلي كه بر روي سقف آن رادار قارچي شكل وجود دارد ـ در اختيار دارد. مقر اصلي هواپيماهاي مذكور ناحيه گايلن كيرشن (Geilenkirchen) در حومه شهر آخن در كشور آلمان است. شهر آخن حدود ۲۵۰ هزار نفر جمعيت دارد و در ايالت نورد راين ولت فالن واقع در شمال غربي كشور آلمان قرار گرفته است. البته اين هواپيماها داراي پايگاهاي فرعي اي نيز در اروپا هستند. اين پايگاه هاي فرعي عبارتند از تراپاني (trapani) واقع در ايتاليا و پايگاه شهر ۴۴۰ هزار نفري قونيه در تركيه. در حال حاضر هواپيماهاي آواكسي كه بر فراز تركيه مشغول پرواز هستند همگي از پايگاه قونيه به پرواز در مي آيند. هر كدام از هواپيماهاي آواس در برگيرنده ۱۶ نفر پرسنل است. از اين ۱۶ نفر ۱۳ نفر در مقام كارشناس «شناسايي الكترونيكي» فعاليت مي كنند. حدود يك سوم از كل سرنشينان هواپيماهاي آواكس ناتو مليت آلماني دارند و اگر آلمان پرسنل خويش را از آنها فرا بخواند ضربه قابل توجهي به فعاليت آنان وارد مي آيد. هواپيماهاي آواكس در واقع بوئينگ مدل E3-A هستند كه سيستم شناسايي آواكس بر روي آن نصب شده است. اين هواپيماها قادرند در هر بار پرواز مدت ده ساعت در آسمان باقي بمانند و از ارتفاع ۹ هزار متري آسمان را زير نظر داشته باشند. سيستم راداري آواكس ناحيه اي هرمي شكل را پوشش مي دهد كه نوك اين هرم خود هواپيما و قاعده آن زمين است. در مجموع محدوده پوششي هر كدام از هواپيماهاي آواكس در برگيرنده مساحتي معادل ۳۰۰ هزار كيلومتر مربع است. چند هواپيماي آواكس قادرند با كمك هم كل منطقه مركزي اروپا را پوشش بدهند. آنها تا شعاع ۴۰۰ كيلومتري خويش قادرند حتي اشياي پرنده اي را كه در ارتفاع بسيار پايين پرواز مي كنند تشخيص دهند. هوپيماهايي كه در ارتفاع متوسط پرواز مي كنند نيز تا شعاع ۵۲۰ كيلومتري توسط آواكس قابل شناسايي هستند.

مقاومت عراقي ها و تقويت دينار عراق
وضعيت دينار عراق در حال حاضر مشابه وضعيت صدام حسين است. روزنامه آلماني زود دويچه سايتونگ مي نويسد هر چقدر عراقي ها در مقابل نيروهاي متخاصم مقاومت بيشتري از خود نشان مي دهند وضعيت واحد پول كشورشان كه به شدت در مقابل دلار سقوط كرده بود بهتر مي شود. به نوشته روزنامه مذكور عراقي هايي كه در گذشته به صورت گسترده اقدام به خريد دلار كرده بودند اكنون در برخي صرافي هاي بغداد دلارها را مجددا به دينار تبديل مي كنند. خبرگزاري فرانسه نيز گزارش داده كه اكنون بازرگانان عراقي صرافي ها را با چمدان هايي پر از دينار ترك مي كنند. يك دلال ارز در بغداد به خبرنگار خبرگزاري فرانسه گفته كه مشتري زيادي براي دلار وجود ندارد. اين دلال افزوده كه وجود ۴۰ هزار دلار در كيفش باعث شده تا كسب و كارش رونق نداشته باشد. يك هفته پيش كه جنگ شروع شد هر دلار با ۳۳۰۰ دينار عراق مبادله مي شد. قبل از جنگ، دلار در ميان عراقي هايي كه مي خواستند از كشور فرار كنند طرفداران بسيار زيادي داشت. اما چهارشنبه شب و پنج شنبه صبح دلار حدود ۱۵ درصد از ارزش خويش را در عراق از دست داده بود و هر دلار با ۲۸۵۰ دينار عراق مبادله مي شد. حسين حاجي، يك دلال ارز در بغداد، مي گويد: «اين تغيير در روز ۲۳ مارس (شنبه سوم فروردين) پس از آنكه هموطنانم با افتخار ثابت كردند كه مي توانند در مقابل قوي ترين ارتش دنيا مقاومت كنند، پديد آمد. در روز ۲۳ مارس هر دلار تا حد ۲۹۰۰ دينار سقوط كرد و اين روند نزولي همچنان ادامه دارد. »

اظهار اميدواري بلر
«توني بلر» نخست وزير انگليس و «كوفي عنان» دبير كل سازمان ملل در نشستي در مورد برنامه نفت در برابر غذا اظهار خرسندي كردند كه پيشرفت هايي نسبت به كمك هاي انسان دوستانه به مردم عراق حاصل شده و شوراي امنيت اكنون در وضعيتي است كه مي تواند در مورد برنامه نفت در برابر غذا براي عراق به توافقي دست يابد. شايان ذكر است كه سازمان ملل خواستار كمكي به مبلغ دو ميليارد دلار از كشورهاي جهان براي كمك به عراق، شده است.

دود آتش سوزي در چاههاي «رميله»


دود غليظ ناشي از آتش سوزي در چاههاي نفتي «رميله» در جنوب عراق آسمان منطقه را پوشانده است. جهت وزش باد، دود را به آسمان شهر فاو و شهر ايراني هم مرز با آن اروندكنار آورده و آسمان منطقه از دود پوشيده است. درگزارش هاي هواشناسي سرعت باد در منطقه جنوب عراق در روز جمعه ۶ متر بر ثانيه و سمت آن متوجه درجه ۳۲۰ مي باشد. اين چاه ها در مسير فاو، بصره، زبير در داخل خاك عراق و رو به روي روستاي «شطيط» ايران قرار دارد. تلويزيون كويت روز پنج شنبه گفته بود كه كارشناسان و متخصصان اين كشور مشغول خاموش كردن چاه هاي نفت در بندر «رميله» عراق هستند. تعداد چاه هاي آتش گرفته معلوم نيست.

ادامه صدور نفت عراق
عباس خلف سفير عراق در مسكو ديروز جمعه گفت: به رغم عمليات نظامي به رهبري آمريكا و انگليس در خاك عراق صدور نفت از خط لوله اي كه كركوك را به بندر جيحان تركيه متصل مي سازد ادامه دارد. خلف به خبرگزاري اينترفكس گفت: صدور نفت بر اساس برنامه نفت درمقابل غذاي سازمان ملل كه در آغاز عمليات نظامي متوقف شده بود، صورت مي گيرد. وي درمورد برنامه امروز شوراي امنيت به منظور صدور قطعنامه اي جديد براي از سرگيري كمكهاي سازمان ملل به عراق تاكيد كرد كه مقامهاي عراقي از اين تصميم استقبال خواهند كرد. خلف در همين حال گفت: عراق يك كشور ثروتمند و مستقل است و نمي تواند صدقه و كمك انساني به وسيله نيروهاي متجاوز را قبول كند. به گفته وي در زمان حاضر در حساب برنامه نفت درمقابل غذا ۴ ميليارد دلار وجود دارد كه براي تامين نيازهاي مردم عراق كافي است.

تداوم افزايش قيمت نفت
قيمت نفت خام برنت درياي شمال صبح جمعه در حالي كه آمريكا براي مقابله با مقاومت پيش بيني نشده عراقي ها نيروي كمكي به عراق اعزام مي كند، باز هم افزايش يافت. به گزارش خبرگزاري فرانسه از لندن، قيمت هر بشكه نفت خام برنت درياي شمال با ۵۶ سنت افزايش در مقايسه با پنج شنبه شب، به ۳۸/۲۶ دلار رسيد. قيمت هر بشكه نفت خام شيرين در نيويورك نيز با ۴۳ سنت افزايش به ۳۰ دلار و ۸۰ سنت رسيد.


• ادامه ركود بازار كار در آمريكا
وزارت بازرگاني آمريكا روز پنج شنبه گزارش داد كه رشد اقتصادي آمريكا در پايان سال ۲۰۰۲ شديدا كند شده و همچنان ضعف اقتصادي كشور به قوت خود باقي است. اين وزارتخانه در تشريح رشد اقتصادي آمريكا در سال ۲۰۰۲ اظهار داشت كه اقتصاد كشور در طول سال گذشته فقط ۴/۲ درصد رشد داشته كه چنين رشدي قادر نيست فرصت هاي شغلي جديد در كشور ايجاد كند. به گزارش وزارت بازرگاني آمريكا، اقتصاد اين كشور در ماه فوريه ۳۰۸ هزار شغل غيركشاورزي را حذف كرد. روزنامه «وال استريت ژورنال» نيز روز پنج شنبه طي مقاله اي در اين زمينه نوشت كه با توجه به در جريان بودن جنگ، شركت هاي آمريكايي تمايلي به استخدام نيروي كار جديد نشان نمي دهند. تحليلگر اقتصادي شركت مالي «گولدمن شاچه» گفت: ما در لبه پرتگاه ركود اقتصادي قرار گرفته ايم و هرگونه شوكي مي تواند ما را به سرازيري ركود پرتاب كند. وي افزود، با اين حال كاهش قابل توجه در قيمت نفت خطر اين سقوط را كاهش داده است.