آنها خواهان در اختيار گرفتن كنترل ميدان هاي نفتي خاورميانه، جايي كه حدود ۴ دهه قبل كمپاني هاي غربي از آن بيرون رانده شدند،هستند.به همين علت نقشه ها از همين حالا آغاز شده است و به نظر مي رسد كه اين مسابقه با پيروزي كمپاني هاي آمريكايي و انگليسي، Exxon Mobil، Chevron TExaco، Shell و BP به پايان برسد.
در حال حاضر اين غول هاي نفتي در صف اول مبارزه قرار دارند و توپخانه هاي انگليس و آمريكا سعي دارند هرچه سريع تر بغداد را به تصرف خود درآورند تا اين كمپاني ها در حوزه اقتصاد وارد عمل شوند.از همه مهم تر اينكه، بزرگ ترين كمپاني هاي نفتي خصوصي جهان تنها كمپاني هايي هستند كه قادر به راه اندازي مجدد خط توليد نفت در عراق هستند، خط توليدي كه در حال حاضر كمتر از نصف ظرفيت ۶ ميليون بشكه اي خود در روز را توليد مي كند، همچنين اين كمپاني ها توانايي گسترش ميدان هاي نفتي عراق را دارا هستند.جهت تضمين ده ها بيليون دلار پولي كه بايد در مناطق جنگي عراق خرج شود، غول هاي نفتي خواهان معتقد شدن قراردادي هستند كه طي آن سهم آنها از ميدان هاي نفتي منظور گردد و در ضمن از پرداخت ماليات معاف شوند و قانون هاي محلي نيز شامل حالشان نگردد تا بتوانند با آسودگي خيال پروژه هاي خود را به اتمام برسانند. تاكنون كمپاني هاي نفتي، بسياري از اين نوع معاملات را با موفقيت پشت سر گذاشته اند، كه اين قراردادها با عنوان توافقنامه هاي (PSAs) شناخته شده اند و بيشتر در كشورهاي ضعيف اجرا شده اند ولي تا به حال در كشورهاي بزرگ خاورميانه انجام نشده است.
نواف عبيد تحليلگر نفت و امنيت عربستان سعودي مي گويد:«كمپاني هاي بزرگ بين المللي نفتي سعي دارند از طريق اين نوع قراردادها روش دخالت خود در منطقه را تغيير دهند. » از طرفي مي توان گفت كه نفت بزرگ خواهان بازگشت زمان به دوران قبل از آغاز موج ملي گرايي در دهه ۱۹۶۰ است، زماني كه غول هاي جهاني ملقب به «هفت خواهر» از بيشتر كشورهاي خاورميانه و آمريكاي لاتين بيرون رانده شدند.امروزه، تمام توليدكنندگان بزرگ نفتي جهان، حق انحصار توليدات خود را در اختيار دارند. غول هاي خصوصي مثل Exxon Mobile، اغلب با قراردادهاي نامطمئن مشغول به كار مي شوند.اين كمپاني ها با قبول خطر، شروع به جست وجو جهت يافتن راه هايي براي منعقد كردن قراردادهاي بلندمدت و باثبات بيشتر نمودند و اين مطلب باعث به وجود آمدن توافقنامه هاي توليد ـ سهام درست كمي پس از شروع موج ملي گرايي شد.اغلب اين قراردادها از سوي پارلمان كشور ميزبان به عنوان يك قانون پذيرفته مي شوند و كمپاني هاي مزبور از ماليات و ساير قوانين براي سال ها (و گاهي بيش از نيم قرن) معاف مي شوند.
اگر آمريكا و انگلستان آينده اي براي عراق متصور باشند، مسلما خواهان تغيير قوانين موجود خواهند بود.عراق داراي ۱۱۲ بيليون بشكه ذخيره شناخته شده نفت است، (كه اين ميزان نفت پس از عربستان سعودي، بيشترين مقدار در جهان است. ) به علاوه ۲۲۰ بيليون بشكه ذخيره كشف نشده.اين بهترين موقعيت براي كمپاني هاي چندمليتي جهت در اختيار گرفتن كنترل طلاي سياه است. دولت جديد و دست نشانده آمريكا و انگليس جهت بازسازي عراق بودجه كافي در اختيار نخواهد داشت، لذا كاملا مطابق با برنامه پيش بيني شده حركت خواهد نمود.روبرت مابرو، مدير بخش مطالعات انرژي آكسفورد مي گويد: «طبيعي ترين كاري كه عراقي ها انجام خواهند داد، انعقاد قرارداد PSAs است. زيرا اين تنها چيزي است كه كمپاني ها به آن علاقه دارند و خواهان آن هستند.» براي مشاهده نحوه عملكرد اين قراردادها بايد نگاهي به آسياي ميانه بيندازيم.پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، اقمار سابق آن ضعيف و ناتوان به حال خود رها شدند، و دولت هاي متلاشي شده آنها قدرت جست وجو و استخراج بيليون ها بشكه ذخيره نفتي خود را نداشته اند.
در اين زمان ناگهان كمپاني هاي بزرگ چندمليتي وارد عمل شدند و در سال ۱۹۹۴ كنسرسيومي متشكل از ۱۰ كمپاني نفتي و به رهبري British Petroleum اقدام به امضاي توافقنامه توليد ـ سهام در آذربايجان نمودند كه در آذربايجان با عنوان «قرارداد قرن» معروف شد.اين توافقنامه حقوق انحصاري كمپاني را جهت انتقال نفت كشور از سه ميدان بزرگ نفتي آن به مدت ۳۰ سال تضمين كرد.با تصويب شدن PSA در پارلمان، اين كمپاني ها از تمام قوانين محلي و ماليات ها معاف شدند.پنج سال بعد كمپاني هاي نفتي قرارداد ديگري را با آذربايجان، تركيه و گرجستان جهت ساخت خط لوله اي براي انتقال نفت آذري به بازارهاي غربي منعقد نمودند.اين نوع قراردادها در حال حاضر شامل پروژه هاي نفت و گاز زيادي از اكوادور تا چاد و روسيه مي شود.اين نوع قراردادها در آفريقاي غربي، جايي كه كشورهاي فقير با دولت هاي ناپايدار به جلب سرمايه گذاري خارجي بسيار مشتاقند، معمول است.
تاد گراندي مدير شركت حقوقي نفت و گاز مقيم تگزاس مي گويد: «دولت جديد عراق بايد شريطي را ايجاد كند تا كمپاني هاي خارجي بتوانند از امنيت سرمايه گذاري خود اطمينان حاصل كنند و اگر امكان جريمه كمپاني ها توسط دولت عراق وجود داشته باشد، عراقي ها نبايد انتظار سرمايه گذاري را داشته باشند.البته كشورهاي توليدكننده نفت نسبت به عواقب اين نوع قراردادها آگاه شده اند. در پاييز گذشته، دولت قزاقستان سعي در تغيير مفاد كليدي قراردادي با يك كنسرسيوم به رهبري «شورون تگزاكو» نمود كه در واقع زنگ خطري براي سرمايه گذاران خارجي بود. كمپاني هاي چندمليتي مهم به شدت خواهان جلوگيري از ايجاد طغيان در عراق هستند. به همين دليل با كابينه بوش، تبعيدشدگان عراقي و همين طور گروه هاي اجرايي نفتي مذاكره كرده و مراتب نگراني خود از آينده عراق را اعلام كرده اند.مسئله اي كه در حال حاضر در بين تحليلگران مطرح مي باشد، اين است كه چه كسي و تحت چه شرايطي كنترل نفت عراق را در دست خواهد گرفت. ولي آنچه مسلم است هركه اين اختيار را به دست آورد، جهت اداره اين تأسيسات ناچار متوسل به كمپاني هاي چندمليتي خواهد شد و اين باعث به وجود آمدن رقابت خواهد شد.برطبق اعلام Deutsche Bank، هرگونه حمايت فرانسه و روسيه و چين از سازمان ملل در عراق مسلما با شرط نقش داشتن در فعاليت هاي اقتصادي دولت بعد از صدام همراه خواهد بود.
اين فقط كمپاني هاي آمريكايي نيستند كه خواهان دست داشتن در نوشتن قوانين بازي نفتي در عراق پس از جنگ هستند، بلكه تمام كمپاني هاي نفتي بزرگ به دنبال رسيدن به اين هدف هستند.
منبع: Newsweek

• كاهش قيمت نفت
با اعلام مجدد برنامه نفت در برابر غذا در عراق قيمت نفت كه سيري صعودي يافته بود مجددا كاهش يافت. نفت شيرين نيويورك براي تحويل در ماه مه با ۲۱ سنت كاهش به ۳۰ دلار و ۱۶ سنت رسيد. قيمت نفت برنت درياي شمال هم براي تحويل در ماه مه با ۳۹ سنت كاهش به ۴۳/۲۶ دلار رسيد.كريستف بلو، يك كارشناس نفتي در لندن، مي گويد: «هر چقدر نيروهاي آمريكايي و انگليسي تسلط بيشتري بر چاه هاي نفت در جنوب عراق پيدا كنند خيال بازار راحت تر شده و احتمال افزايش قيمت ها كمتر مي شود.»در حال حاضر علاوه بر وضعيت عراق اوضاع در داخل كشور نيجريه و درگيري هاي داخلي اين كشور آفريقايي نيز به عنوان فاكتوري مهم در تعيين قيمت نفت مطرح است.

• به ايران غرامت دهيد
وزير توسعه بين المللي انگليس در يك اقدام بي سابقه خواستار پرداخت خسارات ناشي از جنگ تحميلي هشت ساله عراق به جمهوري اسلامي ايران شده است.«كلر شورت» در نشست پرسش و پاسخ مجلس انگليس گفت: يكي از اصلاحاتي كه بايد در آينده عراق صورت گيرد، پرداخت غرامت از سوي عراق به ايران براي خسارات جنگ تحميلي هشت ساله اين كشور عليه ايران است.
وي خطاب به نمايندگان حاضر در مجلس انگليس افزود: ميزان بدهي هاي عراق بسيار بالا است و اين كشور بايد غرامت هاي سنگيني به ايران و كويت بپردازد. شورت كه به تازگي براي ديدار و گفت وگو با كوفي عنان دبير كل سازمان ملل درباره بازسازي عراق پس از جنگ به نيويورك سفر كرده بود، مسئله پرداخت غرامت به ايران و كويت را داراي اهميت بالايي توصيف كرد.وي اضافه كرد: ما (انگليس و آمريكا) بايد خود را براي پيگيري اين مسئله آماده كنيم.علاوه بر پيگيري غرامت ناشي از جنگ هشت ساله عراق عليه ايران، بايد غرامت ناشي از آلودگي خليج فارس در جريان تجاوز عراق به كويت و هزينه هاي ناشي از اين آلودگي كه به ايران تحميل شد نيز به صورت كامل پرداخت شود.
در اثر تجاوز عراق به كويت در سال ۱۹۹۱ ميلادي ميليون ها بشكه نفت خام به خليج فارس سرازير شد و محيط زيست دريايي و سواحل اين خليج را به شدت آلوده كرد.در اثر به آتش كشيدن ۶۰۰ حلقه چاه نفت كويت توسط سربازان عراقي، كشورهاي همسايه به خصوص جمهوري اسلامي ايران خسارات زيادي از نشست دوده بر جنگل ها و مراتع متحمل شدند.در هر صورت پرداخت غرامت از سوي عراق به ايران و جبران خسارات ناشي از جاه طلبي هاي دولت بغداد در طول ساليان گذشته به ملت ايران و ساير كشورهاي منطقه، مسئله اي است كه علاوه بر ايران، جامعه جهاني و سازمان ملل نيز بايد آن را پيگيري كند و در نهايت اين سازمان به وظيفه خود در قبال دولت ها و ملت ها عمل نمايد.

• سه رئيس در ليست

مهدي كرباسيان

ولي الله سيف

ظاهرا علاوه بر ولي الله سيف و ابراهيم شيباني، مهدي كرباسيان معاون كل وزير امور اقتصادي و دارايي نيز به جمع كانديداهاي رياست كلي بانك مركزي اضافه شده است.
اين درحالي است كه گفته مي شود نظر طهماسب مظاهري وزير اقتصاد روي سيف مديرعامل بانك ملي است و كرباسيان حامي خاصي براي احراز اين سمت ندارد.شيباني نيز تاكنون تنها به اعتبار نزديكي اش به رئيس جمهور نامش در محافل اقتصادي طرح شده است. او از معدود اقتصاددانان مورد اعتماد خاتمي است.ظاهرا اكثريت مجلس نظر مثبتي روي سيف ندارند.گفته مي شود رئيس جديد تا پايان ماه جاري معرفي خواهد شد.

• افت قيمت ارز و طلا
قيمت ارز در بازار نيمه رسمي تهران نسبت به روزهاي پاياني سال ۸۱ كاهش يافته است.به گزارش ايسنا، ديروز دلار، يورو و پوند در بازار نيمه رسمي تهران به ترتيب ۸۲۴،۸۸۱ و يك هزار و ۲۹۵ تومان خريد و فروش شد.قيمت دلار و يورو در روزهاي پاياني سال ۸۱ به ترتيب ۸۵۵ و ۹۲۰ تومان بود بعد از شروع كار بازار ارز در سال جديد قيمت ارز با كاهش مواجه شده است.براساس اين گزارش، قيمت طلا در بازارهاي جهاني رو به افزايش است وبه ۳۳۲ دلار براي هر انس رسيده است.هم چنين قيمت طلا در پايان كاربورس لندن و نيويورك به ترتيب ۳۳۰ دلار و ۶۵ سنت و ۳۳۱ و ۵۰ سنت گزارش شده است.قيمت طلا در بازار غيررسمي تهران به ازاي هر مثقال ۲۹ هزار و ۳۰۰ تومان خريد و فروش شد.

• نگراني لويدز از طولاني شدن جنگ
شركت بيمه لويدز از طولاني شدن جنگ در عراق و تاثيرات اقتصادي، سياسي آن اظهار نگراني كرد.به نوشته لوموند در اينترنت لويدز در سال ۲۰۰۱ به دنبال بروز حملات يازده سپتامبر آمريكا ۱۱/۳ ميليارد پوند (۵ ميليارد يورو ) زيان ديد.پيتر لون مسئول شركت بيمه لويدز مي گويد در اوضاع كنوني تاثير جنگ همانند جنگ اول خليج فارس بسيار محدود خواهد بود اما طولاني شدن جنگ پيامدهايي در طولاني مدت همچون تاثير بر رونق اقتصادي و بروز حملات تروريستي بر جاي خواهد گذاشت.
وي افزود تنها ۲ تا ۳ درصد عملكرد مالي ما در خاورميانه قرار دارد و سكوهاي نفتي كويت و عربستان توسط شركت هاي بيمه ديگري بيمه شده اند. وي در خصوص احتمال حملات تروريستي تصريح كرد قبل از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ حفاظت از اقدامات تروريستي در هزينه بيمه قرار داشت اما بعد از تخريب برج هاي مركز تجارت جهاني شركت هاي بيمه آمريكايي هزينه اي جدا براي اين گونه حفاظت ها در نظر گرفتند. وي افزود هم اكنون رقابت بسيار زيادي در ميان شركت هاي بيمه وجود دارد و بازار بيمه ضدتروريست رشد بسياري داشته است.رئيس شركت بيمه لويدز افزود ما از اقدامات تروريستي بيش از جنگ در هراسيم.

وزارت نفت اوضاع را به دقت زير نظر دارد و گزارش ها را بررسي مي كنيم اما در حال حاضر نمي توان درباره وسعت جنگ اظهارنظر كرد آينده بازارهاي نفت نيز دقيقا متاثر از وسعت جنگ است
طولاني شدن جنگ ايالات متحده عليه عراق و انتشار اخبار ضد و نقيض درخصوص به آتش كشيده شدن چاه هاي نفت اين كشور و امنيت تاسيسات نفتي منطقه، بازارهاي جهاني را در هاله اي از ابهام فرو برده است.
پيش از آغاز تهاجم آمريكا كه با اهداف متعددي از جمله تسلط بر ذخاير نفتي عراق انجام گرفت پيش بيني اينكه قيمت نفت در روزهاي نخستين جنگ كاهش يابد چندان دشوار نبود. ورود به سه ماهه دوم سال ميلادي و آغاز فصل گرما، عدم تغيير در سهميه ۵/۲۴ ميليون بشكه اي اوپك عليرغم كاهش طبيعي تقاضا در فصل بهار، فشار آمريكا بر برخي كشورها براي توليد حداكثر، كاهش واردات نفت در ايالات متحده و القاي كوتاه بودن زمان جنگ از جمله دلايلي بودند كه كاهش قيمت نفت در بازارهاي جهاني را در روزهاي ابتدايي جنگ براي كارشناسان قابل پيش بيني مي نمود. براساس تحليلي هم كه نظريه پردازان آمريكايي مطرح كردند قرار بود با تسلط آمريكا بر عراق قيمت نفت كاهش يابد تا كشورهاي صنعتي حداكثر بهره را ببرند. گرچه پر واضح بود كه چنين نظريه هايي صرفا جهت همراه كردن كشورها و كارتل هاي نفتي در حمله به عراق مطرح شد اما همين امر نيز هر چند در كوتاه مدت بازار نفت را تحت تاثير قرار داد. نكته ديگر قابل تأمل اينكه در همان روزهاي نخستين كه مارش حمله به صدا درآمد يك مقام اوپك اعلام كرد اين سازمان بنا دارد عليرغم توافق اجلاس اخير وزرا به جهت شرايط اضطراري سقف توليد و سهميه بندي ها را حذف كند. اين شوك كه به نظر، از سوي جنگمداران هدايت مي شد كاهش قيمت نفت را تسريع كرد. گرچه وزارت نفت كشورمان كه رياست كميته وزارتي نظارت بر بازار اوپك را نيز بر عهده دارد بلافاصله چنين تصميمي را تكذيب كرد و وزير انرژي ونزوئلا كه نيز كشورش فعلا رئيس اوپك است با چند روز تاخير اين مطلب را رد كرد اما طرح چنين مسائلي در روزهاي نخستين، كاهش قيمت نفت را كه براي آمريكا بسيار حياتي بود تسريع كرد.
ژنرال هاي جنگ به خوبي بر اين مسئله واقف بودند كه چنانچه پس از حمله قيمت نفت به شدت افزايش يابد مي بايست علاوه بر فشار افكار عمومي و سياستمداران كشورهاي مختلف فشارها و ناخرسندي بنگاه هاي اقتصادي دنيا را تحمل كنند كه بالطبع شرايط را با پيچيدگي بيشتري مواجه مي كرد.نتيجه همه اين سياست ها به آنجا انجاميد كه در يك پروسه بي سابقه نزديك به ۲ دلار در همان يكي دو روز ابتدايي جنگ از قيمت هاي جهاني نفت كاسته شد و اگر آمريكا بر اساس برنامه خود مي توانست ظرف كمتر از يك هفته حاكم بين النهرين شود بي نظيرترين كاهش آني قيمت ها رقم مي خورد. در مقابل بودند كساني كه از همان ابتدا جنگ نفت را طولاني تر از آنچه عنوان مي شد ارزيابي مي كردند.
از روز پنجم به بعد با قوت گرفتن اين نظريه روند كاهش قيمت ها متوقف شد و آرام آرام آثار رواني جنگ بر بازارهاي نفتي سايه انداخت و باعث افزايش قيمت ها شد. به طوري كه در پايان معاملات روز جمعه هر بشكه نفت برنت درياي شمال در بازار لندن به ۲۸ دلار معامله شد و اين در حالي بود كه هر بشكه نفت خام سبك شيرين از مرز ۳۰ دلار گذشت. بي ترديد روند افزايش قيمت ها در روزهاي آينده نيز ادامه خواهد يافت.
آن طور كه شواهد نشان مي دهد مقاومت عراقي ها و شرايط جوي منطقه كار را براي نظاميان آمريكا دشوار كرده است و هر چه اين دشواري بيشتر شود قيمت نفت نيز به طور تصاعدي رشد خواهد كرد.
صدام پيش از شروع جنگ اعلام كرده بود كه اگر اريكه قدرتش به خطر افتد چاه هاي اين كشور را منهدم خواهد كرد. بر اساس آخرين اخبار رسيده از عراق چند چاه نفتي اين كشور هم اينك در آتش مي سوزد و معلوم نيست اين آتش سوزي بر اثر حمله آمريكايي ها رخ داده يا حاكم عراق به محض عقب نشيني آنها را منفجر كرده است. به هر حال موضوع انفجار در تاسيسات نفتي عراق از سوي صدام آنقدر جدي است كه چنانچه قرار باشد خودش در آتش جنگ بسوزد نخواهد گذاشت آمريكايي ها در كوتاه مدت از منابع سرشار عراق بهره مند گردند. بر اساس اطلاعات حاصله دولت عراق چاه هاي نفت را مين گذاري كرده و در تاسيسات نفتي اين كشور تله هاي انفجاري كار گذاشته تا چنانچه پاي سربازهاي آمريكايي به آنجا رسيد هم سربازان و هم مهاجمان به آتش كشيده شوند. البته معلوم نيست اين انفجارها به چاه هاي نفت عراق ختم شود چرا كه تأسيسات مرزي كويت نيز به راحتي در تيررس موشك هاي تلافي جويانه قرار دارد. خاك كويت در اختيار نيروهاي آمريكايي است و اگر صدام مجال يابد همان طور كه آمريكا عراق را هدف نظامي اعلام كرده وي نيز كويت را هدف نظامي تلقي خواهد كرد و اين مسائل همان نگراني هاي بازار نفت است. گرچه سه روز پيش وزير نفت كويت اعلام كرد كه از ۳۹ حلقه چاه ميدان مرزي خود ۱۵ حلقه چاه را بازگشايي كرده است اما به نظر مي رسد اضطراب ناشي از جنگ همچنان اين چاه ها را تهديد مي كند. مسائل پيش گفته باعث شده تا عليرغم توليد نفت در عراق و مصوبه اخير شوراي امنيت مبني بر ادامه برنامه نفت در برابر غذا روند صعودي قيمت نفت همچنان ادامه يابد و هر روزي كه تقويم جنگ ورق بخورد بشكه هاي نفت دلارهاي بيشتري را طلب كنند. ذخاير استراتژيك آمريكا و كشورهاي صنعتي هنوز گشوده نشده و هيچ بعيد نيست كه با ادامه جنگ قفل اين ذخاير نيز باز شود و آنگاه چالش هاي بازار وارد مرحله جديد خواهد شد. پرواضح است كه در چنين شرايطي مسئولان نفتي كشور نيز ترجيح مي دهند سكوت كنند تا با تكميل مهره هاي شطرنج اظهارنظر دقيق تري درباره آينده تحولات صورت گيرد. اين در حالي است كه بخش هايي از وزارت نفت در يك آماده باش در روزهاي تعطيل نوروز تحولات منطقه را به دقت بررسي كرده و زير نظر داشته اند.
• حجت الله غنيمي فرد، قائم مقام معاونت امور بين الملل شركت ملي نفت ايران در يك روز تعطيل از آينده تحولات بازار نفت، مي گويد:
از آينده گفتن در چنين شرايطي بسيار دشوار است به ويژه آنكه هنوز بسياري از نقطه ها و تبعات جنگ روشن نيست اما اينقدر مي توان اظهارنظر كرد كه با طولاني شدن جنگ وضعيت بازار متفاوت خواهد بود.
• شما كاهش قيمت نفت در روزهاي نخستين جنگ و افزايش قيمت ها را در روزهاي اخير ناشي از چه عواملي مي دانيد؟
ما قبل از شروع جنگ نيز پيش بيني مي كرديم كه بازار نفت به علت شرايط فصلي با كاهش قيمت ها روبه رو خواهد شد و افزايش خاصي هم كه در اسفندماه سال گذشته داشتيم صرفا ناشي از فشار رواني جنگ بود. اما چند روز قبل از فروردين با تبليغات آمريكايي ها مبني بر كوتاه بودن جنگ روند كاهش قيمت ها آغاز شد كه كمترين قيمت در اول فروردين ماه بود. اما به مرور با طولاني شدن روند جنگ اين كاهش متوقف و قيمت ها رو به افزايش گذاشت.
• اعتصاب كاركنان صنعت نفت نيجريه نيز بر افزايش قيمت تأثيرگذار بوده است؟
بله، يكي ديگر از اتفاقاتي كه اين روزها رخ داد اعتصاب كاركنان صنعت نفت نيجريه بود كه به طور آني بازار را تحت تأثير قرار داد و باعث افزايش قيمت ها شد.
• آيا فكر نمي كنيد با طولاني شدن جنگ و ناامن شدن آبراه خليج فارس قيمت نفت باز هم افزايش يابد؟
يكي از عواملي كه باعث افزايش قيمت ها خواهد شد همين مسئله است. با افزايش بار رواني جنگ احتمال افزايش حق بيمه كشتي ها وجود دارد و اگر حمل نفت از اين منطقه با نگراني هايي روبه رو شود، قيمت ها نيز روند صعودي خود را ادامه خواهد داد.
• با توجه به توليد ۵/۲ ميليون بشكه اي عراق، خارج شدن اين كشور از چرخه توليد تا چه حد بازار را تحت تاثير قرار خواهد داد؟
به علت فصلي بودن مصرف نفت در فصل بهار و معتدل بودن هوا در نيم كره شمالي و غربي كه بيشترين مصرف كنندگان را دارند و به تعميرات رفتن اكثر پالايشگاه ها در اين فصل تقاضاي نفت به صورت عادي بين ۵/۲ تا ۵/۳ ميليون بشكه در روز كاهش مي يابد و طبيعي است كه در اين صورت كمبود عرضه اي در بازارها نخواهد بود. آنچه جاي بحث است آثار رواني جنگ و وضعيت تاسيسات نفتي عراق و خسارات وارده بر اين تاسيسات خواهد بود و اينكه آيا جنگ در عراق محدود خواهد بود يا خير.
• اطلاعات دقيقي از تعداد چاه هاي به آتش كشيده شده عراق داريد؟
هنوز در اين خصوص اطلاعات دقيقي نداريم اما آخرين اخبار ما اين است كه توليد نفت در عراق همچنان ادامه دارد.
• آمريكايي ها پيش از اين قراردادي را با شركتي كه زماني ديك چني مسئول آن بود امضا كرده اند تا در صورت آتش سوزي در چاه هاي نفت عراق اطفاي آن را به عهده گيرد آيا اين موضوع دست جنگ سالاران را براي حمله به تاسيسات نفتي عراق باز نكرده است؟
اين خبر را ما نيز دريافت كرده ايم. هنوز معلوم نيست آيا نيروهاي آمريكايي برنامه اي براي حمله به تاسيسات عراقي دارند يا خير. اما اگر تاسيسات عراق آسيب ببيند بسته به ميزان آسيب ديدگي آنها شرايط بازار نيز تغيير خواهد كرد و بي ترديد آينده بازار را تحت تاثير قرار مي دهد.
• چنانچه آمريكا بر چاه هاي عراق مسلط شود آيا با افزايش توليد آني نفت از سوي عراق روبه رو خواهيم بود؟
خير، افزايش توليد به صورت آني و يك روزه امكان پذير نيست. افزايش توليد به عواملي مانند سرمايه گذاري، امنيت و يك مدت زمان متعارف بستگي دارد و حتي اگر تاسيسات نفتي عراق هيچ آسيبي نبيند باز هم افزايش توليد عراق يك دفعه ميسور نيست.
• درباره وسعت جنگ و وضعيت آينده بازارهاي نفت چه تحليلي داريد؟
ما در وزارت نفت اوضاع را به دقت زير نظر داريم و به طور مرتب گزارش ها را بررسي مي كنيم اما در حال حاضر نمي توان درباره وسعت جنگ اظهارنظر كرد. آينده بازارهاي نفت نيز دقيقا متاثر از وسعت جنگ است.بايد چند روز ديگر منتظر ماند و تحولات آينده را بررسي كرد.
• • •
در آخرين لحظات تنظيم اين مطلب چند جنگنده آمريكايي به تاسيسات نفتي نزديك خانقين حمله كردند. اگر چه اين جنگنده ها به علت پدافند عراقي ها نتوانستند خسارتي به اين پالايشگاه وارد سازند اما به نظر مي رسد استراتژي نظاميان آمريكايي در جنگ با عراق وارد مرحله جديدي شده است. بي ترديد روزهاي آينده در سرنوشت جنگ نفت بسيار تاثيرگذار خواهد بود. با شفاف شدن شرايط جنگ مي توان تحليل جامع تري از آينده وضعيت نفت در بازارهاي جهاني ارائه كرد.

از زمان آشنايي نزديك تر با دكتر محسن نوربخش در ميانه دهه ۱۳۶۰ خورشيدي، همواره آگاهانه يا ناخودآگاه، او را نمونه «مرد كاملي» مي ديدم كه دوست مي داشتم سرانجام روزي چون او باشم. محسن نوربخش به نظرم برطرف كننده نقص بزرگي بود كه بيشتر مردان مطرح ايران را گرفتار خود كرده است: اين مردان، يا چنان «اجرايي»اند كه كار نظري و آكادميك را نمي دانند و نمي توانند، و يا چنان صرفا در چنبره نظريه پردازي و تفكر و گرايش «علمي» غرق هستند كه از اجرا و مقتضيات و الزامات آن سردر نمي آورند. در جدايي ميان علم و اجرا از مشخصه ها و گرفتاري هاي بزرگ جامعه اجرايي ايران است.اما محسن نوربخش، هم از مقتضيات و الزامات مسئوليت هاي اجرايي سنگين به خوبي آگاه بود، و هم دانش اقتصادي و نگرش علمي و نظري ژرفي داشت. علاوه بر آن مورد اعتماد نظام نيز بود و خود از مردان نسل نخست انقلاب به شمار مي آمد كه آن را آفريدند و خود هدايت آن را برعهده گرفتند.
اين سه ويژگي با هم در محسن نوربخش ـ و هر سه به قوت تمام ـ گرد آمده بود كه او را در پست رياست كل بانك مركزي بدون جانشين ساخت و هر سه دولت اصلي پس از انقلاب را با تمام تفاوت ها و بعضا تضادها و اختلافات در نگرش و گرايش اقتصادي ـ اجتماعي از به كارگيري نوربخش در اين سمت ناگزير كرد.
با وجود اين ويژگي ها و برتري ها، ويژگي اخلاقي بسيار مهم دكتر نوربخش، فروتني او بود. همين سال گذشته و پس از درج مقاله اي در يكي از روزنامه ها كه برخلاف قرار قبلي با درج اسم من چاپ شده بود، مرا به دفتر خود دعوت كرد و با رويي همواره گشاده و فروتنانه،يش از يك ساعت را به شنيدن استدلال هاي من پيرامون ضرورت كاهش بيشتر نرخ بهره بانكي و پاسخ خود به اين استدلال ها همراه با اسناد و مدارك اختصاص داد. تو گويي نه من يك روزنامه نگار ساده يا مدير دولتي سطح پايين با دانش اقتصادي ناچيز هستم، نه او يكي از عالي رتبه ترين مقام هاي اقتصادي و علمي كشور. در همه ديگر ملاقات هايمان كه با وجود مشغله بسيار او هر دو ـ سه ماه يك بار دست مي داد، اين فروتني، ادب، گشاده رويي، محبت، تشويق به ادامه نوشتن، و از همه آشكارتر آرامش مثال زدني او ـ حتي در اوج بحران هاي ارزي كشور ـ هرگز از محسن نوربخش دور نشد. درگذشت ـ دست كم براي من ـ ناگهاني دكتر محسن نوربخش، بي ترديد زياني بزرگ براي كشور است. من افسوس مي خورم كه اجزاي گوناگون نظام جمهوري اسلامي در عين سختي كادرسازي و جايگزين كردن نيروهاي علمي و اجرايي سطح بالا و تازه نفس و در عين حال سخت وفادار به خود (چنانكه دقيقا دكتر نوربخش چنين بود)، از تجليل مردان بزرگ و وفادار و سخت كوش خود كه عمدتا بر سر اداره اين مجموعه پيچيده و بعضا متناقض قلب خود را فرسوده مي كنند، ابا مي ورزند و در بيان حق مطلب آنان بخل نشان مي دهند؛ غافل از آنكه بزرگداشت سربازان وفادار، اصلي ترين شرط براي تربيت و يافتن امثال آنان است.
براي من، ذكر عنوان «مرحوم» براي دكتر نوربخش، با همه حشمت و حرمتي كه اين واژه دارد، بسيار دشوار است. آنچه به آن اطمينان دارم، اين است كه در بقيه عمر خويش هرگز او را فراموش نخواهم كرد. گويي هنوز اين اوست كه با آرامشي در ظاهر و توفاني در درون، هدايت كشتي بغرنج و بس پر زحمت اقتصاد ايران را در درياي متلاطم محيط بين المللي در دست دارد و با همه فراز و فرودها، سرانجام آن را به ساحلي امن و آرام مي رساند.


سمينار بررسي آراي دكتر نوربخش
عضو شوراي مركزي حزب كارگزاران سازندگي از برگزاري سمينار بررسي آراي دكتر محسن نوربخش خبر داد.محمد عطريانفر در گفت وگو با ايرنا، ضمن اعلام خبر فوق، مرحوم نوربخش را «ستون خيمه اقتصاد نظام جمهوري اسلامي ايران در بيست و چهارسال گذشته» خواند و گفت: «مرحوم نوربخش را به دلايل مختلفي مي توان چهره اي بي بديل دانست. او همواره دور از هياهو و با اتكا به مباني علمي در اقتصاد كشور، نقش كارآمدي داشت و همه مصالح ناشي از هجمه مشكلات كشور، به دوش وي بود. »
عطريانفر با بيان اين كه «حقيقت وجودي دكتر نوربخش را كمتر كسي شناخته است» گفت: «به يمن خدمات و تلاش هاي كارساز آن مرحوم در طول عمري كوتاه اما پر بها، همزمان با چهلمين روز درگذشت وي سمينار علمي بررسي افكار اقتصادي رئيس كل فقيد بانك مركزي برگزار مي شود. »مدير مسئول روزنامه همشهري اظهار اميدواري كرد «با همفكري مجموعه نهادهاي علمي و كساني كه دست اندركار اقتصاد كشور هستند،نقش مرحوم نوربخش به صورت شفاف تري براي همگان مشخص و بخشي از خدمات وي نيز جبران شود». سيدمحسن نوربخش رئيس كل بانك مركزي و دبير اقتصادي حزب كارگزاران سازندگي هفته گذشته در سن ۵۴ سالگي بر اثر سكته قلبي درگذشت.