Hamshahri Newspaper

برنامه جديد آموزشي در عراق، با توجه به روشهاي تدريس كودك محور، پرسش مدار و مشاركتي بنيان گذاشته مي شود
دولت آمريكا از پيش از آغاز جنگ با عراق، در تدارك تغيير نظام آموزشي عراق بود و در اين مسير مناقصه هايي را به بخش خصوصي آمريكا واگذار كرد. برخي ناظران معتقدند طرح آمريكا در اين زمينه همانند طرح مك آرتور براي بازسازي آلمان و ژاپن پس از جنگ جهاني دوم است.
تا پيش از جنگ عراق با ايران و كويت، ميزان سواد در اين كشور به ۸۱ درصد رسيده بود، اما حالا اين نسبت حدود ۵۳ درصد است. يك سوم دختران هم مدرسه نمي روند. فقط ۲۰ درصد تمام بچه ها موفق مي شوند به دبيرستان بروند و فرار مغزها، به شكل ويرانگري نظام آموزش عالي عراق را تضعيف كرده است.
بوش، جدال سختي بر سر چگونگي تغيير نظام آموزشي عراق وجود دارد.«جان داور» استاد تاريخ در مؤسسه فن آوري ماساچوست (MIT) گفت: مورد ژاپن كه در آن متفقين به خصوص آمريكا مست از باده پيروزي وارد آن شدند، بايد باعث احتياط باشد. اين جنگ ريشه هاي بسيار بدي دارد. دولت بوش به مردم سالاري واقعي علاقه مند نيست، بلكه هدف آن ثروت، قدرت و ثبات است.
داور خاطر نشان كرد:حصول همكاري جهت بازسازي نظام آموزشي در عراق، نيازمند همياري است. در ژاپن همياري در عرصه آموزش، بيشتر از زمينه هاي ديگر بود.
سازمان توسعه بين المللي آمريكا، بازسازي فيزيكي و محتوايي نظام آموزشي و نيز تجهيز مدارس عراق را به مناقصه گذاشته است. بر اساس اين مناقصه، برنامه آموزشي در عراق با توجه به روشهاي تدريس كودك محور، پرسش مدار و مشاركتي است كه نگرش و رفتارهاي دمكراتيك را بنيان مي گذارد. اين برنامه شامل نشرو توزيع كتب درسي مناسب است.
برخي منابع مي گويند مقامات آمريكايي انتظار داشتند در مراحل اوليه جنگ، مدارس و دانشگاههاي بصره را تصرف كنند. آنان يادآوري مي كنند گروهي از نظريه پردازان آمريكايي تصور مي كردند صدام حسين يك ببر كاغذي است و آنان مي توانند حتي در حالي كه جنگ ادامه داشت، برنامه آموزشي جديد را در بصره آغاز كنند.
«كالتوت» كارشناس يونيسف كه در افغانستان و در كنار كارشناسان آمريكايي مشاور آموزشي بود، گفت: آمريكاييها در تغيير نظام آموزشي كوشيدند همه جانبه نگر باشند و به اين منظور از تجارب برنامه هاي توسعه در پاكستان، بنگلادش و برخي نقاط آفريقا سود بردند. با اين حال همه اذعان مي دارند كه مسئله عراق پيچيده تر است.«جوزف براود» كارشناس خاورميانه كه اخيراً كتابي درباره آينده عراق منتشر كرده است، معتقد است: ژاپن پس از جنگ جهاني دوم منزوي و فاقد منابع طبيعي بود، اما حالا عصر اينترنت و تلويزيون ماهواره اي است. به علاوه عراق مي تواند از كشورهاي هم كيش كمك بخواهد.
ميانسالان عراقي دوران طلايي سالهاي دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ را به ياد مي آورند، يعني پيش از آن كه ملي گرايي افراطي و خودكامگي نظام آموزشي را فاسد كند. نظام آموزشي امروز عراق، بازمانده دوران ملك فيصل در دهه ۱۹۲۰ است كه مورد حمايت انگليس بود. گروهي هم به زمان بسيار عقب تر مي نگرند. نوح فلامن استاد دانشگاه نيويورك مي گويد: «تاريخ علم پيش از دوران نوزايي مربوط به علم جهان اسلام است و بغداد يكي از مراكز بزرگ فكري پژوهش، آموزش و اكتشاف بود.»
فلامن بر اين اعتقاد است كه يك عامل طبيعي كه مانع آمريكايي شدن بيش از حد نظام آموزشي عراق مي شود، هزينه است. وي گفت: «هزينه اين كار زياد است و ما حتي در كشورمان هم پول زيادي صرف نظام آموزشي نمي كنيم.»
اقدامات عملي آمريكا
واشنگتن قصد دارد سياست را از كلاسهاي درس عراق بيرون براند. برنامه درسي در اين كشور تا به حال برمبناي جانفشاني در راه صدام حسين بود. بازنگري در كتب درسي كه آشكارا صدام و سياستهايش را مي ستود و بازسازي مدارس ويرانه عراق، يكي از طرحهاي دولت بوش در دوران بازسازي عراق است.
از حدود دو ماه پيش از آغاز جنگ، گروهي از دانشمندان تبعيدي عراقي در آمريكا به همراه كارشناسان آموزشي مشغول كار روي طرحهاي مربوط به تجديد ساختار مدارس عراق بود. اين تلاش به ابتكار وزارت خارجه آمريكا صورت گرفت. هندرسام يكي از عراقي هاي عضو گروه گفت:«يكي از اهداف گروه، تصفيه كامل تمام كتب درسي از تبليغات صدام است. هدف ما عرضه كتب درسي است كه عاري از ايدئولوژي حزب بعث باشد.»
دانشمندان تبعيدي عراق مي گويند علاوه بر حذف تبليغات از كلاس درس، مدارس عراق دچار كمبود شديد تجهيزات و بيش از دو سوم ساختمانها نيازمند تعمير هستند. بر اساس آمار سازمان ملل، يك چهارم بچه هاي عراقي به مدرسه نمي روند و ناچارند براي كمك به درآمد خانواده، ترك تحصيل كنند.
زينت السويجي يكي از اعضاي گروه معتقد است روش تدريس در عراق بايد از حفظ طوطي وار به رويكردي مبتني بر پرسش و مدارا با سايرين تغيير كند. وي گفت: «وقتي مدرسه مي رفتم واقعاً مدرسه نبود، بلكه مكاني براي تبليغات بود.»السويجي در سال ۱۹۹۲ به آمريكا گريخت و اكنون مدير اجرايي كنگره اسلامي آمريكا است.
وي دوران دانش آموزي اش را به ياد مي آورد كه دائماً پلاكاردهاي طرفداري از صدام را به وي مي دادند و او را به خيابانها مي فرستادند تا در حمايت از رهبر عراق و دولت وي شعار دهد. وي گفت: «اگر مي خواستيم از راهپيمايي ها فرار كنيم، ما را با شلاق مي زدند.» به گفته السويجي، صدام در تمام جنبه هاي مدرسه، از شعر تا تاريخ ستوده مي شد.
السويجي بر اين نكته تأييد كرد كه آمريكا نبايد ارزشهايش را بر نظام آموزشي عراق تحميل كند، مسئوليت اصلاح نظام آموزشي را بايد به خود عراقي ها سپرد.هندرسام با اين امر موافق است و خواهان بررسي انواع الگوهاي آموزشي مناسب عراق توسط اين گروه و وزارت آموزش بعدي است.
وي گفت: «شايد نظام آموزشي آمريكا به نظر ما عالي باشد، اما اين امر به اين معنا نيست كه مناسب عراق است. در عراق ابتدا الگوي انگليسي و سپس نظامي به سبك شوروي اعمال شد.»
ادوارد اديشو يكي ديگر از تبعيديان عراقي عضو گروه گفت وي در حال مطالعه برنامه درسي چندزبانه است كه نظام جاري آموزش مبتني بر عربي است. وي گفت: «۳۰ درصد مردم عراق زبان مادري غير از عربي دارند و اگر ما واقعاً از ايجاد دمكراسي و جابجايي حكومت سخن مي گوييم، بايد با همه مردم عادلانه برخورد كنيم.»
شركت آمريكايي(Creative Associates International) كه پيشتر برنده مناقصه اي مشابه در افغانستان شده بود، در موقعيت مناسبي براي پيروزي در مناقصه سازمان توسعه بين المللي آمريكا جهت تغيير برنامه درسي و تربيت معلم است. سخنگوي اين سازمان اعلام كرد وقتي برنده مناقصه معلوم شد، ارزيابي كاملي از مدارس عراق صورت خواهد گرفت و بقيه كار با همكاري نزديك وزارت آموزش جديد ادامه خواهد يافت. الفونسواگوييلار افزود: كتب درسي جديد سودمند و قابل اطمينان است. وي اطمينان داد هيچ چيز بر نظام آموزشي عراق تحميل نخواهد شد.
صرف نظر از تصميمهايي كه براي اصلاح نظام آموزشي عراق اتخاذ شود، هند رسام در مورد بهداشت رواني بچه هاي عراقي اظهار نگراني كرد. اختناق دوران صدام و آسيب رواني جنگ، به بچه ها لطمه زيادي زده است. وي خاطر نشان كرد: برخورد با اين پديده، بايد بخشي از نظام آموزشي جديد اين كشور باشد.