اميرحسين مهدوي
«فرد مستقلي است، حتي با من و دكتر نوربخش هم در بعضي از موارد اختلاف نظر پيدا مي كرد» محمدحسين عادلي رئيس كل اسبق بانك مركزي كه شيباني را به معاونت اقتصادي خود گماشته بود ارزيابي مثبتي از رئيس جديد ارائه مي دهد. استقلال و ايستادگي بر اصول را خود شيباني هم در سخنراني معارفه به رخ كشيد: سال ۶۹ وقتي برنامه سوم ابلاغ شد و بر اساس آن مي بايد دو كارشناس به انتخاب رئيس كل بانك به شوراي پول و اعتبار بپيوندند نوربخش من را خواست و دعوت كرد تا به عنوان كارشناس در شورا حضور پيدا كنم. من نپذيرفتم چرا كه به عنوان دبيركل بانك عضو بدون راي شورا بودم. به نوربخش گفتم اگر من راي داشته باشم ممكن است در بعضي موارد در مخالفت شما صحبت كنم و اين براي بانك بد است. اما او مرا منصوب كرد و اتفاقي هم كه پيش بيني مي كردم افتاد. به طوري كه يك روز آقاي حجتي وزير جهاد كشاورزي پرسيد: چطور به پيشنهاد رئيس ات راي ندادي، نوربخش هم جواب داد شيباني رئيس ام نيست رفيق ام است.
او كه هفته گذشته در ديدار با رهبر معظم انقلاب و رئيس جمهور برنامه هاي خود را بيان كرده است تاكيدات رهبري براي كار در بانك مركزي را چنين برشمرد:
ايشان روي تقويت ارزش پول ملي و انضباط مالي تاكيد داشتند همچنين از من خواستند كه بانك مركزي علاوه بر اثرگذاري و اقناع كارشناسي نهادهاي داخلي بر سازمان هاي جهاني هم با قدرت نظر بدهد. همچنين به من توصيه كردند كه صبور باشم.
ابراهيم شيباني صريحاً در ابتداي كار تكليفش را با كساني كه سياست هاي سال هاي گذشته بانك را بر اساس نسخه هاي صندوق بين الملل پول (IMF) و بانك جهاني مي دانستند، روشن كرد: رابطه با نهادهاي جهاني چيزي نيست كه بتوانيم از آن صرف نظر كنيم اين جور هم نيست كه با آنها اثرپذيري داشته باشيم. مثلا يك بار زماني كه معاون اقتصادي بودم يكي از كارشناسان IMF به بانك مركزي آمد براي سخنراني. بعد از سخنراني به او گفتم اين چيزهايي كه گفتي ما در ترم يك دانشگاه خوانده ايم. بنابراين ما مي توانيم روي آنها اثر بگذاريم نه اينكه فقط اثرپذيرباشيم. حتي در حال حاضر چند نفر از كارشناسان ما براي تعليم سياست هاي بانكي به كشورهاي مختلف اعزام شده اند. چندي پيش زماني كه قرار بود نرخ اوراق مشاركت ارزي ايران تعيين شود، هيأتي ۱۲ نفره براي تحقيق به ايران آمدند. از من پرسيدند تصميم گيري در كشورها چگونه است و من گفتم اختلاف نظرها بين دولت و نمايندگان مجلس و يا بين خود نماينده ها زياد است و گاه به مرحله جدال فيزيكي هم مي رسد. آنها بسيار تعجب كردند و گفتند پس در كشور تصميم گيري ها كاملاً دموكراتيك است.
بازار پول و سرمايه عبارات آشنايي كه در چند ماهه پاياني عمر نوربخش از زبان او و مهندس مظاهري شنيده مي شد؛ از سوي شيباني هم تكرار شد. تضاد مهم بانك و وزارت اقتصاد كه در صحبت هاي شيباني نشاني از رفع آن نبود: در حال حاضر بازار سرمايه چندان قوي نداريم و سياست هاي پولي هم پيوند غيرقابل انكار با سياست هاي مالي دارند آن هم در شرايطي كه بورس اوراق بهادار به عنوان تنها نماينده بازار سرمايه عمري ۱۲ ساله دارد و تا قوي شدن آن راه زيادي باقي مانده است. اما سعي مي كنيم به كمك مهندس مظاهري در تقويت هر دو نهاد پيش رويم. دكتر در سخنراني معارفه خود را دموكرات و آماده پذيرش آراي مختلف نشان داد: نوربخش هم برعكس اغلب مديران تحمل زيادي داشت و مديران خود را لزوماً از بين همفكران برنمي گزيد. من به عنوان كسي كه ۲۰ سال با او بودم و در لحظه مرگ هم دستم در موهايش بود و كنار تختش نشسته بودم گواهي مي دهم كه از انتقاد خوشحال مي شد. من سعي در تداوم همين رويه دارم.
رئيس كل بانك مركزي در موضع گيري اقتصادي اش سوبسيد را مخل اقتصاد خواند و بر شناور شدن نرخ سود بانكي و ارتباط نرخ ارز با نقدينگي، پايه پولي و نرخ تورم تأكيد كرد. اين موضع گيري او حاكي از آن است كه وي به احتمال قوي زير بار كم شدن نرخ سود بانكي و ثابت ماندن نرخ دلار در عين وجود تورم ۱۵ درصدي نخواهد رفت.
او از قانون بانكداري بدون ربا تجليل كرد و اجراي آن را در صدر برنامه هايش نشاند: بانكداري بدون ربا بهترين قوانين كشور است كه توسط مجلس، شوراي نگهبان و امام(ره) تأييد شد بايد جزئياتش اجرا شود. قانوني كه هنگام تصويب حتي موارد جزئي اش هم با فقهاي شوراي نگهبان چك مي شود.
او اظهار اميدواري كرد با كمك كارشناسان نظارت روي بانك ها جدي تر شود. او از مظاهري نقل كرد كه انتقاد از نظام بانكي مثل چاي در مجالس است و هميشه وجود دارد.
اين در حالي بود كه محمدجواد وهاجي سرپرست بانك مركزي، لحظاتي قبل از رئيس گفته بود: مشكلات سيستم بانكي همه اش به خاطر ندانستن است و كسي كه منطق آن را بداند مشكلي ندارد.
شيباني مكانيزه كردن نظام بانكي را تنها آرزوي تحقق نايافته نوربخش برشمرد. مظاهري هم در اين مراسم كه ساعت ۱۱ صبح در طبقه هجدهم بانك مركزي برگزار شد «شناخت اموال عمومي و صلاحيت اداره درست اموال اسلام و مسلمين» را علت اصلي انتخاب شيباني خواند. او همچنين از يكدلي بانك و وزارت اقتصاد در آينده خبر داد. سيف نيز به نمايندگي از مديران عامل بانك ها شيباني را انتخاب «اصلح» براي اين پست دانست. او خود هم كانديداي احراز اين سمت بود.وي پذيرفتن پست توسط شيباني را «ايثار» خواند.
شاهي عربلو نايب رئيس كميسيون اقتصادي مجلس نيز نسبت به اين انتصاب ابراز خوشبيني كرد و گفت: برنامه هايي با مرحوم داشتيم كه اميدواريم با دكتر شيباني پيش رود، كه انشأالله پيش خواهد رفت. چرا كه زماني هم كه آقاي مظاهري براي وزارت پيشنهاد شدند عده اي از دوستان ابراز نگراني مي كردند ولي من خوشبين بودم. حالا هم نسبت به اين انتصاب خوشبينم. در پايان مراسمي كه كلاً ۶۰ دقيقه به طول انجاميد، شاهي عربلو، حجت الاسلام محمدي، پيش نماز بانك مركزي و مظاهري براي بدرقه شيباني تا اتاق رياست همراه او رفتند و او را با ميز «رئيس كل» تنها گذاشتند.

• اگر كسي بگويد مهم ترين مشكلات اقتصادي ايران را در چه مي داند، نظر شخصي خود را بيان كرده است و ممكن است اين بزرگ ترين مشكل اقتصاد ايران نباشد.
• اگر محيطي فراهم باشد كه در آن به مالكيت تهاجم شود، اين اولين اغتشاش در اقتصاد و خشك كردن ريشه اقتصاد است.
• احترام به مالكيت ريشه در اسلام دارد و در احكام اديان ديگر اين موضوع اين گونه ديده نمي شود.
• معاملات در اسلام كاملاً براساس عرضه و تقاضا است و اين از افتخارات اسلام است ولي اقتصاد غرب آن را اختراع خود مي داند.
• در اسلام ضمن اينكه آزادي است ولي آزادي بي انتها وجود ندارد و اگر موضوعي سبب اغتشاش در سلامت جامعه و اقتصاد و دادوستد بشود، حكومت دخالت مي كند.
• اين موضوع كه اگر قيمت ها پايين باشد، دولت نبايد كاري بكند و در صورتي كه قيمت ها بالا رفت دولت بايد دخالت كند، اشتباه است؛ دولت تنها بايد عرضه و تقاضا را تنظيم كند تا به كسي اجحاف نشود.
• ما در اصول ضعف داريم. براي پيدا كردن مشكلات ابتدا بايد به مسائل ريزي توجه شود و بعد مسائل ديگر.
• كسي كه مي گويد براي هندوانه بايد ستاد توزيع تشكيل شود اقتصاد نخوانده است، چون هندوانه هنگام وفور قيمت پايين و در سرما داراي قيمت بالايي است ولي مي گويند بياييد اين را تقسيم كنيم در حالي كه اين غلط است چون تقسيم و كوپن بندي، براي زمان هاي خاص و ويژه است.
• اختلاف نظر بين اقتصاددانان كمتر از ده درصد است. اصولاً مخالفين كساني هستند كه اقتصاد نخوانده اند و البته در ميان اقتصاد خوانده ها مكتب هاي مختلف وجود دارد، مثلاً مكتب پولي و اقتصاد دكتري.
• من براي اشتغال، طرح هاي خاصي دارم و نمي توانم ببينم كه جامعه در حال متلاشي شدن است و همه ملتهب هستند.
• مكانيسم بازار و بحث عرضه و تقاضا حد و حدود خود را دارد. نمي توان همه چيز را به بازار واگذاشت. تنظيم بازار به هر صورت كار دولت است همان طور كه ايجاد شرايط رقابت، در احتمال ورودي دانشگاه ها را دولت انجام مي دهد و بر آن نظارت دارد.

ترجمه: حميدرضا فتاحي
سقوط صدام حسين باعث بروز مشكلاتي براي اوپك و رهبران اين سازمان شده است. آيا سقوط صدام حسين منجر به تغييرات ساختاري در بازار جهاني نفت خواهد شد؟
زكي يماني، از شيوخ معروف سعودي، معتقد است: آمريكايي هاي نفت خوار از سال هاي ۱۹۶۰ كه شوك قيمت ها در بازار نفت رخ داد، همواره در آرزوي نابود كردن كارتل نفتي اوپك بوده اند. برخي از مردان نفتي نزديك به جورج بوش، در محافل خصوصي شان از طرح هايي سخن رانده اند كه در آن صنايع نفتي طرفدار آمريكا و نفت خصوصي شد. عراق طي تقريباً يك دهه، خواهد توانست بخش مهمي از عرضه نفت بازار را به دست گيرد. در اين صورت، ميزان عرضه نفت احتمالي توسط آمريكا و شركت هاي نفتي خصوصي شده عراق به مراتب بيشتر از توليد نفت توسط سعودي ها خواهد بود و در نتيجه عربستان نقش اساسي خود را در بازار نفت از دست خواهد داد و بازارهاي جهاني نيز از نفت ارزان قيمت، اشباع خواهند شد. به نظر مي رسد در صورت اجراي چنين سناريويي مي توان گفت، قيمت ها در آينده براساس نيروهاي عرضه و تقاضا تعيين خواهند شد نه به وسيله چهره اي ضد غربي كه علي النعيمي وزير نفت كنوني عربستان سعودي و رئيس بالقوه شركت دولتي (Aramco) رهبري آن ها را برعهده دارد. ذخاير نفتي شركت آرامكو بيش از بيست برابر ذخاير نفتي شركت اكسون موبيل است. برخي از هياهوگران بازار نفت، از زمان پايان جنگ عراق، قابل اجرا بودن اين تخيلات را مورد تاكيد قرار داده اند. براي شروع اوپك از كشورهاي عضو درخواست كرد كه در نشست اضطراري اين سازمان در تاريخ ۲۴ آوريل از وين شركت كنند دستور جلسه اين نشست نيز ارزيابي نتايج جنگ كوتاه مدت در عراق بود.
اعضاي اوپك با اين تصور كه عرضه نفت در بازارها دچار كاهش شديدي خواهد شد اقدام به افزايش توليد و عرضه نفت كردند. بيم اين مي رود كه اين اقدام منجر به كاهش قيمت ها شود. دو روز قبل از اجلاس اوپك، شركت بزرگ نفتي روسيه، يوكوس، (Yukos)، ادعا كرد كه قصد خريد يك شركت ديگر روسي (احتمالاً سيب نفت) (Sibneft) را دارد، بدين ترتيب، يوكوس به شركتي به مراتب بزرگ تر از غول فرانسوي Total Fina Elf تبديل خواهد شد. بنابراين، اين تنها عراق نيست كه موجب وحشت سعودي ها شده است بلكه روسيه نيز در حال تبديل شدن به يك رقيب جدي است و در آخر به نظر مي رسد جريان ديگري نيز از درون عربستان سعودي در حال حركت است و آن اين كه برخي شايعات كه از منابع قابل اعتماد به گوش مي رسند از اخراج آقاي نعيمي سخن به ميان آورده اند. اگر اجلاس اخير، اوپك، آخرين اجلاس آقاي نعيمي بوده باشد مي توان گفت كه جهان نفت بزرگ ترين چهره تاثيرگذار خود پس از يماني را از دست خواهد داد. نفوذ آقاي نعيمي بر آمده از تبار شاهانه نيست. سعودي ها معمولاً ترجيح مي دهند وزراي نفت خود را از ميان چهره هاي غيرمنتسب به خاندان سلطنتي انتخاب كنند ـ بلكه بر آمده از تخصص فني و مديريت غيرمعمول او بر بازارهاي نفت است.
در اواخر دهه ۱۹۹۰ ميلادي، هنگامي كه قيمت ها بر اثر شوك نفتي سقوط كرد و موقعيت اوپك در بازار جهاني تضعيف شد، اين نعيمي و رئيس جمهور كنوني ونزوئلا ـ هوگوچاوز ـ بودند كه با همكاري يكديگر اقدام به كاهش توليد و بهبود جايگاه اوپك كردند. اين اقدام منجر به افزايش قيمت ها از سطح ۱۰ دلار براي هر بشكه در سال ۱۹۹۸ به بالاتر از ۳۰ دلار در يك سال بعد شد و عربستان سعودي را از خطر يك فاجعه مالي رهاند. نتيجه اين افزايش قيمت، ۸۰ ميليارد دلار درآمد نفتي براي سعودي ها در سال ۲۰۰۰ ميلادي بود.
رقمي كه به ادعاي نواف عبيد(Obaid Nawaf) يك كارشناس امور نفتي عربستان سعودي دومين ركورد فروش نفت در تاريخ اين كشور است. اگر همان گونه كه شايعات ادعا مي كنند، نعيمي در مسير اخراج قرار گرفته باشد اين اخراج احتمالاً جريمه محاسبات اشتباه او در افزايش توليد - كه منجر به افزايش عرضه در بازارهاي نفت شد ـ نيست. زيرا او استاد اتخاذ سياست هايي است كه مي تواند منجر به كاهش نفت اضافي موجود در بازارها شود. ترفند اعضاي اوپك تنها رسيدن به يك موافقت براي كاهش توليد نيست بلكه آن ها به دنبال كاهش ميزان عرضه نفت پس از بازگشت به كشورهايشان هستند عربستان سعودي تنها كشوري است كه قادر است نظم را به اوپك ديكته كند. اگر بازارهاي جهاني نفت طي هفته هاي آينده مجدداً به نظم و انضباط سابق باز گردد، علت آن احتمالاً وعده ها وتهديدهايي است كه نعيمي ـ و يا جانشين او ـ به اعضاي كوچك تر اوپك در خصوص پايداري به سهميه توليدشان متذكر شده اند. بر همين اساس مي توان گفت، تضمين كاهش توليد نفت حتي از آنچه كه گفته مي شود است، زيرا بخش بزرگي از افزايش توليد و عرضه كنوني متوجه اقدامات سعودي هاست. مايكل لينچ از موسسه مشاوره اي و تحقيقاتي انرژي و اقتصاد مي گويد: «بازار در حال حاضر كاملاً در اختيار سعودي ها است، سعودي ها از سطح توليد بسيار بالايي برخوردار هستند و چنانچه بخواهند توليد نفت را تا سطح معمول كاهش دهند با مشكل چنداني مواجه نخواهند شد. »
علي النعيمي طي اظهاراتي اخيراً اعلام كرد كه شركت نفتي آرامكو كاهش توليد نفت خود را حتي قبل از اجلاس وين آغاز كرده است. خيال پردازان آمريكايي هر طور كه مي خواهند بيانديشند، اما بايد اعتراف كرد؛ با توجه به توانايي و اراده اي كه عربستان سعودي براي كاهش و افزايش سريع عرضه نفت در اختيار دارد، قادر خواهد بود به نقش مهم خود به عنوان قيمت گذار اصلي بازارهاي جهاني نفت ادامه دهد. همان گونه كه نعيمي اشاره كرد؛ عربستان سعودي با برخورداري از ظرفيت هاي بالقوه توليد، همواره مديريت بازار را در دست خواهد داشت. چنين ظرفيت توليدي بود كه عربستان را قادر ساخت ـ به مراتب بيشتر از هر كشور توليدكننده نفت غير اوپك ـ در دوره هايي بحراني نظير انقلاب ايران در سال ۱۹۶۹ ميلادي، جنگ ايران و عراق و جنگ اول خليج فارس به كمك بازار بشتابد.
نعيمي در هفته هاي اخير با استفاده از اين ظرفيت بالاي توليد عربستان عرضه نفت را افزايش داد. عليرغم قدرت و مزيتي كه توسعه ظرفيت توليد به همراه دارد، نه عراق و نه روسيه در حال حاضر قادر به توسعه ظرفيت عرضه نفت خود نيستند. براي دستيابي به چنين موقعيتي بايد ده ها ميليارد دلار صرف توسعه و تجهيز چاه هاي نفتي كرد كه ممكن است سال ها بدون استفاده باقي بمانند.
با در نظر گرفتن تمامي جنبه ها و زواياي دنياي نفت، اين سوال مطرح است كه چرا سعودي ها در فكر اخراج نعيمي ـ كسي كه از سال ۱۹۹۵ تاكنون وزير نفت آن ها بوده است ـ هستند؟ قابل قبول ترين پاسخ براي اين سوال اين است كه نعيمي قدرت چانه زني خود را در بخش سرمايه گذاري خارجي از دست داده است. براي سال هاي متمادي، يك جناح قدرت در عربستان، كه توسط وزير خارجه اين كشور هدايت مي شد سرگرم گشايش بازارهاي گاز طبيعي و توليد الكتريسيته اين كشور بر روي سرمايه هاي خارجي بود. هر چند چنين اقداماتي منجر به خصوصي شدن كامل نفت سعودي ها و تملك آن ها توسط سرمايه گذاران خارجي نخواهد شد. اما نعيمي چنين طرحي را به مثابه نابودي شركت مورد علاقه اش ـ آرامكو ـ مي داند و بدون ترديد با جنگ و دندان براي بقاي آن خواهد جنگيد. اما او نيز همچون صدام، به زودي در اين جنگ خواهد باخت. به نظر مي رسد رئيس قدرتمند اگزون موبيل (Exxon - Mobil) لي ريموند، كه سال ها است با نعيمي روابط خصمانه اي دارد، اخيراً از طريق كانال هاي غيررسمي اعتراضات خود را درباره اشكال تراشي هاي آقاي نعيمي در عقد قراردادهاي گاز با اين كشور به گوش مقامات قدرتمند سعودي رسانده است.
لي ريموند (Lee Reymond) تهديد كرده است در صورت تداوم اين مانع تراشي ها اين شركت دلارهاي خود را به كشور تازه آزاد شده عراق جاري خواهد كرد. اگر شايعات درست بوده باشند، چشم انداز كنوني مقامات پادشاهي عربستان را به اندازه كافي نگران كرده است تا در مقابل اقدامات نعيمي ايستادگي كنند. هر چند موافقت با ورود سرمايه هاي جديد به عربستان به نفع اين كشور خواهد بود ـ مخالفت با اين سرمايه گذاري ها كار عاقلانه اي به نظر نمي رسد ـ اما تصور مي رود نشانه اي حاكي از رشد نارضايتي در اين پادشاهي وجود دارد اين فرايند هرگز به معناي پايان كار اوپك نخواهد بود. اما بوش و دوستان نفتي اش از آن راضي خواهند بود.
اكونوميست ۲۴ آوريل ۲۰۰۳

• ميعاد اقتصاد مي آيد
سلطاني فر، مدير مسئول ايران نيوز، قرار است به زودي روزنامه اقتصادي جديدي به نام «ميعاد اقتصادي» منتشر كند. شنيده ها حاكي است مرتضي فيروزي نيز كه زماني به عنوان مشاور رئيس مجلس گذشته و سردبير يكي از روزنامه هاي انگليسي زبان فعاليت كرده قرار است سردبيري اين روزنامه اقتصادي را به عهده گيرد. فيروزي چند سال پيش محكوم شد كه پس از تجديدنظر با تحمل چند سال حبس آزاد شد. از قرار معلوم بحث انرژي در اين روزنامه پررنگ تر از ديگر حوزه ها خواهد بود.

• مرحله اول پتروشيمي پارس
مرحله اول طرح «بندر پتروشيمي پارس»، تا پايان سال جاري آماده صدور محصولات توليدي منطقه خواهد بود. به گزارش قلم سبز ايران، اجراي اين طرح در خردادماه سال ۸۱ شروع شد و تاكنون حدود ۱۰ درصد پيشرفت فيزيكي داشته است. در اين مرحله محصولاتي نظير LPG و آمونياك صادر مي شود و همچنين يك پست اسكله كانتينري آن نيز در اين مرحله آماده بهره برداري خواهد بود. بر پايه اين گزارش طرح اخير در نيمه اول سال ۸۵ به بهره برداري كامل خواهد رسيد. بندر پتروشيمي پارس براي بارگيري و پهلوگيري كشتي هايي با ظرفيت ۶ تا ۶۰ هزار تن طراحي شده است و عمق حوضچه و آبخور كشتي اجازه مي دهد كشتي هايي با ظرفيت بالاي ۵۰۰ هزار تن در آن پهلو بگيرد.

• نژاد حسينيان، در پارس
اين روزها عرصه براي فعاليت هادي  نژاد حسينيان در پست هاي مختلف مديريتي وزارت نفت بسيار هموار شده و اعتماد بيژن نامدار زنگنه به اين وزير اسبق و ديپلمات سابق تا بدانجا پيش رفته كه علاوه بر اعطاي سمت معاونت بين الملل وزارتخانه (يكي از حساس ترين معاونت ها)، اخيراً وي را به عنوان نامزد ايران براي احراز دبيركلي اوپك معرفي كرده است. نژاد حسينيان كه زنگنه وي را امين خود در مسائل بين المللي مي داند داراي مدرك دكتري است و در مدت اندك حضورش در ساختمان وزارت نفت توانسته با سيستم پيچيده وزارت خانه كنار بيايد. ظاهراً حكم جديد نژاد حسينيان به عنوان رئيس هيات مديره پتروپارس از جانب وزير امضا شده و تا چند روز ديگر به طور رسمي روي تلكس خبرگزاري ها خواهد آمد. گرچه تا لحظه نگارش اين خبر هيچ منبع رسمي در وزارتخانه آن را تاييد نكرده است. پتروپارس كه سال گذشته يكي از جدي ترين چالش هاي وزارت نفت بود با واگذاري سهام اش به شركت نيكو، تحت نظارت شركت ملي نفت توانست از فشارهاي سنگين مخالفان سياسي اش رهايي يابد.

• از دبستان به دانشگاه
اسدالله صالحي فروز، مدير شركت نفت و گاز پارس، طي سخناني كه در مراسم بازديد خبرنگاران از سكوي مسكوني فاز يك پارس جنوبي بيان داشت به حرف هاي يكي از مديران نفتي اشاره كرد كه گفته بود «ما از دبستان به دانشگاه مي رويم. » وي تاكيد كرد كه ما هم داريم راه را به سرعت طي مي كنيم.
او در بخشي ديگر از سخنان خود چنين گفت: «مرد خيري به نام همدانيان كه در اصفهان كارخانه سيمان، مدارس زياد و. . . درست كرده است حرف خوبي زده. او مي گويد وقتي صداي شلوغ كردن بچه ها در حيات مدرسه هايي را كه ساخته ام مي شنوم لذت زيادي برده و خستگي از تنم بيرون مي رود. ما هم وقتي به بار نشستن پروژه هايي نظير ساخت اين سكوي مسكوني را مي بينيم همين احساس را پيدا مي كنيم. »

• اين چه مقايسه اي است
در جريان بازديد خبرنگاران از سكوي مسكوني فاز يك پارس جنوبي هنگامي كه خبرنگاران بازديد خود را به پايان رسانده و در حال پايين آمدن از پله هاي سكوي پنج طبقه مذكور بودند، خبرنگار همشهري به سراغ هاشم زاده، مدير شركت صف، مجري ساخت سكو، مي رود. او از هاشم زاده مي پرسد: «فرض كنيم يك روزي بالاخره بگويند گاز موجود در ميدان عظيم پارس جنوبي به اتمام رسيده، آيا فكر مي كنيد در آن زمان ايران خواهد توانست ادعا كند كه با جمعيت بالاي خويش توانسته سهم خود را در رقابت با كشور كوچك قطر از اين ميدان كسب كند؟» مدير شركت صف چنين پاسخ مي دهد: «اين ديگر چه مقايسه اي است كه شما مي كنيد! مگر بر حسب جمعيت است كه اين ميدان را تقسيم مي كنند.
همان طور كه صالحي فروز (مدير شركت نفت و گاز پارس) گفته  ما در گفت وگوهاي خويش با طرف هاي قطري مواظبيم تا تقسيم عادلانه يعني هر طرف ۵۰ درصد رعايت شود. »

ترجمه: عباس فتاح زاده
شركت ساختماني بكتل (Bechtle) عملاً بزرگ ترين شركت صنعت ساختمان در آمريكا محسوب مي شود. اين شركت اولين قرارداد را براي بازسازي تاسيسات زيربنايي عراق به امضا رسانده است. ارزش قرارداد مذكور بالغ بر ۶۸۰ ميليون دلار است. مقامات آمريكايي استدلال كرده بودند كه موضوع بازسازي عراق مربوط به مسائل امنيت ملي ايالات متحده مي شود. آنها با اين استدلال جلسه انتخاب شركت بكتل از ميان شركت هاي ديگر را پشت درهاي بسته برگزار كردند. جلسه مذكور در محل آژانس توسعه بين المللي (USAID) بر پا شد. از جمله وظايف شركت بكتل در قرارداد جديد، احيا و مرمت جاده ها، خطوط راه آهن، مدارس، بيمارستان ها، فرودگاه ها، نيروگاه ها، تاسيسات تامين آب و آبياري است. بكتل كه يك شركت فرامليتي محسوب مي شود در مرحله اول سرمايه گذاري خويش مبلغ ۶/۳۴ ميليون دلار را به كار خواهد گرفت.
مايكل كيدر، سخنگوي بكتل، با رضايت و غرور گفته است: «از بيش از صد سال پيش ما در صنعت ساختمان يك شركت شناخته شده هستيم. همه ما را به عنوان بهترين مي شناسند و عملكردمان ضامن موفقيت ماست. »
برخي از نمايندگان پارلمان و سنا پيرامون انتخاب شركت بكتل به اظهارنظر پرداخته اند. آنها ضمن انتقاد از عدم كنترل كنگره بر روند اين تصميم گيري كانديدهاي موجود قبل از تصميم گيري را محدود دانسته اند. حتي از ديوان محاسبات ايالات متحده خواسته شده تا روند تصميم گيري فوق را مورد بررسي قرار دهد. اندرو ناتسيوس، رئيس آژانس آمريكايي توسعه بين المللي (USAID)، متعاقب طرح شدن درخواست فوق تاييد كرد كه بازرسي قابل توجهي از شركت به عمل خواهد آمد. در بودجه هاي دولت آمريكا براي دوران پس از جنگ در عراق مبلغي معادل ۴/۲ ميليارد دلار به بند «كمك هاي انساني و بازسازي» اختصاص داده شده است. البته عملكرد آمريكا در بوسني و افغانستان نشان داده كه عملاً چقدر از اين مبالغ صرف بازسازي مي شوند.
درست همانند شركت هاي برتون، ارتباطات بكتل هم به صورت سنتي به سطوح عالي دولت مي رسد. رئيس كنوني آژانس توسعه بين المللي يعني ناتسيوس كه بكتل را برگزيد به صورت موقت فعاليت هاي يك شركت ساختماني را زير نظر بكتل مديريت مي كرد. فعاليت هاي شركت مذكور مربوط مي شد به يك پروژه عظيم در بوستون. در قالب اين پروژه نواحي قديمي شهر تقريباً به صورت كامل براي تسهيل رفت و آمد خودروها تونل كشي مي شوند. دولت ايالتي قرار است در قالب اين پروژه چند ساله ۶/۱۴ ميليارد دلار به بكتل و شركايش بپردازند.
در ليست مديران شركت بكتل مي توان نام جورج شولتز، وزير خارجه دولت ريگان، را هم ديد. كاسپار واين برگر، وزير دفاع دولت ريگان، هم قبل از رشد خويش در دولت مدير شركت بكتل بود. ريلي بكتل، رئيس كل مجموعه بكتل، اخيراً از سوي جورج بوش دعوت شده بود تا در يك شوراي مشورتي كاخ سفيد حضور پيدا كند. شوراي مذكور موظف است تا پيرامون سياست هاي مربوط به تجارت خارجي به كاخ سفيد راهنمايي هاي لازم را ارائه كند. در سال ۲۰۰۱ بكتل بازاري ۴/۱۳ ميليارد دلاري داشت. با ۴۶ هزار نفر پرسنل اين شركت كه در سال ۱۸۹۸ تاسيس شده در حال حاضر حدود ۹۰۰ پروژه ساختماني را در ۶۰ كشور دنيا در دست اجرا دارد. بكتل در بسياري از پروژه هاي ساختماني مشهور در دنيا مشاركت داشته است. از جمله اين پروژه ها مي توان به تونل كشي زير شهر بوستون، ساخت سد اسطوره اي هوور و ساخت تونل ميان انگلستان و فرانسه در زير دريا نام برد. سد هوور و كانال زيردريايي فوق الذكر بيشتر عمليات ساخت خويش را مرهون حضور بكتل هستند يكي از فاكتورهايي كه در طول تاريخ شركت چندان در مورد آنها افشارگري نشده، حضور بكتل در پروژه هاي مهم تسليحاتي است. بكتل به سفارش وزارت دفاع در ساخت تاسيسات نظامي در آماريلو واقع در تگزاس مشاركت دارد. در آماريلو تاسيسات بازيافت پلوتونيم قرار دارند كه در آنها كلاهك هاي هسته اي قديمي متعلق به زرادخانه هاي هسته اي ارتش نابود شده و با استفاده از آنها محموله هاي هسته اي جديدي توليد مي شوند. در اويك ديدج واقع در تنسي نيز يك مجموعه امنيتي به نام Y-12 از اورانيم غني شده جهت توليد بمب هسته اي استفاده مي كند. در بودجه سال جاري كارخانه مذكور ۶۲۰ ميليون دلار به شركت BWX اختصاص داده شده كه يكي از شركاي بكتل محسوب مي شود. همچنين شركت هاي بكتل، جانسون كنترلز و لاكهيد مارتين مشتركاً يك محوطه را براي آزمايش سلاح هاي هسته اي در نوادا ايجاد مي كنند كه ۲۶۳ ميليون دلار برايشان سود دارد.
براساس تحقيقي كه توسط موسسه ورلد پاليسي، يك موسسه مخالف فعاليت هاي تسليحاتي، صورت گرفته، شركت بكتل حتي قبل از آغاز جنگ عراق هم قراردادهاي سالانه اي به ارزش ميانگين بيش از يك ميليارد دلار با پنتاگون داشت.در حالي كه نيروهاي انگليسي در شهر بندري ام القصر عراق عده اي خاص از عراقي ها را براي ايفاي نقش پليس آموزش مي دهند، گروهي ويژه از پياده نظام آمريكا هم طي اقدامي نمادين به بازسازي يك دبستان دخترانه پرداخته است. در اين ميان بكتل هم عملاً درصدد شروع كار خويش در اين شهر است. پاتريك راينز بورو، يكي از مخالفان جنگ، در نشريه سانفرانسيسكو كرونيكل مي نويسد: «آنها از اصطلاح بازسازي استفاده مي كنند. اما ما آن را بيشتر تهاجم دوم مي دانيم. اين تهاجم به منظور تكه تكه كردن عراق مطابق سلايق شركت هاي آمريكايي صورت مي گيرد. »
منبع: يونگه ولت