جشنواره فيلم اصفهان براساس مجموعه اي از نگرش هاي حمايتي مسئولان سينمايي در دوره اي خاص راه اندازي شد و در كنار آن سياست ها اوج گرفت و با پايان آن سياست ها نيز افول كرد
مينا اكبري
جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان بر اساس انگاره هاي رايج در مديريت فرهنگي كشور راه اندازي شد. بر اساس اين انگاره ها براي تثبيت جايگاه هر حركت فرهنگي نيازمند حمايت، ايجاد شور و انگيزه در ميان هنرمندان و دست اندركاران ضروري است. مسئولان سينمايي وقت به دنبال نياز فرهنگي كشور به توليدات خاص در زمينه كودكان و نوجوانان راه حل ايجاد انگيزه براي فيلمسازان را در راه اندازي يك جشنواره فيلم هاي ويژه كودكان و نوجوانان ديدند. بر اين اساس جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان به راه افتاد تا هم محلي براي تشويق و ترغيب فيلمسازان به ساختن آثار ويژه كودك و نوجوان باشد و هم بتواند پنجره اي براي مشاهده آخرين دستاوردهاي اين سينما در جهان تلقي شود.
بر اين اساس نطفه جشنواره اصفهان با انگيزه حمايت از سينماي كودك و نوجوان ايران بسته شد. وابستگي اين جشنواره به سينماي كودك و نوجوان كشور تا آن جا پيش رفت كه دوره هاي موفق جشنواره دقيقاً همزمان با سال هايي است كه سينماي كودك و نوجوان ايران رونق داشت.
در اين سال ها فيلم هاي كودك و نوجوان ميزان قابل توجهي از توليدات سينمايي ساليانه را تشكيل مي دادند. اغلب آثار پرورشي را اين گروه از توليدات تشكيل مي دادند و به نظر مي رسيد كه مسئولان سينمايي توانسته اند با سياست هاي حمايتي سينماي كشور را به سمت توليد اين گونه آثار هدايت كرده و نتيجه بگيرند. اختصاص سينماهاي خاص به نمايش فيلم هاي كودكان و نوجوانان در اين سال ها تضمين اقتصادي ديگري براي تهيه كنندگان به وجود مي آورد تا گرايش به توليد آثار كودكان و نوجوانان افزايش يابد. جشنواره اصفهان در طول اين سال ها در كنار موفقيت داخلي اين فيلم ها و موفقيت خارجي گونه هاي خاص سينماي كودك و نوجوان و سابقه درخشان ايران در توليد فيلم هاي كودكان و نوجوانان به اوج خود رسيد. در اين چند سال همه چيز در اوج است، آنچنان اوج كه وجه بين المللي جشنواره اصفهان و جشنواره فيلم فجر را تحت الشعاع درخشش خود قرار داد.
اصفهان با جلوه هاي زيباي تمدن ايراني به پايتختي براي سينماي كودك و جهان تبديل شد و همه از اين جريان راضي بودند.
اين روياي زيبا، با پشت سر گذاشتن دوران كودكي جشنواره به آرامي شكوه و جلال خود را از دست داد. مسئولان تعويض شده و مسئولان جديد در حالي كه سعي مي كردند كه روال برپا شده در مورد سينماي كودك و نوجوان را حفظ كنند، اما كاهش شديد استقبال از فيلم هاي كودكان و نوجوانان ايراني و گرايش مخاطبان به ديگر انواع فيلم هاي ايراني و فروكش كردن تب ساخت فيلم هاي ويژه كودكان و نوجوانان در ميان فيلمسازان همه چيز را به سمت و سويي برد كه اينك با آن مواجه هستيم. يك جشنواره با دست خالي كه هر سال خالي مي شود مثل مغازه اي كه هر سال نسبت به سال قبل كالاي كمتري براي عرضه دارد. فيلم ها تكراري و پخش ها غيرجذاب بدون هيچ شور و هيجاني. چنين رويداد بي هيجاني چگونه مي تواند انگيزه ساز سينماگراني باشد كه قرار است با فيلم هاي خود براي يك نسل نيازمند به توليدات فرهنگي، تحفه قابل قبول عرضه كنند. پاسخ دادن به اين سوال كه چرا جشنواره فيلم اصفهان نتوانست انگيزه كافي و عميق براي تداوم توليد و گسترش نگرش هاي ساخت و عرضه برسينماي كودك و نوجوان شود، كار مشكلي نيست.
|
|
جشنواره فيلم اصفهان براساس مجموعه اي از نگرش هاي حمايتي مسئولان سينمايي كشور در دوره اي خاص از تاريخ سينماي ايران راه اندازي شد. در كنار آن سياست ها اوج گرفت و با پايان آن سياست ها كه همزمان با تعويض مسئولان حامي و مبدع آن سياست ها بود، افول كرد. بقيه مسئولان سينمايي كشور تلاش هاي خود براي احياي جشنواره را براساس همان مدل مسئولان اوليه سازماندهي كردند. به عبارت ديگر همه دنبال يك حمايت از فيلم هاي كودكان و نوجوانان بودند تا با حضور چند فيلم جديد ايراني جشنواره جاني بگيرد. اين توجه فقط معطوف به بخش ايراني جشنواره مي شد و ساليانه بر اساس نياز يا حتي بدون احساس نيازي چند فيلم كودك و نوجوان به سفارش يا بدون سفارش توليد مي شوند تا در نتيجه هم سينماي كشور داراي چند فيلم از اين قماش باشد و هم جشنواره چنته اي خالي نداشته باشد.
نتيجه اين نگرش به جشنواره اصفهان كار را به جايي رسانده است كه هر از چند گاهي به نظر مي رسد كه جشنواره كودك و نوجوان يك سنت روي دست مانده است كه جز خرج هزينه هاي گزاف براي سينماي فقير ما رهاورد ديگري ندارد. بحث هايي كه هرساله بر سر محل برگزاري جشنواره رايج مي شود تا نكات گوناگون كه نشان دهنده نگرش متزلزل به جشنواره اصفهان دارد، و به خوبي افشا مي كند كه بود و نبود جشنواره اصفهان نزد مسئولان كلان فرهنگي كشور به راحتي زير سؤال مي رود و هر بار دليلي چون بودجه يا دلايل مشابه مي تواند، برگزاري اين رويداد را نفي كند.
ريشه چنين وضعيتي وابستگي شديد جشنواره فيلم اصفهان به فراز و نشيب هاي توليد فيلم كودكان و نوجوانان در كشور است. در حالي كه نوسانات توليد سينمايي در كشور ما به شدت وابسته به سياست هاي نه چندان بلندمدت سينمايي و تعويض مسئولان سينمايي كشور است، نتيجه چيزي جز اين نمي شود كه هر سال براي برگزاري جشنواره فيلم اصفهان همه چيز از ابتدا و از يك سكون شروع و نيازمند زمينه سازي و پاسخگويي و توجيه مي شود.
بياييد داستان را به شكل ديگري مرور كنيم، ما در كشوري زندگي مي كنيم كه در آن همه ساله جمعيتي نزديك به يك ميليون نفر تحصيلات ابتدايي خود را آغاز مي كنند. اين جمعيت به اضافه مجموع جمعيت كودك و نوجوان كشور نيازمند خوراك فرهنگي مناسب با شرايط اجتماعي، فرهنگي كشور هستند. با درنظر گرفتن كليه نيازهاي رايج بايد ويژگي هاي مذهبي و آرمان هاي انقلابي را در توليد آثار خاص براي اين گروه از مخاطبان در نظر بگيريم. با اين همه نياز و اين همه ويژگي ما نيازمند يك جريان موثر و تاثيرگذار هستيم كه از درون سينماي كودك و نوجوان كشور را هدايت زيربنايي و ساختاري كند.
هدايت با توجه به تجربه هاي گذشته بايد عميق و متداوم و در شكل اجرايي مستقل در جريان هاي سينمايي و سياست هاي مقطعي باشد. نياز كودكان ايران زمين به خوراك فرهنگي مناسب مقوله اي نيست كه با رفت و آمد مديران و نگرش هاي گوناگون به فراموشي سپرده شود.
تا زماني كه اين نياز و شرايط حساس آن به يك جريان تبديل نشود حاصل اين بحث، نتيجه كارآمدي نخواهد بود چون به عبارت ديگر جشنواره فيلم كودكان و نوجوانان بايد به عنوان يك نماد مستقل سينمايي داراي بودجه و اساسنامه مشخص و يك برنامه ريزي بلندمدت برگزاري خود را از سر بگيرد. بايد وابستگي جشنواره را به نوسانات توليد قطع كرد. جشنواره بايد آن چنان روي پاي خود بايستد كه از درون شور و هيجان و انگيزه به وجود آورد. تا زماني كه جشنواره اصفهان به عنوان اهميت حركت فرهنگي انجام مي شود و از حركت سينمايي كشور جدا نشود نتيجه عميقي حاصل نخواهد شد.
شهر اصفهان به عنوان دومين شهر بزرگ كشور با حضور بزرگترين صنايع و جذاب ترين و عميق ترين جاذبه هاي تمدن ايراني به خوبي مي تواند اين استقلال را روح و غنا ببخشد. نتيجه اين استقلال از لحاظ مديريتي و اجرايي را مي توان اين گونه برشمرد.
۱ ـ جشنواره همه ساله براساس يك برنامه دروني برگزار مي شود كه ارتباطي با توليدات داخلي در محتوا نخواهد داشت.
۲ ـ اعتبار بين المللي جشنواره دچار خدشه نخواهد شد و اين اعتبار بين المللي باعث همگرايي توليدكنندگان داخلي به سمت اين اعتبار خواهد شد.
۳ ـ جشنواره به عنوان يك نهاد مستقل مي تواند منابع مالي خود را به چرخه اقتصاد با صرفه تبديل و از اين رهاورد حامي سينماي كودك و نوجوان كشور باشد.
۴ ـ بازار بين المللي فيلم هاي كودكان و نوجوانان در اصفهان به رونق اين جشنواره ابعاد تازه اي خواهد داد. رويدادي كه در شكل كنوني نگرش به جشنواره تقريباً به فراموشي سپرده شده است.
۵ ـ در راستاي اهداف مركزگريزي جشنواره اصفهان با استقلال خود خواهد توانست نتيجه آشكاري بر اشتغال زايي فرهنگي جلوه فرهنگي روزآمدي و كارآمد در كنار جلوه هاي فرهنگي سنتي و قديمي به اين شهر خواهد بخشيد.
نكات و ويژگي هاي ديگر روال اجرايي استقلال جشنواره اصفهان را مي توان از قانون شروع كرد، به بودجه رسيد و در نهايت آن را از شكل تنزل فعلي بيرون آورد. نگذاريم اين رويداد فرهنگي مورد نياز كشور آن چنان در تنگناهاي مديريتي فرهنگي كشور كوچك شود كه فراموش كردنش آسان و بدون دردسر باشد.
*مقاله ارائه شده به همايش هم انديشي سينماي كودك و نوجوان در ايران امروز