ميلياردر روس به همراه شركت خود در كنار دولت به يكي از مهمترين نمايندگان كشور روسيه بدل مي شود
ترجمه: عباس فتاح زاده
ثروتمندترين و قدرتمندترين مدير شركت در روسيه بي شك ميخائيل خودوركوفسكي است. با اين حال وي كه ۳۹ سال سن دارد هنوز هم راضي نيست. متعاقب يك ادغام شركت وي به يك غول نفتي در رديف بريتيش پتروليوم و رويال داچ شل بدل خواهد شد.
• • •
مدت هاست كه در بازار بورس مسكو همه خبر دارند: ميخائيل خودوركوفسكي مدير شركت نفتي يوكوس، رقيب كوچكتر خويش يعني شركت «سيب نفت» را در اختيار مي گيرد. رئيس شركت حاصل كه «يوكوس سيب نفت» نام خواهد داشت، خود خودوركوفسكي باقي خواهد ماند.
يوكوس هم اكنون با پيشي جستن از لوك اويل، رقيب اصلي خويش، عنوان بزرگترين شركت نفتي در منطقه روسيه را كه به لحاظ مواد خام بسيار غني است، از آن خود نموده است. «سيب نفت» نيز در روسيه جايگاه پنجم را در ميان شركت هاي نفتي روسيه در اختيار دارد. پس از انجام ادغام فوق الذكر شركت يوكوس به لحاظ ميزان استخراج نفت با بريتيش پتروليوم و شل برابر خواهد شد و از اعتبار توتال فينا الف و چورون تگزاكو تا حدودي خواهد كاست. علاوه بر اين يوكوس خواهد توانست خود به تنهايي به اندازه كل توليدات كشور شديداً نفت خيزي مثل كويت استخراج سالانه داشته باشد. شركت جديد بزرگترين شركت در كل روسيه خواهد بود و حتي گاز پروم، غول توليد گاز را هم تحت الشعاع خويش قرار مي دهد.
يوكوس و سيب نفت هر دو ساليان متمادي تحت اتهاماتي نظير عدم شفافيت و فساد مالي بودند، اما اكنون شركت هايي مدرن و تا حدود زيادي پايبند به استانداردهاي مديريتي و بازار سرمايه هستند. خودوركوفسكي در كنار رومان آبراموويچ، سهامدار بزرگ سيب نفت، به يمن ارتباط هاي خوب خود با مقامات مسكو جزو قدرتمندترين مديران شركت ها در روسيه محسوب مي شوند. هر دوي آنها در دوران رياست جمهوري يلتسين با پرداخت مبالغ بسيار اندكي شركت ها و منافع سابقاً دولتي را در اختيار گرفتند.
بنابر شايعات موجود يوكوس به شكلي تدريجي سيب نفت را خريداري مي كند. يوكوس ابتدا با پرداخت سه ميليارد دلار بيست درصد از شركت سيب نفت را در اختيار مي گيرد. تنها طي مراحل بعدي خواهد بود كه ادغام به صورت كامل به پايان مي رسد. گفته شده كه پيشنهادهاي عادلانه اي هم براي صاحبان سهام سيب نفت مطرح شده است. البته در اين زمينه اطلاعات دقيقي ارائه نشده است. ابتدا بايد اداره مبارزه با انحصارگري انجام ادغام فوق را تاييد كند، ادغامي كه موجب اختصاص يافتن حدود يك سوم از كل عمليات استخراج نفت روسيه به يك شركت خواهد شد. خودوركوفسكي اعلام كرده است كه اين ادغام در مسير تبديل شركتش به يك شركت پيشگام و رهبر در بازار جهاني گامي مهم خواهد بود.
يوكوس تاكنون با وجود موفقيت هاي خود تحت الشعاع فعاليت هاي بريتيش پتروليوم قرار داشته است. رقيب انگليسي در آغاز سال ميلادي جاري تشكيل سومين شركت نفتي بزرگ در روسيه تحت عنوان TNK را اعلام كرد. بريتيش پتروليوم براي تأسيس اين شركت حدود هفت ميليارد دلار خرج مي كند. ادغام جديد شركت يوكوس احتمالاً اين موضوع را تضمين مي كند كه در آينده يوكوس به سبب ابعاد عظيم خويش توسط شركت هاي خارجي بلعيده نشود.
به اعتقاد كارشناسان، شركت «يوكوس سيب نفت» چهارمين شركت نفتي بزرگ در دنيا خواهد بود. حتي برخي مي گويند با ادغام جديد ميخاييل خودوركوفسكي در كنار ولاديمير پوتين قدرتمندترين مردان روسيه خواهند شد. ادغام يوكوس و سيب نفت بزرگترين ادغام در طول تاريخ اقتصاد روسيه است. خودوركوفسكيِ ۳۹ ساله يك هدف استراتژيك را براي خويش برگزيده. خودش در اين مورد مي گويد: «من هميشه آرزو داشتم شركتم را به شركت برتر در بازار جهاني انرژي بدل كنم.»
|
|
|
ارزش بازار شركت يوكوس سيب نفت حدود ۳۵ ميليارد دلار تخمين زده مي شود. به لحاظ سرمايه هاي شخصي هم خودوركوفسكي يكي از برترين هاي جهان است. مجله فوربس در آمريكا كه همواره پولدارترين آدم هاي دنيا را معرفي مي كند ثروت شخصي وي را حدود هشت ميليارد دلار تخمين زده است. به اعتقاد فوربس او در حال حاضر ثروتمندترين مرد روسيه است. نكته جالبتر سرعت پيشرفت وي در ليست ثروتمندترين مردان جهان است. در سال ۲۰۰۱ ميخاييل خودوركوفسكي تنها رده ۱۹۴ را در ميان ثروتمندترين هاي دنيا در اختيار داشت. در سال ۲۰۰۲ به رتبه ۱۰۱ رسيد. در سال ۲۰۰۳ او توانست رتبه باورنكردني بيست و ششم را كسب كند. علاوه بر اين اعلام مجله فوربس خودوركوفسكي به باشگاه «ده ميلياردر با نفوذ دنيا» هم تعلق دارد، زيرا وي بنابر برخي شواهد بعضاً توانسته است «قيمت نفت را بر خلاف خواسته اوپك پايين نگه دارد» و همچنين «شفافيت را به فعاليت هاي تجاري مبهم در كشورش بازگرداند. »
خودوركوفسكي همانند ساير اليگارشي هاي نفتي طي دهه نود با استفاده از بقاياي اقتصاد فاسد و پوسيده روسيه ثروتمند شد. او از بعضي ابهامات قانوني براي انجام مجموعه اي از معاملات مشكوك سود برد. در دوران يلتسين وي پس از به دست آوردن منابع و شركت هاي سابقا دولتي به گسترش نفوذ خود در ميان برخي اعتباردهندگان خارجي پرداخت. وي براي افزايش اقتدارش حتي كمك ها و بذل و بخشش هاي فراواني را در راه حمايت از كانديدهاي سياسي در مبارزات انتخاباتي صورت داد. او كمك هاي قابل توجهي هم به ولاديمير پوتين، رئيس جمهور فعلي، جهت مبارزات انتخاباتي اش كرد.
اليگارش داستان ما هنوز امپراتوري خود را تثبيت نكرده بود كه به نوعي الگو براي برخي از دست اندركاران بازارهاي بين المللي بدل شد. به تدريج حدود ۵۰ نفر خارجي در سطوح عالي مديريتي شركت يوكوس به كار گرفته شدند. حتي در لندن لرد اوون، وزير خارجه سابق انگلستان، عهده دار نمايندگي شركت روسي فوق در كشورش شد. بيلان شركت يوكوس هم توسط موسسه «پرايس واتر هاوس كوپرز»، موسسه سرشناس ويژه ارزيابي اقتصادي، به شدت مورد توجه قرار گرفت. خودوركوفسكي نيز شخصاً مي كوشد در محافل عمومي روسيه به عنوان شخصي خير مطرح شود. وي بارها خود را در رسانه ها در مقام مجري ساخت شركت هاي كارگري و حامي مالي مدارس، خانه هاي سالمندان و هنرمندان مطرح مي كند. حتي پرنس چارلز، وليعهد انگلستان، در مكان مشهور تاريخي - فرهنگي «سامرست هاوس» كه در لندن واقع شده، اتاقي را به نام ميلياردر روس ناميده است.
خودوركوفسكي تاكنون با زيركي كوشيده خود را از مبارزه هاي پنهاني قدرت در داخل دولت روسيه دور نگه دارد.
ساير اليگارش ها نظير بوريس برزوفسكي و يا ولاديمير گوسينسكي پس از آنكه جرأت كردند سياست پوتين را آشكارا مورد انتقاد قرار دهند، حتي در معرض شايعات مربوط به فرارشان از كشور هم قرار گرفتند. در مقابل خودوركوفسكي تنها زماني حرف مي زند كه منافع تجاريش مطرح شوند.
اصلي ترين موضوع مورد علاقه «راكفلر روسيه» ساخت خطوط لوله نفت است. در درجه نخست نيز احداث يك خط لوله مستقل از غرب سيبري تا بندر مورمانسك اختصاصاً براي شركتش مدنظر اوست. از مورمانسك روس ها مي توانند به بازار آمريكا با هزينه هايي پايين صادرات داشته باشند. علاوه بر اين يوكوس يك پروژه اختصاصي براي ساخت خط لوله نفت از سيبري به چين را طرح كرده است. تاكنون دولت روسيه در مورد اين پروژه ها موضع گيري روشني نداشته است. لذا خودوركوفسكي در نشست اقتصاد جهاني در داووس طي سخناني دولت را موافق طرح هاي خويش دانست: «فكر مي كنم دولت ما از مدت ها پيش درك كرده كه بخش خصوصي كارآمدتر از دولت عمل مي كند. »
به اعتقاد چندين صاحب نظر و ناظر معتبر در بازار خودوركوفسكي به تدريج خواهد توانست لحن جسورانه تر و صريح تري پيدا كند. به عنوان مثال استفان او. سوليوان، تحليلگر ارشد يونايتد فايننشال گروپ، معتقد است كه حتي رئيس جمهور روسيه هم نمي تواند ديگر عليه بزرگترين شركت روسيه اقدامات زيادي را انجام دهد. سوليوان مي گويد: «يوكوس سيب نفت تا حدي آسيب ناپذير و دست نيافتني خواهد بود. » اين تحليلگر معروف انتظار دارد كه خودوركوفسكي و شركتش مورد حمايت كرملين قرار گيرند. حتي سوليوان پيش بيني مي كند كه ميلياردر روس به همراه شركت خود در كنار دولت به يكي از مهمترين نمايندگان كشور روسيه بدل شود. به هيچ وجه هم بعيد نيست كه ثروتمندترين مرد روسيه زماني به دستيابي به كرسي اول دولت (رئيس جمهور شدن) علاقه مند شود. در يكي از دفاتر، وي بر بالاي ميز تحريرش تصوير كاترين كبير را به ديوار آويخته است.
كمتر از يك سال پيش هم او در گفت وگو با مجله اشپيگل چنين گفت: «وقتي سنم به ۴۵ سال برسد ديگر تمايلي به رهبري اقتصادي نخواهم داشت. شايد در آن سن به سياست روي بياورم. »
۴۵ سالگي خودوركوفسكي مصادف با پايان دوران دوم رياست جمهوري پوتين خواهد بود و آن موقع وي زمان مناسبي را براي به ارث بردن حكومت از رئيس جمهور فعلي خواهد يافت.
منبع: اشپيگل
