گفت و گو با ايرج جمشيدي ـ ۲
من خودم را از فلان وزير مهم تر مي دانم چرا ما خبرهاي او را مي زنيم مال خودمان را نزنيم
اميرحسين مهدوي ـ بهمن احمدي امويي
• چطور بعد از اينكه عكسي در روزنامه تان زديد كه عكس مستهجني محسوب مي شد روزنامه تان را تعطيل نكردند. اما روزنامه هاي ديگر را به جرم هاي كمتر از آن در رابطه با همان عكس ها مي بندند. . .
حالا اينكه نبستند من نمي دانم براي چه نبستند. نگاه كردند كه روزنامه ما اقتصادي است. قرار ۵ ميليون توماني صادر كردند و همان موقع. . .
• اما براي بقيه قرارهاي سنگين تري صادر مي كنند؟
براي يك عكس. بعد هم حتماً دادگاه يا قاضي تشخيص داده روزنامه اي كه امتياز آن يا مديرمسئول آن همسر من است، يقيناً چنين عكسي تعمداً چاپ نمي شود. . .
• خيلي روزنامه هاي ديگر هم بودند.
يكي را بگوييد.
• فراوان است. آن قدر بسته شده است كه الان حضور ذهن ندارم. اما به بهانه عكس هاي مستهجن و جلوگيري از جرم و هزار تا از اين كارها بوده است.
شما داريد يك كار غيرژورناليستي مي كنيد يا يك كار ژورناليست حرفه اي. حرف غيرحرفه اي مي زنيد. هيچ گاه نبايد به كسي بگوييد چرا تو را نمي گيرند بايد سوال كنيم چرا آنها را مي گيرند.
• آن هم حرفي است. اما اين را هم مي پرسيم.
ممكن است ما آدم زبل تر و زرنگ تر و آگاه تري باشيم و بتوانيم درست مانور و قشنگ بتوانيم جواب بدهيم. . .
• و ممكن است لابي هاي بهتري داشته باشيد.
آن هم ممكن است. اين هم اولين بار نيست كه اين اتفاق افتاد.
• بله من هم چون اولين بار نيست، پرسيدم.
در فرهنگ ما هميشه اين طور است. يعني تا مي بينند يك نفر موفق مي شود فوراً چنين چيزهايي به او مي بندند.
• به عنوان يك روزنامه نگار حرفه اي به هر حال روزنامه هاي مهم اقتصادي دنيا را هم نگاه مي كنيد. ما روزنامه نگاران فكر مي كنيم كه نوشته هايمان و توليد اخبار و گزارش هايمان براي مردم خواندن دارد و احتمالاً خودمان سوژه جالبي براي مردم نيستيم. شما فكر نمي كنيد در روزنامه خودتان شما داريد به سمتي مي رويد كه سوژه اول روزنامه تان هستيد؟
همان طور كه گفتم سه مجله، سه روزنامه و چندين روزنامه كه مابين اينها بوده است كه برندهاي مختلف را داشته، اداره كرده ام. ما از اين نظر احساس ناامني مي كنيم. حالا هم داريم دو تا برند را همزمان بالا مي كشيم. يكي ايرج جمشيدي و يكي هم آسيا. الان هر جا كه صحبت است از اين دو تا است.
• بحث من روي همين حجم اخبار ملاقات هاي شما، سفرهاي شما كه در روزنامه منتشر مي شود و. . .
ما يك بار سفرمان را در نشريات گذاشتيم در تمام ۳۲ سال كار حرفه اي ام و ديدار با سفرا را هم گذاشتيم.
• مثلاً همين امروز يك خبر كوتاه در مورد آژانس خبري روسيه گذاشتيد كه با آنها ديدار هم كرده ايد و با عكس و تفصيل...
بله. به نظر من خيلي مهم است. اصلاً من خودم را از فلان وزير مهم تر مي دانم. چرا ما خبرهاي او را مي زنيم مال خودمان را نزنيم. نماينده خبرگزاري روسيه به اينجا آمده و درخواست همكاري و مبادله خبر كرده و به توافق هم رسيديم. سه خط خبر در صفحه هشت گذاشتيم. كجاي اين ايراد دارد.
• و تمام اعضاي هيأت دولت و نمايندگان و خيلي از سفراي خارجي هم به روزنامه هاي ديگر آمده اند و از هيأت تحريريه هم بازديد كرده اند اما خبري را منتشر نكرده اند.
نمي توانند بكنند چون مال آنها نيست. اين روزنامه مال من است. آن روزنامه مال بيت المال است.
• پس چون مال خودتان است دلتان مي خواهد اين كار را بكنيد. اين طبيعي است.
بله. دلم مي خواهد اين كار را بكنم.
• شما معيار روزنامه نگاري تان چيست كه مي گوييد بقيه ژورناليست نيستند و شما ژورناليست هستيد؟
براي اينكه مصاحبه هاي من از مصاحبه هايي كه شما مي كنيد بهتر است. اخباري كه من مي زنم بهتر است.
• اين كلمه بهتر يعني چه؟
يعني موثرتر است. مخاطب زيادي دارد.
• موثر بودن را از كجا مي توان فهميد؟
براي اينكه من مرتب تماس دارم.
• شما يك نفر را براي رئيس بانك مركزي معرفي كرديد و كس ديگري شد.
كي گفتيم. . .
• شما به عنوان تحريريه آسيا گفتيد نظر ما اين است كه فلاني بهترين است.
بله. مي توانيم اظهارنظر كنيم.
• اما اظهارنظر با موثر بودن تفاوت دارد.
مي تواند هم نكند.
• تا حالا روي كجا اثر گذاشتيد يكي را براي من مثال بزنيد.
در بورس.
• در بورس چكار كرديد؟
زمان جنگ ما نگذاشتيم نرخ ها پايين بيايد.
• شما نگذاشتيد؟
بله. ما. . .
• در زمان جنگ كه روزنامه شما تعطيل بود؟
پيش و پس از جنگ چنين كاري كرديم.
• پيش و پس از جنگ روزنامه شما تاثيري نداشته است.
يعني شما پيش از جنگ و پس از جنگ را قبول نداريد.
• پيش از جنگ و پس از جنگ را قبول داريم، بحث بر سر موثر بودن روزنامه. . .
در اين ۶ ماه، آمريكا مي گفت ما مي خواهيم حمله كنيم.
• بله، اما من فكر مي كنم پيش از جنگ و پس از جنگ روزنامه شما نه تنها تاثير نگذاشت بلكه تصميماتي بود كه توسط مقامات بالاتر گرفته شده است و هيچ ربطي هم به كار و عملكرد شما نداشته است، مردم از نظر رواني. . .
حالا ما اين طور خيال مي كنيم مگر ايرادي دارد.
• اگر خيال مي كنيد كه يك امر ديگر است. اما ما اثر عملي اش را مي گوييم. شما داشتيد معيارهاي بهتر بودن را مي گفتيد غير از موثر بودن، ديگر چه معياري داريد؟
من يك نكته را بگويم الان حدود ۴۳ روزنامه در ايران منتشر مي شود و همه روزنامه ها بلااستثنا كاهش تيراژ دارند ولي فقط آسيا است كه افزايش تيراژ دارد.
• شما تيراژتان را نمي گوييد. همين طوري داريد براي خودتان دليل مي آوريد و استدلال مي كنيد؟
شما هم تيراژ خودتان را بگوييد.
• شما تيراژتان چقدر است. من دارم از شما سوال مي كنم؟
من مي گويم افزايش داريم، مرتب هم افزايش داريم.
• اين افزايش چقدر است؟
ما چهارمين روزنامه ايران هستيم.
• اين را چند بار گفتيد. سوال من اين است؛ نسبت به روز اولي كه روزنامه تان را راه انداختيد تا الان تيراژتان چند درصد بالا رفته است؟
الان كه آمار تا پايان اسفند را گرفتيم نسبت به اسفند ۱۳۸۰ درصد افزايش تيراژ رشد بالايي داشتيم.
• اسفند ۸۰ تيراژتان چه قدر بوده است.
تيراژ را اعلام نمي كنيم چون نمي خواهيم به شما دروغ بگوييم.
• من كه نگفتم دروغ بگوييد. حقيقت را بگوييد.
راستش را هم نمي خواهيم بگوييم.
• دليل آن چيست؟
چون روزنامه هاي ديگر هم نمي گويند.
• ما آماري داريم كه آخرين آمار موجود است. كل روزنامه هاي كشور در روز تيراژ حدود دو ميليون است كه نيمي از آن جام جام و همشهري هستند و پس از آنها ايران قرار دارد. روزنامه ياس نو كه ارگان حزب حاكم كشور است هم...
چندان افتخارآميز نيست روزنامه خود را كنار جام جم بگذارند. . .
• براساس همين آمارهايي كه شما آنها را تأييد كرديد، روزنامه آسيا هم ۱۶ هزار تا تيراژ بيشتر ندارد. مي خواستم ببينم از آن ۶۲ هزار تايي كه گفتيد در اخبار داشتيد چطور شد كه به ۱۶ هزار تا رسيد و آيا اين يك نوع موثربودن و افتخارآميز عمل كردن است؟
يعني شما الان منكر تيراژ خوب ما هستيد؟
• نه من منكر نيستم. گفتيد زماني ۶۲ هزار تيراژ داشتيد. در اين سال ها هم برند آقاي جمشيدي تقويت شده و هم برند آسيا. چرا از ۶۲ هزار به ۱۶ هزار رسيديد؟
۱۶ هزار تا را از كجا آورديد. ۶۲ هزار تا را از كجا آورديد؟
• خودتان گفتيد كه ۶۲ هزار تيراژ در زماني كه روزنامه اخبار را درمي آورديد داشتيد آن هم به خاطر ويژه نامه اي كه شما درمي آورديد.
آن مال اخبار اقتصاد بود و شش هفت سال قبل.
• من هم همين را مي گويم. در شش هفت سال قبل. حالا كه به عنوان چهارمين روزنامه پرتيراژ كشور درآمده ايد بايد ۱۶ هزار تيراژ داشته باشيد.
نمي دانم اگر شما فكر مي كنيد ۱۶ هزار تا داريم پس افرادي كه به روزنامه آگهي مي دهند ديوانه اند، يا باج بده هستند.
• اگر تيراژتان ۱۶ هزار تا است داريد از آن ها باج مي گيريد؟
شما داريد آنها را به باج دهي متهم مي كنيد.
• نه من مي گويم اگر ۱۶ هزار تا است آنها به شما باج مي دهند؟
نمي دانم. آيا بايد بدهند. از آنها بپرسيد.
• شده كه سازمان يا وزارتخانه اي تهديد شوند به اينكه آگهي بدهند و اگر ندهند تخريب مي شوند.
تاكنون اين كار را نكرده ايم.
• در مورد بانك سپه روزنامه كيهان خبرش را منتشر كرد.
شما دوباره برويد به كيهان مراجعه كنيد.
• در مورد بهتر بودن صحبت مي كرديد. غير از موثر بودن ديگر چه معياري به عنوان بهتر بودن يك ژورناليست مي توانيد بگوييد؟
تنوع دارد. توليد بالا دارد و صفحات بالا دارد.
• توليد بالا يعني چه؟
توليد خبر و مطلب.
• روزنامه هاي ديگر هم توليداتشان در همين حد است و شايد هم بيشتر.
ورق بزنيد ببينيد. شما اينجا را ببينيد. مطلب دو ستوني فقط در ۸ صفحه اول داريم. چهار هشت تا ۳۲ تا. كدام روزنامه اين همه ستون دارد.
• روزنامه هاي ديگر هم در صفحه دو روزي چهار ستون يادداشت مي دهد. الان مدير روابط عمومي فلان شركت هم براي شما يادداشت مي نويسد اينكه ملاك نيست.
هيچ روزنامه اي الان چهار ستون يادداشت ندارد.
• شما يادداشت نوشتن را معيار ژورناليست بودن مي دانيد؟
ما مي گوييم يكي از ويژگي هاي ما اين است. معيار را نمي گويم. شما پرسيديد چه نوع توليدي داريد.
• نه سوال من اين بود كه شما گفتيد من بهترين ژورناليست هستم. گفتم معيار شما براي بهترين ژورناليست بودن چيست. اين بهترين را توضيح بدهيد. گفتيد موثرتر هستيم. روي موثر بودن كه جواب قانع كننده اي نشنيديم. پرسيدم غير از آن، در معيار بهتر بودنتان چه معياري داريد كه خود را بهترين ژورناليست مي دانيد.
من هر چيزي كه تأسيس كردم در نوع خودش بالاترين و بهترين بوده است. از مجله اي كه قبل از انقلاب تأسيس كردم تا مجله جمهوري و مجله آرمان و. . .
• آنها را چون ما نبوديم نمي توانيم بگوييم اينهايي كه بوده ايم و ديديم بگوييد.
آنهايي كه شما ديديد روزنامه اخبار اقتصاد، روزنامه ابرار اقتصادي و روزنامه آسيا است. حالا صحبت شما چيست؟
• شما گفتيد من بهترين ژورناليست هستم مي خواهم بدانم معيار بهترين ژورناليست به نظر شما چيست؟
گفتم در وضعيت موجود در مطبوعات و در مقايسه با شما و روزنامه هاي ديگر خودم را ژورناليست بهتري مي دانم.
• يعني كساني كه زير دست شما كار مي كنند بيايند براي حوزه هاي خبري شان كار كنند و به نفع آنها خبر بنويسند و براي روزنامه شما پول بگيرند.
اگر شما چنين موردي ديده ايد بگوييد ما آنها را مجازات كنيم.
• من اين مورد را زياد ديده ام.
شما يكي را به ما معرفي كنيد. ما همين جا اعلام مي كنيم هر كسي چنين كاري كرده است ما علاوه بر اينكه او را اخراج مي كنيم از او شكايت هم مي كنيم.
• شما چه منبع درآمدي داريد كه خبرنگارانتان تا يك ميليون و نيم حقوق مي گيرند؟
آگهي. ما بالاترين درآمد سرانه آگهي را در تاريخ مطبوعات ايران داريم.
• و منشاء جذب آن آگهي ها، خبرنگاران تحريريه هستند، در بيشتر موارد؟
اصلاً. گاهي اوقات براي آگهي دادن در نوبت مي مانند. چهار پنج نفر همين ديروز بودند مي خواستند در صفحه اول بيايند ما اصلاً جا نداشتيم.
• در مورد روزنامه هاي ديگر هم خيلي اتفاق مي افتد كه رزرو جا داشته باشند.
كدام روزنامه؟ همه خالي هستند.
• براي صفحه اولشان خيلي ها اين طور هستند. آيا فكر مي كنيد خبرنگاري كه شما به آنها اجازه مي دهيد از كانال آنها آگهي رد شود به خاطر اينكه به قول خودتان با خودكار و خودنويس تطميع نشوند و دريافتي شان هم بالا برود و از كارشان رضايت داشته باشند مي توانند از بنگاه اقتصادي و وزارتخانه اي كه آگهي مي گيرند، انتقاد هم بكنند ؟
يك ژورناليست فقط وقايع را انتقال مي دهد.
• من هم مي خواستم به اينجا برسيم. در آن وقايعي كه شما مي بينيد در وزارت پست، نيرو، صنايع بازرگاني و غيره تا حالا خبرنگاران شما هيچ مسئله اي براي انتقاد كردن و هيچ نقطه كدر و تاريكي نديده اند كه منعكس كنند؟
يعني من شخصاً نديده ام.
• روزنامه نگاران و روزنامه اي كه زير نظر شماست؟
بله، خيلي بوده است.
• آخرين باري كه يك وزارتخانه را وادار به انتقاد كرديد و موثر بوديد كدام وزارتخانه يا نهاد بوده است؟
الان به خاطر ندارم اما مواردي داشته ايم كه حتي شكايت كرده اند.
• بحث شكايت يك بحث ديگر است. من گفتم نقطه تاريكي مثلاً در وزارت بازرگاني وجود داشته كه شما منعكس كرده باشيد و يا خبرنگارتان ديده باشد.
ما نديديم. شما اگر ديده ايد بگوييد ما چاپ مي كنيم.
• شما نديده ايد؟! پس اين چه معياري است كه گفتيد بهترين ژورناليست هستيد.
من قشنگ مي بينم. فقط زيبايي ها و خوبي ها را مي بينم.
• نتيجه اين خوب ديدن اين مي شود كه شما فقط به نفعشان حرف مي زنيد و پول مي گيريد.
من در زندگي شخصي ام و رفتارم با ديگران هم فقط زيبايي ها را مي بينم.
• يعني شما در هيچ يك از وزارتخانه هاو نهادها هيچ چيز تاريكي نمي بينيد؟ هميشه خوبي هاي آنها را مي بينيد و همين خوبي ها را هم منعكس مي كنيد؟
من زيبايي ها را مي بينم. مي دانم شما، يعني روزنامه تحت امرتان. . .
• روزنامه نگار مي تواند هر چيز ديگري را بنويسد. شما مي توانيد بنويسيد.
شما اگر جايي ديديد بنويسيد ما چاپ مي كنيم.
• نه بحث من جداست. شما و روزنامه تحت امر شما؟
من فقط سفيدي ها و قشنگي ها را مي بينم. اينطور چيزها را سه چهار دهه قبل گذاشته ام دربايگاني و حالا چيزهاي قشنگ را مي بينم.
• فكر مي كنيد با ديدن چيزهاي قشنگ و منعكس كردن آن زيبايي ها مي توانيد موثر باشيد؟
بله.
• چطور مي توانيد موثر باشيد. در حالي كه به عنوان مثال شما در دولت فقط خوبي هاي آن را مي بينيد كه دارد خوب كار مي شود. خوب كوپن داده اند و. . .
ديگران بدي هايش را مي بينند؟
• من كاري ندارم. به عنوان يك ژورناليست از شما سوال مي كنم. آيا وقتي شما فقط خوبي هاي يك جا را ببينيد و فقط همان ها را منعكس مي كنيد مي توانيد روي آنها موثر باشيد.
ما از فردا مخاطبين خود را اعلام مي كنيم. اصلاً اعلام كرده ايم. . .
• تأثيرگذاري را از جهت دادن آگهي به شما نمي گويم كه روششان عوض شود. تأثيرگذاري از اين جهت مي گويم كه آيا اشتباهاتي را كه كرده اند از اين ديد خوب شما متأثر شده اند كه اشتباهاتشان را اصلاح كنند؟ در واقع اين يعني روزنامه نگاري و موثر بودن. . .
ما مرتباً تمام وزارتخانه ها را نقد مي كنيم.
• آخرين انتقادي كه كرده ايد چه بوده است؟
مال آقاي. . . همين امروز بوده است.
• آقاي. . . هر روز هست. حالا روي اسم ايشان ايرادي ندارم و اسمشان را هم در اين مصاحبه نمي آورم. اما اين همه نقدي كه هر روز مي نويسند چقدر اثر گذاشته؟
اثر چي؟
• شما مي گوييد ما موثر هستيم.
بله. خيلي اثر گذاشته. وزرا، شخصيت ها و ديگران طرز برخوردشان طوري است كه نشان مي دهند روزنامه ما را از روزنامه هاي ديگر جدي تر مي گيرند.
• شما يك گفت وگوي اختصاصي درست و حسابي و متناسب و استاندارد نداشته ايد؟
ما با آقاي خاموشي گفت وگوي بلند كرده ايم.
• در طول تاريخ انتشار آسيا همين يك مورد بوده است. يك بار هم تيتر يك كرديد كه آقاي خرم قول گفت وگو به ما داد. روزنامه اي كه اعتبار داشته باشد وزرا بايد علاقه مند باشند كه به عنوان تريبون بيايند در آن صحبت كنند.
گفت وگوي بلندي كه شما مي گوييد بايد گفت وگوگر داشته باشيد تا چنين كاري بكنيد.
• كه شما آن را نداريد؟
يك نفر همكاري شان را با ما شروع كرده اند. ما الان چندين نفر را كانديدا كرده ايم. در نوبت هستند كه با آنها صحبت كنيم.
• يعني بعد از چهار پنج ماه ايشان غير از آن يك مصاحبه نتوانسته مصاحبه ديگري براي شما انجام دهد.
نخير.
• پس اين چه موفقيتي در ژورناليستي است كه نتوانسته ايد چند گفت وگوگر خوب را دور خودتان جمع كنيد و يا چند گزارشگر خوب و ورزيده. . .
من اين سبك و اين گفت وگو را مي گويم.
• شما سبك هاي ديگر گفت وگو راقبول نداريد؟
قبول دارم. آن را هر روز داريم.
• گفت وگوهاي موثر و خوب. . .
من يك سبك گفت وگويي كه شما الان داريد انجام مي دهيد را دارم كه خود من جزو يكي از بنيانگذاران اين نوع گفت وگو هستم. اين سبك را به هر كسي نمي توان داد كه انجام دهد.
• بنابراين در روزنامه تان اثري از آن نيست.
بله. درست است. خانم نوشابه اميري مي تواند اين كار را بكند به ايشان گفته ايم.
• در مورد خوش بيني كه گفتيد هم سوالي دارم. مسئولين دولتي ما هم علاقه دارند براي پوشاندن ضعف هاي خود عملكرد حوزه تحت مديريت خود را خوب جلوه دهند. شما هم گفتيد كه فقط خوبي ها را منعكس مي كنيد، آيا اين دروغ گفتن به خواننده نيست.
ما بايد نگاه كنيم هركدام چه مخاطبي داريم. ما مخاطب هايمان را از اين دسته گزينش كرده ايم. شما مخاطبان خود را از دسته ديگر گزينش كنيد.
• پس مخاطبان شما فقط خود بنگاه داران هستند و آنها كه مي خواهند حرف زيبا ولو نادرست باشد، را بشنوند.
بنگاه داران نيستند. مديران و فعالان درجه يك در بازار سرمايه، توليد و تجارت مديران رده بالا هستند. مديران رده متوسط و پايين در ميان مشتريان خود بسيار اندك داريم. اين افراد علي الاصول وقتي يك روزنامه اقتصادي را نگاه مي كنند بايد اين روزنامه صفحه اولش نشان دهنده موفقيت، نشان دهنده شور و سفيدي باشد. . .
• يعني من دانشجوي اقتصاد اگر بخواهم واقعيت هاي اقتصاد ايران را بفهمم به آسيا مراجعه نكنم؟
نخير، ما اصلاً براي دانشجو روزنامه درنمي آوريم.
• و براي يك كارشناس اقتصاد چطور؟
براي يك كارشناس هم روزنامه درنمي آوريم. خوانندگان ما علي الاصول بالاي ۳۰ سال هستند. ما خواننده جوان و تازه كار و تازه به عقيده رسيده نداريم. . .
• آخرش چه شد، مطالبي كه شما منعكس مي كنيد در سطح واقعيت ها هست يا نه. يا فقط خوش بيني و سفيدي است كه در جامعه ما درصد كمي از واقعيت هاي زندگي را در بر دارد.
من دوست دارم اين يك قسمت را شما بياوريد. شيوه مصاحبه كردن شما كاريكاتوري است، از مصاحبه هايي كه من بيست يا سي سال قبل مي كردم. هنوز مانده تا پخته شويد. شما با اين شيوه نمي توانيد به پاسخ معين برسيد. خواننده بايد به پاسخ برسد.

ترجمه: غلامرضا رضايي نصير
كنيا
توليد ناخالص داخلي: ۱۰ ميليارد دلار
سرانه توليد ناخالص داخلي: ۳۲۶ دلار
جمعيت: ۲/۳۱ ميليون نفر
رشد توليد ناخالص داخلي: ۴/۲ درصد
تورم: ۰/۲ درصد
دانيل آراپ موا، رئيس جمهور ۲۴ سال گذشته كنيا پس از انتخاباتي كه بين دسامبر ۲۰۰۲ تا فوريه ۲۰۰۳ برگزار خواهد شد، از كار كناره گيري مي كند. آيا اين پايان دوران «مرد بزرگ» در عرصه سياست كنيا است؟ با كمي خوش اقبالي پاسخ اين سوال مي تواند مثبت باشد. اوضاع اقتصاد كنيا روز به روز بدتر مي شود. تعداد كنيايي هايي كه در فقر به سر مي برند از ۵۲ درصد كل جمعيت در سال ۱۹۹۶ به ۵۶ درصد افزايش يافته است. سرمايه گذاري بيشتر در بخش مخابرات و منسوجات و بهبود عرضه برق باعث رشد متوسط اقتصاد در سال ۲۰۰۳ خواهد شد، اما كمبود اعتبار و ضريب پايين اطمينان سرمايه گذاري مانعي در برابر رشد اقتصادي خواهد بود. اختلافات بين صندوق بين المللي پول و دولت كنيا به اين زودي ها حل و فصل نخواهد شد. دولت به قدر لازم برنامه هاي ضدفساد اداري را با شدت پيش نمي برد و خصوصي سازي شركت هاي مخابراتي و حمل و نقل نيز به اندازه اي كه صندوق بين المللي پول انتظار دارد، سريع پيش نمي رود. با اين همه، پيشرفت هاي اندكي در اين زمينه صورت گرفته است و احتمال دارد كه در اواخر سال ۲۰۰۳ اعطاي كمك هاي مالي از سرگرفته شود. اوهورو كنياتا، پسر اولين رئيس جمهور كنيا، جوموكنياتا، انتخاب اول موا براي رهبري اتحاديه ملي آفريقايي كنياست. او تجربه ندارد و تنها در صورتي به مقام رياست جمهوري خواهد رسيد كه احزاب مخالف نتوانند متحد شوند.
نيجريه
توليد ناخالص داخلي: ۹/۴۴ ميليارد دلار
سرانه توليد ناخالص داخلي: ۳۶۰ دلار
جمعيت: ۸/۱۲۴ ميليون نفر
رشد توليد ناخالص داخلي: ۳/۴ درصد
تورم: ۵/۱۳ درصد
در ماه آوريل ۲۰۰۳ انتخابات رياست جمهوري، پارلماني و ايالتي برگزار مي شود. نيجريه هرگز در انتقال قدرت از يك حكومت غيرنظامي به حكومتي ديگر موفق نبوده است. اما اين بار ممكن است وضع فرق كند، زيرا رئيس جمهور اولسگون اوباسانجو، سعي دارد براي بار دوم رئيس جمهور شود، با اين حال احتمال دخالت نظامي را نمي توان منتفي دانست. نرخ رشد اقتصادي در سال ۲۰۰۳ روبه افزايش خواهد نهاد. علت آن افزايش توليد نفت و سرمايه گذاري در حوزه هاي نفتي دريايي و پروژه هاي گاز است. با اين همه چيز زيادي نصيب فقرا نخواهد شد. سياست هاي مالي و پولي انبساطي و ضعف نرخ مبادله ارزي نرخ تورمي را دو رقمي نگه خواهد داشت. شكاف بين مسيحيان و مسلمانان در اين كشور عميق تر شده است. اجراي شريعت اسلامي كه شامل قطع عضو و سنگسار هم مي شود، احتمالاً بهترين مثال براي موارد اختلاف است. در حال حاضر فقه اسلامي در ۱۲ استان شمالي كشور به اجرا گذاشته شده است و بسياري از مسيحيان معتقدند كه اين نشانه تلاش براي اسلامي كردن نيجريه است. با نزديك شدن انتخابات اجراي فقه اسلامي يكي از موضوعات داغ بحث ها خواهد بود.
آفريقاي جنوبي
توليد ناخالص داخلي: ۱۰۱ ميليارد دلار
سرانه توليد ناخالص داخلي: ۲۲۰۰ دلار
جمعيت: ۹/۴۵ ميليون نفر
رشد توليد ناخالص داخلي: ۴/۳ درصد
تورم: ۰/۶ درصد
در سال ۲۰۰۳ سه موضوع بر سياست آفريقاي جنوبي سايه مي افكند: رهبري رئيس جمهور تابو امبكي؛ تلاش براي ايجاد اشتغال و كاهش فقر؛ و يافتن كارآمدترين روش براي برخورد با اپيدمي ايدز. اختلاف در ANC در مورد توانايي امبكي همچنان ادامه خواهد داشت اما چرخش ۱۸۰ درجه اي وي در برخورد با ايدز ـ اكنون ايشان به مبارزه با ايدز توجه دارد ـ موقعيت او را به نوعي تحكيم كرده است. امبكي و رئيس جمهور نيجريه سعي خواهند كرد بين رابرت موگابه، رئيس جمهور بي مبالات زيمبابوه و رهبران اپوزيسيون اين كشور سازش ايجاد كنند. اين تلاش براي آفريقاي جنوبي منافع فراواني به همراه دارد: مشكلات پيش آمده در زيمبابوه باعث كاهش سرمايه گذاري خارجي در منطقه شده است و اگر موگابه مهار نشود، ممكن است آمريكا و اتحاديه اروپا طرح رشد آفريقايي نپاد (NEPAD) امبكي را به نفع خود مصادره كنند. پول رايج آفريقاي جنوبي، راند، يكي از پرنوسان ترين پول هاي جهان در اواخر سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ بود. احتمال دارد كه در نتيجه بحران زيمبابوه و نااطميناني در بخش اعظم بازارهاي نوظهور اين پول ارزش خود را بيشتر از دست بدهد. اما اتخاذ سياست هاي مالي و پولي انقباضي تر و پيشبرد خصوصي سازي قاعدتاً از سقوط فوري آن جلوگيري خواهد كرد.
الجزاير
توليد ناخالص داخلي: ۵۹ ميليارد دلار
سرانه توليد ناخالص داخلي: ۱۸۸۰ دلار
جمعيت: ۶/۳۱ ميليون نفر
رشد توليد ناخالص داخلي: ۹/۳ درصد
تورم: ۹/۴ درصد
عبدالعزيز بوتفليقه، رئيس جمهور الجزاير به هيچ وجه نخواهد توانست در سال ۲۰۰۳ خشونت بي رحمانه اي را كه سال ها است گريبانگير اين كشور شده است، از بين ببرد. در سال ۲۰۰۲ بيش از ۱۰۰۰ نفر كشته شدند. احتمال سازش و توافق بين رژيم نظامي سكولار و گروه هاي رزمنده مسلمان بسيار كم است. دولت در اين سال تلاش بيشتري براي لغو قوانين و مقررات دست و پاگير و خصوصي سازي به خرج خواهد داد، اما نتايج آن دوگانه خواهد بود. از ۱۰۰ مورد شركت دولتي كه قرار بود در سال ۲۰۰۲ خصوصي شوند تا پايان سال هيچ يك به فروش نرسيد. تعجبي هم ندارد: مقاومت اتحاديه هاي كارگري بسيار قوي است و طبقه ممتاز نظاميان مايلند منافع خود را حفظ كنند. دولت سعي خواهد كرد ناآرامي هاي منطقه بربرنشين قبيله را در شرق الجزيره خاموش سازد، اما موفق نخواهد شد. دولت وعده داده است كه آمازيلي، زبان اين منطقه را رسميت ببخشد و برخي از نيروهاي پليس را كه بيش از همه مورد نفرت مردم منطقه هستند از آنجا خارج ساخته است. اما اگر خشونت ها ادامه يابد ممكن است تندروهاي ارتش دست به سركوب همه جانبه بزنند.

• وزير بازرگاني و خاموشي
پس از گذشت نزديك به سه ماه از انتخابات اتاق هاي بازرگاني و صنايع و معادن كشور، هنوز وزير بازرگاني موفق نشده به جمع بندي نهايي براي معرفي ۱۰ نفر براي عضويت در اتاق تهران و ايران برسد.
براساس قانون اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران اعضاي برگزيده اتاق تهران ۴۰ نفر هستند كه با معرفي ۱۰ نفر از سوي وزير بازرگاني و ۱۰ نفر از سوي وزير معادن و فلزات، اين اتاق با ۶۰ نفر رسميت خواهد يافت. اين ۲۰ نفر انتصابي از سوي دولت در انتخابات هيأت رئيسه اتاق ايران بسيار موثرند. به ويژه اين كه در انتخابات گذشته حدود ۴۰ درصد از نيروهاي خواستار تحول و دگرگوني در مديريت ۲۴ ساله اتاق ايران، پيروز شدند. حدود يك ماه پيش وزير صنايع و معادن ۱۰ نفر برگزيده خود را معرفي كرد كه گفته مي شود از اين ميان ۹ نفر آنها از طرفداران تحول و دگرگوني در اتاق ايران هستند. اما تأخير بيش از حد در معرفي آن ۱۰ نفر، پرسش برانگيز شده است. محمد شريعتمدار نخستين وزير بازرگاني جمهوري اسلامي است كه توانسته تاكنون دو دوره متوالي بر صندلي وزارت تكيه زند. كارشناسان ديرپايي وي بر اين مسند را ناشي از ارتباطات موفق و گسترده وي با همه جناح هاي سياسي كشور مي دانند. شنيده شده كه وزير بازرگاني درصدد معرفي همان ۱۰ نفري است كه در دوره پيش براي عضويت در اتاق تهران برگزيده شده بودند، از ۳۰ اتاق بازرگاني سراسر كشور، انتخابات همدان و آبادان، هنوز تاييد نشده است. دلايل اين تاخير عنوان نشده و هيچ كس هم در اين باره و دلايل اين تاخير صحبت نمي كند. سيدعلي نقي خاموشي رئيس اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران نيز در جلسه اي در هفته گذشته گفته است كه ۲۰ روز پس از معرفي ۱۰ نفر باقي مانده از سوي وزير بازرگاني، انتخابات هيأت رئيسه اتاق تهران و حدود يك ماه پس از آن نيز انتخابات اتاق ايران برگزار خواهد شد. اين در حالي است كه پيش از اين قرار بود در نيمه دوم فروردين ماه انتخابات تهران و در ارديبهشت ماه انتخابات اتاق ايران برگزار شود. شنيده ها حاكي از اين است كه تاكنون جلسات متعددي بين محافظه كاران اتاق ايران و خواستاران تحول و تغيير برگزار شد، ولي هنوز آنها به يك جمع بندي قابل قبولي نرسيده اند.

• بازده ۴۰ درصدي نيروگاه هاي گازي
حداكثر بازده حرارتي در نيروگاه هاي حرارتي از جمله نيروگاه بخار و نيروگاه هاي گازي حدود ۴۰ درصد است. به گزارش كميته ملي انرژي ايران، حدود ۶۰ درصد انرژي حاصل از سوختن سوخت هاي فسيلي به صورت گرما در اين نيروگاه ها به هدر مي رود. بر پايه اين گزارش، امروزه بازده سيكل هاي تركيبي بيش از ۵۵ درصد بوده و مقدار تلفات انرژي در اين سيكل حدود ۴۵ درصد است.

• گاز ايران در پايانه غرب هند
ايران براي صادرات ۵ ميليون تن گاز مايع طبيعي تحت يك توافقنامه ۲۵ ساله با هند توافق كرد. مجله تخصصي گاز و نفت در اين باره گزارش داد: «بيژن نامدار زنگنه و رام نايك در ديدار سه روزه خود براي صادرات ۵/۲ ميليون تن ال ان جي در سال هاي ۸ - ۲۰۰۶ از ايران به هند و ۵/۲ ميليون تن ديگر در آغاز سال ۲۰۱۲ توافقنامه همكاري منعقد كردند. اين گزارش به نقل از نايك، وزير نفت هند اعلام كرده است: «در مفاد اين توافقنامه تجهيز و مدرنيزه كردن پالايشگاه هاي ايران براي افزايش ضريب توليد و نيز احداث و توسعه يك شبكه توليد گاز فشرده طبيعي توسط شركت نفت هند (IOC) كه بتواند تامين سوخت خودروها را مقدور كند نيز ذكر شده است. » نايك از احداث يك پايانه واردات ال ان جي در ساحل غربي كشور هند خبر داده است كه بعد از «پترونت» پنجمين پايانه ال ان جي در اين منطقه خواهد بود و دريافت ال ان جي از ايران به اين منطقه در اين پايانه صورت خواهد پذيرفت. بر پايه اين گزارش، انعقاد قرارداد همكاري در بخش نفت و گاز هند با ايران، هند را در تامين گاز خود كه هم اكنون با افزايش تقاضا و جمعيت در اين كشور رو به بحراني شدن مي رود ياري مي دهد.

• خودروهاي هيدروژن سوز
آمريكا براي كاهش مصرف سوخت خودروها ۶/۱ ميليارد دلار در ساخت خودروهاي هيدروژن سوز سرمايه گذاري مي كند. «ABC » نيوز آن لاين به نقل از آژانس حفاظت محيط زيست آمريكا اعلام كرد: «آمريكا براي كاهش انتشارات آلاينده حاصل از تردد خودروهايي كه با سوخت فسيلي كار مي كنند و نيز كاهش وابستگي به نفت سرمايه اختصاصي سال جاري خود براي مطالعات گسترش ساخت خودروهاي سوخت سلولي هيدروژن سوز به ۶/۱ ميليارد دلار افزايش داد.» گفتني است، كه كميسيون اروپا نيز از سرمايه گذاري ۳/۲ ميليارد دلاري (۱/۲ ميليارد يورويي) براي مطالعات در زمينه گسترش ساخت اين نوع خودروها خبر داده است.