ترجمه: احد البرز
آنچه در پي مي آيد برگردان گفت وگوي هفته نامه چپگراي نوول ابسرواتور چاپ پاريس با خانم مونيك كانتو ـ اسپربر، فيلسوف و پژوهشگر در مركز ملي تحقيقات علمي فرانسه است. وي نويسنده آثاري پر شمار درباره فلسفه قديم و فلسفه سياسي و اخلاقي است و به تازگي دو كتاب به نام هاي «سوسياليسم ليبرال» و «قواعد آزادي» به چاپ رسانده است.
• • •
• خانم كانتو ـ اسپربر! شما سوسياليسم و ليبراليسم را با هم پيوند مي دهيد. اين مثل در هم آميختن آب و آتش است...
اين يك واقعيت است كه بخش بزرگي از سوسياليسم در مخالفت با آزادي بي حدوحصر بر آمده از دكترين ليبرال، هرج ومرج اقتصادي، بي عدالتي ها و فروپاشي اجتماعي ناشي از بازار آزاد شكل گرفته است. به همين دليل سوسياليسم و دولت گرايي را اغلب يكي مي شمارند. اما بخش بزرگي از سنت سوسياليسم در تضاد با دولت گرايي بوده است. از همان آغاز پيدايش سوسياليسم در ميانه قرن نوزدهم، شاهد ظهور نوعي سوسياليسم آزادي ها هستيم كه در بسياري باورها با ليبراليسم مشترك است: نفي هر گونه مالكيت اشتراكي، دفاع از آزادي هاي عمومي و اصلاح طلبي، فردگرايي، به رسميت شناختن خودگرداني هاي اجتماعي، بي اعتمادي به دولت و حتي دفاع از آزادي اقتصادي و بازار. پردون و اقتصاددانان پيرو فوريه به چنين سوسياليسمي اعتقاد دارند. همزمان با آن، از سال هاي پاياني قرن نوزدهم چند تن از اقتصاددانان ليبرال نسبت به مسئله اجتماع از خود حساسيت نشان دادند و براي رفع بي عدالتي هاي باز به چاره انديشي و تفكر پرداختند.
• ولي نظام هاي فكري با هم متضادند. برخي با نظام سرمايه داري سرستيز دارند و برخي ديگر آن را مي ستايند. . .
تضاد ريشه اي اين نظام هاي فكري با يكديگر از زماني - سال هاي ۱۸۸۰- شروع مي شود كه سوسياليسم تقريباً به طور كامل با ماركسيسم يكي مي شود. پيش از اين تاريخ، جنبش سوسياليستي در شكل هاي بسيار گوناگون و متنوع ظاهر مي شد. برخي سوسياليست ها مانند ليبرال ها جبرگرايي تاريخي، اشتراكي كردن وسايل توليد و مبادله و نظريه تضاد طبقاتي را مردود مي دانستند. آنها همچون ليبرال ها با شركت هاي مبتني بر قرارداد آزاد كارگران گروه بندي هاي اجتماعي پايه اي، ابتكار عمل هاي جامع، سازماندهي آزادانه شركت ها و مديريت خودگردان شهري موافق بودند. تفاوت در اين است كه به باور ليبراليسم رشد و شكوفايي اقتصادي رفاه و آسايش براي همگان به ارمغان خواهد آورد حال آنكه اين سوسياليست هاي ليبرال بيشتر اراده گرا هستند و از تشكل جنبش كارگري در قالب تعاوني ها، سنديكاها و انجمن ها پشتيباني مي كنند.
• اين سوسياليست هاي ليبرال چه كساني هستند؟
ژورس براي مثال، او به نقش آزادي در تاريخ اذعان داشت، فرد را حائز اهميت اساسي دانست و اشكالي از آزادي اقتصادي و مالكيت را كه با نظريه «اجتماعي كردن» اقتصاد سازگار باشد جست وجو مي كرد. اين يكي از ريشه هاي مخالفت او با ژول گسد (Guesde) است. بايد به سوسياليست هاي كمتر شناخته شده اما مهم ديگري نيز اشاره كنم: «لوسين هر» دوست ژورس و كتابدار كتابخانه دانشسراي عالي پاريس، شارل آندلر، هانري دومن و آندره فيليپ و فيلسوفاني مانند شارل رونويه و آلن. همه اين ها به دنبال يافتن وجوه مشترك اعتقادي با ليبراليسم بودند. از بسياري جهات مي توان آنها را «سوسياليست هاي ليبرال» ناميد. صداي چند سوسياليست ليبرال در فرانسه پس از جنگ جهاني دوم شنيده شد: مانند آندره فيليپ كه كتاب لئوم بلوم «در مقياس انساني» را در تبعيد نوشت. اين همان جنبشي است كه «چپ دوم» نام گرفت، جنبش بازسازي كه رهبري شكل گيري كنفدراسيون دموكراتيك كار فرانسه (CFDT) را در دست داشت. بخشي از حزب سوسياليست متحد (PSU) و كنگره هاي سوسياليسم اين رويكرد ليبرال را در درون سوسياليسم تداوم بخشيد.
• ليبرال هاي امروزي مي كوشند تضمين هاي دولتي را كه به باور آنها آزادي كش و بي ثمر. . . هستند از ميان بردارند.
منظورتان ليبرال هاي افراطي يا اولتراليبرال هاست. اين يك جريان ليبراليسم جزم انديش است و بنابراين پايبند ليبراليسم نيست، زيرا ليبراليسم يك سنت باز و عملگرا است و از مدت ها پيش پذيرفته كه در يك جامعه پيچيده اشكالي از سازماندهي و مداخله دولت ضروري است. در واقع اين ليبرال هاي افراطي (مانند ميلتون فريدمن و از بعضي جهات هايك) هر گونه دخالت جمعي در كار جامعه را رد مي كنند و همه چيز را صرفاً به دست بازار مي سپارند. حكم به آزادي فرد مي دهند اما ابزارهاي عمل لازم براي اعمال اين آزادي را زماني كه فرد ضعيف يا فقير است براي او فراهم نمي آورند. ليبراليسم افراطي در واقع يك ليبراليسم ناقص است كه از مسئله شرايط عيني و اجتماعي آزادي به معني توانايي اثرگذاري آگاهي ندارد.
• سوسياليسم ليبرال در جنبش سوسياليستي پنهان شده است.
دليل اين امر در فرانسه تا اندازه بسيار زيادي برتري و تسلط كمونيست ها بر جنبش چپ و ماركسيست ها بر سوسياليسم است. سوسياليسم ليبرال سوسياليسم مخالفان و دگرانديشان بوده است. حكم آزمايشگاه افكار و وجدان اخلاقي سوسياليسم را داشته است. به جنبش كارگري نزديك بوده و در اتحاديه ها، انجمن ها، شركت هاي تعاوني و حلقه هاي روشنفكري پناه مي گرفته است.
• و در خارج از فرانسه وضع سوسياليسم ليبرال چگونه بوده است؟
سوسياليسم ليبرال در ايتاليا و انگلستان نفوذ به مراتب بيشتري داشته است. ال. تي. هاب هاوس نويسنده كتاب «ليبراليسم» در سال ۱۹۱۱ و مدافع سوسياليسم مدرن و ليبرال تاثير فراوان بر سوسياليسم بريتانيا و جنبش كارگري نوين امروز گذارده است. در ايتاليا كارلو روسلي به دليل ضديت با فاشيسم ناگزير به پاريس رفت و در سال ۱۹۳۰ كتاب «سوسياليسم ليبرال» را منتشر كرد. اين كتاب يكي از منابع مهم مرجع سوسياليسم ايتاليا به شمار مي رود. حتي در آلمان، سرزمين مادري سوسياليسم ماركسيستي، كنگره معروف باد گودسبرگ كه در سال ۱۹۵۹ برگزار شد و حزب سوسياليست SPD در آن دست رد به سينه ماركسيسم زد و آشكارا از اصلاح طلبي و بازار جانبداري كرد، از لحاظ فكري زير تاثير سوسياليست هاي ليبرال آماده شده بود.
• در فرانسه ما اكنون كجا قرار گرفته ايم؟
در سال ۱۹۸۳ كه فرانسوا ميتران اروپا و اقتصاد بازار را برگزيد، تحولي پديدار شد. اما اين انتخاب كه تمام دولت هاي سوسياليست از آن زمان بدان پايبندي نشان داده اند، رسماً به عهده گرفته نشده است و همواره به عنوان نتيجه شرايط حاكم يا جهاني شدن اقتصاد معرفي مي شود. سوسياليسم فرانسه هويت نوين خود را آشكارا نپذيرفته است. نشان نداده است كه چگونه نوعي رويكرد ليبرال در اقتصاد كه تا اندازه زيادي روش او بر آن متكي است، امكان تحقق هدف هاي سوسياليستي را در شرايط جديد فراهم مي آورد.
• آيا برنامه سوسياليسم ليبرال برنامه اي متناسب با نيازهاي زمانه است؟
اين تناسب اكنون بيش از هر زمان ديگر است. سوسياليسم يك برنامه رهايي بخش فردي و اجتماعي است. در دنياي رو به تحول و دگرگوني، سوسياليسم بايد راه هاي رشد سودمند براي اجتماع را پيدا كند، چاره اي براي نابرابري هاي جديد بينديشد و ابزارهاي عمل متناسب با نيازهاي جهان امروز را در اختيار افراد قرار دهد. كارلو روسلي مي گفت سوسياليسم وقتي تحقق پيدا مي كند كه آزادي وارد زندگي فقيرترين افراد شود. فكر مي كنيد كه به اين مرحله رسيده باشيم؟ آزادي در اينجا هم همان ابزارهاي عمل است كه افراد مي خواهند و براي هر گونه زندگي اجتماعي لازم است: شغل، تضمين هاي اجتماعي، آموزش و پرورش، امنيت و جز آن. تنها از اين راه است كه سوسياليسم مي تواند بار ديگر يك پايگاه اجتماعي در ميان تهيدستان پيدا كند (انتخابات اخير نشان داد كه سوسياليسم اين پايگاه را از دست داده است).
• موضوعات اصلي اين برنامه سوسياليستي ليبرال كدامند؟
درونمايه اصلي سوسياليسم ليبرال عبارت است از فزوني بخشيدن به ابزارهاي عمل افراد و يافتن روش هاي حاكميت و ساماندهي براي تحقق آزادي ها. به همان اندازه كه با دخالت دولت در زندگي اقتصاد يا با اقتصاد ارشادي مخالف است، اين نظريه را كه سرمايه داري مي تواند خود را به طور طبيعي سامان دهد مردود مي داند. تدوين مقرراتي كه بايد در زندگي اقتصادي به كار گرفته شود و ناظر بر بازار اما در پيوند تنگاتنگ با آن در مقياس ملي، اروپايي و جهاني باشد، يكي از مهم ترين وظايف سياسي سوسياليسم ليبرال است. همچنين هدف ديگر اين نوع سوسياليسم اين است كه دارايي هاي عمومي را در دسترس همگان قرار دهد و كاري كند كه خدمات عمومي نمايشگر واقعي برابري صرف نظر از نابرابري شرايط زندگي باشد. در اين چارچوب مي توان پاره اي روش هاي بخش خصوصي را به كار گرفت، همچون ايجاد رقابت و تفويض بخشي از اختيارات به بازار در چارچوب يك شرح وظايف بسيار دقيق. مبارزه براي آزادي هاي واقعي هنوز پايان نيافته است. سوسياليسم بايد پرچمدار اين مبارزه باشد. اين نظر مشترك همه افراد متعلق به جنبش چپ است. سوسياليست هاي نوگرا، سوسياليست هاي معتقد به جهاني شدن از نوع ديگر كه خواهان قانونگذاري در سطح جهاني هستند، طرفداران محيط زيست و حتي جنبش سنديكايي بايد حول فرهنگ سياسي سوسياليسم ليبرال به يك همگرايي برسند. اين يك چشم انداز استراتژيك شوق برانگيز است.
منبع: نوول ابسرواتور

ترجمه: عباس فتاح زاده
جديدترين كتاب خانم جي كي رولينگ سود ناشرش را افزايش داده و براي صنعت فيلمسازي هم پولساز است.
• • •
ظاهراً بدون ارتكاب جرم كاري از پيش نمي رود. سه سال پيش رولينگ كه كتاب هايش توسط انتشارات بلومزبوري به چاپ مي رسد گفت: «در خيابان به من حمله شد و دو بار هم از اتومبيلم سرقت شد. » در آن زمان او مشغول نوشتن كتاب «هري پاتر و جام آتش» بود. او تا زمان انتشار، اين كتاب را شب و روز همراه خود داشت. كتاب جديد كه هري پاتر و محفل ققنوس نام دارد نه تنها ۱۳۰ صفحه طولاني تر از «جام آتش» است بلكه ظاهراً وسوسه بيشتري را براي ارتكاب جرم پديد مي آورد.
در انباري كه در حد فاصل شهرهاي ليورپول و منچستر انگلستان قرار دارد، يك بار كامل كاميون از كتاب جديد دزديده شد. اين محموله تا امروز كشف نشده است. جي كي رولينگ و انتشارات شولاستيك، ناشر آمريكايي اش، از روزنامه ديلي نيوز چاپ نيويورك به سبب آنكه دو صفحه از رمان جديد را قبل از چاپ در معرض ديد خوانندگانش قرار داده بود، تقاضاي صد ميليون دلار غرامت كرده اند. نشريه عوام پسند «سان» چاپ لندن هم در خطر شكايت قرار دارد. اين نشريه چندي پيش خبرهايي دروغين پيرامون كشف كتاب هاي دزديده شده هري پاتر چاپ كرد. وكلاي خانم رولينگ هشدارهايي كتبي را هم براي ساير روزنامه ها و مجلات انگليسي نظير گاردين ارسال كرده اند.
در اين ميان يك زن در مونترال كانادا كه كتاب جديد اشتباهاً پيش از موعد مقرر به وي فروخته شده بود حاضر نشد حتي در قبال دريافت ۵۰۰۰ دلار هم آن را پس بدهد. هر گونه خبري پيرامون مشتاقان اين كتاب ميزان فروش را بالاتر مي برد. روز جمعه گذشته يعني يك روز قبل از شروع فروش كتاب جديد بلومزبوري، ناشر انگليسي كتاب، اعلام كرد كه پيش بيني مي كند تا روز ۳۱ دسامبر كه سال مالي ۲۰۰۳ به پايان مي رسد سود ناخالصي معادل حداقل ۱۵ ميليون پوند (۲۱ ميليون يورو) به دست آيد. اين تقريباً دو برابر سود سال قبل است كه معادل ۳۵/۹ ميليون پوند بود. تازه نگاهي به گذشته نشان مي دهد كه اين پيش بيني تا حدودي متواضعانه هم هست. در سال ۲۰۰۰ زماني كه هري پاتر و جام آتش چاپ شد سود ناخالص انتشارات بلومزبوري ۱۲۰ درصد افزايش يافت و به ۶۵/۵ ميليون پوند رسيد. كل بازار بلومزبوري هم در آن زمان ۱۴۳ درصد رشد كرد و به ۶/۵۰ ميليون پوند رسيد. از سال ۱۹۹۶ يعني سالي كه اولين جلد از كتاب هري پاتر چاپ شد، تاكنون ۲۰۰ ميليون نسخه از آن به فروش رسيده است. طي اين مدت بازار موسسه انتشاراتي بلومزبوري پنج برابر و ارزش سهام آن در بازار بورس هفت برابر شده است. ثروت خانم رولينگ هم كه در گذشته يك زن بي پول و فقير بود هم اكنون به ۲۸۰ ميليون پوند رسيده است. بدين ترتيب وي در حال حاضر از ملكه انگلستان هم ثروتمندتر است. البته در ليست ثروتمندترين افراد در انگلستان وي هنوز هم تنها رده ۱۲۲ را در اختيار دارد. پيشرفت بيشتر وي در ليست مذكور به هيچ وجه چيز بعيدي نيست.
درآمدهاي ناشي از فروش كتاب در مقابل درآمد حاصل از ساخت فيلم و اعطاي امتياز ساخت كالاهايي مرتبط با شخصيت هاي كتاب هري پاتر، چندان به چشم نمي آيد. در سال ۱۹۹۸ يعني تنها يك سال پس از انتشار اولين جلد كتاب، خانم رولينگ با دريافت ۵۰۰ هزار دلار از شركت وارنر برادرز، شركت فيلمسازي متعلق به غول رسانه اي AOL ـ تايم وارنر، حق توليد فيلم و محصولاتي با مارك هري پاتر را به شركت مذكور فروخت. تنها دو فيلم اول توليد شده تاكنون چهار هزار بار در تيراژ بالا تكثير شده اند و در جهان حدود يك ميليارد پوند فروش داشته اند.به نوشته مجله اكونوميست تهيه كننده فيلم ها و محصولات مرتبط با هري پاتر با وسواس فراواني رفتار كرده و بيش از حد صرفه جوست. تاكنون ۶۵ محصول امتياز فروش تحت عنوان و يا با مارك هري پاتر را دريافت كرده اند در حالي كه به اعتقاد كارشناسان اين بازار ظرفيت دويست تا سيصد محصول را دارد. اين محصولات از اسباب بازي هاي لوگو تا انواع شيريني را در بر مي گيرد. كتاب جديد هري پاتر در انگلستان ارزان تر از هر جاي ديگر به فروش مي رسد. علت آن رقابت تاجران انگليسي در اين زمينه است. در حالي كه موسسه انتشاراتي بلومزبوري قيمت فروش كتاب را ۹۹/۱۶ پوند ذكر كرده است كمتر كتابفروشي اي را در انگلستان مي توان يافت كه آن را گران تر از ۹۹/۱۳ پوند بفروشد. سوپرماركت ها تخفيف هاي بيشتري را هم قائل مي شوند. (در حال حاضر شش درصد بازار كتاب انگلستان در اختيار سوپرماركت ها قرار دارد.) به عنوان مثال سوپرماركت «تسكو» كتاب جديد را به قيمت تنها ۹۶/۹ پوند مي فروشد. سوپر ماركت «سيف وي» (Safeway) هم قيمت ۹۹/۹ پوند را براي آن تعيين كرده است. شركت آمازون، فروشنده كتاب در اينترنت، بهاي ۴۹/۸ پوند را براي آن در نظر گرفته است ـ البته با هزينه پست قيمت تمام شده ۲۴/۱۱ پوند مي شود. اين قيمت ها همگي قبل از شروع فروش تعيين شده بودند و برخي از اعضاي اتحاديه كتابفروشان انگلستان از اين وضعيت انتقاد مي كنند. آنها مي گويند قيمت يك كتاب تنها بايد در زمان فروش آن اعلام شود و نه قبل از شروع فروش. فروش كتاب «هري پاتر و محفل ققنوس» از اولين ساعات آغاز روز ۲۱ ژوئن شروع شد. خانم رولينگ كه اصالتاً اسكاتلندي است در هنگام شروع فروش در يكي از كتابفروشي هاي شهر ادينبورگ، مركز اسكاتلند، حضور يافت. كتاب تازه اين نويسنده اسكاتلندي تاكنون سريع تر از هر كتاب ديگري در جهان به فروش رفته و ركورد فروش در اينترنت را هم شكسته است. شركت آمازون كه مهم ترين كتابفروشي اينترنتي در جهان به شمار مي رود قبل از شروع رسمي فروش حدود يك ميليون نسخه از اين كتاب را پيش فروش كرده بود. گفته مي شود تاكنون هيچ كالايي در چنين وسعتي از طريق شبكه اينترنت در جهان به فروش نرفته است. از هري پاتر و محفل ققنوس تاكنون سيزده ميليون نسخه به چاپ رسيده و انتظار مي رود سي ميليون پوند درآمد نصيب نويسنده خود كند. هري پاتر و جام آتش نيز كه چهارمين كتاب از سري داستان هاي هري پاتر بود و سه سال پيش به بازار آمد در زمان خود عنوان كتابي را كسب كرد كه سريع تر از هر كتاب ديگري در تاريخ به فروش رفته و اكنون آن شهرت نصيب پنجمين كتاب اين سري شده است. در شهرهاي پاريس، بروكسل و بخارست فروش پنجمين داستان هري پاتر همزمان با كشورهاي انگليسي زبان از شنبه آغاز شد.
حتي در كپنهاگ برخي كتابفروشي ها شب قبل از شروع فروش تا ديروقت بازماندند تا فروش كتاب هري پاتر را از نيمه شب آغاز كنند. در آن سوي جهان و در هنگ كنگ كتابفروشي ها براي اينكه فروش اين كتاب را همزمان با كتابفروشي هاي لندن آغاز كنند، خيلي زودتر از هميشه مغازه هاي خود را باز كردند. در تازه ترين اثر خانم رولينگ داستان ورود قهرمان داستان هاي او به محفل ققنوس كه حلقه اي از جادوگران است ذكر شده است.
منبع: زوددويچه سايتونگ ـ بي بي سي

• ايجاد صندوق توسعه صادرات بخش خصوصي
اولين صندوق توسعه صادرات بخش خصوصي در بخش تعاون تشكيل شد. مدير عامل صندوق توسعه آبزيان كشور در اين رابطه گفت: اين صندوق با تزريق منابع مالي خود مي تواند كمبود نقدينگي و سرمايه در گردش تعاوني ها را بر طرف كند. سرمايه گذاري خارجي، بيع متقابل و بازاريابي از مهم ترين وظايف اين صندوق براي افزايش ميزان صادرات غيرنفتي كشور است. تشكيل نمايشگاه هاي داخلي و خارجي و معرفي توليدات و همچنين برقراري بيمه محصولات كشاورزي تعاوني ها از ديگر وظايف اين صندوق است. شركت در نمايشگاه هاي بين المللي و احداث غرفه هاي دائمي در كشورهاي مختلف از ديگر وظايف اين صندوق است و تاكنون براي ايجاد غرفه هايي در كشورهاي اسپانيا، فرانسه و بلژيك مذاكراتي صورت گرفته است.

• درآمد و هزينه هاي استان تهران
درآمدهاي اصولي استان تهران سه هزار و ۸۳۰ ميليارد ريال اعلام شده است. اين مبلغ كمتر از هزينه هاي مورد نياز استان است.اگر چه ميزان درآمد وصولي مالي استان تهران به تنهايي ۵/۲۲ درصد كل وصولي هاي استان هاي كشور است. ولي هزينه هاي استان بالغ بر چهار هزار و ۳۱ ميليارد ريال است. درآمدهاي مالياتي شركت هاي نواحي غرب، شرق و مركز استان تهران از موارد ماليات هاي ملي محسوب مي شود كه استان تهران از اين درآمدهاي مالياتي بهره اي نمي برد. گفته شده كه برخي از دستگاه ها از جمله شهرداري ها و برخي از وزارتخانه ها در استان تهران با وجود درآمدهاي كلاني كه از استان به دست مي آورند، خود را متعهد به پرداخت حق ارائه خدمات استان نمي دانند.

• روزنامه اقتصادي و داستين هافمن
يك روزنامه اقتصادي تيتر يك خويش را به گفت وگوي يك بازيگر معروف هاليوود اختصاص داد. ظاهراً در اين روزنامه ساير موضوعات اقتصادي در درجه دوم اهميت قرار داشتند. تيتر يك اين روزنامه چنين بود: «داستين هافمن، هنرمند بزرگ سينماي آمريكا، گفت: روابط مردم ايران و آمريكا ربطي به سياستمداران دو كشور ندارد. » مصاحبه مذكور با داستين هافمن از طريق اينترنت و توسط خبرگزاري كار ايران، ايلنا، صورت گرفته بود.

• باجگير اقتصادي
يك عضو مجلس نمايندگان و سناي ايتاليا از حزب سبزهاي اين كشور ضمن انتقاد شديد از سياست هاي حمايتي جورج بوش از كشاورزي ژنتيك، رئيس جمهور آمريكا را باجگير اقتصادي خواند. وي در پارلمان اين كشور گفت: «جورج بوش قصد دارد براي جلوگيري از مخالفت اروپا با كشاورزي ژنتيك، به سازمان تجارت جهاني شكايت كند ولي ما نبايد تسليم باج خواهي وي شويم. »۲۶۰ تن از نمايندگان پارلمان ايتاليا و اروپا نيز با ارائه يك درخواست كتبي به رومانو پرودي، رئيس كميسيون اروپا، خواستار مخالفت با توليد آن دسته از محصولات كشاورزي شدند كه براساس تغييرات ژنتيكي تهيه مي شود. در مقابل آمريكا براي جلوگيري از مخالفت اتحاديه اروپا در اين زمينه تهديد به شكايت به سازمان تجارت جهاني كرده است.

• ملاقات كارمندان عراقي
به گزارش بي بي سي گروهي از كارمندان عراقي كه توسط نيروهاي آمريكايي در آن كشور انتخاب شده اند براي گفت وگو پيرامون نيازهاي مردم آن كشور به كمك هاي بشردوستانه و برنامه بازسازي بلند مدت عراق وارد نيويورك شده اند.روز دوشنبه، ۲۳ ژوئن، سازمان ملل متحد از كشورهاي جهان خواست تا براي تامين مالي اقدامات بشردوستانه به منظور كمك به مردم عراق تا پايان سال جاري بيش از دويست و پنجاه ميليون دلار در اختيار اين سازمان قرار دهند.

• كتاب فروش هاي پولدار
روزنامه آلماني دي ولت طي انتشار مطلبي به بررسي روند روبه رشد بازار كتاب در ماه جاري پرداخته است. به نوشته روزنامه مذكور در ماه ژوئن به سبب انتشار كتاب هري پاتر و همچنين كتاب خاطرات هيلاري كلينتون، همسر رئيس جمهور سابق آمريكا، بازار كتاب در آمريكا سيري شديداً صعودي دارد. حتي بازار بورس هم نسبت به اين وضعيت واكنش مثبتي داشته است.

• ۸ سال ـ ۶/۱ ميليون خودرو
طي ۸ سال گذشته تعداد خودروهاي در حال تردد در ايران بيش از ۶/۱ ميليون دستگاه افزايش يافته است.به رغم ورود ۶/۱ ميليون خودروي جديد به ناوگان حمل و نقل ايران هيچ برنامه عملي براي خروج خودروهاي فرسوده از چرخه كاري تدوين نشده است.براساس اين گزارش، بررسي هاي صورت گرفته از سوي كارشناسان وزارتخانه هاي نفت و صنايع و معادن نشان مي دهد سرانه مصرف خودروهاي ساخت ايران تقريباً دو برابر خودروهاي خارجي است.همين امر سبب شده ميزان مصرف بنزين طي اين سال ها به شدت افزايش يابد.متوسط مصرف بنزين خودرو در هر ۱۰۰ كيلومتر در كشورهاي پيشرفته ۶ ليتر است حال آنكه اين رقم در ايران به ۱۳ ليتر مي رسد.در حال حاضر برنامه هاي ويژه اي براي تغيير ساختار توليد خودرو از سوي وزارتخانه هاي نفت و صنايع و معادن در حال پيگيري است كه در صورت عملي شدن مي تواند تا حد زيادي مصرف بنزين در ايران را كاهش دهد.

ديديه پاوي
ترجمه: رضا علي اكبرپور
در فروشگاهي واقع در يكي از مناطق مهم تجاري شهر بروكسل، پايتخت بلژيك، خانم صندوقدار جمله اي بر زبان مي آورد كه بيشتر به جملات مشتريان شبيه است: «دو و نيم يورو براي كاسه اي از جنس درخت با پايه خيلي گران است. » شنيدن چنين حرفي از زبان يك صندوقدار بسيار غيرمترقبه است. فروشگاهي كه خانم ايوت به عنوان صندوقدار در آن كار مي كند تفاوت زيادي با ديگر فروشگاه ها دارد. در آنجا اجناسي را مي توان مشاهده كرد كه هر كدام در گوشه اي از كره زمين ساخته شده اند، موادغذايي و اشياي هنري كه هر كدام مشتري را به ياد كشوري دوردست مي اندازد. پرسنل فروشگاه به طور داوطلبانه به كار مشغولند و مشتريان نيز عمدتاً افراد معروف و با انگيزه اي هستند.
در اينجا هر نوع خريد و فروش براساس نوعي آرمان انجام مي گيرد و اجناس فروشگاه همگي با مارك «ساخت بشر» عرضه مي شود. مهم نيست كه كاسه هاي چوبي هندوراس و يا روغن زيتون تهيه شده در مناطق فلسطيني گران تر از اجناس مشابه در سوپرماركت Match در چند متري آنجا باشد.
ايوت مي گويد: «حتي معلم ها شاگردان خود را براي بازديد به اينجا مي آورند تا محصولات جهان سوم را به آنان نشان دهند. »
۳۰۰ فروشگاه در سراسر بلژيك مشغول به فعاليت در اين عرصه هستند كه اينك «تجارت عادلانه» نام گرفته است. اين فروشگاه ها به يك سازمان غيردولتي به نام Oxfam تعلق دارند. بنيانگذاران اين سازمان به هنگام تاسيس آن در سال ۱۹۶۶ در هلند اعلام كرده بودند كه به جاي فعاليت هاي خيرخواهانه تصميم دارند مستقيماً با توليدكنندگان كشورهاي جهان سوم وارد تجارت شوند و محصولات غذايي كشاورزي و يا صنايع دستي را از آنان به قيمتي بخرند كه آنان بتوانند به طور طولاني مدت هزينه هاي لازم براي تامين مايحتاج اساسي خود را به دست آورند. حدود سي سال پيش بلژيكي هاي جهان سوم گرا هدايت اين سازمان را به دست گرفتند و اولين فروشگاه را در شهر آنور (Anvers) افتتاح نمودند. اين شيوه به نسخه اي بدل شد كه خيلي سريع سراسر بلژيك را درنورديد و اينك كشور بلژيك به قهرمان اروپا در عرصه تجارت عادلانه تبديل شده است.
دني لامبر، دبير كل اين سازمان غيردولتي، مي گويد: «در حالي كه در فرانسه فعلاً به برگزاري گردهمايي ها در اين زمينه اكتفا مي شود، در اينجا ما راه حل هاي عملي را از مدت ها پيش به كار بسته ايم. » فروشگاه هاي Oxfam براي تهيه اجناس فروشگاه هاي خود، يك مركز خريد به راه انداخته كه در امر واردات كالاها فعال است.
اين مركز خريد ۵۰ درصد بهاي سفارشي را به حساب كشاورزان و صنعتگران واريز مي كند و بدين ترتيب به نوعي اعتبارات لازم را تضمين مي كند. اين مركز همچنين حداقل قيمت براي مواد غذايي اوليه مانند قهوه و كاكائو را كه در بورس سهام آنها خريد و فروش مي شود تضمين مي نمايد.
Oxfam در سال ۲۰۰۲ توانست ميزان فروش خود را به حدود ۵۰ ميليون يورو برساند و ميزان رشد متوسط فروش طي سال هاي اخير ۱۵ درصد بوده است. از سوي ديگر اين سازمان غيردولتي در راس شبكه اي از ۲۵۰ فروشگاه قرار دارد كه در سراسر اروپا پراكنده هستند و ۸۲۵۰ داوطلب در آنها مشغول به كار هستند و بايد افزود كه Oxfam شريك تجاري European Fair Trade Association است كه ۱۲ مركز واردات در ۹ كشور اروپايي در اختيار دارد و از بنيانگذاران Max Havelar است، اين سازمان بلژيكي مسئول قيمت گذاري بر محصولات تجارت عادلانه است.
اما بايد توجه داشت كه تجارت عادلانه هنوز در حاشيه اقتصاد اروپا قرار دارد. با اين حال دني لامبر ارزيابي مي كند كه بازار بالقوه اين نوع تجارت از ابعاد گسترده اي برخوردار است و روز به روز در حال رشد است: «تحقيقي كه اخيراً انجام گرفته نشان مي دهد كه ۲۲ درصد مصرف كنندگان بلژيكي، به گفته خود، به معيارهاي اخلاقي، اجتماعي و زيست محيطي محصولات خريداري شده اهميت مي دهند. ميزان فروش ما به تدريج در حال افزايش است. »
در شركت Delhaize، از بزرگ ترين توزيع كنندگان بلژيكي، نيز مي توان سرنخ هايي از اين گرايش مصرف كنندگان بلژيكي به دست آورد. مديران اين شركت از سيزده سال پيش تلاش كرده اند كه محصولات تجارت عادلانه را وارد چرخه توزيع نمايند و اين محصولات را مي توان در قفسه هاي فروشگاه هاي بزرگ اين كشور مشاهده كرد. كاترين الكساندر، مدير ارتباطات در شركت Delhaize، تصريح مي كند: «ما حدود سي نوع كالا از قهوه گرفته تا عسل، چاي، حبوبات و برنج را در فروشگاه هاي خود عرضه مي كنيم. ما متوجه شده ايم كه مشتريان به ويژه جوانان و همكاران ما، بيش از پيش نسبت به وضعيت كالاها حساس شده اند.»
البته شركت Delhaize كه تراز تجاري آن به ۳ ميليارد يورو مي رسد، تنها بخش بسيار ناچيزي از درآمد خود را مديون اين كالاهاست. با اين حال اين شركت در سال ۲۰۰۲ توانست ۳۵۵ تن موز «عادلانه» را به فروش برساند، رقمي كه سال قبل از آن فقط ۱۶۰ تن بوده است.
۱۰۰ تن قهوه را نيز به اين رقم بايد افزود. Delhaize همچنين در برنامه هاي «حساس سازي» مردم در قبال اين محصولات مشاركت دارد. ولي تمامي اين تلاش ها به معني بهبود سرنوشت كالاهاي ساخت جنوب نيست. دني لامبر كه شركت او نيز در اين برنامه ها فعال است مي گويد: «من نسبت به توسعه تجارت عادلانه خوشبين هستم، اما چندان اميدوار نيستم كه قوانين تجارت بين المللي بر محصولات جهان سوم تاثير بگذارد. »
رويكرد فرانسوي ها
كاتل پوليكن در كتابي كه اخيراً منتشر كرده مي نويسد: «تجارت عادلانه كه در سال ۱۹۸۰ در فرانسه پديد آمد، هر سال گام هاي بزرگي به پيش بر مي دارد. »۱ بنابر تحقيقي كه در نوامبر سال ۲۰۰۲ توسط موسسه نظرسنجي IPSOS انجام يافت، از هر سه فرانسوي يك نفر سخناني درباره تجارت عادلانه شنيده است.
پي نوشت:
۱. زLe Commerce equitableس Mara bout, Paris. mai. 2003
منبع: نوول ابسرواتور