يك طرح جامع يا يك طرح جديد
طرح جامع ورزش ديروز با حضور رئيس جمهوري بررسي شد
|
|
ارائه تعريفي مشخص از ورزش كه براي همه انديشمندان قابل قبول باشد كار ساده اي نيست، اما به هر حال بيان تعريفي از ورزش به منظور روشن شدن آنچه در جامعه شناسي ورزش مورد بحث قرار مي گيرد ضروري است. ورزش مي تواند دربرگيرنده تمام فعاليت هايي باشد كه به نحوي مستلزم تلاش جسماني است. از كوچكترين حركت تا برگزاري يك فينال بزرگ تماماً به معناي ورزش نزديك است. ورزش فعاليتي است تابع قوانين معين كه مي توان آن را در سطوح مختلف مورد ارزيابي قرار داد. ورزش غيررسمي، ورزش سازمان يافته، ورزش تجاري(حرفه اي)، ورزش نمايشي...
ورزش و جامعه شناسي
بعضي جامعه شناسان ورزش را نهاد يا رفتاري اجتماعي مي دانند كه هسته آن را رقابت مبتني بر مهارت و استراتژي تشكيل مي دهد. ورزش موضوعي داراي ويژگي براي تحليل هاي جامعه شناسي است. ورزش به عنوان يك پديده نهادينه شده دربرگيرنده فعاليت هاي عمومي يك جامعه است. توجه جامعه شناسان امروزه به ورزش فراتر از يك پديده اجتماعي است كه فرايند آن را در ارتباط بين نظامهاي ديني، سياسي، اقتصادي، آموزشي و قشربنديهاي اجتماعي مي توان ديد. صنعت ورزش به تنهايي بين ۱ تا ۲ درصد توليد ناخالص ملي كشورهاي صنعتي را به خود اختصاص مي دهد و رشدي فزاينده پيدا نموده است. فعاليت ۱۰۰۰۰ شركت با بيش از ۵۰۰ هزار خدمه در صنايع ورزشي آلمان بيانگر اين نكته است كه توسعه اقتصادي در زمينه ورزش اجتناب ناپذير است.
با چنين شتابي كه در زمينه هاي مختلف ورزشي جهان وجود دارد، ورزش ايران در تعريف عمومي جامعه هنوز نهادينه نشده است. با وجود توجه توده اي به ورزش در جامعه ما در مبحث اقتصادي، سياسي و فرهنگي هنوز در ابتداي راه هستيم.
اين روزها بحث طرح جامع ورزش موضوع روز ورزش و دولت است.روز گذشته با حضور رئيس جمهور طرح اوليه جامع ورزش مورد ارزيابي قرار گرفت. نگراني كارشناسان از آنجا ناشي است كه هنوز كليات اين طرح براي عموم و حتي رسانه ها قابل درك نيست و مبناي تئوريك آن تفسير نشده است.
طرح چگونه آغاز مي شود
۱- روش شناختي طرح چيست؟
روش شناختي توسعه ورزش ملي و فراهم كردن سيستم جامع براي آن موضوعي در مقياس بزرگ با عوامل خرد و كلان عديده مي باشد.
روش شناختي مطالعه بايد درخور و متناسب باموضوع مطالعه باشد. روش شناسي مناسب مطالعه حاضر داراي ماهيت تركيبي است. به عبارت ديگر، روش شناختي تركيبي از رويكرد سيستمي، مدلهاي كنترل كلاسيك، روش هاي تحليل مطالعات استراتژيك و مهندسي اطلاعات است.
به اجمال مي توان گفت كه ماهيت عمومي روش شناختي، فرايند گراست. روش شناختي داراي پنج مؤلفه است: كاوش و مرور منابع، شناخت تربيت بدني و ورزش، طراحي اوليه تربيت بدني و ورزش مطالعه الگوي مبنا و بالاخره استخراج ساختارهاي طرح هاي تربيت بدني و ورزش.
نظريه ها و مدل هاي نظام تربيت بدني و ورزش
در اين مبحث به نظريه ها و مدل هاي مربوط به توسعه تربيت بدني و ورزش اشاره مي شود. تربيت بدني و ورزش به لحاظ سنخ شناسي موضوعي است چند رشته اي، ميان رشته اي، چند بخشي و ميان بخشي. در منابع مختلف به اين ويژگي ورزش پرداخته شده است.
از اين رو توسعه تربيت بدني و ورزش در مقياس كلان مانند ورزش ملي، منطقه اي و يا قاره اي موضوعي پيچيده است. براي پرداختن به آن به رشته هاي علمي و يا كاربردي و نيز به بخش هاي مختلف نياز است.
رشته هاي علمي مربوط به تربيت بدني و ورزش طيفي گسترده دارند كه در يك سوي آن رشته هاي مبتني بر علوم طبيعي مانند فيزيولوژي قرار دارند و در سوي ديگر رشته هاي علوم انساني مانند روان شناسي و جامعه شناسي. در هر يك از اين رشته ها نظريه ها، مدل ها و رويكردهاي مربوط به تربيت بدني و ورزش توسعه يافته است. پرداختن به اين زمينه هاي نظري از حيطه مطالعه راهبردي خارج است. زيرا مطالعه راهبردي به وجود و مؤلفه هاي كلان موضوعي مي پردازد.
نظريه ها و مدل هاي مربوط به مطالعه راهبردي ورزش عمدتاً ناظر به نظريه هاي توسعه تربيت بدني و ورزش منطقه اي، ملي و فراملي است. زيرا ملل و مناطق مختلف جهان در قبال اعتلاي ورزش خود از برخي رويكردها و شيوه ها بهره گرفته اند. اين شيوه ها از آغاز بر پايه هاي نظري استوار بوده است و يا پس از رواج ميداني از پشتوانه نظري برخوردار شده است. به هر تقدير مي توان مباحثي نظري براي شيوه ها و رويكردهاي مرسوم براي اعتلا و توسعه ورزش در ميان ملل مختلف يافت. براثر مداقه مي توان دريافت كه مباحث نظري توسعه ورزش با مباحث عمومي توسعه- به معناي وسيع كلمه، اعم از بخشي و يا ملي- تناظر و بعضاً همريختي دارد.
رويكردهاي توسعه ورزش ملي را در چند دسته مي توان قرار داد.
۱- ورزش مبتني بر جامعه. در اين رويكرد تأكيد بر اين بوده است كه جامعه به سوي ورزش روي آورد. رواج ورزش در ميان جامعه داراي دستاوردهاي چند منظوره بوده است. افزايش نشاط و سلامت جسم و روان از آن جمله بوده است. اين شيوه در ميان كشورهاي اروپاي شمالي و نيز در آمريكاي شمالي رواج داشته است. با رواج ورزش در جامعه امكان پرورش و شناسايي استعدادهاي نامزد قهرمان نيز فراهم مي شده است.
۲- ورزش مبتني بر نخبگان. در اين رويكرد تلاش بر اين بوده است كه بر توسعه و ارتقاي ورزش برگزيدگان ونخبگان تأكيد شود. درواقع توسعه در عرصه ورزش قهرماني محوريت ويژه داشته است. البته در اين ميان به رواج ورزش در جامعه نيز مساعدت مي شده است. در پاره اي منابع، ورزش در بلوك شرق سابق را از اين دسته برشمرده اند.
۳- توسعه ورزش به مثابه صنعت. پس از دهه ۱۹۵۰ و بهره گيري ورزش از رسانه هاي جمعي به ويژه تلويزيون سبب اقبال بي سابقه جامعه از ورزش شد. در نتيجه ورزش به عنوان كسب و كار بخشي از جامعه رواج يافت. كسب و كار ورزش نيازمند مجموعه اي از ملازمات سازماني، حقوقي و اجرايي بود. در برخي جوامع اين ملازمات فراهم شد و ورزش به يك صنعت بدل شد. از اين رو سهم ورزش در برخي ملل به حدود ۲ تا ۳ درصد توليد ناخالص ملي رسيد. اين دستاوردها سبب شد كه برخي كشورها به توسعه ورزش از منظر توسعه يك صنعت مي نگرند و از آن به عنوان وسيله اي براي رونق اقتصادي اميد دارند.
۴- توسعه ورزش به مثابه ابزار تربيت عامه. اقبال گسترده همگان از ورزش در جوامع پيشرفته صنعتي سبب شده است كه ورزش به مثابه تربيت عامه در سال هاي اخير بسيار پرطرفدار باشد. براي نمونه، اتحاديه اروپايي بر چنين رويكردي تأكيد ويژه دارد. در آمريكاي شمالي نيز ورزش را «دين جامعه مدني» معاصر قلمداد كرده اند. چنين پندار نشان از اهميت جايگاه تربيتي ورزش در جامعه معاصر دارد.
۵- رويكردهاي تركيبي. درواقعيت همواره تركيبي از چهار رويكرد بالا در ميان ملل و مناطق جهان ميدان مي يابد. از اين رو بايسته است كه به موارد چهارگانه به عنوان نقطه هاي مرزي رويكردهاي توسعه تربيت بدني و ورزش نگريسته شود. به اين مبحث در مطالعات تفصيلي پرداخته مي شود.
ادامه دارد
|