گروه علمي فرهنگي: مركز مشاوره  و روانشناسي  دانشگاه  الزهرا با هدف  ارائه  كمك  فكري  و آموزشي  در زمينه هاي  مختلف  علمي و اجتماعي  به  آحاد جامعه  كار خود را آغازكرد.
رئيس  دانشگاه  الزهرا (س ) در مراسم  گشايش اين مركز، آن را محلي  براي  حل  مشكلات  نيازمندان  جامعه  در حوزه هاي  مختلف  اجتماعي  عنوان  كرد.
خانم دكتر رهنورد افزود: اين  مركز ارائه كننده  خدمات  بازتواني  و مددكاري براي  نيازمنداني  است  كه  به  علل  مختلف  در حيطه  اجتماعي ، شغلي ، تحليلي ، شخصيتي  و خانوادگي  دچار مشكل  شده اند.
به  گفته  وي ، اين  مركز با مشاركت  استادان  دانشكده  روانشناسي  و علوم تربيتي  به  صورت  شورايي  اداره  مي شود، و كارشناسان  در اين  مركز، خدمات مشاوره اي  خود در زمينه هاي  مختلف  را در يك  سطح  عظيم  در اختيار متقاضيان قرار مي دهند.

گروه علمي فرهنگي: مديركل  دفتر آموزش  و پرورش  ابتدايي  معتقد است : برنامه  درسي  مدارس ،يادگيري  براي  زيستن  را سامان  نمي دهد و آموزه هاي  مدرسه  از ظرفيت  كافي  براي تربيت  دانش آموزان  برخوردار نيست .
«عباس  حاجي آقالو» روز چهارشنبه  به  ايرنا گفت :تربيت  زماني  حاصل  مي شود كه  دانش آموز به آنچه  ياد گرفته ، باور پيدا كند و تا زماني  كه  در رفتار كسي  تغيير ايجاد نشود، نمي توان  گفت  تربيت حاصل  شد.
وي  اظهار داشت : در سالهاي  اخير سازمان  پژوهش  و برنامه ريزي  آموزشي  اين وزارتخانه ، تغييرات  همه جانبه  اي را در برنامه هاي  درسي  آغاز كرده  است .
حاجي  آقالو گفت : بهتر است  برنامه  درسي  طوري  طراحي  و تدوين  شود كه دانش آموز، آنچه  را فرا گرفته ، بتواند در زندگي  به كار گيرد.
مدير كل  دفتر آموزش  و پرورش  ابتدايي  افزود: آموزه هاي  مدرسه  بايد چگونگي  ارتباط دانش آموز با ديگران  را مورد توجه  قراردهد كه  حاصل  اين  ارتباط،   تربيت  دانش آموز است .
حاجي آقالو، در پاسخ  به  پرسشي  درباره  نظر برخي  از كارشناسان  براي تدوين  و تدريس  كتابي  تحت  عنوان  «تربيت » در مدارس  گفت  كه  تدوين  چنين  كتابي غيرضروري  است  زيرا تجربه  جهاني ، طراحي  چنين  كتابي  را تاييد نمي كند.
وي  اظهار داشت : به  منظور غني  كردن  برنامه هاي  درسي ، راهنماي  فعاليتهاي مكمل  و فوق  برنامه  به  مدارس  ارائه  شده است .حاجي  آقالو توضيح  داد: اجراي  اين  برنامه  به  تأثيرگذاري  بيشتر فعاليتها و برنامه هاي  درسي  مدارس  و غناي  آن منجر خواهد شد.

گروه علمي فرهنگي: رئيس  انجمن  رياضي   ايران  اعلام  كرد: سي  و چهارمين  همايش  سالانه  رياضي ايران  از هشت  تا ۱۱ شهريور ماه امسال  در دانشگاه  صنعتي  شاهرود برپا مي شود.
دكتر مهدي  بهزاد افزود: اين  همايش  با شركت  بيش  از يك  هزار تن  از اعضاء هيأت  علمي دانشگاه ها، رياضي دانان  داخل  و خارج  كشور، دانشجويان مقطع  دكترا و كارشناسي ارشد و علاقمندان  دانش  رياضي  برگزار مي شود.
وي  اظهار داشت : قرار است  در اين  همايش ، طي  مراسم  ويژه اي  به  رياضيدانان  برجسته   ايراني  مقيم  خارج  عضويت  افتخاري  انجمن  رياضي   ايران  اعطاء شود.

گروه علمي فرهنگي: شوراي  عالي  انقلاب  فرهنگي  در آخرين  جلسه  خود به  رياست  سيدمحمد خاتمي ،شوراي  پژوهشهاي  علمي كشور راموظف  كرد كه  باهمكاري  فرهنگستانها، اولويتهاي تحقيقاتي  را با توجه  به  ضرورتهاي  كشور تعيين  كنند.
به  گزارش  روابط عمومي شوراي  عالي  انقلاب  فرهنگي ، شوراي پژوهشهاي  علمي همچنين  موظف  شد اولويتهاي  تحقيقاتي  كشور را با استفاده دائمي از پيشنهادهاي  دانشگاهيان  و محققان  تعيين  و از طريق  دستگاههاي اجرايي  ذيربط عملياتي  كند و پيشرفت  كار را نيز به  شوراي  عالي  انقلاب فرهنگي  گزارش  دهد.
تهيه  طرح  جامع  كشوري  به  منظور پديد آوردن  فضاي  نوآوري  و جهت گيري مولدانه  و تهيه  قواعد و روشهاي  اجرايي  كردن  كرسيهاي  نظريه پردازي  در حوزه علوم  و فنون  و صنايع  و گزارش  از پيشرفت  تحقيقات  و نوآوريها و موانع موجود و پيشنهاد راه حلهاي  مشخص  اجرايي  براي  آن و اطلاع  رساني  شفاف ، ازديگر ماموريتهاي  شوراي  پژوهشهاي  علمي كشور است .
در ادامه  جلسه  شوراي  عالي  انقلاب  فرهنگي ، موضوع  عضويت  فرهنگستانهاي كشور در شوراي  پژوهشهاي  علمي مطرح  شد و به  تصويب  رسيد.

گروه علمي فرهنگي: مديركل  دفتر ارزشيابي  تحصيلي  و تربيتي  وزارت  آموزش  و پرورش  گفت : آئين نامه  جديد امتحانات  موجب  افت  تحصيلي  نمي شود، زيرا در اين  آئين  نامه، بر امتحانات  مستمر و كارهاي  عملي  دانش آموزان  تأكيد شده است.
«حسين  احمدي» روز چهارشنبه  در گفت  و گو با ايرنا و در واكنش  به  منتقدان  آئين نامه  جديد امتحانات  (دوره  ابتدايي  وراهنمايي ) افزود: كاهش  اهميت  امتحانات  پاياني  و نهايي  به  منزله  بي توجهي به  روند يادگيري  و فعاليت  آموزشي  دانش آموزان  نيست .
به  اعتقاد منتقدان ، در آئين نامه  جديد، در دروسي  كه  داراي  ۱۵ نمره كتبي  و ۵ نمره  عملي  يا شفاهي  است  دانش آموزي  كه  موفق  به  كسب  نمره  ۱۳ سركلاس (مستمر) و ۵ نمره  ياد شده  شود، در امتحان  نهايي  باگرفتن  نمره  دو قبول مي شود كه  به  گفته  منتقدان  اين  امر موجب  دلسردي  و وارد شدن  آسيب هاي  روحي به  دانش آموزان  پرتلاش  است .
احمدي  گفت  آئين  نامه  جديد امتحانات  بر ارزيابي  مستمر و يادگيري فرآيندي  و قدم  به  قدم  دانش آموزان  تأكيد مي كند و امتحانات  پايان  سال  چون به  سرعت  و در يك  فضاي  توام  با اضطراب  برگزار مي شود، نشانگر ميزان  يادگيري كامل  دانش آموز نيست .
احمدي  افزود: نمي توان  ميزان  يادگيري  دانش آموزان  در دروسي  همچون حرفه وفن  وعلوم  را به  امتحان  پايان  سال  موكول  كرد، بلكه  بايد كارهاي  دستي ، مهارتي  و آزمايشگاهي  دانش آموزان  مورد استناد قرار گيرد.
وي  اظهار داشت : در آيين نامه  جديد امتحانات ، نتيجه  بقيه  دروس  نيز تأكيدبر امتحانات  مستمر و امتحانات  پايان  سال  خواهد بود.

دكتر محمد منصور نژاد
دكتراي علوم سياسي- دانشگاه تهران
۱) مسأله چيست؟
در اين نوشتار موجز اولاً مدعا اين نيست كه پژوهش و آموزش در حيطه علوم انساني مورد اهتمام و حمايت است و در حيطه هاي غيرعلوم انساني مهجور، بلكه مدعا آن است كه پژوهش، انديشه ورزي و پژوهشگري در اين سامان عموماً مورد توجه نيست، اما اين بي توجهي در حيطه هاي علوم تجربي، رياضي و... بيشتر از علوم انساني است. اين وضعيت به دلايل زير مسأله ساز و مشكل آفرين است:
در يكي دوسال اخير گزارش شده است كه از سال ۱۳۶۹ تاكنون ۱۵۱ نفر هيأت علمي به طرق مختلف به خارج از كشور عزيمت كرده و تاكنون مراجعت نكرده اند. از اين عده تحصيلات ۳۲ نفر (۷/۳۳ درصد) در گروه فني و مهندسي، ۲۳ نفر(۲/۲۴ درصد) در گروه كشاورزي و دامپزشكي، ۲۲ نفر(۲/۲۳ درصد) در گروه علوم پايه، ۱۶ نفر (۸/۱۶ درصد) در گروه علوم انساني و ۲ نفر (۱/۲ درصد) در گروه هنر بوده است.(۱) و يا در اخبار مي خوانيم كه حدود ۹۰ نفر از ۱۳۵ دانش آموزي كه در سه سال گذشته در المپيادهاي مختلف علمي صاحب مقام شده اند، در يكي از بهترين دانشگاه هاي آمريكا تحصيل مي كنند كه اميد به بازگشت آنها به ميهن ۳ درصد است.(۲)
آمارهاي موجود حكايت از آن دارند كه هر سال ۱۵ تا ۲۰ درصد دانشجويان نخبه رشته هاي فني و مهندسي ،كشور را ترك مي كنند و به جمع چهار ميليون ايراني مهاجر مستعد خارج از كشور مي پيوندند.(۳)
در اين زمينه مي توان فراوان گزارش داشت، اما از همين چند خبر، حداقل مي توان نتيجه گرفت كه اولاً روند خروج استادان رشته هاي فني- مهندسي، علوم پايه، كشاورزي و دامپروري از اساتيد گروه هاي علوم انساني و هنر بيشتر است؛ ثانياً دانشجويان نخبه رشته هاي فني و مهندسي چشم به خارج از ايران دارند و ثالثاً: دانش آموزان المپيادي كه از سويي قويترين دانش آموزان كشورند و از سوي ديگر همه مربوط به رشته هاي غيرعلوم انساني اند، به شدت به كشورهاي بيگانه و غربي جذب مي شوند. برمبناي اين گزارش ها، اين وضعيت پژوهشي، علمي مسأله برانگيز نيست؟ آيا ما در زمينه هاي تكنولوژي و علوم پايه و... مصرف كننده محض نيستيم؟(۴) آيا نبايد روزي از اين وضعيت بيرون آييم؟ آيا براي رهايي از وابستگي در اين حوزه هاي علمي مي توان به غير از نخبگان دانشگاهي و دانش آموزي اين مملكت چشم داشت؟
۲) سه مقام در بحث
اگر بتوان در حيطه هاي مباحث علمي در سه مقام به پژوهش نشست: مقام اول، مقام توصيف؛ مقام دوم، مقام تعليل؛ و مقام سوم، مقام تجويز، در بحث حاضر نيز مي توان در هر سه مقام به تأمل نشست. در مقام توصيف، حداقل دو مدعا را مي توان داشت كه حكايت گر وضع موجوداند. اول آن كه در علوم پايه، پزشكي، مهندسي، رياضي و.... عمدتاً مصرف كننده ايم. ارائه گزارش هاي فراوان براي مدلل كردن مدعا، كار سهلي است و چون مدعا واضح است از آوردن شواهد خودداري شده است، دوم دانش پژوهان و استادان اين حوزه هاي علمي نيز گرايش بالايي براي خروج از كشور دارند و يا حداقل براساس شواهد ارائه شده در قبل، گرايش خروج از كشور اين قشر از استادان و پژوهشگران از دانش پژوهان رشته هاي علوم انساني بيشتر است. اما در مقال تعليل، بايد به چرايي ها و ريشه ها پرداخت و پرسيد كه چرا چنين است؟ گرچه از سوي مسئولين ذي ربط، مثلاً وزير «علوم تحقيقات و فناوري» درباره بررسي علل خروج نيروهاي متخصص از كشور، به بحث پرداخته شده و از دلايل اجتماعي، سياسي، علمي، اقتصادي و... موضوع سخن به ميان آمده و درباره مهم ترين عوامل دافعه علمي و فرهنگي آمده كه ضعف مديريت و فضاي علمي در بخش هاي مختلف كشور، كمبود امكانات براي پژوهش، غلبه حوزه هاي سياسي برحوزه هاي علمي و فرهنگي در اولويت گذاري ها و كم توجهي به شأن علم و عالم و مراكز دانشگاهي در سطح مسئولان نظام و برنامه ريزي كشور،(۵) اما به نظر مي رسد كه در اين بررسي ها، مشكل از زاويه نوشتار حاضر مورد تعليل قرار نگرفته، كه گرچه ما مشكل نيروهاي متخصص از كشور داريم اما چرا نيروهاي حوزه هاي غيرانساني آمار بيشتر اين افراد گريزان را تشكيل مي دهند؟
جدول ۱- فراخوان مقالات: حوزه هاي علوم انساني

امتيازات و جوايز شرايط شركت در همايش زمان موضوع همايش فراخوان از همزمان با گردهمايي كارگاه هاي زير برقرار است: رسانه هاي شنيداري و ديداري و... ارسال مقاله همراه با خلاصه مقاله مقالات حروفچيني شده و... درصورت عدم پذيرش، مقالات بازپس داده نمي  شود. مهرماه ۱۳۸۲ گردهمايي پژوهشي هنر و زندگي مركز مطالعات و تحقيقات هنري معاونت امور هنري وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هزينه بليط هواپيما، اقامت و پذيرايي افرادي كه مقاله ايشان پذيرفته شود تأمين خواهد شد. همكاراني كه مقاله ندارند نيز هزينه اقامت و پذيرايي تأمين خواهد شد. مقالات متناسب با اهداف كنگره و با روش علمي تهيه و قبلاً چاپ نشده باشند متن كامل مقالات به صورت تايپ شده توسط برنامه Word و... شهريور ۸۲ دومين كنگره بين المللي جغرافيدانان جهان اسلام- گفت وگوي درون تمدني دانشگاه تربيت معلم انجمن جغرافيايي ايران با همكاري مركز گفت وگوي تمدن ها براي تمامي شركت كنندگان گواهي شركت صادر مي شود به سه اثر برگزيده در هر رشته جوايزي به شرح زير تعلق مي گيرد. رتبه اول: مدال طلا، لوح افتخار، سهميه اعزام به عمره مفرده و مبلع ۰۰۰/۰۰۰/۲ ريال و... كليه آثار مربوط به حج و عمره باشد كليه دانشجويان و استادان... مي توانند شركت كنند. تعداد آثار محدوديتي ندارد و مقررات ويژه هر بخش (نقاشي، گرافيك، خوشنويسي و...) خرداد ۸۲ سومين جشنواره فرهنگي، هنري عمده دانشجويي ستاد عمره دانشجويي (وزارت علوم تحقيقات و فن آوري، وزارت بهداشت و...)

فرضيه ما در تعليل مطلب آن است كه دليل عدم دلبستگي نيروهاي پژوهشگر و استاد و دانش آموز در حوزه هاي غير علوم انساني به ديگران آن است كه اولاً مسئولان در شناخت دقيق ماهيت متفاوت علوم انساني از علوم ديگر (پايه، تجربي و...) تأملات لازم را نداشته و از اين رو نگاه واحد و تحليل همسان به همه رشته ها و متخصصان اين سامان داشته اند و حال آن كه تفاوت هاي اساسي بين علوم در روش و نيز در غايات، از مباحث دلكش و عميق در «فلسفه علم» است كه جاي بحث آن در اين نوشتار موجز نيست (مثلاً «ديلتاي» مدعي بود كه فرق ميان علوم طبيعي و علوم فرهنگي در سه چيز است: رشته تحقيق، نوع تجربه و نگرش محقق(۶) و ثانياً آن كه استادان و پژوهشگران حوزه هاي ديگر علوم انساني نسبت به حيطه هاي علوم انساني مهجورتر ند و كمتر مورد عنايت، توجه و تشويق اند. براي مدلل كردن اين مدعا خوب است به دو جدول ضميمه كه در مورد فراخوان مقالات علمي در دو حيطه ياد شده اند توجه شود:
از جدول شماره يك به وضوح اين نتايج حاصل مي شود كه اولاً: مجريان و برگزار كنندگان همايش عمدتاً مراكز معتبر بوده و از سوي سازمان هاي دولتي نيز حمايت مي شوند؛ ثالثاً: شرايط مطرح شده براي شركت كنندگان، بار سنگيني را براي علاقه مندان نمي آفريند؛ ثالثاً امتيازات و جوايز منظور شده، مشوق و مؤيد انگيزه هاي داوطلبان است. در جدول شماره ۲ با فراخوان مقالات در حوزه علوم غيرانساني آشنا مي شويم تا در مقايسه وضعيت را تعليل كنيم.
از جدول شماره ۲ نكات زير قابل استنتاج است:
الف) برگزاركنندگان همايش هاي علوم غيرانساني عمدتاً مراكز دانشگاهي اند و كمتر مورد حمايت سازمان ها، نهادهاي دولتي نيرومند قرار مي گيرند.
ب) شرايط شركت در همايش هاي علوم غيرانساني بسيار سنگين بوده و جالب توجه است كه ارسال كنندگان مقالات بايد حتي هزينه خوابگاه و غذا را نيز بپردازند. در صورتي كه سميناري پشتوانه سازمان ها و شركت هاي دولتي را داشته باشد، به دانشجويان و اعضاي هيأت عملي تخفيف داده مي شود.
ج) در اكثريت غالب اين همايش ها از امتيازات و جوايز خبري نيست و تنها اگر سازمان هاي دولتي پربودجه و درآمد (مثل شركت ملي نفت) پشتوانه اينگونه همايش ها باشد، آنگاه مقالات برتر مورد عنايت قرار مي گيرند.
نكته اي كه به وضوح مؤيد فرضيه اين نوشتار است و مقايسه ابتدايي و گذراي دو جدول شماره ۱ و ۲ آن را تأكيد مي كند آن است كه علوم انساني نسبت به علوم غيرانساني بيشتر مورد حمايت، توجه و تشويق در داخل كشور است و علوم غيرانساني عمدتاً مورد بي مهري است. نتيجه چنين سياستگذاري ها و برنامه ريزي هايي مي تواند چند چيز باشد:
اول: فرار سرمايه هاي انساني با كيفيت بالا.
دوم: گاهي محروم ماندن كشوري از توانايي هاي بالقوه و بالفعل نيروي انساني آموزش ديده اش، مستلزم پشت سرگذاشتن مرزهاي آن كشور نيست. با گسترش شبكه هاي اطلاع رساني الكترونيك برخي از پژوهشگران در كشور خود باقي مي مانند و حاصل پژوهش و كار فكري خود را در اختيار سازمان هاي ثروتمند فرامرزي قرار مي دهند. اين شيوه خروج مطلب از كشورهاي در حوزه هاي علوم غير انساني در مقايسه با علوم انساني بسيار بالا و زياد است. (مطابق آمار يونسكو).
جدول ۲- فراخوان مقالات: حوزه هاي غير علوم انساني

امتيازات و جوايز شرايط شركت در همايش زمان موضوع همايش فراخوان از - علاقه مندان يك نسخه از مقاله كامل و چكيده آن را به ص۰ ريال - سايرين ۰۰۰/۶۰ ريال - غذاي كامل ۰۰۰/۹۰ ريال - اسكان ۰۰۰/۱۲۰ ريالنه هاي ثبت نام (كه اگر با تأخير باشد مشمول ۴۰% جريمه نيز مي شود) اعضاي انجمن آمار ايران ۰۰۰/۴۰ ريال - دانشجويان تحصيلات تكميلي ۰۰۰/ خرداد ۸۲ چهارمين همايش مجموعه هاي فازي و كاربردهاي آن دانشگاه مازندران دانشكده علوم پايه - مقاله با نرم افزار FTEX فارسي يا انگليسي و يا Word تايپ و در ديسكت ضبط شود. براي ثبت نام هزينه هاي شركت در سمينار در مهلت مقرر واريز و اصل فيش بانكي به دبيرخانه ارسال گردد. حق ثبت نام اعضاي هيأت علمينشجويان ۰۰يال۰ ريال - هزينه غذاي اقامت در خوابگاه ۰۰۰/۳ بهمن ۸۱ دومين سمينار هندسه و توپولوژي دانشگاه صنعتي اميركبير دانشكده رياضي و علوم كامپيوتر معافيت نويسندگان مقالات پذيرفته شده از پرداخت هزينه ثبت نام - ارائه خلاصه مقالات و C كامل به كليه شركت كنندگان - چاپ مقالات ارائه شده در مجموعه مقالات همراه با بيوگرافي نويسنده اول مقاله - تقديمموزشي .ويژه به ارائه دهندگان مقالات برتر و اساتيد كارگاه هاي تايپ مقاله در محيط word و... تعيين فونت هاي مختلف براي آدرس، تيتر و... هزينه ثبت نام بازاي هر نفر ۰۰۰/۶۰۰ ريال - هزينه ثبت نام در هركارگاه ۰۰۰/۴۵۰ ريال -به دانشجويان و اعضاي هيأت علمي تخفيف داده مي شل شود.ينه ثبت نام را پرداخت و رس آدرس دبيرخانه همايش ارس اسفند ۸۱ دوازدهمين همايش نفت، گاز و پتروشيمي (بين المللي ويژه تبديلات گازي) پژوهشگاه صنعت نفت با همكاري شركت ملي نفت ايران ، شركت ملي گاز ايران ، شركت ملي صنايع پتروشيمي دفتر همكاري هاي فناوري رياست جمهوري ، دانشگاه صنعت نفت و...

سوم: در حالت ويژه اي دانش آموختگان مقاطع عالي دانشگاهي به دلايل شرايط فرهنگي- پژوهشي و نيز سياسي و اقتصادي و... خود را از فضاي آموزش و پرورش كنار مي كشند و به جاي اينكه وقت و نيروي خود را صرف آموزش و تحقيق و نوآوري علمي كنند، در حوزه هاي ديگري از جمله در سوداگري و بازرگاني و... بكار مي پردازند كه با تخصص و آموخته هاي دانشگاهي آنها ارتباط چنداني ندارد.
پس از طرح اجمالي مسأله در مقام توصيف و مقام تعليل، نوبت به گام سوم، يعني «مقام تجويز» مي رسد. اگر در تشخيص مشكل و درد، درست عمل كرده باشيم، آن گاه در تجويز نيز درست نسخه پيچي خواهيم نمود. سياست هاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در اين راستا گرچه شرط لازم است، اما شرط كافي نيست، زيرا به خلأ بيشتر در پژوهش هاي علوم غيرانساني توجه و تأكيد ندارد و در صدد توسعه موزون امكانات علمي و پژوهشي و آموزش فرهنگي در مناطق مختلف كشور به ويژه براي متخصصان، تحصيلكردگان و دانش آموختگان آموزش عالي و تأمين دسترسي به منابع علمي، شبكه اينترنت و اشتراك مجلات علمي و تخصصي است و...(۷)
اما به نظر مي رسد در كنار تقويت ساختار علمي- پژوهشي در بخش غيردولتي، اولاً براي ايجاد توازن در برنامه ريزي ها بين علوم انساني و غيرانساني (علوم پايه، پزشكي، مهندسي و...) امكانات و حمايت هاي ويژه اي براي علوم غيرانساني منظور گردد. (البته اين به معناي بي مهري به علوم انساني نيست) و ثانياً: در يك برنامه رقابتي و مقايسه اي براي خلاقيت هاي جدي در حوزه هاي مختلف علوم غيرانساني جوايز ويژه، امتيازات قابل توجه، تبليغات گسترده و... منظور شود تا هم پژوهشگران اين حوزه براي ابتكارات تشويق شوند و هم به فضاي علمي- پژوهشي كشور دل ببندند و با تكيه بدان ها خلأ علمي- پژوهشي و تكنولوژيك كشور آرام آرام پر شود.
زيرنويس ها
۱- اين آمار، گزارش معادل آموزش وزارت علوم، تحقيقات و فناوري در تيرماه ۷۸ در: وقوفي حسن، فرارمغزها، مؤسسه فرهنگي- انتشاراتي زهد: ۱۳۸۰، ص۸-۸۷.
۲- همان منبع، ص ۲-۹۱.
۳- روزنامه ايران: ۲۰ مرداد ۱۳۸۱، ص ۶.
۴- دكتر هاشمي گلپايگاني (وزير سابق فرهنگ و آموزش عالي) بر اين باور بود كه «جامعه ما گرچه در علوم تجربي يا رياضي مصرف كننده است، اما در علوم انساني داراي منابع اصيل بوده و هست. علماي حوزوي و غير حوزوي در زمينه هاي مختلف علوم انساني مثل فلسفه، جامعه شناسي، حقوق و اقتصاد بحث كرده و نظريات اصيلي مطرح كرده اند.» منبع: زيبا كلام ،صادق، دانشگاه و انقلاب، انتشارات روزبه: ۱۳۸۰، ص ۳۷. اين گزارش تا آنجا كه بر مصرفي بودن علوم غيرانساني تأكيد دارد، جاي مناقشه ندارد، اما اين كه در حوزه علوم انساني، نظريات اصيلي داريم و مصرف كننده نيستيم، جاي چند و چون فراوان دارد.
۵- روزنامه آفتاب: ۲۲ مرداد ۱۳۸۱، ص ۷.
۶- تفصيل بحث در: هيوز استيوارت، آگاهي و جامعه، ترجمه عزت الله فولادوند، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي: ۱۳۶۹، ص ۵-۱۷۳.
۷- روزنامه آفتاب: ۲۲ مرداد ۱۳۸۱، ص ۷.