روح الله باقرآبادي 
عدنان محمد پانزده سال است كه به همراه همسر و دوقلوهاي دوازده ساله اش سمير و سميرا در آن سوي مرزهاي كشورش زندگي مي كند. وي در سال ۱۳۶۷ و در تلاشي سخت و دشوار راهي ايران شد تا شايد سال هاي پاياني رژيم صدام را تجربه نكند.
خودش مي گويد: «از وضعيت نابسامان و از هم گسيخته عراق به تنگ آمده بودم. آنجا مرگ به راحتي قابل لمس بود و فاصله بين خوشبختي و تيره روزي به اندازه اختلاف سن سمير و سميرا بود».
سمير و سميرا در يكي از بيمارستان هاي استان مرزي همجوار با عراق يعني كرمانشاه به دنيا آمده اند و سمير تنها دو دقيقه بزرگتر از سميرا است. دوقلوهايي كه زادگاه پدري را هنوز از نزديك لمس نكرده اند و اين تنها فاطمه مادر خانواده است كه زماني كه حسي نوستالژيك او را در بر مي گيرد بي توجه به سن و سال بچه ها از وطن مي گويد.
حس ملي گرايي در عدنان موج مي زند او در عين اين كه از پايان ديكتاتور خوشحال و شادمان است از حضور كشوري بيگانه (و آن هم آمريكا) در خاك كشورش ناراضي و ناراحت است.
او دوست دارد كه سرنوشت كشورش توسط ملت عراق تعيين شود حتي اگر اين سرنوشت منجر به پيدايش رژيم بعثي ديگري شود.
البته او اين امر را غيرممكن مي داند و اضافه مي كند: «سايه شوم ديكتاتور آن چنان بر مردم ما سايه افكنده است كه هنوز هم سايه صدام را بر خود حس مي كنند و من در تماس هايي كه با اقوام در عراق داشته ام آنها مي گويند هنوز باور ندارند كه ديگر صدامي وجود ندارد كه آنها را وادار به [...] كند».
عدنان در مورد ديدگاه خويشانش در مورد حضور نيروهاي آمريكايي در خاك عراق مي گويد: «آنها تنها از اين ناراحتند كه در پس تمامي ادعاهاي آمريكا مبني بر ارمغان آوردن آزادي براي ملت عراق، استثماري تلخ نهفته باشد».
آنها بر اين امر اذعان دارند كه اهداف جنگ دوم خليج فارس بسي متفاوت تر از جنگ اول بود و اين شائبه در اذهان وجود دارد كه لقمه چرب نفت عراق، آمريكا و انگليس را به خاك ما كشانده است.
اين اظهارات زماني رنگ و بوي جدي به خود مي گيرد كه طبق گفته كارشناسان مسائل نفت تا سه ماه آينده عراق به سطح توليد پيش از جنگ خود يعني ۵/۲ ميليون بشكه در روز مي رسد و در صورتي كه حكومت عراق، با دولتي تحت نظارت آمريكا روي كار بيايد مي توان پيش بيني كرد كه آمريكا از طريق نفت عراق بر اوپك تا چه اندازه تأثيرگذار خواهد بود.
آغاز مجدد صدور نفت عراق پس از سال ها تحريم، خود نشانه اي از شروع رقابت نزديك و تنگاتنگ اين كشور با عربستان است، كشوري كه با دارا بودن بيشترين منابع نفت در جهان قدرت نفتي بزرگي در منطقه و بين اعضاي اوپك به حساب مي آيد، اما حضور عراق كه گفته مي شود ذخاير اثبات شده اين كشور تاكنون افزون بر ۱۱۰ ميليارد بشكه اعلام شده است و بدين ترتيب دومين كشور جهان از لحاظ منابع نفتي است مي تواند تمام معادلات اوپك را بر هم زند.
به تمامي اين موارد مي توان ميدان هاي نفتي توسعه نيافته عراق را اضافه كرد و نيز پيش بيني فاز بعدي حركت آمريكا در افزايش سطح توليد نفت عراق از ۵/۲ ميليون بشكه در روز به ۵/۳ ميليون بشكه كه در اين صورت آمريكا به يكي از اهداف بلندمدت خود كه همان تثبيت موقعيت خود به عنوان قدرت اصلي معادلات خاورميانه است، دست خواهد يافت. اكنون اين سؤال پيش مي آيد كه افزايش توليد نفت عراق از چه زماني آغاز خواهد شد؟
افزايشي كه حتي كارشناسان توانايي آن را تا مرز شش ميليون بشكه در روز نيز پيش بيني مي كنند. البته رسيدن به اين سطح از توليد، خود مستلزم سرمايه گذاري كلان است.
اين افزايش توليد اكنون به كابوسي در بين اعضاي اوپك تبديل شده است كشورهايي كه عمده صادرات خود را بر منابع نفتي متمركز كرده اند و اينك مي كوشند تا قيمت نفت در فاصله منطقي ۲۲ تا ۲۸ دلار به ازاي هر بشكه باقي بماند ولي حضور دوباره عراق در جمع اوپك كه جزو اعضاي مؤسس اين سازمان نيز به شمار مي آيد ممكن است قدري برنامه ريزي هاي اين كشورها را برهم زند.
با اين حال اعضاي اوپك با كاهش سقف توليد خود و باز كردن جايي براي عراق درصددند تا مانع از به وجود آمدن بحران كاهش قيمت نفت ناشي از افزايش توليد نفت شوند و بدين ترتيب نگذارند اوپك با بحران مواجه شود.
در اين بين روح خفته ناسيوناليسم در عراق مي تواند نقش تعيين كننده اي ايفا كند. درصورت ايجاد حس ملي گرايي شديد در عراق كه نمود آن شدت گرفتن احساسات ضدآمريكايي است مي توان اميدوار بود كه آمريكا از حضور بلندمدت در عراق صرف نظر كند و بدين ترتيب كابوس اعضاي اوپك پايان يابد.
البته دو نكته را نيز نبايد از نظر دور داشت: 
۱-ويرانه هاي ناشي از جنگ در عراق نياز به منابع مالي دارد و كاهش قيمت نفت به سود عراق نخواهد بود. ۲-عراق براي پذيرش از سوي اعضاي اوپك ناگزير به متعادل كردن روند توليد نفت خود است. ولي بااين حال نمي توان آينده را به درستي پيش بيني كرد.
عدنان اكنون با شور و احساس زايدالوصفي از بازگشت به وطن مي گويد و چشم انتظار روزي است كه به ميهنش بازگردد.
او با حرارت از احساسات ملي گرايانه گذشته ملتش سخن مي گويد. البته وي تنها به وجود روح ملي گرايي در ملتش اشاره دارد و از دادن پاسخ مشخص و قانع كننده طفره مي رود و نمي تواند در اين زمينه يادآوري قابل قبولي داشته باشد.
بحران تاريخي هويت ملي 
بسياري از كارشناسان مسايل عراق معتقدند كه كشور عراق از نظر تاريخي با بحران هويت ملي مواجه است. اين كشور بنا بر ضرورت هاي ناشي از جنگ جهاني اول و متعاقب افول سيطره و اقتدار انگلستان در خاورميانه به عنوان يك كشور مستقل به جغرافياي سياسي منطقه وارد شد.
همانگونه كه دردوره نظام پادشاهي و سپس ظهور بعث در عراق تجربه شد: يكپارچگي و انسجام اين كشور به طور كلي بر حسب حمايت ها و پشتيباني عوامل خارجي تضمين شده بود.
در دوره نظام پادشاهي اساساً انگلستان عامل اصلي تأمين ثبات و امنيت براي نظام پادشاهي اين كشور بود و در دوره جمهوري هم (از اواخر دهه ۵۰) باز مشاهده مي شود كه فاكتور خارجي نقش بسيار مهمي در تضمين يكپارچگي و امنيت ملي عراق دارد، با اين تفاوت كه به تدريج عامل خارجي چهره عوض مي كند و از غرب به شرق يعني اتحاد شوروي تغيير پيدا مي كند.
دوران بعد از حسن البكر (۱۹۷۰ به بعد) رامي توان دوران اتحاد جماهير شوروي در عراق دانست. بنابراين مي توان نتيجه گرفت كه عناصر و عوامل اصلي ملت سازي و دولت سازي در عراق نه از درون بلكه از بيرون بوده است.
واقعيت قضيه نيز اين است كه به عكس كشور ايران كه از نظر تاريخي مي تواند مدعي دولت ملي باشد، كشور عراق از اين امتياز محروم است. وجود مجموعه متكثر و نامنسجم از اقوام و مذاهب مختلف كه عوامل دروني و بيروني بر تفرقه و ايجاد تشتت در بينآنها دامن زده است، همواره مانع از جمع شدن اين بافت نامنسجم در لواي يك دولت ملي بوده.
مي توان به اين نكته اذعان داشت كه اگر تاكنون ضرورت هاي ناشي از اجبار و زور در حفظ ساخت جغرافيايي عراق نبود هر كدام از گروه هاي قومي و مذهبي عراق خود درصدد تشكيل دولت مستقلي بر مي آمدند.
در همين راستا مي توان گفت كه سياست هاي نفتي گذشته عراق در اوپك نيز در راستاي منافع ملي و مصلحت عمومي مردم عراق نبود. اين فاكتور در دوره بعد از دهه ۷۰ كه نفت اهميت پيدا كرد تبديل به يك ابزار سياسي در خدمت منافع حاميان رژيم بعثي شد.
از سويي ديگر برخي عقيده دارند با توجه به بنياد فكري حزب بعث (ناسيوناليسم، پان عربيسم، سوسياليزم) حداقل در دوره به قدرت رسيدن حزب بعث در عراق ناسيوناليسم تجربه شده است. گرچه نمي توان منكر شد كه صدام ناسيوناليسم را در جهت منافع شخصي و حفظ قدرت به كار مي گرفت.
تاريخ عراق جديد (بعد از ۱۹۳۵) و مشخصاً تا پايان حكومت صدام شاهد ظهور جنبش ناسيوناليستي و ملي فراگير نبوده است. هرچند در مقاطعي از تاريخ جنبش هايي همچون جنبش رشيد گيلاني در جنگ جهاني دوم يا جنبش هاي قومي اعم از كرد يا شيعه درعراق سعي كرده اند خود را نماينده منافع و هويت ملي نشان دهند حال اين جنبش هاي خرد و غيرملي، هيچ گاه مورد تأييد كليت مردم عراق نبوده است.
با اين حال آنچه اينك مورد اتفاق نظر همگان است آغاز دوره جديد حيات عراق و تجربه دولت سازي در اين كشور است و ملت عراق منتظرند تا نخستين دولت مستقل ملي خود را تجربه كنند.
اگر ناسيوناليزم يا به عبارت بهتر دولت مستقل ملي در عراق به قدرت برسد نمي تواند تأمين كننده منافع غرب سرمايه داري باشد و مشخصاً در مسأله نفت خواسته هاي آنان را تأمين كند.
پايان دوره «بيگانه گزيني»
به اعتقاد برخي كارشناسان مسائل خاورميانه اين بخش از جغرافياي سياسي جهان پس از وقايع ۱۱ سپتامبر و حضور نظامي امريكا در افغانستان و عراق درحال ورود به دوره  جديدي از مطالبات و خواست هاي ملي شده بود. رفتارشناسي مردم عراق و افغانستان پس از مواجه شدن با حضور بيگانگان بيانگر اين نكته است كه اولويت مطالبات مردم از استقلال به آزادي تغيير نيافته است.
بايد به ياد بياوريم كه بسياري از تحليگران امريكايي توقع ديگري از برخورد ملت اين دو كشور را در هنگام ورود نيروهاي آمريكايي به خاك كشورشان را داشتند .
به تعبيرايشان دوران «بيگانه گزيني» ملت هاي خاورميانه فرا رسيده بود و ملت عراق در تلاش براي كسب آزادي مي خواستند كشوري بيگانه را برگزينند.
اما مقاومتهاي روزافزون مردم در افغانستان و بخصوص عراق در اشكال سياسي و نظامي نشان داد كه اين تحليل درست نبوده است.
حال بايستي ديد دوران افول نگرش «بيگانه گزيني» كي فراخواهد رسيد؟
عدنان محمد همچنان به باز شدن افق هاي تازه روي ملت عراق اميدوار است. او در تلاش است هرچه زودتر به ميهن خويش بازگردد تا ثابت كند روح خفته ناسيوناليسم در ملت عراق در حال بيداري است و آنها (ملت عراق) مي خواهند با تشكيل دولت فراگير و مستقل ملي، ضمن پايان دادن به دوره «بيگانه گزيني» ناسيوناليسم ملت عراق را به شكل واقعي خود نشان دهند.
بايستي به همراه سران كشورهاي عضو اوپك به انتظار نشست و ديد آيا روح خفته اي كه عدنان محمد بر وجود آن پافشاري مي كند مي تواند به كابوس اعضاي اوپك پايان دهد؟