فريد قادري
چيني ها از زمان هاي دور با اژدها در رنگ ها و شكل هاي متنوع و متفاوت شناخته شده و مي شوند. در دوران دنياي صنعتي، چيني ها نمي خواهند كه كام اژدهايشان در روابط كنوني بين المللي به سردي بگرايد. دستيابي به منابع عظيم و در دسترس انرژي راز ماندگاري و حفظ گرماي حضور در چرخه مبادلات جهاني است.
سهم چيني ها در ذخاير انرژي دنيا
در پايان سال ۲۰۰۱، چين با در اختيار داشتن ۳/۳ ميليارد تن ذخيره تثبيت شده نفت خام ۳/۲ درصد از سهم جهاني اين ماده گران قيمت را به خود اختصاص داده است. در همين حال با توليد و استخراج ۹/۱۶۴ ميليون تن ۶/۴ درصد از سهم جهاني را در اختيار داشته است. در اين سال ۶/۶درصد از كل مصرف نفت جهان در كشور چين به مصرف رسيده است.
در سال ۲۰۰۱ چين ۶/۶درصد از سهم ظرفيت پالايش جهان را نيز با ۵ ميليون و ۴۰۲ هزار بشكه در روز در اختيار داشته است.
مطابق گزارش آماري، شركت بي پي آموكو چين در پايان سال ۲۰۰۱ با در اختيار داشتن ۳۷/۱ تريليون مترمكعب ذخيره تثبيت شده گاز طبيعي، ۹/۰ درصد از سهم جهاني را در اختيار دارد و ۲/۱ درصد از سهم كل دنيا در استخراج و توليد گاز طبيعي را به خود اختصاص داده است.
در پايان سال ۲۰۰۰ چيني ها ۲۹۳ گيگاوات برق توليد كردند كه حدود ۹ درصد از كل توليد برق دنيا را شامل مي شد. اما چيني ها از زغال سنگ بيشترين بهره را گرفته اند و با در اختيار داشتن ۶/۱۱ درصد از كل سهم جهاني آن نيروگاه هاي حرارتي خود را تغذيه مي كنند.
اگرچه هنوز در تركيب جمعيتي فراميلياردي چين غلبه با جمعيت روستايي اين كشور است اما جمعيت شهرنشين نيز بسيار زياد و قابل توجه است. چين با حفظ وضعيت رشد اقتصادي بالا در سال هاي اخير به سرعت به سمت صنعتي شدن و صنعتي كردن فعاليت هاي 
تجاري -اقتصادي حركت مي كند و انرژي، تنها گرداننده چرخ هاي صنعت عظيم و روبه رشد اين كشور در آينده است. از اين رو روانه شدن سيل شركت هاي بزرگ و بين المللي براي حضور در اين بازار بسيار بزرگ چندان عجيب به نظر نمي رسد.
خط لوله ۸ ميليارد دلاري
اگرچه صرف مبلغ ۸ ميليارد دلار براي احداث يك خط لوله انتقال گاز از غرب چين به استان شانگهاي اندكي دور از ذهن به نظر مي رسد اما مقامات چيني به شدت تمايل دارند تا اين بندر مهم را سيراب از انرژي كنند.
پيش از اين چاينا- پتروليوم غول بزرگ نفتي اين كشور، اقداماتي را در اين زمينه به انجام رسانده است تا از يك ميدان عظيم گازي در منطقه شين جيانگ گاز را به سمت بندر منتقل كند.
انعقاد قراردادي در اين مورد از جولاي سال ۲۰۰۲ ميلادي ميان اكثريت شركت هاي نفتي خارجي با شركت هاي چيني براي احداث اين خط لوله به شدت در حال پيگيري است.
در هر حال در قراردادي كه منعقد خواهد شد پتروچاينا نيمي از ارزش سهام پروژه را در اختيار خواهد داشت و رويال داچ شل، اكسون موبيل و گاز پروم روسيه هر كدام ۱۵ درصد از پروژه را پيش خواهند برد.
سينوپك ديگر شركت پالايشگاهي چين نيز ۵ درصد باقيمانده را از آن خود كرده است.
در اين كنسرسيوم چه طرف هاي چيني و چه شركاي خارجي به دنبال آن هستند كه سود بيشتري به دست آورند و بيشترين استفاده را از بازار مصرف گسترده چين داشته باشند. اعضاي اين كنسرسيوم در عين حال از اين موضوع احساس ناراحتي و نگراني مي كنند كه رشد بازارهاي مصرف گاز در حال حاضر بسيار كمتر از حد انتظار آنهاست.
رويتر در گزارش خود در اين زمينه آورده است كه نگراني اين شركت ها بيشتر به مراكز نهايي خريد، فروش و قيمت گذاري گاز در واحدهاي صنعتي و مسكوني برمي گردد.
با وجودي كه شركاي خارجي به طور مستقيم در تعيين قيمت گاز دخيل نيستند اما تمام تلاش خود را براي جلوگيري از كاهش قيمت گاز مصرفي به كار مي برند.
پتروچاينا تمايل دارد كه در شرايط فعلي قيمت هر مترمكعب گاز در رقم ۲۹/۱ يوان (۶/۱۵ سنت آمريكا) حفظ شود.
اما كارشناسان انرژي برخلاف نظر مديران شركت پتروچاينا معتقدند كه براي جايگزيني سوخت هايي مانند زغال سنگ براي راه  اندازي موتورهاي الكتريكي قيمت هر مترمكعب گاز طبيعي بايد به حدود يك يوان برسد.
چين در حال حاضر فاقد نيروگاه توليد برق با سوخت گاز مايع است و تا زماني كه ۱۰ نيروگاه در دست طراحي اين كشور آماده فعاليت شوند زمان زيادي طول خواهد كشيد.
برآوردهاي كنوني نشان مي دهد كه ۷۰ درصد مصرف كنندگان گاز در چين را مصرف كنندگان خانگي و مابقي را صنعتي تشكيل مي دهند. جدا از آن كه تركيب مصرف كنندگان در كشور چين به چه صورتي است، مهمترين مسأله در خصوص خط لوله فوق كافي بودن ظرفيت مخازن غرب كشور چين براي تأمين گاز بندر شانگهاي است. مجريان خط لوله فوق، اين خط را براي استفاده در مدت ۴۵ سال طراحي كرده اند.
خط لوله ۱۲ ميليارد دلاري
قراردادي كه در ماه اكتبر امضا خواهد شد قسمتي از گاز مورد نياز دو كشور چين و كره را تأمين خواهد كرد.
روس ها طرف فروشنده گاز در قرارداد فوق هستند و بار ديگر از سيبري كمك مي خواهند تا از خوان گسترده خود، براي ملت روس درآمدزايي كند.
شركت نفت روسيه، شركت ملي نفت چين و شركت گاز كره جنوبي، توافق كرده اند كه در يك پروژه مشترك خط لوله اي به طول ۴ هزار و ۹۰۰ كيلومتر را احداث كنند. هري گريفث، معاون مدير شركت نفت روسيه در گفت وگويي اعلام كرد كه اين خط لوله بزرگترين خط لوله گاز موجود در دنيا و نخستين قرارداد فروش گاز روسيه به چين نيز خواهد بود.
به گفته گريفث طرفين در ماه اكتبر جاري (مهرماه) در شهر ايركوتسك واقع در جنوب- مركز روسيه اين قرارداد را امضا خواهند كرد.
مسير اين خط لوله از ميادين گازي شرق سيبري شروع مي شود و با گذشتن از مغولستان و مناطق شمالي چين از طريق درياي زرد به مرز كره جنوبي خواهد رسيد.
در اين پروژه سالانه ۲۰ ميليارد مترمكعب گاز طبيعي روانه چين خواهد شد كه دوسوم اين حجم سال گذشته ميلادي در اين كشور به مصرف رسيده است. سهم كره جنوبي نيز سالانه ۱۰ ميليارد مترمكعب است كه دست كم ظرف دو دهه اين روند ادامه خواهد يافت.
كشمكش هاي سياسي بر مسير اين خط لوله نيز اثر گذاشته است. در حالي كه استفاده از مرزهاي كره شمالي براي احداث خط لوله و انتخاب مسير به لحاظ اقتصادي براي طرفين باصرفه تر است اما درگيري هاي سياسي ميان ژاپن، كره جنوبي، آمريكا، كره شمالي و روسيه، اولويت هاي اقتصادي را به اولويت دوم پس از اولويت هاي سياسي تبديل كرده است.
به هر حال مقامات روس اعلام كرده اند كه تنها توسعه و گسترش ميدان جديد براي انتقال گاز از سيبري به دو كشور چين و كره جنوبي، ۶ ميليارد دلار هزينه خواهد داشت. برابر آخرين برآوردها ميدان گازي كوويكتا با ظرفيتي حدود ۸/۱ تريليون مترمكعب گاز طبيعي، بيش از ۱۰۰ ميليارد دلار ارزش دارد.
سرمايه  گذاري يك ميليارد دلاري
صنعت نفت و گاز چين آنچنان جذاب شده است كه شركت هاي بزرگ نفتي دنيا هر فرصتي براي حضور در دومين بازار بزرگ مصرف انرژي را غنيمت مي شمارند.
شركت هاي عظيم رويال داچ شل و يونيكال آخرين مراحل امضاي يك قرارداد يك ميليارد دلاري را براي توسعه ميادين نفت و گاز فراساحلي در نزديكي بندر مهم و استراتژيك شانگهاي طي مي كنند.
دو شركت بزرگ نفتي چين هر كدام با ۳۰ درصد و شركت هاي نفتي فوق الذكر كنسرسيومي را به اين منظور تشكيل داده اند تا در ۲۸۰ مايلي شانگهاي فعاليت خود را آغاز كنند.
برآوردها نشان مي دهد كه با در نظر گرفتن هزينه احداث خط لوله ۲۸۰ مايلي از ميدان گازي شيهو، گاز با قيمتي كمتر نسبت به وضعيت موجود به مصرف كنندگان ساكن شانگهاي خواهد رسيد.
ميدان گازي دريايي شيهو با مساحت ۲۲ هزار كيلومتر مربع در عمق ۳۰۰ فوتي دريا قرار گرفته است و حدود ۲/۴ تريليون فوت مكعب گاز را در خود جاي داده است. اين رقم تقريباً حدود ۷ درصد از كل ذخاير شناخته شده گاز چين در شرايط كنوني است.
كنسرسيوم موجود مي بايست اين خط لوله را براي انتقال گاز به ترمينال ساحلي بندر نينگبو واقع در شرق چين، ۲۱۸ كيلومتر در زير دريا لوله گذاري كنند.
چيني ها به دنبال آن هستند كه سهم گاز را در تركيب مصرف انرژي خود تا سال ۲۰۱۰ دو برابر كنند و سهم ۴ درصدي فعلي را به ۸ درصد برسانند.
چيني ها افزايش مصرف زغال سنگ را به دليل آلوده كردن هوا بيش از اين نمي پذيرند.
چيني ها هم اكنون حدود ۷۰ درصد از انرژي اوليه مورد نياز خود را از زغال سنگ و مابقي را از نفت تأمين مي كنند.
غول ۲۳۰ هزار تني
۱۰ روز پيش چيني ها كشتي غول پيكري به منظور فرآورش و حمل نفت خام به آب انداختند. داليان، در روزي به ياد ماندني شاهد به آب اندازي بزرگترين نفتكش ساخته شده در اين كشور بود.
اين كشتي با طول ۲۸۵ متر و عرض ۵۸ متر، ۲۳۰ هزار تن نفت خام را همزمان ذخيره و فرآورش مي كند. ظرفيت فرآورش اين كشتي عظيم الجثه روزانه ۱۰۰ هزار بشكه نفت خام است.