همسر طارق عزيز مي گويد: او به شيوه اي «منتقدانه» خود را تسليم (آمريكايي ها) كرد. در ماه آوريل (ارديبهشت ماه) وقتي سربازان آمريكا و مأموران سيا وارد خانه سخنگوي سابق رژيم عراق شدند، اولين پرسشي كه پرسيدند درباره محل اختفاي صدام حسين بود. عزيز به آنها گفت كه چندين هفته است صدام را نديده. آنها عزيز را با خود بردند و در «كمپ كروپر» مقر آمريكايي ها در فرودگاه بين المللي بغداد در اتاقي حبس كردند. اكنون خانواده عزيز از وضعيت حبس او بسيار خشمگين هستند و مي گويند، انتظار داشتند رفتار بهتري با اين مقام بلندپايه عراقي كه با گفتن هرچه درباره برنامه هاي تسليحاتي و محل هاي احتمالي اختفاي صدام مي داند، با آنها همكاري مي كند، رفتار بهتري شود.
ويولت همسر عزيز در گفت وگوي اختصاصي به نيوزويك گفت: آمريكايي ها هنگام بردن عزيز به ما گفتند كه با او خوب رفتار مي كنند و مراقبت و توجه ويژه اي به او مي شود. آنها گفتند او يك بار در هفته و حداكثر دو هفته يك بار مي تواند با خانه تماس بگيرد. هيچ يك از اين وعده ها عملي نشده است.
«ويولت عزيز» به همراه دخترش زينب و امل خواهر عزيز در آپارتمانشان در ساختماني در حد متوسط در امان زندگي مي كنند. امان اخيراً به محل زندگي خانواده هاي بسياري از شخصيت هاي رژيم سابق عراق تبديل شده است.
اين سه زن به خوبي لباس پوشيده اند و به خوبي صحبت مي كنند. اما از رفتار نامناسب آمريكايي ها گلايه دارند. حرف هاي آنها سرنوشت بعضي از نزديكان سابق صدام را نشان مي دهد.
از ميان ۵۵ مقام عراقي كه در فهرست افراد تحت تعقيب آمريكا قرار دارد و عكس و نامشان روي ورق چاپ شده، ۳۸ نفر دستگير و يا كشته شده اند. از شناخته شده ترين كشته شدگان عدي و قصي پسران صدام هستند. بسياري از آنها داوطلبانه خود را تسليم كرده اند و اكنون در اختيار آمريكا هستند. تسليم آنها بعد از مذاكرات با حضور ميانجي ها صورت گرفته است. طه ياسين رمضان الجزراوي يكي از افرادي است كه اخيراً دستگير شده است. او معاون رئيس جمهور عراق بود.
اين حاكمان سابق انتظار دارند كه بهتر از ۵ هزار زنداني ديگر عراقي با آنها رفتار شود. بسياري از اين زندانيان در اردوگاههايي با شرايط دشوار نگهداري مي شوند و بايد بر روي زمين بخوابند. شرايط حبس آنها آنطور كه انتظار داشتند نيست و از اينكه متناسب با مقام و موقعيتشان با آنها رفتار نمي شود ناخشنودند.
عزيز خيلي زود مذاكره براي تسليم شدن را آغاز كرد و به گفته خانواده اش انتظار داشت كه با او رفتار خوبي شود.
همسر عزيز مي گويد: از روز ۲۴ آوريل (۴ ارديبهشت) تا به حال با او صحبت نكرده ايم. درست ساعت ۳۰/۱۱ صبح روز پنجشنبه بود. شوهر من خود را تسليم كرد، چون فكر مي كرد هيچ چيزي عليه او وجود ندارد.
طي دو دهه عزيز چهره مؤدب اما بدخلق عراق براي دنياي خارج بود، ابتدا به عنوان وزير خارجه و اخيراً به عنوان معاون نخست وزير. او از اقليت مسيحي عراق است و انگليسي را به خوبي صحبت مي كند. تنها ۵ درصد عراقي ها مسيحي هستند. بسياري از آنها عزيز را ضامن حقوق خود در رژيم عراق مي دانستند و به همين دليل هم رفتار خوبي با آنها مي شد. همسر عزيز مي گويد: شغل او صرفاً ديپلماتيك بود و فقط به كشورش خدمت مي كرد چون يك عراقي است و هميشه به عراق خدمت خواهد كرد.
وقتي آمريكايي ها با جليقه هاي سياه ضدگلوله و سلاح هاي پيشرفته وارد خانه عزيز در بغداد شدند، ويولت عزيز فكر مي كرد آنها شوهرش را فقط براي پرسيدن چند سئوال برده اند، مدتي او را نگاه مي دارند و بعد آزادش مي كنند. سپس همه آنها به يك مكان امن و راحت در اردن مي روند. تا دو ماه بعد از دستگيري خانواده عزيز هيچ خبري از او نداشتند. دو ماه بعد صليب سرخ نامه اي از او به خانواده اش داد. همسر عزيز مي گويد: شوهرم هيچگاه در هيچ جرم و جنايتي شركت نداشت و هيچگاه مرتكب جنايت نشده است. در توليد سلاح هم نقشي نداشته و حتي نمي داند پول ها كجاست. همه اين را مي دانند. طارق همواره صداي منطق بود. چرا او را نگه داشته اند؟
خانواده عزيز مي گويند او در يك اتاق خالي كه تنها يك تخت دارد نگهداري مي شود. هيچ دستگاه تهويه اي در اين اتاق نيست. او در نامه اي كه صليب سرخ به آنها تحويل داده و به زبان عربي و انگليسي نوشته شده براي خواهرش نوشته است: حال من خوب است.
امل عزيز مي گويد: برادر من مي دانست كه براي يك آرمان از دست رفته مبارزه مي كند، اما عراق كشور او بود و او به شدت به كشورش وفادار بود. او از كشورش دفاع مي كرد نه يك شخص خاص.
طبق بند چهارم كنوانسيون ژنو كه به اشغال نظاميان خارجي مربوط مي شود، بازداشت شدگاني چون طارق عزيز بايد در كشور خودشان نگهداري شوند. تا آنجايي كه اطلاعات نشان مي دهد، هيچيك از مقامات عراقي را به خليج گوانتانامو يا جاي ديگر نبرده اند.
طبق اين كنوانسيون بعد از پايان درگيري ها، اين افراد بايد آزاد شوند. بسياري مي گويند، وقتي جورج بوش در اول ماه مه پايان جنگ در عراق را اعلام كرد، زندانيان بايد آزاد مي شدند. اما روشن است كه درگيري ها ادامه دارد و حتي كميته بين المللي صليب سرخ قبول دارد كه آمريكا از نظر حقوقي مي تواند زندانيان سياسي عراق را همچنان نگاه دارد.
چند تن از بازداشت شدگاني كه با آمريكايي ها همكاري كرده اند از زندان آزاد شده و اكنون در حبس خانگي به سر مي برند. بعضي از آنها مي توانند مرتب با خانه خود تماس بگيرند و خانواده شان را ملاقات كنند. طارق عزيز هنوز به هيچ اتهامي متهم نشده است حتي از سوي عراقي ها. زينب دختر او مي گويد: در داخل يا خارج هيچ اتهامي به او وارد نشده است. در رژيم گذشته افراد تندروي بسياري بودند كه اكنون در حبس خانگي به سر مي برند و هيچگاه در آن مكان هاي نامشخص بدون دستگاه تهويه و امكانات نبوده اند. افرادي هستند كه دو بار در هفته با همسرانشان تماس مي گيرند چون با آمريكايي ها همكاري مي كنند. اما طارق عزيز حرفي براي گفتن و زمينه اي براي همكاري كردن ندارد. براي او زيرشلواري و سيگار فرستاديم اما آمريكايي ها گفتند فقط يك بار در ماه مي توانيد بسته اي براي او بفرستيد.
زينب مي گويد: اين حقوق بشري كه آمريكا همواره از آن سخن مي گويد كجاست؟ خواهر طارق عزيز مي گويد: رفتار با او خجالت آور است. ابوزياد (نام مستعار طارق عزيز) مرد تميز و مقرراتي است.
عزيز در تاريخ ۱۶ جولاي (۲۵ تير) براي همسرش نامه اي نوشت و مثل هميشه از تك تك نوه هايش پرسيد. او نوشته بود: من خوب هستم و از مراقبت پزشكي خوبي برخوردارم. اما دلم براي همه شما و نوه هايم تنگ شده است.
او خواسته بود كه برايش مجله، روزنامه، سيگار (مارلبورو) زيرشلواري و دشداشه بفرستند.
وقتي آمريكايي ها بغداد را گرفتند، خانه هاي شخصيت هاي رژيم سابق اولين مكان هايي بود كه غارت شد. خانواده طارق عزيز مي گويند، شاهد نابودي كتابخانه غني او بودند كه حاوي كتاب هاي كمياب و ارزشمندي بود اما در آتش سوخت و دود شد.
لباس ها و عكس هاي خانوادگي همه نابود يا غارت شدند. همه مدارك و اسناد آتش زده شد.
خانواده عزيز براي دريافت كمك با واتيكان تماس گرفته است. همسر او مي گويد: واتيكان طارق را خوب مي شناسد. آمريكا هم او را مي شناسد. به ويژه دونالد رامسفلد وزير دفاع. او دوست نزديك شوهر من بود. در گذشته هر بار كه طارق به آمريكا مي رفت با رامسفلد هم ديدار مي كرد. او و رامسفلد در عادي شدن روابط ميان آمريكا و عراق نقش مهمي داشتند.
اما اين به سالها پيش بازمي گردد، به دوران جنگ ايران و عراق وقتي واشنگتن در موضعي استراتژيك از عراق حمايت مي كرد.
بعيد است طارق عزيز در آينده نزديك جايگاه گذشته اش را بازيابد.
نيوزويك