ادوارد سعيد در حلقه روشنفكران ايران
كتاب «نشانه هاي روشنفكران » اثر«ادوارد سعيد» در جلسه «نقد كتاب »فرهنگسراي بانو، بررسي شد.
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگي ايرنا، اين جلسه هفته گذشته با حضور«محمد افتخاري » مترجم كتاب و جمعي از منتقدان برگزار شد.
مترجم نشانه هاي روشنفكران گفت : در نظر سعيد، روشنفكر فردي است كه تمام هستي اش درگير احساس اساسي اعتراض و افشاگري است و وجود روشنفكر خاص به عنوان صداي مستقل ، تركيبي از واقعيتي آرمان گرايانه است .
افتخاري افزود: دراين كتاب ، مبارزه مسلحانه نفي نشده بلكه تأكيد و لجاجت بر مبارزه مسلحانه رد شده است .
سعيد معتقد بود كه مبارزه مسلحانه بر فلسطينيان و زندگي روزمره آنان تحميل شده است .وي افزود: ادوارد سعيد كه در تاسيس سازمان آزاديبخش فلسطين نقش مهمي داشت و از چهره هاي شاخص جبهه ملي اين سرزمين بود، مبارزه مسلحانه درفلسطين را امري ناگزير مي داند اما معتقد است كه ملت فلسطين براي مبارزه فرهنگي بهاي كم و در مقابل مبارزه مسلحانه هزينه گزافي پرداخته است .
وي گفت : از نگاه سعيد، در بررسي ها بايد تفاوت وضعيت جغرافيايي ، فرهنگي وميزان فشار و نوع فشار بر يك جامعه با جامعه ديگر مورد توجه قرار گيرد.
تفاوت مبارزه در فلسطين و مبارزه در هند در اين است كه هنديها را از كشورخود بيرون نكرده بودند.
افتخاري گفت :از ديدگاه سعيد، روشنفكر در تعريف سقراطي مي گنجد نه تعريف افلاطوني . سقراط معتقد بود خردمند بايد بداند كه چيزي نمي داند و افلاطون مي گفت كه روشنفكر بايد خردمند باشد و اين خردمندان بايد حكومت كنند.مترجم كتاب نشانه هاي روشنفكران گفت : پوپر معتقد است كه نظريه افلاطون راه را برخودكامگي روشنفكري باز مي كند و اين راه در نظريه سقراطي بسته است . سعيد به تاسي از سقراط، به بيان نقش روشنفكر بسنده كرده تا هرجامعه ، خود، راه مبارزه را انتخاب كند.افتخاري ، درباره موضع ادوارد سعيد درباره اوضاع خاورميانه و جنگ ايران و عراق گفت : سعيد موافق با توسل به زور و خشونت و برخوردهاي ملي كشورهاي مسلمان نيست .
وي در جنگ ايران و عراق ، بغداد را محكوم كرد و ازعرفات به سبب آنكه در اين جنگ طرف عراق را گرفت جدا شد و اين جدايي درحالي بود كه سالها در نهضت مقاومت فلسطين در كنار عرفات بود.
وي درباره مسائل فني ترجمه نشانه هاي روشنفكران گفت : ترجمه يك فن وشگرد و يك اتفاق در زبان است كه با بازآفريني و خلاقيت هنري همراه است .
استادي سعيد در ادبيات تطبيقي ، لحن ادبي خاصي را با اثر او همراه كرده كه ترجمه نيز از آن دور نشده است .
اين مترجم درباره دليل خود براي انتخاب اين اثر گفت : ادبيات غربت وهويت ، تبعيد و مهاجرت ، همواره مورد توجهم بوده و معتقدم كه بدون تصورغربت ، تصور هويت ممكن نيست و تعبير غربت تنها زندگي كردن در غير وطن نيست بلكه غربت ، غريبي در سرزمين خود است .
در اين نشست ، «مريم خراساني » درباره كتاب ادوارد سعيد گفت : بحث نشانه هاي روشنفكران سعيد محدود به عرب و فلسطين نيست . سعيد روشنفكر راشخصي مي داند كه در برابر قدرتها سر تسليم فرو نياورد و افشا كند.
اما اعتراض و افشاگري و پرده برداري كه سعيد مطرح مي كند، كافي نيست و بايد بااقدامهاي ديگر همراه شود.
اين منتقد افزود: روشنفكري ، ابعاد و ظرفيتهاي ديگري هم دارد كه در اين كتاب از آنها خبري نيست .
در «جنبش ضد جهاني سازي » كه در حال حاضر مطرح است ، نوعي ساختن از نوع جديد ديده مي شود و روشنفكر در اين تعبير علاوه برنقد وضع موجود و درافتادن باآن ،ساختن دنيايي ديگر را وظيفه خود مي داند.
وي افزود: در كنار مناسبات موجود در حوزه هاي اقتصاد، سياست ، هنر وغيره ، امكان ساختن جهان ديگري با قوانين مخالف جامعه سرمايه داري موجود،مساله روشنفكر امروز است .
خراساني گفت : جنبش هاي فكري ، نظري و فلسفي كه در چند دهه اخير بوجودآمده به گسترش اين مقوله كمك كرده است كه نمونه آن جنبش تعاوني ها در مكزيك و آمريكاي لاتين است كه اقتصادي را براساس تعاون مي سازند نه براساس سود وسرمايه و كالايي را توليد مي كنند كه در مناسبات اطراف اين توليد برابري ايجاد مي كند.
توليد كنندگان رويكرد اداره توليد را در همه ابعادپيش مي برند و گسترش دنياي ديگر را در وضعيت فعلي امكانپذير مي كنند وابزارهاي آنها عاري از خشونت است .
وظيفه روشنفكر امروز تنها مخالفت و افشا و نقد و سازش نداشتن باقدرت موجود نيست ، بلكه همه اينها در كنار ساختن دنياي ديگر امكانپذيراست . ساختن دنيايي خارج از همه مراتب سلطه و قدرت .
مهدي رفيع هم در اين نشست گفت : سعيد مبارزه مسلحانه را يكي ازراههاي رسيدن به هدف دانسته ، اگرچه به مبارزه فرهنگي و سياسي نيز اعتقاددارد.
اما مبارزه گاندي در هند بدون دست بردن به اسلحه به نتيجه رسيد واگر فلسطيني ها اسلحه را كنار مي گذاشتند زودتر به نتيجه مي رسيدند چرا كه دوره مبارزه مسلحانه گذشته است .
«مريم رئيس دانا» يكي ديگر از شركت كنندگان در جلسه نقد كتاب نشانه هاي روشنفكران ادوارد سعيد گفت : سعيد در كتاب خود برمبارزه فرهنگي و سياسي وحتي اخلاقي تأكيد دارد منتها در مقطعي كه دشمن در خانه است آيا مجال توسعه فرهنگي ، سياسي و اخلاقي وجود دارد و سعيد در جنگ فلسطين چقدر توانست به عنوان روشنفكر با مشكلات روبرو شود؟