پنجاه و هشتمين نشست مجمع عمومي ملل متحد از امروز (سه شنبه) در مقر سازمان ملل در نيويورك آغاز مي شود. امنيت، اصلاحات در سازمان ملل و وضعيت عراق از موضوعات مهم مذاكرات مجمع عمومي است. درباره اصلاحات نهادينه در سازمان ملل سخنراني هاي بسياري مي شود اما انتظار نمي رود تغيير واقعي صورت گيرد.
كوفي عنان دبيركل سازمان ملل رهبران همه ۱۹۱ عضو سازمان ملل را براي شركت در اين نشست دعوت كرده و از آنها خواسته است كه پيشنهادهاي خود را براي اصلاح اين نهاد به همراه خود به نيويورك ببرند.
كارشناسان سازمان ملل مي گويند فضاي حاكم در اين سازمان بسيار محتاطانه و سرد است. كارشناسان و ديپلمات هاي سازمان ملل اين سازمان را همچنان متأثر از درگيري هاي شديد ديپلماتيك پيش از جنگ عراق و ناخشنود از به حاشيه رانده شدن بعد از اين جنگ توصيف مي كنند. سازمان ملل از چندين جبهه مورد انتقاد قرار گرفته است. برخي آن را به دليل عدم حمايت از جنگ و ديگران به دليل ناموفق بودن در جلوگيري از وقوع جنگ سرزنش مي كنند. انفجار دفتر سازمان ملل در بغداد كه به كشته شدن ۲۲ نفر و از
جمله سرجيو دومللو نماينده ويژه اين سازمان در عراق انجاميد، اين نهاد بين المللي را تكان داد. جوانا و شلر از كارشناسان سازمان ملل در سازمان ديده بان حقوق بشر مي گويند: فضا چنان بد است و همه چنان دلسرد هستند كه زمان اصلاً براي ارائه هيچ طرح و موضوع جديدي مناسب نيست.
آمريكا پيش نويس قطعنامه اي را با موضوع افزايش نقش سازمان ملل در بازسازي عراق ميان اعضاي شوراي امنيت توزيع كرده است. واشنگتن اميدوار است افزايش مشاركت سازمان ملل به اشغال عراق مشروعيت بين المللي بدهد و كشورها را براي اعزام نيرو به عراق و كمك مالي به آن تشويق كند.بحث در باره اين پيش نويس ادامه دارد.ووضعيت كنوني روابط ميان اعضاي شوراي امنيت چندان بد نيست. فرانسه و روسيه خواستار جبران مواضع گذشته خود هستند، اما درك آنها از ضرورت هاي كنوني عراق با آمريكا بسيار متفاوت است. فرانسه و آلمان خواستار انتقال قدرت به يك نهاد بين المللي يا يك دولت جديد در عراق هستند.
فرانسوي ها معتقدند كه سلطه آمريكا در عراق همچون آهنربايي تروريسم را جذب مي كند و تنها با تحويل قدرت و كنترل اوضاع از سوي آمريكا وضعيت امنيتي عراق بهبود مي يابد.
مشاركت مالي كشورها در بازسازي عراق از موضوعات مورد بحث در مجمع عمومي است. بوش اخيراً از كنگره خواستار ۸۷ ميليارد بودجه اضافي براي بازسازي عراق و افغانستان و مبارزه با تروريسم شده است. اين رقم كلان بحث هاي بسياري را درباره توان آمريكا در تأمين هزينه اشغال عراق به تنهايي، در داخل اين كشور دامن زده است. مشاركت مالي كشورها در بازسازي عراق به مشخص شدن نقش سازمان ملل در اين موضوع بستگي دارد.
بسياري از كشورها از مشاركت در بازسازي عراق بدون حضور سازمان ملل خودداري مي كنند.
دستور كار دبير كل براي نشست مجمع عمومي طرح اصلاحات سازمان ملل است. عنان اخيراً گفته است كه زبان براي اصلاح راديكال سازمان ملل فرا رسيده است. انفجار دفتر سازمان ملل در بغداد موجب شد كه عنان به سوي اصلاحات نهادينه اي كه مدت هاست درباره آن سخن گفته مي شود اما هنوز اقدامي درباره آن صورت نگرفته، بيشتر جذب شود. عنان مي گويد با افزايش اعضاء شوراي امنيت اين شورا بهتر مي تواند با چالش هايي چون تروريسم و تعصب مذهبي مقابله كند.
اما اصلاحات موردنظر چيست؟ اهداف اصلاحات دبيركل سازمان ملل شوراي امنيت و مجمع عمومي است. او گفته است كه شوراي امنيت بايد توسعه يابد و دمكراتيك تر شود. گفته مي شود كه عنان از پيشنهادهاي مفصل خود براي تغييرات اساسي در سازمان ملل در مجمع عمومي پرده برمي دارد.پنج عضو داراي حق وتوي شوراي امنيت از زمان تشكيل اين سازمان در سال ۱۹۴۵ در اين موقعيت بوده اند. آلمان، ژاپن، برزيل و هند از جمله كانديدهاي اضافه شدن اعضاء دائم شوراي امنيت هستند با اين حال كارشناسان احتمال اصلاحات در شوراي امنيت را اندك مي دانند. اگرچه سازمان ملل طي اين دوران توسعه يافته و اعضاء آن از ۵۱ كشور به ۱۹۱ كشور افزايش يافته است، اما همچنان تنها ۵ كشور عضو دائم اين شورا هستند و ۱۰ كشور غيردائم به مدت دو سال به صورت دوره اي در اين شورا حضور دارند. بسياري از ناظران سازمان ملل مي گويند اين پنج عضو دائم هرگونه اقدامي در جهت توسعه «حلقه داخلي» خود را با مانع روبرو مي كنند چون از احتمال تهديد قدرت خود بيم دارند. آنها از افزايش اعضاء دائم شورا حمايت نمي كنند، نه حالا و نه در آينده نزديك.
بسياري از كارشناسان مي گويند دستور كار مجمع عمومي بايد كوتاه، ساده و متمركزتر شود. اين از جمله اصلاحات پيشنهادي براي مجمع عمومي است، زيرا اين مكان، مكان مهمي است كه كشورها مي توانند در آن حرف خود را بزنند، اما اين امكان اكنون از نظر برخي كسالت بار شده است. لهستان سال گذشته پيشنهاد داد كه يك گروه كاري دستور كار مجمع عمومي را بررسي كند. اما اين پيشنهاد با مشكل روبرو شد. روابط ميان آمريكا و سازمان ملل اين روزها مورد توجه قرار دارد. نشانه هايي از تيرگي در روابط ميان آمريكا و سازمان ملل ديده مي شود.
اين احساس قوي در سازمان ملل وجود دارد كه آمريكا پيش از جنگ عراق در رفتار با ديگر اعضاء سازمان ملل متكبرانه برخورد كرد و اكنون كه با هزينه هاي بالا و تلفات و خسارات روبروست، به سازمان ملل روي آورده است. جورج بوش قرار است با لحني آشتي جويانه در مجمع عمومي سخنراني كند و دراين سخنراني براي گوش دادن و همكاري با جامعه جهاني تمايل نشان دهد. از سوي ديگر اولويت هاي آمريكا و سازمان ملل اكنون در يك راستا قرار ندارد. آمريكا تلاش هاي بين المللي خود را بر تروريسم و امنيت متمركز كرده در حالي كه عنان در يكي از سخنراني هاي اخير خود گفت، مردم ديگر كشورهاي دنيا بيشتر نگران فقر، جنگ داخلي، تجارت آزاد و ايدز هستند.
رياست مجمع عمومي در نشست امروز از جمهوري چك به سنت لوسيا واگذار مي شود. رئيس جديد مجمع عمومي بر موضوعاتي چون توسعه به ويژه براي كشورهاي كوچك تكيه دارد. شعار او اين است: «هيچ كشور كوچكي را پشت سر خود جا نگذاريد. پيشرفت به سوي تحقق اهداف بيانيه هزاره كه در سال ۲۰۰۰ اعلام شد از ديگر شعارهاي اين مجمع است.»
فارن پاليسي
ترجمه: نيلوفر قديري
