منبع: اي بي سي نيوز
برگردان: مونا مشهدي رجبي
سالهاي گذشته تنها دارويي كه اغلب پزشكان براي تسكين درد بيماران خود ، آنرا تجويز مي كردند، آسپيرين بود. طي آن سالها مصرف اين دارو براي كاهش التهاب و تورم حاصل از بيماري هاي مختلف نيز به بيماران توصيه مي شد. پس از آن با همت پزشكان و داروسازان ۴۰ داروي مسكن ديگر نيز به بازار عرضه شد. در سال ۱۹۹۹ بيشترين آمار فروش متعلق به سلبرس celebrex و ويوكس vioxx بود. طبق آمار بدست آمده سالانه بيش از ۴ ميليارد دلار در ساخت اين دو داروي آرام بخش هزينه مي شد و مصرف آنها بين ديگر داروهاي اين كشور از مابقي داروها بيشتر بود.
دكتر متاهندلي، فيزيولوژيست مركز سلامت ملي آمريكا گفت: تا به حال در هيچ يك از تحقيقات اثبات نشده است كه اثر اين دو دارو از ديگر داروهاي موجود در بازار براي درمان التهاب و دردهاي موضعي بيشتر است.
با اين وجود سالانه بيش از ۵۳۲ ميليون دلار در توليد دارو هزينه مي شود و مصرف كنندگان براي خريد اين داروها سالانه بيش از ۹۰ ميليارد دلار هزينه مي كنند. در حاليكه آمار نشان مي دهد شش سال گذشته براي خريد داروها تنها ۶۴ ميليارد دلار هزينه مي شد.
عليرغم اين هزينه هنگفت هنوز نشانه هايي كه حاكي از ارتقاء وضعيت سلامت مردم جهان خصوصا آمريكا كه مهد ساخت و توليد سري جديد داروها است ديده نمي شود.
پژوهشگران اعلام كرده اند با وجود نبودن شواهدي مبني بر تاثيرگذاربودن داروهاي جديد، مسئولان كشور براي ساخت يك داروي جديد ۸۰۲ ميليون دلار هزينه كرده اند. اما سوالي كه در ذهن تمام مصرف كنندگان داروها را به خود مشغول داشته اين است كه چرا قيمت داروهاي موجود در بازار اينقدر بالا است؟ چرا تهيه داروهايي كه پزشكان براي بيماري هاي مختلف تجويز مي كنند اينقدر هزينه بر است؟
مسئولان صنعت داروسازي اعلام كرده اند هزينه بالاي توليد دارو و واردكردن آن به بازار باعث شده است قيمت داروها افزايش پيدا كند. بدون ترديد هزينه توليد داروهاي جديد بايد تامين شود و چه راهي بهتر از دريافت مبالغي از مردم تا جبران هزينه توليد شود.
كن كايتين، مسئول مركز توسعه و تحقيق دارو گفت: قيمت بالاي داروها باعث شده است شركتهاي داروسازي دو برابر آنچه هزينه كرده اند را از فروش داروها بدست آوردند. به همين دليل براي توليدكنندگان فرقي نمي كند كه چقدر هزينه كرده باشند. مهم اين است كه با تعيين قيمتهاي بسيار بالا براي داروهاي وارد شده به بازار دو برابر آن مبلغ به آنها بازمي گردد. وي ادامه داد: اگر به دفاتر حسابداري شركتهاي داروسازي نگاه كنيد مي بينيد كه سودآوري اين صنعت از تمام صنايع ديگر بيشتر است؟
مسئولان صنعت داروسازي پس از افشاي آمار سودآوري فعاليتشان اظهار كردند سودآوري بالا لازمه فعاليت در اين صنعت است.
زيرا هزينه تحقيق و پژوهش در ساخت داروهاي جديد و تاثير آن در درمان بيماريهاي مختلف بسيار بالا است و بايد اين هزينه را در كنار هزينه توليد داروها در نظر گرفت. اعضاي هيئت دولت آمريكا ضمن تكذيب سخنان مسئولان صنعت داروسازي گفتند: بخش اعظم هزينه تحقيقات دارويي توسط مؤسسات دولتي پرداخت مي شود. طبق گزارشهاي رسيده امسال دولت بيش از ۲۳ ميليارد دلار در بودجه دولتي را صرف پژوهشهاي دارويي كرد. در صورتيكه سودآوري حاصل از توليد و فروش داروها تنها نصيب شركتهاي سازنده داروها مي شود. پس گفته مسئولان صنعت داروسازي تنها توجيهي براي براي قيمتهاي بالاي داروهاي جديد است كه اصلا قابل قبول نيست.
دكتر برناردين هيلي مسئول موسسه سلامت ملي آمريكا گفت: صنعت داروسازي تنها صنعتي است كه سرمايه هاي بخش خصوصي را در اين حجم وسيع به خود اختصاص داده است. وي با توضيح تاثير مؤثر اين سرمايه ها در گسترش و توسعه صنعت افزود: اين سرمايه گذاري ها باعث شده صنعت داروسازي بيشتر به يك فعاليت تجارتي بدون رقيب تبديل شود چون هيچ يك از صنايع ديگر در زمينه سودآوري نمي توانند با اين صنعت رقابت كنند.
هيلي با اعلام حياتي بودن نقش تحقيقات دارويي دولت در توسعه صنعت داروسازي كشور گفت: اين تحقيقات دولتي بود كه مسئولان صنعت داروسازي را متوجه پرمصرف ترين داروها كرد و با توجه به تقاضاي زياد آنها اقدام به افزايش توليد و افزايش قيمت آن دسته از داروها كردند.
پژوهشگران با بررسي دلايل افزايش هزينه دريافت داروهايي كه پزشكان تجويز مي كنند گفتند: دليل زيادشدن هزينه نسخه ها ورود داروهاي جديد براي بيماريهاي تازه نيست بلكه تنها دليل آن قيمت بالاتر داروهاي مشابهي است كه قبلا با هزينه كمتر قابل دسترسي بوده اند.
وقتي يك شركت داروسازي توليد جديد خود را براي تاييد به مركز دارو و غذاي آمريكا تسليم مي كند تا اين مركز ابتدا دارو را در گروه خاص خود قرار مي دهد.
طبق مصوبات اين مركز، داروها دو دسته هستند. داروهاي استاندارد يعني داروهايي كه تاثيري مشابه داروهاي پيش را دارند و تنها با نامهاي جديد و اثراتي اضافه بر داروهاي قبلي به بازار عرضه مي شوند يا داروهاي اوليه يعني داروهايي كه مشابهي در بازار ندارند.
طبق گزارش اين مؤسسه ۸۰درصد داروهاي واردشده به بازار مشابه داروهاي موجود هستند و تنها ۲۰درصد داروها اثرات تازه اي دارند و براي ساخت آنها واقعا نوآوري و خلاقيت صورت گرفته است.
پژوهشگران اعلام كرده اند اعطاي حق امتياز توليد يك محصول به شركت سازنده آن امتياز توليد به دليل كشف يا توليد اين دارو براي اولين بار باعث ايجاد يك بازار انحصاري براي داروي مورد نظر مي شود و همين مسئله سود كلاني را براي شركت توليدكننده آن به ارمغان مي آورد. پس از اتمام دوره مورد نظر شركتهاي ديگر هم اجازه توليد آن دارو را پيدا مي كنند و با عرضه محصول شركتهاي مختلف سازنده قيمت داروي مورد نظر كاهش پيدا مي كند و امكان استفاده آن براي همگان پيش خواهد آمد. تحقيقات نشان مي دهد اين وضعيت هميشه رخ نمي دهد. وكلاي برخي از شركتهاي داروسازي با اعمال روشهاي خاصي از عرضه محصولات مشابه كارخانه هاي ديگر به بازار جلوگيري مي كنند و مدت سودآوري شركت سازنده را افزايش مي دهند.
براي مثال داروي ضد استرس بوسيار كه توسط شركت بريستون مير براي اولين بار توليد و به بازار عرضه شده بود پس از اتمام دوره توليد انحصاري هم اجازه ورود داروهاي مشابه ارزانتر را به بازار داروي آمريكا نداد. طبق گفته پژوهشگران اين روند تا چهار ماه پس از اتمام دوره توليد انحصاري آنها ادامه پيدا كرد و موجب شد شركت بريستون مير معادل ۲۰۰ ميليون دلار درآمد كسب كند. اين در حاليست كه شركت مزبور طي سالهاي توليد انحصاري اين دارو سالانه ۷۰۰ ميليون دلار سودآوري داشته است.
بالاخره شركتهاي داروسازي ديگر و مسئولان دولتي بيش از فعاليتهاي بسيار توانستند اين حق انحصاري را سلب كنند و اجازه ساخت داروي مشابه صادر شد.
در مورد اين قانون عقايد مختلفي وجود دارد. بسياري عقيده دارند انحصاري كردن ساخت يك دارو براي مدت طولاني مانع بزرگي در راه خلاقيت و ابتكار سازندگان داروها است.
زيرا عدم حضور رقيب در بازار باعث مي شود ديگر شركتهاي سازنده داروها تلاشي براي اصلاح خطاهاي خود نكنند. پژوهشگران با بررسي وضعيت صنعت داروسازي اعلام كردند اين صنعت يكي از صنايعي است كه كمترين نوآوري و ابتكار در آن صورت مي گيرد.
دكتر شارون دوين مسئول تحقيق و بررسي دارويي آمريكا مي گويد: اگر من يك توليدكننده دارو باشم و بتوانم با تغيير يك ملكول در ساخت دارو حق انحصار توليد خود را براي ۲۰ سال ديگر تمديد كنم ديگر چه ضرورتي دارد هزينه هاي كلاني را در پژوهش دارويي و ساخت داروهاي جديد صرف كنم در حاليكه مي توانم با اين كار ساده درآمدي معادل ساخت داروي جديد و دريافت حق توليد انحصاري براي مدتي ديگر بدست آورم.
اما با حضور انواع مختلف داروها در بازار چگونه مي توان تشخيص داد كدام دارو مناسب تر است. آيا داروهاي جديد اثري معادل داروهاي مشابه قديمي دارند؟ پژوهشگران در پاسخ به اين سئوال گفتند: داروهاي جديد با داروهاي مشابه قديمي هيچ تفاوتي ندارند. تنها تفاوت آنها قيمت بالاترشان است. پس لازم نيست هزينه هنگفتي را براي خريد دارو صرف كنيد كه مي توانيد با مبلغ بسيار كمتر مشابه آن را خريداري كرد.