بيانيه تهران؛ تأكيد بر حق ايران
مذاكرات مقامات سياسي ايران و وزيران امور خارجه انگليس و فرانسه و آلمان در تهران با صدور بيانيه اي به كار خود پايان داد كه بي شك نقطه عطفي در روابط كشورهاي عضو با آژانس بين المللي انرژي اتمي و نقطه مثبتي در روابط اروپايي ايران تلقي مي شود.
به لحاظ سياسي مذاكرات تهران با سه كشور برجسته عضو اتحاديه اروپا برگزار شد كه دو كشور آن از جمله انگليس و فرانسه دارنده حق وتو در شوراي امنيت اند. اگر كشورهاي اروپايي بدون جلب نظر آمريكا با ايران مذاكره كرده اند،اين خود به معني پيروزي بزرگي براي جامعه بين المللي است كه به ابتكار ايران يكجانبه گرايي آمريكا را در يكي از مسائل حساس جهان بي اثر كرده است. اگر قائل به اين باشيم كه حضور وزيران اروپايي نمي توانسته بدون رضايت آمريكا باشد با توجه به مواضع افراطي و خشونت طلبانه هيأت حاكمه آمريكا به آن معني است كه آمريكا با توجه به مواضع ايران به امري محتوم تن داده است.
كشوري كه مذاكره مي كند مواضع ستيزه جويانه ندارد. بنا بر اين اساساً مذاكرات ايران با آژانس بين المللي انرژي اتمي و كشورهايي كه به موضوع علاقه مند هستند حاكي از آن است كه ايران نه تنها تهديد هيچ كس نيست بلكه فقط برحق خود پافشاري مي كند. بر همين پايه بيانيه تهران به عنوان يك دستاورد مهم،مواضع سياسي بدخواهانه و يكجانبه آمريكا را با اتخاذ سياست چندجانبه گرايانه خنثي كرد و پيروزي تئوري چندجانبه گرايي را بر يكجانبه گرائي تسهيل كرد و به اين ترتيب ايران هم خود را از دام بحران سازي آمريكا و اسرائيل رهانيد وبلكه از تكرار سناريوهاي يكجانبه گرايانه آمريكا در افغانستان و عراق در مورد ايران جلوگيري كرد و زمينه مناسبي را براي چالشگران سياست يكجانبه آمريكا فراهم ساخت.در هر قرارداد دوجانبه و يا چندجانبه از نوع NPT فصلي در چگونگي رعايت تعهدات مندرج در پيمان درج مي شود كه ممكن است گاهي موضوع مناقشه قرار گيرد كه ساز و كار حل و فصل اختلاف نيز مشخص است. در پيمان منع تكثير سلاح هاي هسته اي NPT، آژانس تنها مرجع رسمي تأييد و يا تكذيب رعايت مفاد پيمان از سوي اعضا است. اين مهم در بيانيه تهران مجدداً مورد تأكيد قرار گرفته است. از اين رو ساير كشورها نمي توانند با اغراض سياسي فقط با توسل به دستگاه هاي اطلاعاتي خود نقض تعهدات يك عضو پيمان را القا كنند.
در بيانيه نيز همچون NPT حق ايران در استفاده صلح آميز از دانش هسته اي تأكيد شده و صريحاً قيد شده كه امضاي پروتكل الحاقي به هيچ روي حاكميت، شرافت ملي و امنيت ملي ايران را تحت الشعاع قرار نخواهد داد. همين تأكيدات بر حق يك كشور عضو در بهره مندي از مزاياي دانش هسته اي دستاوردي براي ايران و كل كشورهاي در حال توسعه است و به عبارتي احياي NPT تلقي مي شود.
بيانيه تهران تصريح دارد چنانچه تضمين هاي لازم با شفافيت كامل در فعاليت هاي صلح آميز هسته اي ايران احراز شود ايران مي تواند با مساعدت كشورهاي انگليس و فرانسه و آلمان با شرايط سهل تري به امكانات علمي و تجهيزات مورد نيز برنامه هسته اي خود در بازار بين الملل دست يابد. اين مهم همواره يكي از درخواستهاي ايران و ساير كشورهاي عضو NPT در اجراي ماده چهارم پيمان منع گسترش سلاح هاي هسته اي بوده است. شرط عضويت كشورها درNPT آن بوده و هست كه در ازاي انحصار قدرت اتمي پنج كشور عضو دائم شوراي امنيت ساير اعضاي جامعه بين المللي بتوانند از مزاياي دانش هسته اي در فعاليت هاي صلح آميز بهره مند شوند. اين در حالي است كه آمريكا با
قدرت نمايي و با بهانه منع صدور خدمات و كالاهايي كه امكان استفاده دوگانه نظامي و غيرنظامي دارند در پي آن است كه قدرت توليد و پيشرفت كشورهاي ديگر خصوصا مخالفين سلطه را همواره فرودست نگهدارد. اما در اين بيانيه همچنين تأكيد شده است كشورهاي انگليس و فرانسه و آلمان بايد براي ايجاد خاورميانه عاري از سلاح هاي كشتار جمعي با ايران همكاري كنند. و اين خود دستاورد كم اهميتي نيست. اما نكته مهم آن كه به جاي احاله قضيه هسته اي ايران به شوراي امنيت كه مي توانست پروسه اي پردردسر و همراه با اعمال نفوذهاي آمريكا و اسرائيل باشد، قرار شد مسئله در وين و در چارچوب اقدامات آژانس بين المللي هسته اي حل شود.
بيانيه تهران با آنچه در روزهاي آينده در گزارش كارشناسان آژانس بين المللي انرژي اتمي منعكس مي شود در نهايت با مصوبه شوراي اجرايي آژانس قطعي و ملاك عمل خواهد بود.
اما دربيانيه تهران ايران نيز براي اثبات حسن نيت خود داوطلبانه مي پذيرد:
اولاً پروتكل الحاقي را امضا كند و تا تصويب نهايي آن در نهادهاي قانوني كشور اقدامي مغاير با روح پروتكل انجام ندهد.
ثانياً ايران داوطلبانه برنامه غني سازي اورانيوم را به حالت تعليق درمي آورد.به عبارت ديگربرنامه غني سازي اورانيوم متوقف نمي شود، بلكه به حالت تعليق درمي آيد.كه بدين معناست كه هر زمان ايران لازم بداند مي تواند غني سازي را آغاز كند بدون آنكه از نظر معاهدات بين المللي دچار خلاف شده باشد. آنچه كه در چند روز گذشته از مذاكرات كارشناسي تا توافق دكتر حسن روحاني با سه وزير ديده شد، اثبات اين تجربه هميشگي است كه در امور مهم و حياتي با اجتناب از پراكنده كاري و تمركز مديريت و وحدت فرماندهي و در عين حال بهره گيري از كارداني و دانش و تجربه مذاكره نه تنها مي توان از خطر رهيد، بلكه به دستاوردهاي خوبي هم رسيد.
|