رقابت هاي جام جهاني واليبال زنان و مردان بدون شك مهم ترين رويداد مهم اين ورزش در روزهاي پاياني سال ۲۰۰۳ ميلادي بود كه پاي اكثر قريب به اتفاق تيم هاي مطرح جهان را به شهرهاي مختلف ژاپن كشاند. اين مسابقات كه هر چهار سال يكبار و قبل از بازي هاي المپيك برگزار مي شود، با توجه به اينكه سه سهميه المپيك نيز نصيب تيم هاي برتر مي شد، از جهاتي براي قدرت هاي مطرح اين رشته حائز اهميت زياد ي بود و آنان را وا مي داشت تا با انتخاب «راه كوتاه» خود را زودتر به دروازه هاي المپيك برسانند. چرا كه تيم هاي ناموفق در اين بازي ها براي راهيابي به المپيك بايد بخت خود را در مسابقات قاره اي و انتخابي كه از سوي فدراسيون بين المللي واليبال در نظر گرفته مي شود، بيازمايند.
علي شاكري
چگونگي راهيابي تيم ها به جام جهاني
راهيابي تيم ها از قاره هاي مختلف به جام جهاني براساس سهميه بندي فدراسيون بين المللي واليبال( ( FIVB و با در نظر گرفتن موقعيت اين ورزش در قاره هاي مختلف صورت مي گيرد. به عنوان نمونه به جز ژاپن كه چند سالي سرقفلي ميزباني اين رقابت ها را با تقبل هزينه هاي سنگين بر عهده گرفته، دو تيم با انتخاب خود فدراسيون جهاني و نه تيم ديگر براساس سهميه قاره هاي خود در اين بازيها حضور پيدا مي كنند. به جز قاره آفريقا كه يك سهميه در اين پيكارها دارد، قاره هاي اروپا،  آمريكاي جنوبي، آمريكاي شمالي و آسيا هر كدام با دو سهميه در اين مسابقات حضور مي يابند.
غايبان سرشناس
در ميان تيم هاي مطرح جهان بدون شك روسيه و هلند غايب بزرگ جام جهاني امسال بودند كه به دليل عدم موفقيت در مسابقات قهرماني اروپا نتوانستند در اين دوره از بازيها حاضر باشند.
ايران مي توانست ...
تيم واليبال مردان ايران با توجه به موفقيت هاي بزرگش در چند سال اخير به خصوص كسب مدال نقره بازي هاي آسيايي «بوسان» و مدال برنز قهرماني آسيا در سال ۲۰۰۳ در «تيان جين» چين، در صورت رايزني با مسئولان فدراسيون بين المللي مي توانست در زمره يكي از دو تيم انتخابي اين فدراسيون باشد،  اما زمان كم براي شروع فعاليت هاي داخلي و آغاز مسابقات ليگ برتر اين فرصت را از واليبال ايران گرفت، تا دومين حضور خود را تجربه كند. تيم ملي واليبال ايران يك بار در سال ۱۹۹۱ با استفاده از اين تبصره در مسابقات جام جهاني ژاپن حاضر شد كه در نهايت با تيمي جوان و بي تجربه، مقام ماقبل آخر بازي ها- عنوان يازدهم- را به خود اختصاص داد. اين بار شرايط كاملاً برعكس بود و ايران با تيمي با تجربه از حضور در ميادين بين المللي مي توانست عيار رشد خود را در مقابله با تيم هاي قدرتمند جهان بسنجد و مقامي شايسته تر از حضور قبلي در جدول رده بندي براي خود دست و پا كند.
توكيو ايستگاه آغاز و پايان
ژاپني ها چند سالي است كه براي مقابله با افت واليبال خود هزينه هاي گزافي مي پردازند. آنان براي احياي واليبالي كه همواره در المپيك ها مي درخشيد، با ابتكاري تازه با بر گزاري مسابقات مهم در شهرهاي مختلف سعي در علاقه مندي نوجوانان و جوانان ديار آفتاب تابان به اين ورزش دارند؛ هر چند كه سرمايه گذاري آنان در مقايسه با تبليغات خرواري فوتبال تاكنون كمتر ثمري در پي داشته است. ژاپني ها مسابقات زنان را در شهرهاي مختلف و مسابقات مردان را از شهرهاي توكيو و ناگانو آغاز و با بردن به شهرهاي هيروشيما، هاماماتسو، اوكوياما، فوكاياما و بالاخره توكيو به اتمام رساندند.
برزيل حريفي دست نيافتني
در غياب روسيه پرعنوان ترين تيم جام جهاني كه با شش مقام قهرماني طي ده دوره ركورددار جدول بود، برزيل از همان ابتدا بخت اول قهرماني محسوب مي شد. برزيل كه چند ماه پيش با فتح ليگ جهاني نشان داده بود، برترين تيم كنوني دنياست، در اين دوره مقابل هيچ تيمي حتي ايتاليا و صربستان ومونته نگرو هم به زحمت نيفتاد و دست نيافتني ظاهر شد. اين تيم در طول ۱۱ پيكارش ۳۳ «ست» برده و تنها با ۴ «ست» باخته روبه رو شد.
برزيل در جام جهاني با همان تركيب آشناي چند سال اخير برابر حريفانش به ميدان رفت. با وجود حضور «مارسيلوليما» پاسور كهنه كار، بازيساز اول اين تيم «ريكاردو گارسيا» بود كه با تبحر مثال زدني در طراحي حملات تيمش عالي عمل مي كرد. جيوواني، آندره هلر، آندرسون رودريگوئرز، نايلبرت، گوستاو آندرس در كنار يك ليبروي تمام عيار به نام «سرجيهو سانتوز» مردان اصلي سرزمين سامبا و قهوه بودند كه هيچگاه در برابر حريفان كم نياورده و با هدايت «برناردو رزنده» با تاكتيك هاي متنوع ،حريفان را از پاي درآوردند.
ايتاليا يك پله صعود
ايتاليا هنوز نتوانسته است خلأ ستارگان بزرگ ديروز خود را با جوانانش به خوبي پر كند. آقاي واليبال جهان چند سالي است كه قادر به رقابت با رقيبان قديمي اش برزيل، روسيه و حتي صربستان نيست. ايتاليا در اين دوره از بازي هاي جام جهاني به جز شكست مقابل برزيل تيم اول كنوني دنيا و صربستان تيم سوم همين بازيها برابر هيچ حريفي نلغزيد و با قدرت در جاي دوم جدول ايستاد. مهم ترين پيروزي ايتاليا مقابل صربستان ،مونته نگرو رقم خورد كه اين تيم را از مكان سوم به نيابت قهرماني رساند. «جيان پائولو مونتالي» كه جانشين بزرگمردي چون «ولاسكو» شده است براي اوج گيري مجدد ايتاليا دل به جواناني چون ماستر نجلو، ميوني، تن كاتي، سارتورتي و سميچ بسته است كه در كنار با تجربگاني مثل ورميجلو، ساموئل پاپي و آندره جياني اسكلت بندي اصلي اين تيم را در جام جهاني ژاپن تشكيل مي دادند. ايتاليا با داشتن بهترين ليگ باشگاهي دنيا همچنان چشم به بازگشت در صدر واليبال مردان جهان دارد.
صربستان همچنان در اوج
صربستان  و مونته نگرو يا همان يوگسلاوي سابق كه از اواسط دهه گذشته در واليبال اروپا و جهان مطرح شده است،  همچنان با كسب موفقيت هاي پياپي در اوج قرار دارد. صربستان ومونته نگرو تا قبل از رويارويي با برزيل همانند سايه در تعقيب اين تيم در صدر جدول بود، ولي دو باخت پياپي مقابل برزيل و فرانسه اين تيم را در سكوي سوم نشاند.
صرب ها با در اختيار داشتن بهترين بازيساز اين بازيها «نيكولا گربيك» و تكيه بر تجربه بالاي «ايوان ميلوكوويج» شاخص ترين بازيكن كنوني جهان و گوران ويجوويج، آندرياگربيك و اسلوبودان بوسكان فقط در دفاع داخل ميدان دچار مشكل بودند وگرنه در حمله و دفاع روي تور و به خصوص زدن سرويس هاي تخريبي بر اكثر تيم ها مي چربيدند. حضور چشمگير صرب ها در جمع بهترين هاي جام جهاني تأييدي است بر شايستگي بازيكنان اين تيم كه در بكارگيري تكنيك هاي واليبال در زمره بهترين بازيكنان دنيا هستند.
ظهور دوباره آمريكا
آمريكا قدرت شماره يك واليبال دنيا در دهه هشتاد و فاتح مدال طلاي المپيك هاي لوس آنجلس و سئول كه در چرخشي ناگهاني بدل به قدرتي درجه دوم در واليبال شده است، پس از غيبت در ليگ جهاني در ژاپن نشان داد كه در حال دستيابي قدرت گذشته است. آمريكايي ها در جام جهاني با فاصله اي ناچيز نسبت به صربستان ،از راهيابي مستقيم به المپيك آتن محروم ماندند، آمريكا در اين مسابقات به هر سه تيم بالاي دستش در جدول باخت. در اين تيم ستارگان جواني پا جاي بزرگان گذاشته اند كه بيل داگلاس روي آنها حساب ويژه اي گشوده است. «ليوي بال» پاسور آمريكا اگر از قد كوتاهش نسبت به ساير همتاهايش فاكتور بگيريم، يك بازيساز فكور بود. در اين تيم اريك سوليوان، رايان ميلر و كلايتون استنلي ستون هاي اصلي بودند كه در كنار گابريل گراندر، توماس هاف، ويليام پريددي و دونالد سولسو يك تيم پرقدرت را در اذهان تداعي كردند. آمريكا با اين نفرات قادر است باز هم المپيكي ديگر را تجربه كند و در زمره مدعيان به حساب آيد.
غروب زود هنگام ستارگان فرانسوي
فرانسه كه چندي پيش بازيهاي انتقادآميز در ليگ جهاني را با كسب مدال نقره اروپا به بوته فراموشي سپرده بود در جام جهاني ژاپن پرنوسان ظاهر شد. فرانسه كه بسيار به ستارگان جوانش چون هوبرت هنو، استپان آنتيگا، لوران كاپت و گران وركا اميد بسته بود، با غروب زود هنگام اين ستارگان نتوانست همانند بازيهاي اروپايي درخشان عمل كند. فرانسه در شرايطي قادر به صعود نشد كه تيم مدعي همانند صربستان مونته نگرو را با شكست مواجه ساخت، اما در برابر تيمي چون كره جنوبي- قهرمان آسيا- تن به شكست دردناك سه بر يك داد. فرانسه جدا از كره در بازي با تونس نيز به سختي با پيروزي سه بر دو از گرداب باخت گريخت. آمريكا، برزيل و ايتاليا سه تيم ديگر مغلوب كننده فرانسه بودند. در جمع بازيكنان فرانسوي ماتياس پاتين و آنتيگا تا حدودي برتر از ساير هم تيمي هاي خود ظاهر شدند. اوج كار تيم فرانسه در حمله روي تور بود و در دفاع و سرويس بازيكنان اين تيم آن تيم قدرتمند جام ملت هاي اروپا نبودند.
كره،آبروي آسيا
كره اي ها در جمع تيم هاي شركت كننده اگر چه از معدل قدي پايين تري برخوردار بودند، اما آنها اين كمبود را به لطف جنگندگي و سرعت به خوبي جبران كردند. دارنده مدال طلاي بازيهاي آسيايي بوسان و مسابقات قهرماني آسيا در سال ۲۰۰۳ تيان جين كه همچنان از داشتن دو ستاره بزرگشان «كيم سي جين» و «جين شين سيك» محروم بودند، با در اختيار داشتن يك پاسور توانا و ششدانگ به نام «ونگ تاي چوي» و جوانان با انگيزه اي چون هيون اوايو، كيوسون لي، راي يونگ كيم، وك جين سوك و چول بيونگ چانگ به پروپاي هر تيمي پيچيدند و در نهايت با به چنگ آوردن پنج برد و شش باخت ،بالاتر از تيم هاي كانادا، ونزوئلا، ژاپن، چين، تونس و مصر ايستادند. در نزد كره اي ها «چول بيونگ چانگ» به عنوان نفر سوم امتياز آورترين بازيكن جام جهاني انتخاب شد. كره اي ها در همين مسابقات، هم بر ژاپن پيروز شدند و هم بر چين ،تا نشان دهند بخت اول صعود از قاره آسيا به بازيهاي المپيك محسوب مي شوند. پيكارهايي كه خرداد ماه سال آينده به ميزباني با ژاپن و با حضور پنج تيم از جمله ايران برگزار خواهد شد.
كانادا در جاي هفتم
كانادا تنها به دليل تفاضل «ست» پايين تر از كره در جدول رده بندي ايستاد. كانادا تيمي شكيل، قدرتي و بدون ستاره بود، اما همين تيم بي ستاره به اندازه بضاعتش بد نتيجه نگرفت. اين تيم در حالي پايين دست كره قرار گرفت كه در بازي با اين تيم به برتري سه بر دو رسيد. كانادا در برابر نمايندگان آسيا فقط مقابل ژاپن بازي را واگذار كرد و چين را مغلوب قدرت خود ساخت. هايدن جانسون، اسكات كوسكي، استيو بريكمن، پائول دوردن، كريس ولفن دن و گراپنتين از جمله نفراتي بودند كه در اكثر بازيها در تركيب اصلي اين تيم قرار گرفتند.
ساير تيم ها
ونزوئلا كه چند سالي است با حضور در ليگ جهاني و مسابقات رده سني مختلف در حال كسب تجربه است، در اين رقابت ها با ۴ برد و ۷ شكست به كار خود خاتمه داد. اين تيم روي كاكل ستاره بزرگي چون «ارناردوگومز» مي چرخيد كه يك تنه جلوي حريفان مي ايستاد. البته گومز را در اين راه ستارگاني چون مندز و لونا هم همراهي مي كردند.
ژاپن ميزبان بازيها تيمي متزلزل بود. اين تيم با وجود آن كه سه بازي اول خود را به طور پياپي برده بود، در ادامه راه ناموفق ظاهر شد. ژاپني ها تيمي عجيب بودند، هرچه اين تيم در مقابل مدعيان قهرماني موفق به گرفتن «ست» مي شد در مقابله با حريفان متوسط تن به باخت هايي دور از انتظار مي داد. ضعيف ترين بازي اين تيم مقابل تونس بود كه نماينده آفريقا ۳ بر ۲ بر ميزبان غلبه كرد. چين نايب قهرمان آسيا در اين دوره با نزولي فاحش روبه رو شد. چيني ها تيمي بسيار شكننده بودند و تن به باخت هايي ناباورانه نيز دادند. هرچه تيم زنان چين در جام جهاني با قدرتي چشمگير ظاهر شد ،برعكس تيم مردان اين كشور به نوعي زنگ تفريح حريفان بود و در نهايت در ميان ۱۲ تيم حاضر بالاتر از دو نماينده آفريقا، مصر و تونس ايستاد. دو برد چيني ها هم در برابر همين دو تيم اتفاق افتاد و آنها ۹ بازي ديگر را مغلوب حريفان شدند. «مياوتانگ» درخشان ترين مهره چيني ها در اين رقابت ها بود.
تونس با وجود آن كه به عنوان يكي از دو سهميه فدراسيون جهاني در اين بازيها حضور يافته بود بسيار قدرتمند تر از مصر قهرمان آفريقا ظاهر شد و در مقابل تك پيروزي مصر، دو برد در كارنامه اش به ثبت رسيد. تنها برد مصري ها در اين دوره مقابل كره جنوبي قهرمان آسيا رقم خورد.