اشاره؛ برگزاري دوسالانه نقاشي امسال شايد با بيشترين مسايل و تغييرات نسبت به دوره هاي پيشين آن روبه رو بوده است؛ مسايلي چون نامشخص بودن مكان برگزاري تا آخرين روزها و به تعويق افتادن زمان برگزاري، برپايي نمايشگاهي از آثار مردودين دوسالانه و مهم تر از همه مجري بودن انجمن نقاشان ايران كه براي نخستين بار به عنوان يك نهاد مستقل غيردولتي مسئوليت برگزاري بي ينال نقاشي را برعهده گرفته است.
علاوه بر اين، وجود تغييرات وسيع در امر سياستگذاري دوسالانه ششم، آن را با دوسالانه هاي قبلي متفاوت ساخته است. براي آگاهي بيشتر از اين تغييرات و تصميمات جديد، گفت وشنودي با فرح اصولي دبير ششمين دوسالانه نقاشي معاصر تهران انجام داده ايم كه در پي مي آيد.
فرح اصولي مسايل و مشكلات اين دوره از دوسالانه نقاشي را چنين توضيح مي دهد: فكر مي كنم اگر با دبير هر دوره اي از بي ينال صحبت شود، آن را سخت ترين دوره بداند، ولي من هم دلايل خودم را دارم براي اين كه بگويم اين دوره، دشوارترين دوره بي ينال بود.
همانطور كه مي دانيد امسال انجمن نقاشان اين دوسالانه را برگزار كرده است. به هرحال انجمن در كار اجرايي بي تجربه است و بي ينال يك نمايشگاه بزرگ محسوب مي شود كه در آن حرف و حديث و مسأله زياد است. از يك طرف، هيأت مديره كه هم هيأت مديره انجمن نقاشان است و هم سياستگذار بي ينال، قرار دارد و از طرفي ديگر، داوران و كميته انتخاب قرار دارند. از سويي ديگر نيز ما با مسأله مكاني براي برگزاري نمايشگاه مواجه بوديم و در كنار همه اينها من به عنوان دبير و هماهنگ كننده اين شرايط متفاوت حضور داشتم. تا آنجا كه اطلاع دارم در بي ينال هاي گذشته براساس سياستگذاري هايي كه انجام مي شد، يك دبير را برمي گزيدند و دبير داوران را انتخاب مي كرد و يا داوران همراه با سياستگذاري انتخاب مي شدند. همچنين در دوره هاي قبل، محل برگزاري نمايشگاه از ابتدا مشخص بود. ولي اين بار چنين نبود؛ يك هيأت سياستگذاري متشكل از هيأت مديره فعلي و هيأت مديره قبلي و چند تن از هنرمند ميهمان به تعيين سياستي پرداختند. هيأت مديره قبلي وقتي كه كارش تمام شد، كنار رفت و باقيمانده را شوراي سياستگذاري كه همين هيأت مديره فعلي است، تشكيل دادند. اين هيأت اعتقاد داشت چون انجمن نقاشان اين نمايشگاه را برگزار مي كند، پس بهتر است كه دموكراسي در آن رعايت شود، به همين دليل هيأت سياستگذاري (هيأت مديره) بايد تا آخرين لحظه، بر همه امور نظارت كند. بنابر اين من به عنوان دبير، مثل دبيران دوره هاي قبلي آنقدر نمي توانستم بر روي بسياري مسايل تصميم گيري هاي قطعي انجام دهم و هميشه بايد با هيأت مديره هماهنگ مي شدم.
علاوه براين، بخش اجرايي كار نيز بسيار دشوار بود. چون انجمن نقاشان هيچ گونه آمادگي براي برگزاري حتي يك نمايشگاه كوچك را ندارد، چه رسد به برپايي يك نمايشگاه بزرگ. يعني فاقد شرايط، امكانات و خدمات چنين كاري است. بنابر اين، انجمن در اين زمينه با موزه اي كه همه چيز در آن به طور سيستماتيك كار مي كند و سالها تجربه پشت آن است، تفاوت دارد. به هرحال ما در اين انجمن دبيرخانه موقتي داير كرديم و با كمك چند دانشجو و تعدادي افراد غيرحرفه اي به سختي بقيه امور را انجام داديم.
در واقع كارها نيز در دو مكان اجرا مي شد. به اين معني كه مثلاً ما براي تحويل دادن آثار، مجبور بوديم دسته اي از آنها را به موزه هنرهاي معاصر بدهيم؛ چون در انجمن انباري براي نگهداري آثار وجود نداشت. بنابر اين من به عنوان دبير ميان موزه و انجمن در حركت بودم و هميشه نگراني هايي ايجاد مي شود كه چيزهايي در اين بين پايمال و خراب مي شوند؛ ولي با اين همه مراقب بوديم كه اتفاقي نيفتد.
دبير ششمين دوسالانه نقاشي در مورد مشكلات مكان برگزاري نمايشگاه امسال مي گويد: ما از ابتدا فكر مي كرديم كه نمايشگاه قرار نيست در موزه برگزار شود. فرهنگسراي نياوران نيز براي برپايي نمايشگاهي با اين وسعت، كوچك است. زماني كه مجموعه «خيال» وابسته به فرهنگستان هنر را ديديم، اميدوار شديم كه چنين مكاني ساخته شده تا نمايشگاه هاي بزرگ ملي در آن برگزار شود. چون مكاني است با وسعت ۱۳۰۰ متر زيربنا و ديوارهاي مناسب براي نمايش آثار هنري. متأسفانه پس از تلاش هاي بسيار به نتيجه اي براي بدست آوردن مجموعه «خيال» نرسيديم و در اينجا بايد گله كنم كه اين مجموعه به احتمال بسيار، گالري هاي خود را در اختيار بي ينال هاي گرافيك و عكاسي قرار خواهد داد ولي فقط از نقاشي دريغ كرد. در حالي كه ديوارهاي بزرگ مركز «خيال» براي نمايش تابلوهاي نقاشي بسيار مناسب تر بود تا نمايش آثار عكس و گرافيك؛ و اين مي توانست هم تبليغ خوبي براي شناساندن اين مجموعه باشد و هم ما را از وضعيت بلاتكليفي نجات دهد.
اصولي در ادامه مي گويد: موزه هنرهاي معاصر تهران تا سال ۸۴ ، برنامه هايش را تعيين كرده است و از طرفي بايد به موزه حق داد تا فقط به انجام كار موزه اي بپردازد. با اين حال ما شانسي كه آورديم اين بود كه نمايشگاه مجسمه سازان انگليس كه قرار بود در همين زمان برپا شود، با بي ينال نقاشي جابجا شد و ما موفق به برگزاري نمايشگاه در موزه شديم؛ هرچند كه دوسالانه نقاشي نيز كار كم اهميتي نيست. به هرحال بايد يك گالري ملي براي انجام اين كارها وجود داشته باشد. اكنون تقريباً سه سال از زمان اجراي آخرين بي ينال نقاشي گذشته و اگر ما مي خواستيم بي ينال را تعطيل كنيم، زمان بيشتري وقفه مي افتاد.
وي همچنين مي گويد: ما براي اين كه نمايشگاه امسال را در نگارخانه «خيال» برگزار كنيم، نامه اي به رئيس فرهنگستان هنر ارسال كرديم و پاسخ منفي به انجمن نقاشان داده شد. نگراني فرهنگستان اين بود كه دخالتي در سياستگذاري، در تركيب هيأت داوري، جايزه و انتخاب آثار نداشته است. ولي واقعيت اين است كه در اين نمايشگاه هيچكس، هيچ دخالتي نداشته و خود انجمن نقاشان همه انتخاب ها را انجام داده است. البته فرهنگستان هنر در انتخاب هاي مربوط به نمايشگاه هاي گرافيك و عكس نيز دخالتي نداشته ولي من متوجه نشدم كه اين حساسيت بر روي نقاشي بر چه اساسي اتفاق افتاده است.
|
|
|
اصولي، تركيب هيات داوري امسال را يكي ديگر از مسائل مورد بحث مي داند و در اين باره مي گويد: من پيشنهادي داشتم مبني بر اينكه حتماً برخي داوران اين دوره، غير نقاش باشند. در همه جاي دنيا معمولاً افراد رشته هاي مختلف در بي ينالها به داوري مي پردازند. در نمايشگاه و مسابقه مهم معماري آقاخان هم افراد مختلفي داوري مي كنند. براي مثال آقاي كيارستمي كارگردان تاكنون دو بار براي داوري اين مسابقه دعوت شده است و تركيب هيأت داوري اين مسابقه همواره شامل شاعر، آهنگساز، فيلسوف، فيلمساز و نقاش است. به هر حال، من از جانب افراد مختلفي مورد انتقاد واقع شدم. معترضين معتقد بودند كه به اندازه كافي نقاش وجود دارد كه به داوري در اين بي ينال بپردازد و لازم نيست يك معمار يا فيلمساز قضاوت كند. اين در حالي است كه كميته انتخاب، همگي نقاش اند. من فكر مي كنم ما به عنوان انجمن نقاشان بايد سياست متفاوتي داشته باشيم و آوانگاردتر عمل كنيم. چون اگر قرار باشد سياستهاي ديرينه را تكرار كنيم، اتفاق جديدي نمي افتد.
دبير دوسالانه ششم در پاسخ به اين سؤال كه اگر موزه هنرهاي معاصر فضايي را براي برگزاري اختصاص نمي داد و شما مجبور مي شديد دوسالانه را در جايي ديگر كه كيفيت پايين تري داشت و آثار با شكل نامطلوبي نمايش داده مي شوند برگزار كنيد؛ آيا دست به چنين كاري مي زديد، چنين مي گويد: در اين صورت، من به عنوان دبير نمايشگاه علاقه اي نداشتم كه دوسالانه برگزار شود. به هر حال وقتي كه نقاشان آثارشان را به نمايش مي گذارند، حساسيت هاي خود را دارند و حاضر نيستند به هر قيمتي اين كار صورت گيرد. چون ارائه هر كاري به اندازه محتواي آن نمايشگاه مهم است.
اصولي ويژگي هاي ديگري براي اين دوسالانه برمي شمرد و مي گويد: امسال تصميم گرفته ايم كه جوايز همان ابتداي نمايشگاه اهدا شوند. به اين ترتيب تماشاگر فرصت دارد كارهايي را كه جايزه دريافت كرده اند، مشاهده كند و نيز اگر نقدي بر كار داوران وارد است، انجام شود. درواقع يكي از مواردي كه برايمان اهميت داشت، اين بود كه از حرفهايي كه مطرح مي شوند، نترسيم و بگذاريم مطرح شوند. چون اين نقد و نظرها مي توانند آموزنده باشند.
موضوع ديگري كه مد نظر داشتيم اين بود كه يك جايزه ويژه تماشاگران پيش بيني كنيم. به هرحال تماشاگراني كه به نمايشگاه براي بازديد آثار مي آيند، كار مورد علاقه شان را انتخاب مي كنند و در آخر بي ينال مشخص مي شود كه نظر تماشاگران چقدر با نظر داوران فاصله داشته است. به اين ويژگي تاكنون در بي ينال نقاشي توجه نشده است.
علاوه بر اين ها، ايجاد يك بخش روابط خارجي و دعوت از تعداد بسياري ميهمان خارجي نيز مورد ديگري است كه در اين دوسالانه به آن پرداخته شده است. به عبارتي با روابطي كه برقرار شده، افرادي كه در سطح بين المللي بر روي كشف استعدادها كار مي كنند، براي بازديد از اين دو سالانه نيز خواهند آمد و در اين زمينه كار خود را انجام خواهند داد.
اصولي در ادامه مي گويد: يكي از موارد جالب توجه براي كساني كه در خارج ازكشور قرار است بر روي اين دوسالانه كار كنند، اين بود كه دبير يك بي ينال نقاشي در ايران، يك زن است. به همين دليل بيشتر برانگيخته شدند تا به اينجا بيايند و به تهيه فيلم از دو سالانه بپردازند. درواقع موضوع زن بودن دبير بي ينال، نظر خارجي ها را نسبت به موقعيت زنان در جامعه ايران فوراً تغيير داد.
اصولي به موارد ديگري چون يافتن اسپانسر براي بي ينال اشاره مي كند و مي گويد: يافتن اسپانسر نه فقط به دليل نياز به كمكهاي مادي، بلكه به اين علت بود كه بتوانيم نمايشگاه را با كيفيت بهتر برگزار كنيم و اساساً اين حس را در بسياري به وجود آوريم كه در برگزاري يك نمايشگاه نقاشي مشاركت داشته باشند. چون اين مسئله را تاكنون در زمينه ورزش، سينما و رشته هاي ديگر داشته ايم، اما در مورد نقاشي چنين نبوده است. من چندين ملاقات و صحبت با برخي افراد داشته ام كه اگر در درازمدت روي اين موضوع كار شود، مي توانيم در بي ينال هاي بعدي، اسپانسرهاي خوبي داشته باشيم. اين مسئله مهمي است. چون به اين ترتيب ديگران هم با مسئله نقاشي درگير و مشغول مي شوند و پيگيري مسايل و سرنوشت نقاشي برايشان مطرح مي شود.
دبير دوسالانه ششم در بخش ديگري از سخنان خود مي گويد: در دوره هاي قبل، معمولاً رسم بر اين بود كه عده اي نقاش مدعو بدون اينكه كارشان در كميته انتخاب بازبيني شود، به بخش مسابقه راه مي يافتند و ممكن بود جايزه بگيرند. امسال اين مورد حذف شده است. ما با ارسال نامه اي از مدعوين خواستيم؛ معين كنند كه مايلند در بخش مسابقه شركت كنند و يا كارشان در بخش مدعوين حضور پيدا كند. اين اقدام به اين علت بوده كه همواره صحبت بر سر اين است كه فلان نقاش مدعو شركت مي كند و كارش جايزه مي گيرد. اين حس نااميدي در جوانها ايجاد مي شد با كساني مسابقه مي دهند كه داوران از روي احترام يا آشنايي با آن نقاشان قديمي، كارش را برمي گزينند و به آن جايزه مي دهند. بنابراين راه يافتن مدعوين به بخش مسابقه مي تواند راه را براي جوانها باز كند. به هرحال اين بي ينال، جوانگرا است.
فرح اصولي همچنين به تشكيل يك گروه پژوهش و تحقيق اشاره مي كند و مي گويد: اين گروه بر روي بي ينال تحقيق مي كند و تلاش خواهد كرد ضعفها، اشكالات و مسايل بي ينال را به شكل مكتوب ثبت كند تا اين نتيجه، براي دوره هاي بعد مورد استفاده قرار گيرد.
اصولي در پايان سخنان خود پيشنهاد مي كند كه بهتر است پس از اتمام اين دو سالانه، يك كميته بي ينال تشكيل شود تا به طور ثابت به كار مشغول باشد. به اين ترتيب برگزاري و شكل بي ينالها و كم و كيف مربوط به آنها مشخص خواهد شد. شايد به اين طريق بتوان در آينده، بي ينال را بين المللي برپا كرد.
