«محمدعلي اسلامي ندوشن» استاد دانشگاه، مدير عامل و عضو هيأت موسس «ايرانسراي فردوسي» از چهره هاي شناخته شده فرهنگي و دانشگاهي است كه نياز به معرفي ندارد. گفت و گوي اختصاصي ايشان را با خبرگزاري مهر در مورد فعاليتهاي «ايرانسراي فردوسي» در پي مي خوانيد.
* با توجه به اين كه سازمان ميراث فرهنگي چند سالي است طرح «احياي توس» را در دست دارد، شما به عنوان يكي از اعضاي فعال ايرانسراي فردوسي و مدير عامل آن كه قصد داريد در زادگاه فردوسي «پاژ» مركزي فرهنگي -هنري به نام فردوسي ايجاد كنيد، آيا تاكنون با مسئولان طرح احياي توس ديدار و گفت وگو داشته ايد؟
- ما از طرح احياي توس و كار آنها مطلع هستيم. در ابتدا هم از مسئولان آن تقاضا داشتيم، با توجه به اين كه گرفتن زمين در منطقه توس و پاژ بايد با موافقت ميراث فرهنگي صورت بگيرد، زمين مورد نياز ايرانسرا را براي ساختن بناي ياد بود فردوسي مورد نظر قرار دهد. با انجام اين كار قدم اصلي برداشته مي شود و ما خواهيم توانست بقيه قدم ها را برداريم.
* آيا تاكنون با آقاي «بهشتي» رئيس سازمان ميراث فرهنگي در مورد مسأله ايرانسراي فردوسي ديدار داشته ايد؟
- من دو، سه سال پيش ايشان را ديدم. اما به نظر مي رسد كه ستاد احياي توس در سالهاي گذشته فعاليت چنداني نداشته. اگر آنها برنامه هايشان تنظيم شده باشد ما هم در مواردي كه لازم باشد تماس خواهيم داشت.
* كليت طرح ايرانسراي فردوسي چه چيزهايي را شامل مي شود؟
- ما قصد داشتيم زميني را بگيريم در نزديك آرامگاه فردوسي و به نام فردوسي با كمك مردم مكاني فرهنگي شامل كتابخانه، موزه و سالن سخنراني درست كنيم.
در اين مركز فرهنگي نه تنها مسائل مربوط به شاهنامه و فردوسي، بلكه كل مسائل فرهنگي ايران در آن مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
ايرانسراي فردوسي يك مركز فرهنگي غيردولتي است. بنايي است كه نشانه قدرشناسي مردم ايران به سراينده شاهنامه خواهد بود. متصدي اين مركز نيز خود مردم خواهند بود.
* به نظر مي آيد در چند سال اخير اطلاع رساني چنداني در مورد ايرانسراي فردوسي صورت نگرفته است. آيا دليل خاصي دارد؟
- اوايل كار در مورد ايرانسراي فردوسي مطالبي در روزنامه ها منتشر شد و اطلاع رساني كرديم. اما در ادامه بيشتر مشغول آماده كردن مقدمات كار بوديم تا بعد از آن با عنوان كردن ايرانسراي فردوسي كارهاي اساسي را آغاز كنيم.
مامنتظر هستيم زمينه هاي مساعدتري براي انجام اين كار فراهم شود. كاري كه قرار است انجام گيرد يك كار بزرگ و مهم است و نمي توان بدون برنامه اقدام كرد.
از طرفي سه چهار نفر از اعضاي هيأت امناي ايرانسراي فردوسي فوت كرده اند و ما ابتدا بايد جانشينان آنها را انتخاب كنيم. وقتي هيأت امنا تكميل شود اين كار را دوباره شروع مي كنيم. از طرف ديگر، مهم اين است كه هر وقت اين كار را شروع كنيم دير نمي شود و مهمتر اين است؛ كاري كه قرار است انجام گيرد يك كار بزرگ و مهم است و نمي توان بدون برنامه و فضاي مساعد اقدام به انجام آن نمود.
* ما در گفت وگويي كه با مسئول پروژه احياي توس مهندس «سياوش صابري» داشتيم، ايشان اظهار كردند عده اي از انبوه سازان و فرصت طلبان در حال ساخت و ساز بر روي آثار تاريخي توس هستند، آيا فكر نمي كنيد اگر شروع كار ايرانسراي فردوسي طول بكشد زادگاه فردوسي توسط افراد مذكور از بين برود؟
- چند سال پيش كه من در مشهد بودم گفتند ساخت و ساز در توس ممنوع است. اما حالا چگونه است كه افراد اين كار را انجام مي دهند، جاي سؤال دارد. اين اتفاق مطمئناً به تازگي افتاده است. دولت بايد در اين زمينه نظارت كامل داشته باشد و منطقه را تحت نظر بگيرد. توجه به توس نه تنها به خاطر فردوسي بلكه به خاطر تاريخي بودن اين شهر بسيار مهم است. توس يك شهر تاريخي بزرگ است كه نبايد اجازه بدهند هر كس هر كاري كه دلش خواست آنجا انجام بدهد.
متأسفانه چند وقت پيش نيز يك قبرستان در نزديكي آرامگاه فردوسي درست كرده و نام آن را «مقبره الشعرا» گذاشته اند. اين كار به هيچ وجه شايسته نيست و نبايد اين گونه كارها در نزديكي آرامگاه فردوسي انجام گيرد. هر كاري كه در اين محدوده ها انجام مي شود بايد در ارتباط با شخصيت هاي تاريخي توس باشد. هر اتفاقي كه در اين منطقه بيفتد بايد دولت پاسخگو باشد.
* آيا اقدام خاصي براي جلوگيري از نابودي آثار فرهنگي توس از طرف ايرانسراي فردوسي انجام مي گيرد؟
- ما با مسئولان دست اندركار تماس خواهيم گرفت و در مورد جلوگيري از اتفاقات ناگوار در اين منطقه هشدار مي دهيم. اميدواريم گوش بدهند و بشنوند. بايد در يك شعاع مشخصي از شهر توس و آرامگاه فردوسي كارهاي غيرفرهنگي و نامربوط انجام نشود. مكانهايي كه جنبه تاريخي دارند نبايد در آنها ساخت و ساز نامتناسب صورت بگيرد.
* آيا براي كمك در انجام اين طرح با ايرانيان خارج از كشور هم تماس داشته ايد؟
- ما هنوز از ايرانيان خارج از كشور تقاضايي نكرده ايم. تنها مقداري پول از داخل ايران به ايرانسرا كمك شده است كه در حساب ۱۰۱۱۹۰ در بانك ملي شعبه دانشگاه تهران به نام «ايرانسراي فردوسي» موجود است و ما منتظريم اين رقم به يك حد قابل توجهي برسد و ما در برنامه خود از آن استفاده كنيم. ولي تا زماني كه موضوع در خود ايران مطرح نشده و وضعيت آن معلوم نگشته است با خارج از ايران ارتباط چنداني نمي توانيم داشته باشيم.
* آيا جامعه ادبي مخاطب اصلي ايرانسراي فردوسي است؟
- خير. مسأله فردوسي و فرهنگ ايران خاص يك عده خاص نيست. به هيچ وجه اين طرح منحصر به يك عده مشخصي نمي شود. اين طرح مربوط به كل ايرانيان است. ما بيشتر روي گروه وسيع مردم حساب مي كنيم.
* فكر مي كنيد چه زماني طرح ايرانسراي فردوسي به اجرا در آيد؟
- ما اكنون نشريه «هستي» را كه مربوط به ايرانسراي فردوسي است منتشر مي كنيم و در حال پاسخگويي به كساني هستيم كه سؤالي در اين باره داشته باشند. همچنين در حال تكميل هيأت امناي خود هستيم و قصد داريم كه يك هيأت اجرايي نيز تعيين كنيم.
به هر حال ما هم اكنون مشغول هستيم وبايد بگويم، اين طرح كاري نيست كه بتوان آن را با تبليغ پيش برد. فقط مي توانيم مردم را در جريان بگذاريم. ما خيلي آرام و متين حركت مي كنيم و اين كار براي پايدار بودن و درست انجام شدن لازم است. ما پايه اي گذاشته ايم و نهالي كاشته ايم كه مردم ايران و نسلهاي آينده آن را پي گيري خواهند كرد.
* تركيب هيأت امنا چگونه است؟ آيا افراد از ميان استادان ادبيات انتخاب مي شوند؟
- خير. هيات امنا مخصوص استادان ادبيات نيست. ممكن است اعضا طبيب يا مشغول به كار ديگري باشند. كساني كه در اين مركز هنري وارد مي شوند بايد تنها داراي شخصيت و علاقه مند به فرهنگ باشند.
* آيا از كميسيون فرهنگي مجلس نيز كمك گرفته ايد؟
- همانطور كه از قبل گفته ايم اين يك كار صددرصد مردمي است و نمايندگان مجلس و هر كسي كه بخواهد مي تواند در آن وارد شود، اما نه به عنوان نماينده مجلس يا مقامي ديگر، به عنوان يك ايراني. ما به دنبال افرادي كه داراي مقام هاي سياسي و دولتي هستند نمي رويم و اگر اينها بخواهند كمكي به ايرانسراي فردوسي بنمايند ما از آنها به عنوان يك علاقه مند به فرهنگ استقبال مي كنيم.
* بعد از ساخته شدن ايرانسراي فردوسي انجام كارها به دست چه كساني خواهد بود؟
- انجام كارها توسط يك هيأت امنا و اجرايي صورت مي گيرد و همانطور كه پيشتر هم گفتم همه چيز در اين طرح متعلق به مردم است.
* با سپاس از فرصتي كه براي گفت وگو فراهم كرديد، اگر مطلب ديگري باشد مي شنويم؟
- مطلب ديگري نيست. موفق باشيد.
