Hamshahri Newspaper

عليرضا قاسمي
گران ترين جريمه
هرگونه حركات نمايشي مانند دور زدن درجا و حركت روي يك چرخ يا حركات آكروباتي در سطح راهها : ۲۵۰۰۰۰ ريال
ارزان ترين جريمه
سوار كردن كودكان كمتر از ۱۲ سال در صندلي جلو اتومبيل: ۱۰۰۰۰ ريال
چند جريمه قابل توجه
- در آغوش داشتن اطفال در حين رانندگي:۳۰۰۰۰ ريال
- استفاده از تلفن همراه و وسائل ارتباطي مشابه آن در حين رانندگي: ۵۰۰۰۰ ريال
- خوردن و آشاميدن، استعمال دخانيات و پرتاب يا ريختن ضايعات اشيا، آب دهان و بيني در هنگام رانندگي: ۵۰۰۰۰ ريال
- استفاده از وسائل آتش زا از قبيل اجاق گاز، پيك نيك، بخاري و مانند آن در داخل وسيله نقليه: ۱۰۰۰۰۰ ريال
- حمل جنازه با وسائل نقليه عمومي: ۱۰۰۰۰۰ ريال

ترافيك همه ساله در ابتداي فصل برگ ريزان، نسبت به ماههاي گذشته، به ويژه در ساعتهاي ابتدايي روز افزايش چشمگير مي يابد. ولي امسال اين افزايش تفاوت هاي ديگري هم به همراه داشته است و تأخيرهاي روزانه‡ ناشي از آن شامل گروه خاصي نيست. از محصلا ن و دانشجويان گرفته تا كارگران و كارمندان، همه دو برابر زمان تخمين زده زودتر از موعد از خانه بيرون ميآيند ولي بازهم دير به مقصد مي رسند.
سيستم اتوبوسراني درون شهري، جوابگوي حجم تردد شهروندان در بامدادان و شامگاهان نيست. در مسيرهايي كه يكطرفه هستند منتظر مي مانيم تا اتوبوسي بيايد يا نيايد. مستطيل فلزي لبريز از مسافر اگر ترمز بزند شاهد هجوم آناني است كه چند ثانيه بعد زير انواع فشارهاي بدني قرار خواهند گرفت و اگر نايستد شاهد بدرقه و شايد ناسزاي چشمهاي منتظرشان خواهد بود.
سعيد نجفي يكي از مسافران هميشگي اتوبوس ها مي گويد:« صبح ها براي رفتن به شركت دو راه پيش رو دارم. يكي سوار شدن به اتوبوس است ولي ايستگاه بسيار شلوغ است و مي بايست مدت زيادي منتظر بمانم. گاهي پس از تحمل تمام اينها اتوبوس بدون توقف از روبه رويمان مي گذرد و ما فقط حرص مي خوريم، هر چند ايستادن آن هم مشكل را حل نمي كند چون مملو از مسافر است ولي لا اقل تسكيني براي ما مي شود. راه دوم هم استفاده از خودروهاي مسافركش است هرچند كه علا وه بر كرايه سنگين باز هم در ترافيك باقي مي ماني.نمي دانم چه كنم.
به همين دليل، حتي با وجود تفاوت قيمت، مسافران اجباراً به مسافركشها و تاكسي ها روي ميآورند. در عين حال باتوجه به ازدياد مسافران يافتن اين گونه از خودروها نيز آسان نيست و زمان نسبتاً زيادي طول مي كشد تا خودرويي با حداقل گنجايش از راه برسد. دستگيره درب را زودتر از ديگران مي گيري و چند متري به همراه آن مي دوي تا شايد راهي به درون آن بيابي. حالا هرچقدر هم بپردازي وسيله اي نمي يابي.
پنج مسافر، نگران از تأخير مجدد، نگاه ملتمسانه خود را از دور دست به چراغهاي راهنمايي، چهار راهها دوخته اند و اميدوارند كه رنگ سبز آنها هميشگي باشد. تغيير ناگهاني به رنگ زرد اميد را در دل آنها مي كشد ولي مانور ناگهاني راننده عزيز! باعث گذر مقطعي آنها از اين بحران فكري است و مسافران بسان برندگان صحنه‡ جنگ از هنرنمايي ژنرال خود خرسندند.
مسابقه و مبارزه خودروها تا بدانجا ادامه دارد كه تجاوز به حقوق ديگران عادي شده و خيابانهاي اصلي و فرعي، كوچه ها و پياده روها همگي ميدان اين نبردند. عبور عابران در ميان ماشينها كاملا ً عادي است و موتورسواران چه راحت در پياده رو پيش مي روند!
ترافيك و پول
تقبل هزينه هاي هنگفت در اين شهر بي در و پيكر همه گير شده و هر اعتراضي در اين راستا بيهوده به نظر مي رسد. ولي يقيناً سنگين ترين هزينه ها را براي ترافيك لا ينحل شهرمان مي پردازيم. چه چيز با ارزش تر از زماني كه لا به لا ي دود و آهن بر باد مي رود.
سوء اثرات ترافيك بر خانواده ها بي شمار است و مشكلا ت اقتصادي بوجود آمده از آن را نيز نبايد ناديده گرفت. در شرايطي كه تأمين مخارج جاري زندگي نيازمند تلا ش مضاعف و فعاليت در دو شيفت كاري است، هدر رفتن لحظاتمان ضربه به بنياد اقتصادي خانواده است. حتي زودتر بيدار شدن و ديرتر رسيدن به منزل هم مضراتي دارد. كمبود زمان استراحت و متعاقباً ناديده گرفتن تفريح و توجه به خانواده به علا وه‡ عوارض عصبي ترافيك، هزينه هايي جبران ناپذير براي ما به همراه خواهد داشت.
يكي از اثرات ترافيك بر اقتصاد خانواده ها مربوط به خريدهاي اجمالي و اساسي است كه بايد از مراكز و محلهاي اصلي خريداري شود. اكثر شهروندان براي خريد مايحتاج زندگي به مغازه هاي اطراف منزل مراجعه مي كنند و دليل آن را زماني مي دانند كه در راهبندان ها از كف مي دهند.
يكي از شهروندان مي گويد: ما در خانواده به اين نتيجه رسيده ايم كه اولويت خريد تمامي اجناس خود را در فاصله مكاني بدانيم. چون با ترافيك كنوني خريد از محل هايي كه نياز به چند كورس سوار شدن به اتوبوس و تاكسي دارد واقعا مقرون به صرفه نيست، نه از لحاظ مالي و نه از لحاظ رواني!!
در اين بين تمايل به خريد موتورسيكلت افزايش يافته چرا كه تنها وسيله نقليه اي است كه توان رويارويي با هيولا ي چند سر ترافيك را دارد. حتي عدم امنيت سرنشين و عواقب سوئي كه استفاده طولا ني مدت از آن براي سلا متي به دنبال دارد، سبب نشده بسياري از شهروندان از خريد آن صرفنظر كنند.
گرمي بازار تقاضا موجب شده است كه انواع موتور سيكلت ها حتي در پايين ترين كيفيت به كالبد شهرمان سرازير شوند و چهره پريشان آن را پريشان تر كنند.
خريد يك موتور سيكلت كه قيمتي حدود ۳۰۰ هزار تا بالا تر از يك ميليون تومان دارد (طرحهاي عرف در بازار) به غير از صرفه جويي در هزينه اياب و ذهاب (از ۳۵۰ تومان تا بالا تر از ۱۵۰۰ تومان) چنان تأثيري در جلوگيري از اتلا ف وقتمان دارد كه خيلي ها در انديشه تهيه آن به سر مي برند.
موتورسوار اينگونه توضيح مي دهد: چرا موتور نخرم؟ با يك باك بنزين چند روز از پرداخت كرايه هاي سنگين خلا ص مي شوم و ديگر در ترافيك نمي مانم. هم اكنون با حدود پانصد تومان مي توانيم باك موتور را پر از بنزين كنيم و تقريبا ماهانه ۲۵۰۰ تومان بابت تعويض روغن پرداخت مي كنيم كه اين هزينه در مقايسه با كرايه خيلي كمتر است.
جريمه ها
ولي مسئولان و دست اندركاران چه طرحي براي حل ترافيك تهران كه باعث و عامل اصلي انتخاب اين گونه راههاست، ارائه داده اند؟
سازمان هايي كه بايد با اتخاذ سياستها و روشهاي همسو در اين مقوله همكاري داشته باشند چه كرده اند؟ تزريق روزافزون اتومبيل و موتورسيكلت به شهري كه در حال انفجار است و عدم اجراي تكنيك هاي ضربتي و كوتاهي در آموزش فرهنگ ترافيك اين كلا ف را پيچيده تر مي كند. در اين ميان و در كنار همه‡ اين كوتاهي ها اتخاذ سياست افزايش جريمه ها بدون حل عواملي كه ناخودآگاه سبب بروز تخلفات مي گردند، توجه برانگيز است.
چگونه انتظار مي رود در خيابان هايي كه دست اندازها، ناهمواري ها و چاله هاي عميقش مجال رانندگي در يك مسير مستقيم را نمي دهند، ويراژ ندهيم؟
طبق تعرفه جديد، جريمه تغيير خط و حركت در معابر خط كشي شده بدون رعايت مقررات مربوطه در شهرهاي بزرگ و جاده ها۰۰۰/۱۰۰ ريال و در ساير شهرها ۰۰۰/۳۰ ريال است.
آيا به تعداد نياز پاركينگ عمومي در اختيار داريم تا اگر مجبور به پياده شدن از اتومبيل خود شديم، از ترس جريمه نلرزيم؟
خيابانهايي كه نيازهاي چند سال پيش ما را هم برآورده نمي كردند چطور بايد جوابگوي اين حجم وسائط نقليه باشند؟
به نرخ جريمه ها توجه كنيد:
توقف دوبله در معابر ۰۰۰/۱۰۰-۰۰۰/۳۰ريال
توقف وسيله نقليه در پياده رو ۰۰۰/۱۰۰-۰۰۰/۳۰ ريال
توقف در محل ايستادن ممنوع۰۰۰/۱۰۰-۰۰۰/۳۰ ريال
بدون ترويج فرهنگ ترافيك جريمه چند برابر شده است: تاكسي ها و مسافركش ها هر جا كه بخواهند براي سوار و پياده كردن مسافر مي ايستند و ما از ترس اين كه مبادا تنبيه نقدي شويم، تحت الا مر آنها مي ايستيم. مبادا بوق بزنيم تا ايشان ناراحت شوند. گاهي تلا ش براي عبور از كنار آنها كه منجر به انحراف به چپ مي شود، به غير از خطر جريمه احتمال برخورد اتومبيل دست چپي را به همراه دارد. اين دو جريمه هم قابل اشاره هستند.
تجاوز به چپ از خط وسط معابر ۰۰۰/۱۰۰۰۰۰،/۵۰ريال
بوق زدن غيرضروري مكرر۰۰۰/۱۰۰۰۰۰،/۳۰ريال
وقتي مدت انتظار، پشت چراغهاي قرمز در تمام ساعتهاي شبانه روز يكسان است ما را به ياد آن مي اندازد كه اي كاش پليس زحمت كش بر حسب تغيير حجم ترافيك ،مدت زمان چراغهاي راهنما و يا حتي سيستم ثابت را به چشمك زن تغيير مي داد تا بلكه خودرويي در نيمه هاي شب در چهارراهي كه جز آن اتومبيل ديگري به خود نمي بيند چندين دقيقه در انتظار به بار نشستن رنگ سبز نماند. در اين گونه موارد اگر جريمه شويد نه تنها قانون را شكسته ايد، بلكه در كنار از دست دادن زمان، هزينه قابل توجهي را هم متقبل شده ايد.
بي همگان به سر شود، بي اجراي قانون نمي شود!
اين جمله اي است كه راننده خوش ذوق به زبان مي راند و در ادامه مي افزايد: آقا مگه ميشه از فرعي به اصلي منتظر ايستاد؟ كسي نمي پرسه حالت چطوره؟ خلوتي خيابان هم كه محاله. پس بايد زرنگ باشي، نيم كلاچ كني و بري جلو راه بگيري. در اين گونه موارد به مسائل مالي، چه جريمه، چه تصادف فكر نمي كني.
وقتي جواب را مي شنويم از سوال خود كه چرا خلا ف مقررات رانندگي مي كنيد پشيمان مي شويم. ايست كامل در فرعي، به اميد آن كه خيابان اصلي خلوت شود شايد مدتها طول بكشد. در ضمن اگر راننده اي در مسير اصلي بي انصافي كند و ترمز نزند مقصر هستي و بايد...
چه قدر جريمه مي پردازيد؟
افزايش جريمه از جمله موضوعاتي است كه همه اقشارجامعه با آن در ارتباطند. تمام وسائط نقليه در معرض اين خطر هستند كه جريمه شوند و راكبان با اين دلهره مي رانند. در تهران گروهي، اتومبيل را براي نيازهاي روزمره خود تهيه مي كنند و در اين ميان هرچه نياز آنها بيشتر باشد ظرفيت آنها در تقبل هزينه هاي جانبي نيز افزايش مي يابد. خانواده هاي متمول با ماشين هاي مدل بالا نگاهي عميق به افزايش جريمه ها ندارند. يك خانم كارمند مي گويد: براي رفتن به محل كار و بردن فرزندم به مدرسه هر روز از اتومبيل خود استفاده مي كنم. در صورت نداشتن اتومبيل به غير از زماني كه به هدر مي رود حدودا ماهي ۸۰ هزار تومان هزينه آژانس مي دهم كه در مقايسه با جريمه هاي احتمالي خيلي كمتر است.
اما گروهي ديگر كه شايد تا چندي پيش داشتن خودرو برايشان آرزو بود و هم اكنون در حال پرداخت اقساط بلند مدت آن هستند، در شرايطي نيستند كه به سادگي با اين جرائم كنار بيايند.
يك خانم كه زير لب زمزمه هايي از فرط عصبانيت داشت نظرمان را در صف منتظران تاكسي به خود جلب كرد. وقتي موضوع مورد بحث را فهميد ناگهان سفره دلش را باز كرد:
اتومبيل دارم. اما از دو روز پيش كه جريمه سنگين شدم ديگر جرا‡ت استفاده از آن ندارم. در اين سرما بيست دقيقه اي منتظر، مي لرزم ولي بهتر از جريمه شدن است. هرچند وقتي وسائط نقليه عمومي جواب شما را نمي دهد آن فشار مالي ناشي از جريمه هم كم اثرتر و بي اهميت تر مي شود.
در نگاه اول جريمه هاي سنگين حتي الا مكان موجب عدم استفاده از اتومبيل هاي شخصي مي گردد و راهي براي كاهش حجم ترافيك به نظر مي رسد، ولي مطمئناً اين راه، راه صحيح و عادلا نه اي نيست.
اتومبيل براي دسته اي ديگر منبع درآمدبه شمار مي رود. درگيرترين مجموعه با اين جرائم همين دسته هستند، چرا كه بسته به شرايط كاري دائما در سطح شهر در حال حركتند. اين افزايش جريمه براي آنها غير قابل تحمل است پس طبيعي است كه مخالفان سرسخت آن باشند. اتوبوس ها و ميني بوس ها نيز درگير اين قضيه اند ولي نوك فلش به سمت مسافركش هاست.
آنها در صف بي نظم ها مي ايستند، ولي به قشري از جامعه تعلق دارند كه در آن نانآور خانواده بدون مسافركشي نمي تواند بار سنگين هزينه هاي روز را به دوش بكشد. اعمال جرايم جديد آنها را به راستي تحت فشار قرار داده.
اما نكته مورد توجه اين است كه آيا سيستم اجرائي راهنمايي و رانندگي توانايي برقراري شرايط برابر و همزمان در كل سطح شهر تهران را دارد؟ افسري در حال نوشتن پلا ك يك خودرو متخلف متواري شده است كه موتورسواري تك چرخ زنان از پشت سرش مي گذرد و سرخوش از پيروزي بر قانون بوق «دري وري» خود را مي زند.
پهنه شهر گسترده تر از آن است كه افزايش جريمه توان برقراري نظم و حل مشكل ترافيك را داشته باشد. حجم بالا ي وسائط نقليه اجراي هرگونه طرحي را با اين برنامه و نيروي اندك غير ممكن مي سازد. از بين تمام موارد تعيين شده چند مورد خاص و كليشه اي محكوم به پرداخت جريمه مي شوند و واقعا توانايي برخورد با اين همه تخلف رنگارنگ نيست كه اگر قصد چنين كاري داشته باشيم، دهها افسر در سر چهارراهها مدام بايد برگ جريمه به دست متخلفين بدهند.
نمونه هايي كه مشمول جريمه هستند ولي اجراي آن به ندرت ديده شده به قرار زير هستند:
حمل مسافر با وسيله نقليه شخصي و يا غيرمجاز در شهرها ي بزرگ و جاده ها ۰۰۰/۱۰۰، در ساير شهرها۰۰۰/۵۰ ريال
جابجايي مسافر با وسيله نقليه داراي پلا ك خصوصي در جاده ها ۰۰۰/۲۰۰ ريال
عبور عابر پياده از محل هاي غيرمجاز سواره رو و همچنين از طول خيابان هايي كه داراي پياده رو است ۰۰۰/۱۰ ريال
راندن موتور سيكلت و دوچرخه و دوچرخه موتوردار در مواقع لغزنده بودن جاده و خيابان۰۰۰/۱۰ريال
اگر شرايط آرماني براي شهرمان ايجاد شود و فرهنگ رانندگي را ارتقا بخشيم شايد افزايش مجدد جريمه ها كه دقيقاً متخلفان واقعي را هدف قرار مي دهد واكنشي صحيح و حتي واجب باشد ولي اكنون كه دهها مشكل اساسي شرايط اجراي قانون را غيرممكن مي سازد چگونه مي توان به راحتي اين اوضاع را هضم كرد و هر روز صرفا عده اي از شهروندان را جريمه كرد؟ ممكن است آنها جريمه مربوطه را بپردازند اما معضل به قوت خود باقي است.