در بسياري از نقاط جهان هستند كودكاني كه از حداقل امكانات تغذيه اي نيز برخوردار نيستند اما همه مي كوشند تا اين وضع نابسامان رو به راه شود تا نهال ها به درختاني تنومند بدل شوند. از اين رو هر روز شاهد تحقيقات، مقاله ها و نظريه هاي جديد در زمينه تغذيه كودكان هستيم.
هرم راهنماي تغذيه كودكان (Food Guide Pyramid) توسط دپارتمان علوم آمريكا(US Dept) براي كودكان دو تا شش ساله، طراحي شده است. اين هرم تغذيه اي به عنوان الگويي براي تنظيم تغذيه صحيح كودكان استفاده مي شود. تاكيد و هدف اصلي اين هرم تغذيه اي، تقسيم بندي صحيح مواد غذايي به «پنج» گروه اصلي و تغذيه مناسب بر طبق اين الگوي صحيح است. طبق اين هرم تغذيه اي، مصرف مواد خوراكي چرب و روغني، شيرين، شور و محرك، ممنوع و خطرناك است و پس از سن ۲ تا ۳ سالگي مي توان از شير كم چرب (چربي ۲ درصد) استفاده كرد، اما بهتر است به جاي شير پرچربي از شير كم چرب اما به وفور استفاده شود.
غذاي روزانه فرزند شما بايد شامل ۳ وعده غذايي اصلي و ۲ وعده شير يا هر خوراكي مفيد ديگري در فواصل وعده هاي اصلي باشد. مصرف روزانه ۱۶ تا ۲۴ انس شير و آبميوه به ميزان ۴ تا ۶ انس ضروري بوده. به علاوه تنوع غذايي نيز بسيار مهم است. با رعايت تنوع غذايي و تاكيد بر مصرف مواد غذايي سالم و مفيد، سلامتي كودك تضمين مي شود.
اشاره كرديم كه بر اساس «هرم تغذيه اي كودكان» مواد غذايي مفيد به «پنج» گروه اصلي تقسيم مي شوند. اما چه گروه هايي؟
گروه غلات
استفاده از يك تكه نان، ۲/۱ فنجان برنج يا ماكاروني، ۲/۱ فنجان غله پخته، مي تواند نياز فرزند شما به غلات را تامين كند. استفاده از يكي از انواع غلاتي كه نام برديم به اشكال مختلف به طور روزانه ضروري و حتمي است.
گروه سبزي ها
۲/۱ فنجان سبزي پخته، يك فنجان از انواع سبزي هاي پهن برگ مثل اسفناج، كلم، كلم بروكلي و... نياز كودك به تركيبات مفيد موجود در سبزي ها را مرتفع مي كند. مصرف روزانه يكي از اين سبزي ها در وعده هاي غذايي حتمي است.
گروه ميوه ها
يك عدد ميوه، هر نوعي كه باشد، اما بهتر است از انواع غني از ويتامين ث(C) باشد، سه چهارم فنجان آب ميوه اي كه خودتان در منزل تهيه كرده ايد، ۲/۱ فنجان مخلوط آب ميوه هاي مختلف (بهتر است ميوه ها شبيه به هم باشند مثل آب ليمو و پرتقال)، نياز روزانه كودك شما است. كودك شما بايد حداقل ۲ بار در روز از يكي از اين خوراكي ها به هر صورتي كه بيشتر علاقه دارد، مصرف كند.
گروه لبنيات
يك فنجان شير يا ماست و دو انس پنير به طور روزانه، براي فرزند شما ضروري است. كودك شما بايد حداقل ۲ بار در روز از يكي از اين خوراكي ها استفاده كند.
گروه گوشت و محصولات گوشتي
دو تا سه انس آب گوشت پخته، ماهي يا مرغ، ۲/۱ فنجان لوبياي پخته، دو قاشق كره بادام زميني (اگرچه جزو محصولات گوشتي نيست ولي اثري مشابه دارد)، يك عدد تخم مرغ و يا انس گوشت، توصيه مي شود. فرزند شما بايد در روز دو بار از يكي از اين خوراكي ها استفاده كند.
محققان همين مركز تحقيقاتي(US Dept) مصرف بعضي مواد خوراكي شامل خوراكي هاي چرب، شيرين و شور را ممنوع كرده اند. اما چرا...؟
از آنجايي كه چربي ها و مواد غذايي چرب به عنوان يكي از دشمنان سلامتي مطرح اند، بنابراين حداكثر ميزان مجاز مصرف آنها بسيار اندك و حداكثر« ۳۰درصد» از كل رژيم غذايي را در برمي گيرد. براي تامين يكهزارو۶۰۰ كالري انرژي مورد نياز كودكان به فقط مصرف ۵۳ گرم چربي روزانه، آن هم از نوع غير اشباع (منظور مايع مثل روغن زيتون، ذرت، آفتابگردان و ...) كافي است. اين ميزان چربي مورد نياز براي كودكان پيش دبستاني و بزرگتر بايد كمتر و با دقت بيشتري استفاده شود.
از طرفي بايد از خوردن خوراكي هايي كه چربي اشباع دارند مثل روغن جامد، شيريني خامه اي، كره، خامه، سرشير و چيپس، شكلات، پفك و... جدا پرهيز شود. به جاي آن بايد از خوراكي هايي كه روغن غير اشباع دارند مثل روغن زيتون، بادام زميني، كانولا و... استفاده كرد بنابراين بهترين خوراكي ها، خوراكي هاي با روغن هاي غير اشباع و غير اشباع با زنجير بلند هستند.
از خوردن شيريني و انواع خوراكي هاي شيرين، كودك را منع نكنيد ولي ميزان مصرف را كنترل كنيد. اين خوراكي ها ارزش تغذيه اي نداشته و فقط باعث اضافه وزن مي شود. بنابراين مصرف انواع شكلات، آب نبات، كيك، شيريني خامه اي، مربا، ژله، ... نوشابه و آبميوه هاي غير خانگي (منظور ساخت كارخانه) كودكتان را منع كنيد. توجه كنيد اين ممنوعيت طوري نباشد كه كودك را نسبت به اين خوراكي ها «حريص» كند، فقط خوردن او را تحت كنترل درآوريد.
نمك نيز خطرناك است. نمك باعث نوشيدن آب بيش از حد شده و كودك را چاق مي كند.
اما محققان علاوه بر اين تقسيم بندي ، توصيه هاي ديگري نيز براي نتيجه گيري بهتر از اين «هرم تغذيه اي» دارند كه عبارت است از:
- تنوع غذايي را فراموش نكنيد ( توجه كنيد تنوع غذايي از غذاهاي مفيد)
- تناسب بين ميزان تغذيه و فعاليت بدني كودكان براي جلوگيري از ابتلا به اضافه وزن
- به هيچ وجه مصرف حبوبات، غلات، انواع ميوه و سبزي را از برنامه غذايي فرزندتان حذف نكنيد.
- مصرف هرگونه خوراكي چرب، شور يا شيرين را ممنوع كنيد، البته نه در حدي كه كودك حريص شود و در صورت دسترسي به اين خوراكي ها، خود را هلاك كند! بلكه مصرف او را كنترل كنيد. هرگاه خودتان صلاح ديديد، از اين خوراكي ها خريده و در اختيار فرزندتان قرار دهيد.
- از نمك و شكر، بسيار كم استفاده كنيد.
- از خوراكي هاي حاوي كلسيم، آهن و تركيبات معدني ديگري كه باعث رشد و سلامتي فرزندتان مي شود به وفور استفاده كنيد.
- از گوشت بدون چربي، ماهي و مرغ به جاي استفاده از انواع پرچرب آن استفاده كنيد.
- سبزي ها و ميوه ها را به هر صورتي كه فرزندتان علاقه بيشتري به خوردن آن دارد به او بدهيد. حذف ميوه و سبزي تنها به علت عدم علاقه كودك به آنها خطرناك است. پس با حوصله بهترين راه را براي خوراندن اين خوراكي هاي مفيد به كودكتان بيابيد.
- سعي كنيد خوراكي ها را به سالم ترين صورت ممكن به فرزندتان بدهيد. مثلا به جاي استفاده از سس وخيارشور در ساندويچ او از ليموترش و روغن زيتون به جاي سس و زيتون يا جوانه گندم به جاي خيار شور استفاده كنيد.
- قبل از خريد هر نوع ماده خوراكي اعم از تنقلات يا غذاي اصلي، برچسب (اتيكت) اطلاعات تغذيه اي آن را مطالعه كنيد. توجه كنيد در مقابل پولي كه مي پردازيد، چه خوراكي به منزل مي آوريد؛ سالم ياكشنده!
- از افزودن هرگونه نمك، شكر، روغن و افزودني هاي غير مفيد به غذاي كودكتان بپرهيزيد.
- بنابراين اگر هميشه در مسير صحيح تغذيه اي قرار بگيريد و كودكتان را بر اساس اصول صحيح تغذيه اي، تغذيه كنيد، ديگر نيازي نيست كه از سني به بعد به دنبال رژيم غذايي صحيح براي كودكتان باشيد و در بزرگسالي نگران او و به دنبال پزشك معالج براي درمان بيماري هاي او... والدين آگاه و هوشيار، فرزندي سلامت و خاطري آرام دارند... سلامت باشيد...
مهتاب صفرزاده خسروشاهي
كارشناس علوم و صنايع غذايي
منبعKeep Kinds Healthy.com: