پرفسور حسينعلي اسماعيل اف رستموويچ در سال ۱۹۶۱ در خانواده اي شيعه مذهب در گرجستان روسيه متولد شد.
دوره پزشكي عمومي و جراحي عمومي را در باكو سپري كرد و پس از آن، دوره تخصص ارتوپدي و فوق تخصص را در گوركان (بخشي از سيبري) در انستيتو اليزاروف طي كرد و پس از فارغ التحصيلي، رياست كل جراحي ارتوپدي اليزاروف در شهر گوركان روسيه را بر عهده گرفت كه تا به امروز ۱۵ سال از آن مي گذرد. دكتر اسماعيل اف دارنده جايزه ويژه اليزاروف و نشان درجه نوآوران و مبتكران روسيه، دارنده بالاترين درجه علمي از سوي رئيس جمهوري روسيه، ديپلم علمي از سوي رئيس جمهوري روسيه، نشان افتخارپزشكي از سوي ملكه انگلستان و تجربه تدريس روش اليزاروف به متخصصان ارتوپدي در ۸۶ كشور دنيا و برخي مدارك علمي ديگر است. هم اكنون او در تهران در بزرگترين بيمارستان خاورميانه (ميلاد) مشغول به كار است. روش ساده او (اليزاروف)صدها بيمار را از نقص عضو حتمي نجات داده است.
بيماران، او را معجزه گر صدا مي زنند و خود مي گويد كه به او جادوگر، حيله گر و دروغگو هم لقب داده اند.اما او نه معجزه مي كند ونه جادوگري.او فقط و فقط يك پزشك است كه در عصر حاضر با روش علمي، ناممكن قديم را به ممكن امروز بدل كرده است.
جناب پرفسور اسماعيل اف شايد بد نباشد از لقبتان كه «اليزاروف دوم» است شروع كنيم و اينكه اليزاروف چه كسي بوده و چه روشي داشته؟
گابريل آبراموويچ اليزاروف آكادميسين، طراح و ابداع كننده روش جديدي در معالجه ضايعات مفصلي - حركتي اندام ها بود كه در سال ۱۹۴۵ ميلادي و پس از جنگ جهاني دوم، با مشاهده مجروحان زياد جنگي كه دچار نقص عضو (قطع دست و پا) شده بودند به اين فكر افتاد تا با ابداع روش جديدي از قطع دست و پاي انسان ها در حوادث جلوگيري كند.
از همين رو با ابداع يك «فيكساتور» ساده در لابراتواري در شهر «گوركان» روسيه كه در آن زمان زيرمجموعه دانشكده پزشكي لنينگراد يا سن پترزبورگ فعلي محسوب مي شد، با دو حلقه ساده به صورت ابتدايي به معالجه بيماراني پرداخت كه در حوادث جنگ جهاني دوم دچار نقص عضو شده بودند.
وي در ابتداي كار خود با مشكلات فراواني مواجه بود كه مي توان از جمله آنها به عدم پذيرش از سوي جامعه پزشكان اشاره كرد، به طوري كه به وي تهمت هاي فراواني زده شد. و حتي به دليل نوع ساختار دستگاه وي كه از فلز ساخته شده بود، او را آهن فروش نيز ملقب كردند. اما عليرغم تمام اين مشكلات وي با اعتقاد راسخ به كار خود، مسيرش را ادامه داد تا اينكه قهرمان المپيك پرتاب نيزه به نام «والري بورومي» كه در يك سانحه دچار نقص عضو شده بود با مراجعه به وي پس از مدتي توانسته بود سلامتي خود را بار ديگر به دست آورده و در جايگاه قهرماني قرار گيرد. همين امر باعث شد تا اين قهرمان دست به تبليغات وسيعي براي پرفسور اليزاروف و روش جراحي او در سراسر دنيا بزند و در پي آن، يك بخش پزشكي را در اختيار پرفسور قرار دادند و او به اين طريق به مداواي مجروحان جنگي پرداخت. پس از آن لابراتوري را براي وي فراهم كردند و بعدها او مركزي را براي مداواي بيماران ايجاد و در سال ۱۹۷۹ ميلادي، دانشگاه اليزاروف را تاسيس كرد.
در سال ۱۹۸۰ ميلادي براي نخستين بار يك پزشك ايتاليايي براي آشنايي با اين روش به مركز اليزاروف آمد و سپس با چاپ يك مقاله، روش اليزاروف را با نام خود معرفي كرد كه به دنبال اين اقدام، مقامات دولت روسيه در صدد پيگيري اين موضوع برآمدند كه در نهايت پزشك ايتاليايي مجبور به عذرخواهي شد.
پرفسور اليزاروف پيش از فوت خود، در سال ۱۹۹۲ ميلادي از طريق برگزاري آزمون به جست و جوي دانشجوياني پرداخت كه بتوانند در نظرات و ايده هاي وي سهيم باشند. «از ميان يكصد نفر شركت كننده، ۷ نفر انتخاب شدند كه من جزو آنها بودم و از ميان اين ۷ نفر، تنها ۳ نفر قابليت اجرايي انجام اين تكنيك جراحي را كسب كردند كه يكي از آن ۳ نفر، من بودم.»
پس از فوت پرفسور اليزاروف من به تحقيقات در مورد اين روش ادامه دادم تا جايي كه موفق به اختراع فيكساتوري پيشرفته تر از آنچه پرفسور اليزاروف استفاده مي كرد، شدم و در حال حاضر براي درمان ۲۰ نوع بيماري، از انواع اين فيكساتورها استفاده مي كنم.
چرا لقب اليزاروف دوم را به شما نسبت دادند، آن طور كه گفتيد دو پزشك ديگر هم در اين روش قابليت اجرايي پيدا كرده بودند؟
بله، ولي آنان به همان حدي كه پرفسور اليزاروف به آنان آموخته بود، بسنده كردند، ولي من به تكميل اختراع اين فيكساتور پرداختم كه آن زمان تنها به صورت دوحلقه ساده بود و براي درمان عضوها به صورت محدود به كار مي رفت. هم اكنون اين امكان وجود دارد كه با انواع فيكساتورها به ترميم و جراحي اجزاي دست و پا پرداخت.
در مورد آن دو پزشك بايد اضافه كنم كه آمريكايي هايي كه به مركز اليزاروف سفر كرده بودند، آن دو را با خود به آمريكا بردند.
لطفا در مورد اين روش توضيح بيشتري دهيد؟ ظاهرا يك روش در ارتوپدي محسوب مي شود.
بيشتر نقص ها در ناحيه دست و پا كه روش هاي معمول ارتوپدي در اصلاح و درمان آن ناتوانند، با روش اليزاروف قابل معالجه است. خيلي از موارد هست كه روش هاي معمول به جز قطع عضو و گذاشتن پرتز (دست و پاي مصنوعي) جوابي براي آن ندارند، اما اليزاروف با فيكساتورهايي كه ساخت، توانست اين اختلالات را بدون قطع عضو درمان كند. با فيكساتورهاي اليزاروف مي توان انحراف ها يا كوتاهي استخوان هاي اندام را از بين برد، حتي در درمان بعضي اختلالات ستون فقرات هم روش اليزاروف كاربرد دارد. در واقع اين طور بگويم اليزاروف به بيمارانش اين امكان را داد كه نه فقط صاحب يك دست شوند، بلكه دستي داشته باشند كه بتوانند با آن زندگي كنند.
آيا روش اليزاروف منحصر به فرد است و كسي قبل از او اين روش را به كار نبرده بود؟
اولين كسي كه از اين روش در سطح ابتدايي استفاده كرد، شخصي آلماني به نام دكتر «واگنر» بود. بعد از او چند پزشك ديگر اين كار را ادامه دادند، اما نتيجه نگرفتند، ولي پرفسور اليزاروف با آزمايش روي حيوانات، كاربرد فيكساتورها را به حد كمال رساند. در اصل ابداع كننده اين شكل از فيكساتورهاي خاص و اين نوع كاربرد او بود.
مكانيسم عمل فيكساتورهاي اليزاروف چگونه است؟
ميله ها يا همان «پين»ها را از استخوان عبور مي    دهند و در واقع داخل استخوان كار مي    گذارند. اين پين ها توسط حلقه هاي فلزي مهار شده با افزايش فاصله اين حلقه ها از هم، فاصله دو قطعه استخوان هم زياد مي  شود و به اين ترتيب دو قطعه استخوان يك چهارم ميلي متر از هم دور مي  شوند كه در طول يك شبانه روز، استخوان ۱ ميلي متر درازتر مي شود. البته اين ميزان رشد بستگي به نوع و محل استخوان دارد، ولي به طور متوسط از ۵/۰ تا ۲ ميلي متر در روز رشد دارد.
يك ميلي متر در روز براي سرعت رشد يك استخوان زياد نيست؟ توقف رشد چه طور صورت مي گيرد؟
بله، به طور متوسط يك ميلي متر در روز مي  شود، ۳ سانتي متر در يك ماه. بايد توجه كنيد كه در سيستم اليزاروف امكان مانور و عبور دادن پين ها در مسيرها و جهت هاي مختلف وجود دارد كه فيكساتورهاي ديگر اين قابليت را ندارند. با اين فيكساتورها نه تنها مي توان طول استخوان را زياد و كوتاهي اندام ها را معالجه كرد، بلكه تمام انحراف اندام ها، مفصل هاي كاذب دست و پا و انواع اختلالات مادرزادي اندام ها را هم مي توان معالجه كرد.
بيشترين بيماران شما چه كساني هستند؟
بيشترين بيماران كساني هستند كه از روش هاي معمول ارتوپدي جواب نگرفته اند.
مبتلايان به كوتاهي هاي مادرزادي دست و پا يا انگشتان، كساني كه پنجه پا يا انگشتان آنان در سوانح قطع شده است و مبتلايان به فلج اطفال و حتي كساني كه اختلالات استخواني در جمجمه دارند، به عبارتي اليزاروف براي فرق سر تا انگشت پا فيكساتورهاي خاصي دارد.
براي استفاده از اين روش، محدوديت سني وجود ندارد؟
خير
به طور كلي طول درمان اين روش چه مدت است؟
با توجه به وضعيت بيماران، متفاوت است، اما به طور متوسط مي   توان گفت، بين ۳ تا ۶ ماه طول مي  كشد، حتي گاهي نيز لازم است عمل جراحي به صورت چند مرحله اي انجام شود، اما نكته مهم در اين روش اين است كه بيمار پس از مرخص شدن از بيمارستان مي تواند كارهاي روزمره خود را با همان شكل طبيعي و هميشگي خود انجام دهد و اختلالي در زندگي اش ايجاد نشود.
اصولا در اين روش احتمال خطر چه ميزان است؟
اگر اين روش به درستي انجام شود، عوارضي را نخواهد داشت، مگر اينكه در طول مدت درمان به دليل كوتاهي در رسيدگي و رعايت نكردن توصيه هاي پزشك، اختلال ايجاد شود و يا اينكه در تعويض پانسمان بيمار اصول بهداشتي رعايت نشود كه باعث عفونت در قسمت جراحي شده، مي  شود. به همين منظور پس از هر جراحي كه انجام مي  دهم، خودم اقدام به پانسمان بيمارانم مي كنم، ضمن اينكه هنگام تعويض پانسمان نيز، اين كار را خودم برعهده مي گيرم تا هيچ خطري بيمارانم را تهديد نكند. به عبارتي پانسمان و تعويض آن پس از عمل جراحي نياز به روش خاصي دارد كه من شخصا آن را انجام مي دهم و تاكنون صدها بيمار را مورد عمل جراحي قرار داده ام كه خوشبختانه با شهادت بيمارانم، مي توانم بگويم همه با موفقيت صورت گرفته است.
با توجه به اينكه در ايران اقامت داريد، ابتدا درباره علت انتخاب اين كشور و اينكه تاكنون چند بيمار را تحت عمل جراحي قرارداده ايد صحبت كنيد؟
من طي اين سال ها در بيش از ۸۶ كشور دنيا موفق به تدريس اين علوم شده ام و از كشورهاي مختلفي از جمله انگلستان، آمريكا و ژاپن درخواست هايي مبني بر تدريس و نيز فعاليت در مراكز درماني اين كشور ها داشته ام، اما ايران را ابتدا به دليل نوع آب و هواي آن و دوم به دليل مسلمان و شيعه مذهب بودنش انتخاب كرده ام. ضمن اينكه به قول شاعر كه مي گويد: تو نيكي مي كن و در دجله انداز...
و در خصوص تعداد بيماران تحت درمان بايد، بگويم طي اقامت نزديك به دو ساله ام در ايران، ۳۸۰ بيمار را مورد عمل جراحي با اين روش قرار داده ام كه از اين تعداد ۱۰ الي ۱۵ درصد آنان لاعلاج بوده اند و حتما عضوي از آنان بايد قطع مي شده است كه تحت درمان قرار گرفته اند. از تعداد ۳۸۰ بيمار جراحي شده، ۵۰ درصد بهبود كامل پيدا كرده اند، ۳۰ درصد از آنان در حال حاضر فيكساتور به يكي از عضوهايشان وصل است و پروسه درمان ۲۰ درصد ديگر، هنوز كامل نشده است. حتي مي توانم بگويم در ۳۸۰ بيمار، تاكنون يك مورد عفونت هم ديده نشده است.
يعني شما معتقديد پانسمان كردن يا تعويض آن توسط پرستاران يا... محل اشكال است يا اين جراحي نياز به پانسمان خاصي دارد؟
من ترجيح مي دهم خودم اين كار را انجام دهم، چرا كه يك درصد هم نمي خواهم خطري متوجه بيمارانم باشد. ضمنا اين بيماران به پانسمان خاصي محتاجند.
در صحبت هايتان اشاره كرديد به اينكه ۱۰ الي ۱۵ درصد بيماران لاعلاج هستند و به تشخيص ديگران حتما بايد قطع عضو شوند؟
بله، من بيماري داشتم كه پس از ۵۰ بار عمل جراحي روي پاي آن، پزشكان تشخيص به قطع آن داده بودند، اما با اين روش، پاي او درمان شد. ده ها مورد ديگر هستند كه مي توانيد شخصا با آنان صحبت كنيد تا صحت گفته هايم را تاييد كنند.
آيا از اين روش براي رفع كوتاهي قد هم استفاده مي شود؟
بله، ولي به هيچ عنوان تنها به عنوان روشي براي بلند كردن قد نيست، بلكه بيشتر در مورد بيماراني كاربرد دارد كه به اين نتيجه رسيده اند بايد قطع عضو شوند و يادچار نقص عضو هستند.
به طور متوسط هزينه اين عمل ها چه ميزان است؟
انجام چنين عملي در آمريكا ۱۰۰هزار دلار، در روسيه ۳۰ هزار دلار، در اروپا ۵۰ هزار دلار و در ايران كمتر از ۱۰ درصد اين ميزان است.
همچنين هزينه اين عمل نيز به مشكل بيمار، پيچيدگي معالجه و نوع فيكساتور و مونتاژهاي مختلف پس از عمل و هنگام عمل در مراحل چندگانه آن بستگي دارد كه البته اين هزينه ها مربوط به بيماراني است كه بيمه نباشند.
جناب پرفسور تا چه زماني قصد اقامت در ايران را داريد و قرارداد شما با بيمارستان تا چه زماني است؟
قرارداد من با بيمارستان ميلاد محدوديتي ندارد و فعلا قصد ترك اين كشور را ندارم، چرا كه در حال حاضر ۱۸۰ بيمار را تحت درمان دارم و اين دور از اخلاق است كه بيماران را رها كرده و كشور را ترك كنم.
در اين مدت آيا اين روش را به ساير ارتوپدها آموزش داده ايد؟
خير، ولي حاضرم اين روش را در دانشگاه ها به دانشجويان بياموزم.