هر چه تخصصي تر، كم ازدحام تر و پر بازده تر
يكي از كارمندان نمايشگاه بين المللي مشهد مي گويد كه آنها راه متفاوتي را براي جذب بازديدكنندگان در پيش گرفته اند. آنها در نمايشگاه مشهد به تبليغات عام توجهي ندارند و معتقدند كه ازدحام جمعيت در سالن هاي نمايشگاه امكان مذاكره را ازغرفه داران مي  گيرد. او مي  گويد: «ما سعي كرده ايم بازديدكنندگان شخصي را، خصوصا در كشورهاي همسايه كه اشتراك هاي زباني و فرهنگي داريم، هدف قرار دهيم. از پاكستان تا قزاقستان برنامه هاي نمايشگاه در مراكز مربوط اطلاع رساني مي  شود. هدف ما از اين كار رسيدن به معيارهاي جهاني برگزاري نمايشگاه است.» نمايشگاه مشهد هم اكنون چندين پروژه را در افغانستان دنبال مي  كند كه علاوه بر حضور تجار مرتبط افغان، برگزاري نمايشگاه در افغانستان، آموزش پرسنل نمايشگاه كابل و انتقال دانش فني برگزاري نمايشگاه را از طريق دفتر هماهنگي خود در كابل به انجام مي  رساند.

زماني كه با هزار مكافات و اين در و آن در زدن وارد محوطه نمايشگاه در حال ساخت شديم، بوي نم و رطوبت و حضور كارگران بيش از هر چيز خودنمايي مي   كرد. به هر حال اينجا قرار است محل جديد نمايشگاه باشد و جمعه براي برگزاري نمايشگاه آماده خواهد شد. سوله ۱۱ هزار متر مربعي در لحظه ورود اصلا شبيه به نمايشگاه نيست، اما تلاش ۸۰ كارگر و مهندس تا جمعه اينجا را تبديل به فضايي براي نمايشگاه خواهد كرد. نمايشگاهي با سيستم تهويه و فضاي سبز مناسب كه بعد از يك گردش طولاني بتوانيد در سايه درختان كمي خستگي در كنيد. مسير هم چندان طولاني نيست و اتوبان، سهولت رفت و آمد را تضمين مي  كند.

عكس: ساتيار
براي رسيدن به نمايشگاه مشهد ساده ترين راه اين است كه سوار تاكسي شويد و هر كجاي شهر كه هستيد، عبارت نمايشگاه بين المللي را به زبان آوريد و به هيچ وجه نگران اين نباشيد كه فرودگاه و نمايشگاه در دو منتهااليه شهر مشهد هستند. دو بزرگراه اصلي از دو سمت شهر بدون اينكه كمترين مشكل ترافيك داشته باشد ظرف ۱۵ دقيقه شما را به نمايشگاه خواهد رساند. در مسيري كه به سمت نمايشگاه مي  رفتم از راننده درباره نحوه تردد به نمايشگاه پرسيدم. معتقد بود كه با توجه به عبور خط قطار شهري از كنار نمايشگاه داشتن ايستگاه ويژه نمايشگاه كه تا پايان سال به بهره برداري مي  رسد به هيچ وجه نگران تردد بازديدكنندگان نمايشگاه نيست، همچنين با وجود دو تقاطع غيرمسطح در دو طرف مسير منشعب به ورودي اصلي نمايشگاه كه يكي در حال اتمام عمليات و ديگري در دست احداث است نگراني تردد خودروها نيز كم مي  شود.
نمايشگاه مشهد در فاصله يك كوه و يك رودخانه قرار دارد و چشم انداز بسيار زيبايي را با بهره گيري از موقعيت طبيعي خود ايجاد كرده است. در فاصله دور از كريدور بين سالن هاي اصلي، قله كله قندي يك كوه سنگي جلوه زيبايي را از تداخل خطوط هندسي سالن ها و جلوه طبيعي كوه ايجاد مي  كند.
يك زيرگذر عريض، عابران را به آن سوي خيابان و محل دايمي نمايشگاه بين المللي مشهد مي  رساند. خارج از ساعت كاري نمايشگاه رسيده ام و نگهبان ورود مرا با مسوولان نمايشگاه هماهنگ مي  كند. در اين فاصله دو مرد با لباس هاي بلوچي هم از راه مي  رسند. از طرز انگليسي صحبت كردن آنها متوجه مي  شوم كه پاكستاني هستند.
سمت راست مسير اصلي تردد بازديد كننده، فضاي مدور بزرگي قرار گرفته كه احتمالا با توجه به شكل آن، فضايي براي غرفه هاي باز يا چيزي مانند آن است. در ادامه مسير سمت راست چهار سكوي نمايشگاه به صورت متقارن قراردارد و در سمت ديگر دو سالن كوچك بال مانند قرار گرفته اند. علاوه بر چراغ هاي روشنايي ۴ برج بزرگ نوري در نقاط مختلف نمايشگاه قرار دارند. به اين فكر مي  كنم كه حتمابرنامه اي براي ديدن نمايشگاه در شب داشته باشم.
در مركز نمايشگاه مسير آب نمايي كه پاي كوه بر محور تقارن نمايشگاه كشيده شده به يك آمفي تئاتر مدور ختم مي  شود. شكلي كه با توجه به ستون هاي اطراف آن و وسعت سن وسط تداعي كننده آمفي تئاترهاي روم باستان است.
در سوي ديگر محور تقارن، چهار سالن اصلي نمايشگاه قرار دارد. عبور از محوطه بزرگ ميله هاي پرچم هنگام وزش باد از بين آنها و حركت پرچم ها و آواز آنها در اين فضاي وسيع، شكوه عجيبي به سالن هاي نمايشگاه داده است. دو پاكستاني همراه من سعي مي  كنند از روي علايم و تابلوهاي محوطه، ساختمان اداري را پيداكنند. در همه جاي نمايشگاه تابلوهايي با علايم گرافيك مشخص بين المللي و به دو زبان نصب شده است. پاكستاني ها از كارگري كه با لباس زرد رنگ در حال عبور است آدرس ساختمان اداري را مي  پرسند و او با انگليسي شكسته بسته اي پاسخ مي  دهد. در سالن هاي اصلي بسته است و من هم ترجيح مي  دهم در مسيري كه شمشادهايي به شكل موج درآمده و چمن هاي آن به اشكال مختلف كوتاه شده تا ساختمان اداري آنها را دنبال كنم.
از يكي از كارشناسان نمايشگاه اطلاعات نمايشگاه را مي  خواهم و به او مي  گويم كه عكس هاي سايت اينترنتي نمايشگاه به هيچ وجه گوياي وسعت و بزرگي فضاهاي نمايشگاه نيست. درباره مساحت نمايشگاه رقم ۱۲۰ هكتار را مي  گويد. به نظر اغراق مي  كند اما وقتي نقشه منطقه شهري را نشان مي  دهد قضيه شكل ديگري پيدا مي  كند. نمايشگاه در حاشيه منطقه شهري و در محدوده اي به وسعت ۱۸۰ هكتار و كاربري نمايشگاهي قرار دارد كه ۱۲۰ هكتار آن در سند مالكيت نمايشگاه است. محدوده فعلي كه محصور و فضاسازي شده ۲۵هكتار است و توسعه آن تا ۶۵ هكتار را تحت فضاسازي و تاسيسات زيربنايي قرار مي  دهد. از طريق سه مسير مختلف از جهات شرقي، شمالي و غربي، نمايشگاه به اتوبان ها و معابر دسترسي دارد و حتي در توسعه آتي نيز با آنچه توسعه بين المللي منطقه غرب آسيا نام دارد، مشكل دسترسي نخواهد داشت. عمده فعاليت هاي نمايشگاه توسط شركت هاي پيمانكار صورت مي  گيرد و بيشتر از ۴۰ شركت پيمانكار توسط ۴۳ نفر پرسنل نمايشگاه مديريت مي  شوند.
يكي از كارشناسان، سالن ها و تاسيسات نمايشگاه را نشان مي  دهد. سالن ها از تركيب بدنه فلزي (ساندويچ پانل) با يك گنبد شيشه اي بزرگ در مراكز آنها ايجاد شده، كف كريدورها از گرانيت يشمي و داخل سالن ها موزائيك گرانيتي است كه با موكت مفروش شده. در سالن كه باز مي  شود هواي خنك از داخل سالن ها بيرون مي  زند.
سيستم هاي سرمايشي از نوع چيلرهاي جذبي هستند و سرمايش مناسبي را در اين سالن ايجاد كرده اند، ارتفاع سالن ها بسيار زياد است (۱۶متر) كه فضاي مناسبي براي غرفه سازي هاي دو طبقه و آويزان كردن علايم تبليغاتي ايجاد مي  كند. در كف سالن ها شبكه اي از تاسيسات از طريق دريچه هاي كوچك قابل دسترسي است. كارشناس نمايشگاه وقتي توجه مرا به دريچه ها مي  بيند، مي  گويد: «براي هر غرفه به طور مجزا امكان افزايش توان برق و برق سه فاز، تلفن مستقيم و داخلي و شبكه آب و فاضلاب وجود دارد.» در فضاي نيم طبقه  فوقاني سالن ها در محلي كه براي مذاكره غرفه داران در نظر گرفته شده مي  نشينيم و با چشم انداز مشرف به فضاي بسته نمايشگاه و منطقه كنار رودخانه منتظر مي  شويم تا پذيرايي مختصري صورت گيرد. در قسمتي از اين فضاهاي نمايشگاهي ستاد برگزاري نمايشگاه قرار دارد و در قسمتي ديگر روابط عمومي و اتاق خبرنگاران و در سمت ديگر هم، در شيشه اي بسته اي است كه رويش نوشته شده: «طرح و برنامه». كارشناس همراه من خداحافظي مي  كند و به همان اتاق مي  رود.
و من سعي مي  كنم در ساختمان هاي اداري نمايشگاه چرخي بزنم.
در قسمت نمايشگاه هاي خارجي، برنامه نمايشگاه هاي خارجي و اعزام هيات هاي تجاري را مي  گيريم. سال گذشته اين واحد سه نمايشگاه در تاشكند (ازبكستان)، پاكستان (كراچي) و جاي ديگري كه اسمش كمي مشكل است، پايتخت ساحل عاج (Cote Divore) برگزار كرده است. امسال هم علاوه بر آن هيات هاي تجاري را براي ملاقات ها و بازديد تجاري از پيش تعيين شده و به علاوه چندين برنامه برگزاري نمايشگاه را در خارج از كشور خواهد داشت.
ساختمان هاي اداري نمايشگاه به نحو عجيبي خالي است. علت را كه مي  پرسم، مي  گويند: تعداد زيادي از پرسنل در روزهاي پنج شنبه برنامه آموزشي دارند.
در قسمت IT نمايشگاه، شبكه رايانه اي و نرم افزارهاي جامع نمايشگاهي و سايت اينترنتي مديريت مي  شود. نمايشگاه امكان ثبت نام و رزرو غرفه از طريق سايت اينترنت را با اتصال اطلاعات آن به نرم افزار جامع نمايشگاهي و بانك اطلاعاتي مركزي فراهم كرده است. در بخشي از اين قسمت اپراتورها مشغول به روزرساني اطلاعات بانك هستند. وقتي از برنامه هاي آتي آنها سوال مي  كنم به مسير كنده شده در نمايشگاه اشاره مي  كند كه از طريق شبكه فيبرنوري كه در تمام نمايشگاه گسترده است، اتصال دوربين هاي مداربسته، شبكه اينترنت Wireless براي غرفه داران و سيستم شناسايي بازديدكننده امكان پذير مي  شود. در اين سيستم هر بازديدكننده در نمايشگاه هاي تخصصي صرفا پس از ورود اطلاعات و اخذ كارت بازديدكننده امكان ورود به نمايشگاه را پيدا مي  كند كه در نهايت حاصل آن ايجاد بانك اطلاعات بازديدكنندگان است.
در بخش نمايشگاه هاي داخلي، اطلاع رساني به شركت ها از طريق بانك اطلاعات و سيستم رايانه اي صورت مي  گيرد و هر نوع اطلاعاتي در رابطه با نمايشگاه هاي قبلي قابل حصول است. گزارش هاي مختلفي هم از نمايشگاه جاري براي بخش هاي مختلف حاضر شده و تمامي فرايندهاي مالي، صورت حساب ها و اسناد مالي نيز از همين سيستم پيگيري مي  شود. نمايشگاه مشهد در سال جاري ۳۶ برنامه نمايشگاهي دارد و برنامه خود را بر مبناي برگزاري نمايشگاه هايي با مخاطب عام در فصل تابستان قرارداده است تا از اين طريق با حضور خيل عظيم زائران مرقد ثامن الحجج، در خدمات رساني به آنان نيز گامي برداشته باشد.
در اتاق مدير طرح و برنامه  كه فضاي تنگي آكنده از زونكن ها و كاغذها و گزارش ها است در مورد تحقيقات نمايشگاه توضيحاتي به من داده مي  شود. غير از آنچه روي سايت اينترنتي قرار داده اند، ۹۰ مقاله ترجمه شده در رابطه با صنعت نمايشگاه را در برنامه توزيع قرار داده اند كه براي مراكز تجاري و نمايشگاهي ارسال مي  شود. مدير طرح و برنامه در رابطه با تحقيقات تاليف شده و مطالعات انجام گرفته مي  گويد: با توجه به هزينه  هاي بالاي تحقيقات مي  بايست زمان معيني تا انتشار اينگونه مراجع سپري شود. بنابراين طي برنامه مدت دار اقدام به انتشار آنها خواهيم كرد. هر چند در رابطه با تحقيقات دانشگاهي و كمك هايي كه تا به حال از ما خواسته شده خارج از اين روال عمل كرده ايم.
در رابطه با بخش آموزش مي  گويد كه از دو سال پيش آموزش هاي رايانه  و زبان انگليسي به صورت فراگير و براي كل پرسنل اعمال شده است و هر روز صبح نمايشگاه با كلاس هاي آموزشي آغاز مي  شود. همچنين ساير آموزش ها نيز مطابق برنامه اي كه براي هر فرد از پرسنل به طور مجزا تنظيم شده اجرا خواهد شد. در زونكن آموزش هاي نمايشگاه ليست متنوعي از آموزش هاي فنون مذاكره تجاري، مقررات صادرات، قوانين WTO، قوانين گمركي تا نحوه برخورد، حسابداري، دبيرخانه و ... وجود دارد.
در رابطه با ظرفيت هاي نمايشگاه هم توضيح مي  دهد: «تامين منابع مالي صورت گرفته و توسعه نمايشگاه در حال انجام است. مجموعه نمايشگاه هم اكنون داراي ۷۵۰۰ مترمربع فضاي مسقف نمايشگاهي و ۱۷ هزار مترمربع فضاي باز نمايشگاهي است كه با توجه به استقبال شديدي كه از نمايشگاه ها صورت گرفته به سرعت در حال توسعه است. حتي به فكر استفاده از ۲۰ هزار متر سالن هاي موقت بادي در برخي نمايشگاه ها هستيم كه در صورت نياز ظرف ۴۵ روز قابل بهره برداري است.»
در رابطه با انتقال نمايشگاه از تهران از او سوال مي  كنم. به بريده  مطبوعات روي ميزش اشاره مي  كند و مي گويد: باور نمي  كنم كه چنين اتفاقي بيفتد.
در روابط عمومي نمايشگاه ليست  هتل هاي مشهد را در اختيارم مي  گذارند، مشهد شهر هتل هاست. آنقدر كه فكر نمي  كنم در هيچ جاي كشور اين همه هتل و هتل آپارتمان جمع شده باشد كه البته لازمه دومين كلانشهر مذهبي دنيا است. اما انتخاب از بين اين همه هتل  مشكل است. از كارمند روابط عمومي مي  خواهم كه يك هتل مناسب معرفي كند. او معرفي نامه اي برايم صادر مي  كند كه بين ۱۰ تا ۳۰ درصد تخفيف براي معرفي نمايشگاه قايل هستند. تصميم خود را براي رفتن به يك هتل ۵ ستاره با فاصله ۵ دقيقه از نمايشگاه مي  گيرم.
كلاس آموزشي روز پنج شنبه مستندسازي ISO در حال برگزاري است. خداحافظي مي  كنم و به هتل مي  روم.
وسايلم رادر هتل مي  گذارم و زمان را براي زيارت مغتنم مي  شمارم، فرصتي كه شايد براي بسياري شركت كنندگان در نمايشگاه نيز مغتنم باشد.

به دنبال تصويب شوراي اسلامي شهر تهران مبني بر تعطيلي نمايشگاه بين المللي و البته مصوبه هيات دولت دررد اين تصميم، خبرسازي اين مساحت بزرگ به نحو قابل ملاحظه اي افزايش يافت. در حالي كه اظهارنظرهاي متفاوتي دال بر ضرورت تعطيلي و البته لزوم ادامه كار نمايشگاه بر زبان ها جاري است، اين خبر كه نمايشگاه بين المللي تهران به ويژه براي برپايي نمايشگاه هاي بزرگ ازجمله نمايشگاه فرش ايران از قبل ثبت نام كرده و تدارك ديده است (بنابراين عدم برپايي آن ضرر زيادي به اقتصاد و صادرات فرش وارد خواهد ساخت يا اينكه عدم برگزاري نمايشگاه شيريني و شكلات به امر صادرات صنايع غذايي ايران خسارت وارد خواهد آورد) جالب و قابل تعمق است.
در همين حال پيشنهاد واگذاري نمايشگاه ها به دبي، امارات يا افغانستان (!) و ... به زبان مي آيد، در حالي كه چندين مركز استان كشور از جمله مشهد، شيراز ، اصفهان و تبريز با دارا بودن شركت نمايشگاه هاي بزرگ بين المللي و امكانات لازم و تجارب ده ها ساله و همچنين نداشتن بار مالي قطعا بهترين گزينه براي برپايي نمايشگاه هاي بزرگ و بين المللي محسوب مي شوند.
دكتر محمدعلي سبحان الهي، استاندار آذربايجان شرقي مي گويد: «شهر تبريز و استان آذربايجان با دارا بودن امكانات وسيع و لازم از هر حيث و قرار گرفتن در دروازه ورودي كشورهاي اروپايي و آسياي ميانه، قفقاز و روسيه و همسايگي با كشورهاي تركيه، جمهوري آذربايجان و جمهوري ارمنستان، گمركات فعال تبريز، سهلان، جلفا، منطقه آزاد تجاري جلفا، راه هاي ارتباطي مناسب زميني و ريلي، فرودگاه بين المللي تبريز، هتل هاي خوب با بيش از ۵ هزار واحد توليدي و صنعتي بزرگ و كوچك، صادرات كلان و چشمگير مواد غيرنفتي و از همه مهمتر وجود نمايشگاه بين المللي تبريز در خارج از شهر تبريز با تجربه ۱۰ ساله، موقعيت مناسبي براي برگزاري نمايشگاه هاي بين المللي كشور دارد به همين دليل پيشنهاد و توصيه مي شود، نمايشگاه هاي ثبت نام شده بين المللي را به اين مراكز انتقال دهند و مطمئن باشند كه با همراهي كليه سازمان هاي اجرايي استان و دست اندركاران اقتصادي و بازرگاني منطقه، اين نمايشگاه ها به نحو مطلوب برگزار مي شود و رونق اقتصادي منطقه و كشور را در پي خواهد داشت.»
در عين حال گرچه به نظر صادق نجفي رئيس سازمان بازرگاني آذربايجان شرقي آنها اميدوارند نمايشگاه بين المللي فرش ايران كه از قبل براي اول شهريورماه سال جاري تدارك ديده شده است در محل فعلي نمايشگاه بين المللي تهران برگزار شود، زيرا عدم برپايي آن قطعا ضربه مهلكي به فرش  كشور و به ويژه فرش آذربايجان وارد خواهد آورد، اما محمدي، فرماندار تبريز مي گويد: باتوجه به ظرفيت بالاي نمايشگاه بين المللي تبريز و همچنين امكانات زيربنايي تبريز از قبيل: هتل، فرودگاه بين المللي، ديگر خدمات اجتماعي و...، مسلما اين شهر جايگزين مناسبي است. او مي گويد: اين امر مي  تواند به عنوان يك حق شهروندي دراين استان براي مسوولان محترم كشور مدنظر باشد، بديهي است در صورت انتقال نمايشگاه بين المللي تهران به تبريز، تمام مسوولان استان با تمام مساعي در اين امر وارد شده و جبران خسارات مالي احتمالي را خواهند كرد.
حسين نجاتي رئيس سازمان صنايع و معادن آذربايجان شرقي مي گويد: باتوجه به مشكل به وجود آمده شايسته است بر پايي نمايشگاه هاي تخصصي و بزرگ به استان هايي كه داراي امكانات وسيع و مناسب هستند كشيده شود و بدين وسيله همه چيز در تهران متمركز نشود. حبيب ماهوتي رئيس هيات مديره و مدير عامل نمايشگاه بين المللي تبريز كه رئيس انجمن نمايشگاه هاي كشور نيز هست مي گويد: بنده نه آب در آسياب شهرداري مي ريزم و نه خداي نكرده تعطيلي نمايشگاه  بين المللي تهران را مي خواهم، فقط مي ترسم صنعت نمايشگاه هاي كشورطوري تضعيف شود كه اين صنعت هم به دبي و ديگر كشورها كوچ كرده و به اقتصاد و صادرات كشور خسارت جبران ناپذيري وارد آورد، البته بايد توجه داشت كه اعلام آمادگي دبي براي برگزاري مثلا نمايشگاه فرش كشور قطعا بي غرض نبوده و هدف آن بهرمندي از ريزش پول تو جيبي مسافران اين نمايشگاه است، در اين ميان پاكستان هم شروع كرده و خواب برگزاري نمايشگاه فرش ايران را مي بيند.
پرويز كليني، نايب رئيس اتاق بازرگاني و صنايع و معادن تبريز هم مي گويد: قريب ۳۰ سال است كه مسوولان كشور پيرامون عدم تمركز، بحث و گفت وگو مي  كنند، اما وقتي نمايشگاهي در مركز تهران بزرگ برگزار مي شود حمل و نقل منطقه مختل  شده و زندگي براي مردم عامه آن محل سخت مي شود، بايد به فكر بود. شما در كجاي دنيا سراغ داريد كه يك مركز نمايشگاهي در وسط شهر و آن هم پايتخت كشوري با امكانات دسترسي محدود، تاسيس شده باشد؟ اگر ما به الگوي كشورهاي پيشرفته جهان نظر بيفكنيم مثلا كشور آلمان كه اصولا يك كشور نمايشگاهي است، اساس كار بر تمركز زدايي قرار گرفته و نمايشگاه ها در شهر خاصي متمركز نيست.
بنابراين چه دليلي دارد كه ما نمايشگاه هاي معتبر كشوري و بين المللي را در شهرهاي بزرگ كشور برگزار نكنيم. مضافا اينكه نمايشگاه بين المللي تبريز در محدوده اي خارج از شهر بناشده و مسايل ترافيك و گره خوردن مساله حمل و نقل شهري و در نتيجه مشكل از بين رفتن آسايش و امنيت مردم را هم در پي ندارد. كليني گفت: نمايشگاه هايي كه تا امروز در اين مكان برپا شده و خوشبختانه عموما بسيار موفق بوده و نتايج پرثمري داشته است كه ادامه اين امر به طور يقين در اقتصاد منطقه، اثرات نيكويي به دنبال خواهد داشت.
نمايشگاه بين المللي تبريز هم اينك داراي ۵۰ هزار مترمربع فضاي سرپوشيده سالني، ۱۲۰ هزار مترمربع فضاي باز، پاركينگ خودرو سواري به ظرفيت ۱۵ هزار دستگاه، امكانات وسيع خدماتي، حمل و نقل، سالن اختصاصي گمرك، جاده چهار بانده اختصاصي، دفتر هواپيمايي، فضاي سبز كافي و زيبا و لطيف و از همه مهمتر فاقد هرگونه بارمالي براي دولت و بيت المال بوده و مي تواند با هزينه بسيار نازل سرويس هاي چشمگير به تمام شركت كنندگان داخلي و خارجي ارايه كند.

يكي از نمايشگاه هاي شاخص دنيا كه همه ساله بازرگانان و متخصصان بسياري را از اقصي نقاط دنيا به خود مي بيند، نمايشگاه  هانوور آلمان است. در آمارهاي ارايه شده از سوي مسوولان اين نمايشگاه در مورد تعداد بازديد كنندگان، بيش از هرچيز شاخصه متخصص بودن بازديدكنندگان در نظر گرفته شده است، به طوري كه متخصص بودن بازديد كنندگان و عرضه محصولات تخصصي در اين نمايشگاه ويژگي شاخص آن محسوب مي شود.
حضور بازديدكنندگان غيرتخصصي در نمايشگاه هاي بين المللي علاوه بركاهش كيفيت نمايشگاه ها، عامل اصلي در افزايش ترافيك محدوده نمايشگاه هاي بين المللي محسوب مي شود. در حالي كه با در نظر گرفتن بازديدكنندگان متخصص اين موضوع مرتفع خواهد شد و نمايشگاه از حالت شوي عمومي خارج شده و كاركرد اصلي خود را به دست خواهد آورد.
علاوه بر اين برپايي نمايشگاه در پايتخت، كاري غيرمتعارف در سطح دنيا محسوب شده و در بسياري از كشورهاي دنيا يكي از شهرهاي بزرگ - غير از پايتخت - به عنوان نمايشگاه و گاهي شهر- نمايشگاه در نظر گرفته مي شود.
هانوور آلمان، بيرمنگام انگلستان، شانگ هاي چين، دبي و كراچي پاكستان شهرهايي هستند كه در آنها نمايشگاه هاي بين المللي بزرگ دنيا برپا مي شود. اين در حالي است كه در همين شهرها نيز نمايشگاه نه در دل شهر، بلكه در حاشيه آن مستقر شده است و استاندارد در حاشيه بودن نمايشگاه رعايت مي شود.
اقتضاي ساختار شهري ايجاب مي كند كه ارايه خدمات تجاري و تخصصي در نمايشگاه هاي بين المللي مشكلاتي را براي ساكنان آن منطقه ايجاد نكند.
سهولت دسترسي بازديد كننده داخلي و غرفه هاي خارجي يكي از ويژگي هاي عمده در توسعه نمايشگاه هاي بين المللي محسوب مي شود. در عين حال دسترسي به راه ها، فاصله از فرودگاه ها، تعداد پروازهاي خارجي و ظرفيت هتل ها در اين زمينه اهميت ويژه اي دارد.
در كنار اين موضوع نمي توان اهميت پايانه هاي تجاري شهر را فراموش كرد. با اين وجود از آنجا كه نمايشگاه هاي بين المللي در فضايي باز برگزار مي شوند، بايد در ساخت و انتخاب محل نمايشگاه بين المللي شرايط اقليمي و جوي آن منطقه نيز در يك دوره ۳ ساله مورد بررسي قرار گيرد تا از طريق دست يافتن به معدل تعداد روزهاي غيريخبندان، نمايشگاه در هوايي معتدل برگزار شود.
در بحث طراحي محل نمايشگاه بين المللي، در نظر گرفتن كاربري نمايشگاه، امري غيرقابل چشمپوشي است و در كنار اين علاوه بر سهولت دسترسي به پايانه هاي شهري بايد هزينه هاي آن نيز در نظر گرفته شده و هزينه اقامت در هتل هاي ۵-۴ ستاره و دسترسي به موقع و ارزان به فرودگاه و آيتم هايي از اين دست محاسبه شود.