لاله  ميراسكندري 
وقتي ماه رمضان مي  رسد، برنامه ريزي مي  كنيم چه غذايي بهتراست، كي شام بخوريم، با افطار باشد يا جدا از آن و خلاصه بعد از كلي بالا و پايين كردن، وقتي ماه رمضان تمام مي  شود اكثرا مي  بينيم به جاي كاهش وزن، افزايش وزن پيدا  كرده ايم! يا اينكه اينقدر ضعيف شده ايم كه دچار ناراحتي معده يا كاهش وزن شديد شده ايم. مگر نه اينكه نتيجه روزه داري سلامت روح و جسم است، پس علت چيست؟
بريليانت بزرگمهر، دبير انجمن تغذيه ايران مي    گويد: پرخوري و بدخوري در اين ايام باتوجه به اينكه افراد در اين ماه به جاي سه وعده، دو وعده غذا مصرف مي    كنند، مي    تواند موجب افزايش وزن شود. وي به خانواده ها توصيه كرد: هنگام افطار از مواد غذايي چرب و شيرين مانند زولبيا و باميه و حلوا به مقدار زياد مصرف نكنند، زيرا باعث افزايش وزن مي   شود.
روزه داران عملا دو دسته  هستند؛ يكي آن دسته كه خيلي زياد مي   خورند و ديگري دسته اي كه بر عكس اينقدر كم مي   خورند كه دچار سوء تغذيه و عوارض ديگر مي شوند كه آن نيز به نوبه خود بسيار مهم است. تغذيه صحيح در ماه رمضان بسيار پراهميت است و عدم تامين نيازهاي بدن، مقاومت افراد را در برابر بيماري ها كاهش داده و فرد را در معرض انواع بيماري ها قرار مي  دهد. در صورتيكه تغذيه مناسب درايام رمضان نه تنها قدرت مقاومت  انسان در برابر بيماري ها را كم نمي  كند، بلكه قدرت ايمني بدن را نيز افزايش مي  دهد.
بزرگمهر كه خود كارشناس تغذيه و رژيم درماني است، عقيده دارد: افرادي كه در اين ماه در وعده سحري و افطار، غذا به اندازه كافي مصرف نمي  كنند دچار لاغري مي  شوند، به همين علت مواد غذايي چون گوشت، مرغ، ماهي، لبنيات و سبزي ها بايد قسمت اعظم رژيم غذايي شخص را در بربگيرد.
مصرف تمام مواد غذايي بايد روي اصول و برنامه باشد. مثلا اگر مي  گوييم لبنيات خوب است، بايد اين را هم به ياد داشته باشيم كه مصرف بالاي لبنيات بدون مصرف به اندازه آب، احتمال ايجاد سنگ هاي مجاري ادراري را بسيار افزايش داده يا مصرف مواد پروتئيني گوشت، مرغ و ماهي به تنهايي كافي نيست و مصرف سبزي ها، سالاد، آب وحبوبات در كنار آنها ضروري است تا از ابتلا به يبوست جلوگيري شود. حتي مصرف غذاهاي پروتئيني به مقدار زياد باعث تشنگي هم مي  شود. مصرف چاي به مقدار زياد، هم به علت خاصيت ادرار آوري و هم به علت كافئين موجود در آن به هيچ وجه توصيه نمي  شود.
نوع تغذيه در ماه رمضان مخصوصا براي كودكان و نوجواناني كه براي نخستين بار روزه مي  گيرند بسيار مهم است. اين كودكان در سن رشد قرار داشته و در رژيم غذايي آنها بايد تمام مواد مغذي به خوبي گنجانده شوند تا در رشد آنها اختلالي به وجود نيايد.
بزرگمهر در اين زمينه مي  گويد: اين نوجوانان بايد در وعده سحري مقدار كافي غذا بخورند و همچنين آبميوه هايي مانند هويج و گوجه فرنگي را فراوان مصرف كنند، زيرا مقدار زيادي ويتامين به صورت فشرده به بدن آنها مي  رساند.
در اين ميان بعضي از پدر و مادرها نگران تاثير روزه داري بر سلامت نوجوانان خود، مثلا ديد چشم آنها هستند، ولي همانطور كه گفتيم در صورت مصرف مواد غذايي مناسب، روزه داري هيچ خطري براي كودكان ايجاد نمي  كند.
دكتر محمود فرمد، استاديار دانشگاه علوم بهزيستي و توانبخشي روي تاثير روزه داري بر شماره چشم تحقيقاتي كرده و نتيجه اين تحقيقات نشان داده است كه بر خلاف برخي تصورات، روزه داري تاثير قابل توجهي بر ميزان نزديك بيني ندارد.
وي معتقد است عمده نظرات در زمينه تاثير سوء گرسنگي طولاني يا روزه داري بر بالارفتن شماره چشم، عاميانه و غير علمي است و روزه داري در كساني كه سابقه بيماري هاي چشمي يا عمل جراحي چشم نداشته اند تاثيري درنزديك بيني ندارد. نزديك بيني در حقيقت شايع ترين عيب انكساري چشم است و نظريه هاي مختلفي از قبيل كمبود ويتامين، سوء تغذيه، كار طولاني چشم در فاصله نزديك و... درباره علت اين بيماري مطرح شده، اما هيچ كدام جامع نبوده و موارد خلاف آنها بسيار ديده شده است.
در هر حال گرسنگي بر ديد چشم تاثيري ندارد، ولي مصرف مواد غذايي مناسب در سلامتي تمام اعضاي بدن موثر است. به همين علت بزرگمهر براي اطمينان از سلامت چشم پيشنهاد مي  كند: مواد غذايي مانند جگر، زرده تخم مرغ، كره، سبزي، هويج و گوجه فرنگي كه ويتامين A بالايي دارند حتما در رژيم غذايي اطفال و بزرگسالان قرار گيرد. افرادي كه دچار كلسترول و فشار خون بالا هستند، مي  توانند به جاي منابع حيواني از پروتئين گياهي، ميوه، سبزي و حبوبات استفاده كنند.
اين كارشناس ارشد تغذيه به انجام پياده روي و ورزش در اين ماه تاكيد دارد و مي  افزايد: همه افراد بايد افطار خود را با آب ولرم باز كرده و پس از آن از نان، پنير و گردو و غذاهاي گرمي چون آش استفاده كنند و حتما بين افطار و شام يك تا دو ساعت فاصله گذاشته و در اين زمان آب فراوان بنوشند.
به هر حال روزه داري اصولي هيچگونه تاثيري بر سلامت بدن ندارد تا حدي كه روزه داران مي  توانند در ساعات بين افطار و سحر، خون اهدا كنند. علت تعيين اين ساعت هم اين است كه بعد از اهداي خون بايد با مايعات حجم خون اهدا كننده  جبران شود؛ پس ساعات بعد ازافطار بهترين زمان است.

دكتر كيوان رضواني 
فشار خون بالا يكي از مهمترين عوامل بروز بيماري هاي كشنده به شمار مي رود. به طور كلي خون هنگامي كه توسط قلب به داخل عروق پمپ مي شود، هنگام عبور از رگ ها فشاري به جدار عروق وارد مي كند كه به آنها فشار طبيعي خون مي گويند. در ميان بزرگسالان هميشه فشار خون 120 بر 80 ميليمتر جيوه را فشار خون طبيعي در نظر مي گيرند كه اين ميزان در بچه هاي كمتر از 10 سال 90 بر 60 ميليمتر جيوه و در ميانسالي 130 بر 85 ميليمتر جيوه طبيعي در نظر گرفته مي شود.
در صورتيكه در افراد بالاي 18 سال فشار خون حداكثر يا سيستم ليك برابر يا بالاتر از۱۴۰ mmhg و فشار خون پايين يا دياستوليك برابر يا بيشتر از۹۰ mmhg باشد فشار خون بالا در نظر گرفته مي شود و نياز هست كه درمان دارويي و غير دارويي هرچه سريع تر به كار گرفته شود.
اصولا در افرادي كه فشار خون بالا دارند احتمال بروز تنگي رگ هاي قلب و سكته هاي قلبي 3 برابر، نارسايي قلبي 6 برابر و سكته مغزي 7 برابر افراد سالم است. همچنين از عواقب فشار خون بالا نارسايي كليه و افزايش فشار خون داخل كره چشم و در نهايت نابينايي را مي توان نام برد.
اين در حالي است كه اكثر افراد در ابتدا هيچ علامتي را از خود نشان نمي دهند و افزايش فشار كاملا بدون علامت است و در بعضي افراد احتمال دارد خود را به صورت سردرد، خواب آلودگي، گيجي، كرختي و مور مور شدن در دست ها و پاها، سرفه هاي خوني، خونريزي از بيني و تنگي نفس نشان دهد.
توجه داشته باشيد فشار خون اگر در مراحل اوليه تشخيص داده شود به راحتي قابل كنترل است، بر همين اساس توصيه مي شود هر فردي اگر بيماري خاصي ندارد هر 6 ماه يك بار و در صورت وجود يك بيماري، هر روز فشار خون خود را اندازه بگيرد تا در صورت مشاهده هرگونه افزايش فشار خون، سريعا درمان هاي لازم صورت گيرد تا بيماري در همان مراحل اوليه خود كنترل شود.به طور كلي درمان فشار خون در اصل شامل 2 اصل كلي است: 1درمان دارويي 2درمان غير دارويي. درمان غيردارويي همان اصلاح سبك زندگي است كه شامل: اصلاح رژيم غذايي، كاهش وزن، رعايت سلامت روحي رواني و فعاليت  هاي ورزشي مداوم است.
درمان هاي دارويي بايد كاملا زير نظر پزشك متخصص باشد و اما امروز مي خواهيم تا حدودي درمان غير دارويي يا به بيان ديگر اصلاح سبك زندگي را برايتان روشن تر سازيم.
فعاليت بدني و ورزش 
همان طور كه مي دانيم در تمام برنامه هاي سلامتي، ورزش نقش بسيار مهمي را بازي مي كند. فعاليت هاي فيزيكي همچون پياده روي، شنا، دوچرخه سواري و كوهنوردي در كاهش فشار خون موثرند. سعي كنيد در هفته، 3 تا 5 بار و هر بار 30 تا 45 دقيقه پياده روي كنيد، البته طبق آخرين تحقيقات و مطالعات انجام شده، تمرينات شنا نتايج بهتر و مزاياي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بيشتري نسبت به ساير ورزش ها دارد. سعي كنيد تمرينات را با سرعت ملايم شروع كنيد و به تدريج شدت ببخشيد تا ضربان قلب شما كم كم با فعاليت بدن هماهنگ شود.
فعاليت بدني منظم و با برنامه ريزي دقيق مي تواند علاوه بر كاهش تنش هاي روحي رواني و كاهش استرس وارده به بدن باعث كاهش وزن هم  شود. كاهش وزن يك عامل اصلي در كنترل فشار خون است. شيوع فشار خون در افراد مسن و چاق 50 درصد بيشتر از افراد طبيعي است. مطالعات نشان داده كه در مردان به ازاي هر 10 درصد افزايش وزن، فشار خون۶‎/۶ mmhg افزايش مي يابد. از فعاليت هاي سنگين و به يكباره بپرهيزيد. سعي كنيد فعاليت ها ملايم و متناسب با قدرت بدنتان باشد. اينكه كدام نوع فعاليت فيزيكي را انتخاب كرده ايد مهم نيست، مهم اين است كه از بي تحركي خارج شويد و بدنتان را به فعاليت ورزشي عادت دهيد.
كاهش مصرف نمك 
امروزه بر همه افراد روشن است كه مصرف نمك نقشي بسزا را در افزايش فشار خون دارد. مصرف يك رژيم غذايي شور در درازمدت در افراد سالم باعث افزايش فشار خون مي شود. بر همين اساس توصيه اكيد مي كنيم كه مصرف نمك غذايتان را در حد متعادل نگه داريد.
به طور كلي نياز روزانه هر فرد بزرگسال به نمك يك دهم قاشق چايخوري است. بر همين اساس به افراد با فشار خون بالا توصيه مي شود كه از مصرف غذاهاي شور همچون آجيل نمك زده، بلال شور، خيار شور و چيپس خودداري كنند. سعي كنيد گوشت و مرغ طبخ شده را بدون نمك مصرف كنيد و براي مزه دار كردن آنها از ادويه و سبزي هاي معطر استفاده كنيد. حتما در حين مصرف هر مواد غذايي برچسب آن را بخوانيد تا از ميزان نمك آن مطلع شويد. سعي كنيد حين طبخ غذا تا حد امكان از نمك كمتر استفاده كنيد.
كاهش مصرف چربي و غذاهاي چرب 
از مصرف چربي زياد بپرهيزيد. سعي كنيد در طبخ غذاها به جاي روغن هاي جامد و رايج بازار، از روغن هاي مايع همانند روغن ذرت و روغن زيتون استفاده كنيد.
از مصرف گوشت هاي چرب همچون گوشت قرمز و فرآورده هاي شيري كامل مثل بستني و كره و خامه پرهيز كنيد.
در رژيم غذايي تان حتما اسيد هاي چرب امگا 3 را قرار دهيد. اين تركيب نقش يك عامل قوي را در پيشگيري به امراض قلبي عروقي بازي مي كند. منبع مهم اين اسيدهاي چرب گوشت ماهي است. ماهي هاي حلوا، قز ل آلا و قباد سرشار از اين تركيبات است و سعي كنيد چندين بار در هفته در وعده هاي غذايي تان از اين ماهي ها استفاده كنيد. همچنين لوبيا به دليل اينكه باعث كاهش سطح چربي ها در بدن مي شود، غذاي مناسبي است كه مي توانيد به راحتي از آن استفاده كنيد.
مصرف سبزي ها و ميوه هاي تازه 
ميوه هايي همچون مركبات و توت فرنگي و سبزي هايي كه داراي برگ سبز هستند، منابع خوب ويتامين C هستند. دريافت كم اين ويتامين با پرفشاري ارتباط مستقيم دارد. مصرف ميو ه هاي سرشار از پتاسيم همچون موز، زردآلو، انجير، گريپ فروت، هلو، انگور و همچنين سيب زميني، سير، قارچ، گوجه فرنگي، حبوبات، سبوس كوبيده و نان سبوسدار به كاهش فشار خون كمك بسيار شاياني مي كند. مصرف يك رژيم غذايي سرشار از فيبر و سبزي هاي تازه در افراد سالم مي تواند به عنوان يك عامل بسيار قوي در پيشگيري از ابتلا افراد به فشار خون بالا به شمار رود. پس توصيه اكيد مي شود كه حتما يك رژيم غذايي سرشار از سبزي ها و ميوه  هاي تازه را در سبد غذايتان قرار دهيد.
كافئين و مصرف قهوه 
كافئين به صورت زودگذر مي تواند سبب افزايش فشار خون شود، به همين دليل توصيه مي شود كه از مصرف مواد حاوي كافئين همچون قهوه و چاي به ميزان زياد بپرهيزيد.
الكل 
خطر افزايش فشار خون با مصرف الكل ارتباط تنگاتنگ دارد. به همين دليل توصيه اكيد مي شود از مصرف نوشيدني هاي حاوي الكل با هر عنوان و به هر اندازه جدا بپرهيزيد.
تو صيه هاي تغذيه اي ديگر
*مصرف لبنيات، البته لبنيات كم  چرب به دليل داشتن مقادير زيادي كلسيم باعث كاهش فشار خون مي شود و بر همين اساس توصيه مي كنيم كه مصرف محصولات لبني كم چربي را حتما در سبد غذايتان قرار دهيد.
*مي توانيد از سيب زميني، برنج، ماكاروني، رشته ها و حليم بدون نمك و همچنين مواد نشاسته اي كه مقادير كمي نمك دارند را به عنوان پايه غذايي خود استفاده كنيد.
*از مصرف دخانيات جدا خودداري كنيد. مصرف سيگار و مواد افيوني باعث افزايش شديد در فشار خون مي شود.
*از مصرف سوسيس، كالباس، كنسروهاي گوشت، Fast food و برگرها به دليل داشتن مقادير زياد نمك و چربي پرهيز كنيد. همچنين سس ها، سوپ هاي پرنمك و كنسروهاي پرنمك مي تواند سبب تشديد شديد بيماري شود.

تحقيقات نشان مي  دهد زنان باردار با جنين مذكر نياز به انرژي بيشتري دارند. مطالعات درباره رژيم غذايي زنان باردار نشان مي  دهد كه مصرف پروتئين، كربوهيدرات و چربي در زنان حامل جنين مذكر بيشتر از زنان حامل جنين مونث است.محققان مي  گويند: زنان   باردار با جنين مذكر 10 درصد بيشتر از زنان باردار با جنين مونث انرژي نياز دارند.بر اساس اين تحقيقات، علت افزايش جذب انرژي بيشتر ترشح هورمون تستوسترون از جنين مذكر است.

محققان سازمان جهاني بهداشت WHO اعلام كردند سرطان كبد، سيروز كبدي و ديگر بيماري هاي مربوط به هپاتيت B دايما روبه افزايش بوده و هر روز تعداد زيادي از مردم را مي  كشد.
دكتر شيگروامي در نشست محققان سازمان جهاني بهداشت WHO در شانگهاي چين اعلام داشت: حدود 800 نفر از مردم جهان هر روز در اثر هپاتيت B يا بيماري هاي مربوط به آن مي  ميرند و بيشتر اين مرگ ها در اثر ابتلا به اين بيماري در كودكي است. اين گزارش مي  افزايد: برنامه واكسينه كردن كودكان در جهان براي هپاتيت B در سه نوبت تعريف شده كه اولين نوبت آن در زمان تولد است و نقش بسيار موثري در مبتلا شدن كودك دارد. محدوديت و دستيابي نداشتن سريع به واكسن، ايمن سازي محدود و تزريق ميزان نادرست آن به نوزاد در بدو تولد، دليل اصلي ناتواني در كنترل و پيشگيري اين بيماري است.

مدير كل دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي گفت: پيشنهاد اين دفتر به كارخانه هاي توليدكننده محصولات لبني، فرآورده  اي تركيبي از شير و ماست، به عنوان جايگزين نوشابه هاي موجود در بوفه مدارس است.دكتر ربابه شيخ الاسلام كه در جريان برپايي نخستين كنگره علمي نقش فرآورده هاي شيري در سلامت جامعه سخن مي گفت، با اعلام اين خبر افزود: اين ماده، نوشابه اي شبيه دوغ است كه نمك ندارد.وي گفت: متاسفانه نمك موجود در دوغ هاي ما بالاست و به همين علت ما نمي توانيم دوغ را به عنوان جايگزين مناسب نوشابه توصيه كنيم.
دكتر شيخ الاسلام با تاكيد بر اينكه در صورت توليد فرآورده مذكور، دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي آمادگي غني سازي اين فرآورده لبني را با كلسيم، ويتامين D و... دارد، يادآور شد: اين حركت كه از مدارس آغاز مي شود، مي تواند روي ذائقه سازي كودكان جهت گرايش به سوي لبنيات موثر باشد.

ليتيوم مي  تواند در جلوگيري از اختلالات حافظه و يادگيري كه در نتيجه درمان تومورهاي مغزي پيش مي  آيد، مفيد باشد.
بيماراني كه براي درمان تومورهاي مغزي تحت پرتودرماني قرار مي  گيرند به عوارضي مانند نقصان حافظه و يادگيري مبتلا مي  شوند كه به ويژه اين اثرات در كودكان، ناتوان كننده تر است.
محققان دريافتند ليتيوم كه به عنوان دارو در درمان اختلالات دو قطبي و ديگر بيماري هاي رواني استفاده مي  شود مانع اثرات تخريب كننده اشعه مي  شود.پرتوها علاوه بر كشتن سلول هاي سرطاني موجب مرگ سلول هاي سالم به ويژه سلول هاي عصبي در ناحيه هيپوكامپ كه نقش حياتي در يادگيري دارد و مي  شود.
ليتيوم، نوعي پروتئين را كه در اثر تحريك با اشعه موجب مرگ سلول هاي سالم مي  شود مهار مي  كند.
يافته ديگري كه نقش ليتيوم را در كم شدن عوارض عصبي مانند اختلال نشان مي  دهد، اين است كه در بيماران رواني مصرف كننده ليتيوم، بيماري آلزايمر كمتر ديده مي  شود.

دكتر غلامرضا غزنوي، رئيس هيات مديره انجمن پروستودنتيست هاي ايران گفت: به تاخير انداختن درمان پوكي استخوان استئوپروز عمر مفيد ايمپلنت هاي دنداني را كاهش مي دهد.
دكتر غزنوي كه متخصص پروتزها و ايمپلنت هاي دنداني است با اعلام اين مطلب، افزود: امروزه ايمپلنت بهترين درمان شناخته شده براي افرادي كه فك تحليل رفته دارند و قادر به استفاده از پروتزهاي متحرك دندان مصنوعي نيستند، شناخته شده است. با اين وجود، بررسي ها نشان مي دهد، شانس موفقيت درمان هاي ايمپلنت در افرادي كه ديابت و پوكي استخوان پيشرفته دارند، كمتر است. همچنين افراد سيگاري و گروهي كه دندان قروچه دارند، گزينه هاي مناسبي براي درمان به كمك ايمپلنت به شمار نمي روند.
وي افزود: از مزيت هاي ايمپلنت آن است كه دچار پوسيدگي نمي شود و احتمال پايداري و ماندگاري ايمپلنتي كه بين دو دندان كشيده شده قرار دارد، نسبت به دنداني كه درهمان موقعيت است و از پل بريج براي درمان آن استفاده شده، بسيار بيشتر است.

مدير كل دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت گفت: اگر سوء تغذيه كودكان كشور 15 درصد در نظر گرفته شود سالانه بيش از 5 ميليارد و 652 ميليون دلار ضرر و زيان ناشي از سوء تغذيه در كشور است. وي در حاشيه مراسم برگزاري جشنواره كودك، سلامت و محيط زيست افزود: بررسي ها نشان مي دهد كه وزن حدود 11 درصد از كودكان زير 5سال از هر 9 كودك يك نفر كمتر از مقداري است كه سن آنها ايجاب مي كند و در مناطق روستايي شيوع كم وزني به طور معني داري بيش از مناطق شهري است. وي ادامه داد: كوتاه قدي تغذيه اي كه حاكي از سوء تغذيه مزمن و طولاني است در 15 درصد كودكان كشور از هر 7 كودك يك نفر به شكل متوسط و شديد وجود دارد.
وي با اشاره به اينكه شيوع كوتاه قدي تغذيه اي در استان سيستان و بلوچستان بالاتر از ساير استان هاست، گفت: اين مشكل در مناطق روستايي از شدت بيشتري برخوردار است. عضو كميته علمي جشنواره كودك، سلامت و محيط زيست گفت: كودكان سنين مدرسه خصوصا اگر متعلق به خانواده هايي باشند كه از نظر اقتصادي و اجتماعي در سطح پاييني هستند ممكن است به درجاتي از فقر آهن و كم خوني ناشي از آن مبتلا شوند.
وي افزود: در مناطقي كه آب آلوده است و وضعيت بهداشت محيط در سطح مطلوبي نيست ممكن است دريافت آهن از طريق مواد غذايي كافي باشد ولي ابتلا به بيماري هاي عفوني و انگلي موجب سوء تغذيه پروتئين و انرژي مي شود كه خود روي جذب آهن اثر دارد.
وي بي تفاوتي، خستگي و بي حسي، كاهش قدرت يادگيري و عدم تمايل به فعاليت هاي فيزيكي مانند ورزش را از نتايج سوء تغذيه در كودكان دانست.
وي گفت: اضافه كردن آهن به رژيم غذايي اگر با هدف كاهش كم خوني تا ميزان دو سوم وضع موجود صورت گيرد در مدت 7 سال 2/3 ميليارد دلار بهره وري خواهد داشت.