شهناز حسني
تصويب آيين نامه برپايي دوره هاي پودماني توسط شوراي گسترش آموزش عالي در اسفند ماه سال گذشته گشايشي بديع و تازه در حوزه آموزش عالي را رقم زد؛ زيرا تحقق اين آيين نامه مي توانست بسياري از دوستداران تحصيل در دانشگاهها را به ادامه تحصيل اميدوار كند، يك اميد واري متفاوت . در حوزه آموزش عالي . دانشگاه علمي كاربردي با ورود به اين عرصه، شهريور ماه گذشته اقدام به ثبت نام متقاضيان داراي مدرك ديپلم، اعم ازفني حرفه اي، كار و دانش و پيش دانشگاهي كرد و در حقيقت متقاضيان داراي مدرك پايان دوره متوسط آموزش عمومي كه به تأييد وزارت آموزش و پرورش رسيده باشد.
بيش از ۹۳ هزار نفر براي شركت درنزديك به ۸۰ رشته در دوره هاي پودماني دانشگاه علمي كاربردي ثبت نام كردند و قرار است از اين تعداد ۴۵ هزار نفر براي تحصيل در اين دوره ها براساس معدل ديپلم گزينش شوند، اين داوطلبان پذيرفته شده از ماه جاري در كلاسهاي درس حضور مي يابند. اينك كه قرار است ۴۵ هزار تن از جوانان علاقه مند تحصيل در دانشگاه علمي كاربردي مشغول آموزش شوند، مروري كوتاه بر آيين نامه مصوب دوره هاي پودماني در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري فرصت مناسبي است. در اين باره گفت وگويي با دكتر محمد حق پناهي رئيس دانشگاه علمي كاربردي صورت داده ايم
در آيين نامه مصوب شرايط عمومي ورود به آموزش عالي، احراز صلاحيت علمي ورود به پودمان يا دوره آموزش پودماني، احراز ضوابط خاص پذيرش مندرج در برنامه درسي مصوب هر پودمان ازجمله شرايط پذيرش در اين دوره ها است.
چگونگي احراز صلاحيت علمي داوطلبان براساس شيوه نامه اي است كه به پيشنهاد دانشگاه جامع علمي كاربردي به تأييد معاون آموزش وزارت علوم و تحققات فناوري رسيده باشد.
پذيرفته شدگان در نخستين پودمان از يك دوره آموزش پودماني موظف هستند در مهلت هاي اعلام شده توسط دانشگاه جامع علمي كاربردي، براي ثبت نام در آن پودمان به مراكز مجري مراجعه كنند و عدم مراجعه آنها به معناي انصراف از تحصيل تلقي مي شود.
در آيين نامه مصوب وزارت علوم در خصوص دانشجويان پودماني آمده است:
دانشجو نمي تواند پس از ثبت نام بخشي از يك پودمان را حذف يا بخشي ديگر از يك پودما ن را به آن اضافه كند. اما مي تواند ظرف مدت دو هفته از آغاز پودمان در مورد حذف پودمان و نام نويسي در پودمان ديگر با رعايت شرط ورود به پودمان جديد، در همان مركز مجري اقدام كند در اين صورت موافقت مركز مجري در تغيير پودمان ضروري است.
همچنين در اين آيين نامه تصريح شده است: دانشجو مجاز نيست به طور همزمان در بيش از يك پودمان پايه و تخصصي و در بيش از يك مركز مجري نام نويسي و تحصيل كند.
در دوره آموزش پودماني، ارزش آموزشي هر درس با تعداد واحد آن درس و ارزش اجرايي آن با تعداد ساعت هاي ارائه درس براساس برنامه هاي درسي مصوب وزارت علوم سنجيده مي شود.
درس هاي پودمان به صورت حضوري ارائه مي شود و برگزاري نيمه حضوري يا غيرحضوري پودمان براساس آيين نامه اي است كه به پيشنهاد دانشگاه جامع به تصويب معاون آموزشي وزارت رسيده باشد.
حضور دانشجو در تمام جلسات درس الزامي است و ساعت هاي غيبت (موجه و غيرموجه) در هر درس نبايد از سه ساعت از ۱۶ ساعت آن درس بيشتر شود، در غير اين صورت آن درس حذف شده و دانشجو موظف است آن را تكرار كند.
طول مدت هر پودمان بين هشت تا سي و دو هفته و براساس ساعت هاي آموزشي مندرج در برنامه درسي مصوب آن پودمان است و كارداني علمي- كاربردي پودماني از مجموعه پودمانهاي عمومي، پايه، تخصصي و كارآموزي تشكيل مي شود و جمع پودمانهاي اين دوره اين ۸ تا ۱۲ پودمان، مشتمل بر ۷۲ تا ۷۵ واحد آموزشي و ۱۲۰۰ تا دو هزار ساعت آموزشي است كه دانشجو موظف است ظرف مدت سه تا شش سال آنها را بگذراند.
پودمان هاي پايه، تخصصي و كارآموزي براي هر رشته، براساس برنامه درسي مصوب وزارت تعريف مي شود، پودمان عمومي به مجموعه درس هاي آموزشي اطلاق مي شود كه به عنوان مكمل پودمانهاي پايه و تخصصي در دوره آموزش پودماني ارائه مي گردد و گذراندن آن براي اخذ مدرك كارداني الزامي است.
سرفصل و منابع آموزشي درس هاي پودمان عمومي همانند ساير دوره هاي كارداني در نظام آموزش نيمسالي است و هر يك از دروس پودمان عمومي به صورت جداگانه (تكدرس) نيز قابل ارائه است و دانشجو مجاز است حداكثر يك درس از اين پودمان را همراه با ساير پودمانها بگذراند.
معيار ارزشيابي پيشرفت تحصيلي دانشجو در هر پودمان، ارزشيابي هر يك از درس هاي آن پودمان بر مبناي ارزيابي دانشجو در طول درس (حداكثر پنجاه درصد نمره كل) و آزمون پاياني آن درس (حداقل پنجاه درصد نمره كل) به صورت عددي بين صفر تا ۲۰ است و حداقل نمره قبولي در هر درس نيز ۱۲ است.
براساس ضوابط آيين نامه اين دوره ها، غيبت غير موجه در آزمون پاياني هر درس، موجب حذف آن درس مي شود و دانشجو موظف است دوباره در آن درس نام نويسي كند. اگر دانشجو همه درس هاي پودمان را با موفقيت بگذراند، مركز مجري موظف است گواهينامه پايان پودمان را صادر و به دانشجو اعطا كند كه شكل و محتواي گواهينامه بايد با پيشنهاد دانشگاه جامع به تصويب معاون آموزشي وزارت برسد و در صورتي كه دانشجو همه پودمان هاي دوره آموزشي را طبق برنامه مصوب وزارت و براساس اين آيين نامه در مدت مجاز و با موفقيت بگذراند پس از توفيق در آزمون جامع دوره كارداني علمي- كاربردي پودماني، دانش آموخته آن دوره مي شود و موفق به دريافت مدرك كارداني علمي- كارداني در رشته تحصيلي مي شود.
صدور مدرك تحصيلي كارداني علمي- كاربردي پودماني توسط دانشگاه جامع علمي كاربردي خواهد بود كه در آن ميانگين كل درس هاي گذرانده ذكر مي شود و دانش آموختگان پودماني در صورت اخذ مدرك مي توانند در مقاطع بالاتر كليه دانشگا ه ها به تحصيل ادامه دهند.
طبق آيين نامه دوره هاي پودماني، تغيير محل تحصيل در يك شهر از يك مركز مجري به مركز ديگر يا از شهري به شهر ديگر، در نخستين پودمان امكان پذير نيست، اما در پودمان هاي بعدي با موافقت مركز مجري مقصد و تاييد دانشگاه جامع امكان پذير است.
دانشجويان دوره هاي آموزش پودماني مي توانند در صورت قبولي در آزمون ورودي دانشگاه جامع، به نظام آموزش نيم سالي اين دانشگاه راه يابند، در اين صورت درس هاي گذرانده دانشجو توسط گروه آموزشي معادل سازي مي شود و حداكثر ۵۰ درصد آنها پذيرفته مي گردد و در كارنامه دانشجو ثبت خواهد گرديد.
براساس آيين نامه مصوب وزارت علوم تحقيقات و فناوري برگزاري دوره هاي پودماني و اعطاي مدرك توسط ساير دانشگاه ها و مؤسسه هاي آموزش عالي كشور با كسب مجوز از شوراي آموزش عالي امكان پذير است و نظارت بر چگونگي اجراي اين دوره برعهده وزارت علوم است.
رئيس دانشگاه جامع علمي كاربردي نيز در گفت وگويي طرح پودماني را يكي از موفق ترين طرح ها مي داند و معتقد است كه اين طرح كمك بسياري به افزايش شاخص هاي كمك بسياري به اين دانشگاه در رسيدن تعداد دانشجويان آن به ۱۲۰ هزار نفر كرده است.
دكتر «محمدحق پناهي» در خصوص نظام آموزش پودماني دانشگاه جامع علمي كاربردي مي گويد: نظام پودماني يكي از برنامه هاي مهم چهارم توسعه است كه نگرشي خاص به تدوين برنامه به لحاظ مكانيزم اجرايي آموزش دارد و توجه ويژه اي به ساعت آموزش در قالب هر پودمان آموزشي دارد كه دانشجو بايد به آن توجه ويژه اي داشته باشد و از اين گذر در پايان آموزش او يك گواهي اتمام پودمان و اخذ مدرك كارداني داده مي شود.
«ما به اين وضعيت بسنده نكرديم و مجموع قوانين غيرمصوب اين نظام را به تصويب شوراي گسترش وزارت علوم تحقيقات و فناوري رسانديم. همچنين مشكل زمان بر بودن تحصيل در دوره پودماني را رفع كرديم به نحوي كه زمان ماندگاري آن كاهش يافت.
«امروزه يك دانشجو پودماني به راحتي مي تواند در طول ۲ تا ۵/۲ سال از اوقات آزاد خود نيز بهره مند گردد. اخذ مدرك كارداني توسط او به معناي اين است كه وي توانايي ورود به بازار كار را دارد. برهمين اساس است كه نظام پودماني كه رويكردي جديد است از سال ۸۲ تاكنون به صورت اصولي و گسترده در ظرفيت هاي دانشگاه علمي كاربردي مورد توجه قرار گرفت.»
* معافيت دانشجويان در دوره هاي پودماني مورد پذيرش مسئولان ذي ربط نيست در اين خصوص دانشگاه چه اقدامي مي كند؟
- تلاش براي بهره مند شدن دانشجويان پسر دوره هاي پودماني از طرح معافيت تحصيلي يكي ديگر از برنامه هاي مورد توجه در اين بخش است كه وزارت علوم طي مكاتباتي كه با مجموعه تصميم گيران اين بخش داشته، اميد مي رود تا طي سال هاي آينده در كوتاه مدت نظام معافيت تحصيلي براي داوطلبان پودماني به موازات داوطلبان ترمي در سراسر كشور فراهم شود. «
دوره هاي ترمي را تدريجاً رويكرد پودماني مي دهيم به صورتي كه در دوره قبل ۳۹ دوره پودماني از ترمي به پودماني تبديل شد، در اين دوره قريب دو برابر و ۸۰ رشته به علاقه مندان اين نظام آموزشي ارايه شده و اين روند با همين نرخ ادامه مي يابد و در پذيرش هاي بعدي نيز رشته هاي بيشتري با رويكرد نظام ترمي و پودماني ارايه مي شود.
* در دوره هاي پودماني سخن از امتحان جامع است، اين به چه معني است؟
- در نظام پودماني تلاش مي شود تا يافته هاي فرد در پايان در قالب يك آزمون جامع ارزيابي شود. داوطلبان نظام پودماني در آينده نزديك خيلي توانمند وارد بازار كار خواهند شد و شايد اين نظام در آينده قوي تر به طرف اجرايي شدن علمي كاربردي پيش رود.
اين نظام در حال حاضر از نظر شيوه حضوري است كه در آينده شايد تغيير كند. همين كه فرد گواهي مي گيرد و با خود مي گويد كه بايد خوب ياد بگيرم تا در آينده در آزمون جامع پذيرفته شوم، دغدغه درس خواندن به طور اصولي در ذهن او مطرح مي شود و اين دغدغه سنت زيبايي خواهد بود براي كشوري كه تا كنون افراد وارد سيستم مي شدند و بعد از مدتي مدرك مي گيرند. مدرك دوره پودماني از يك لابي پرقدرت مي گذرد و اين كه فرد آيا توانمند است يا نه؟
* اولويت هاي آينده دانشگاه علمي كاربردي را بر مبناي چه محورهايي قرار داده ايد؟
- اولويت هاي كوتاه مدت در ابعاد كيفي مورد توجه است تا شاخص هاي كمي، ابتدا تدوين منابع آموزشي با ضرورت بسيار بالا مورد توجه قرار مي گيرد كه در طول برنامه سوم به دلايل متعدد در اين خصوص موفقيتي كسب نشد. اميدواريم كه اين برنامه ها همچنين به رفع عقب افتادگي هاي برنامه سوم توسعه ياري رياند.
همچنين شناسنامه دار شدن مراكز علمي كاربردي كه با نصب تابلوها صورت خواهد گرفت، متحدالشكل شدن مراكز نقش مهمي در ارتقاء سطح كيفي مجموعه آموزشي در سراسر كشور دارد.
* هدف مهم تأسيس دانشگاه علمي كاربردي و در واقع مهم ترين رويكرد آن وارد كردن شاغلين بازمانده از تحصيل به سيستم آموزش آكادميك است، در اين خصوص تاكنون چه فعاليت هايي انجام شده است؟
- تحصيل شاغلين در مراكز آموزشي ما در چارچوب يك تفاهم نامه مشترك ميان مراكز كار و دانشگاه علمي كاربردي صورت مي گيرد. البته ذكر اين نكته ضروري است كه در اين دانشگاه شاغل به مفهوم دولتي وجود ندارد، شاغلين دستگاه ها، ارگان ها و حتي شاغلين بخش خصوصي كه هيچ وابستگي به دولت ندارند در صورتي كه ظرفيت هاي آموزشي خاص برايشان پيش بيني شده باشد مي توانند ازامكانات اين دانشگاه بهره مند شوند.
اگر در تفاهمنامه امضا شده به احداث مؤسسه اشاره شده باشد، اين مجوز را از شوراي گسترش اخذ مي كنيم و به اين مجموعه امكان مي دهيم كه در كنار تقاضاي خود پذيرش دانشجو داشته باشد و در كنار آن فضاي آموزشي كه خود مجموعه طراحي كرده و مورد تأييد دانشگاه نيز است بهره مند شود و در غير اين صورت از طريق ظرفيت هايي كه براي ورود دانشجو به دانشگاه مي دهيم به مدت چند سال ظرفيت مشخصي را به اين دستگاه يا مجموعه مي دهيم و پس از رفع نياز علمي اين دستگاه، تفاهم نامه علمي نيز خود به خود به اتمام مي رسد.
هم اكنون به طور متوسط و طبق سنوات گذشته ۵۰ درصد ظرفيت دانشجو به شاغلين و ۵۰ درصد ديگر به داوطلبان آزاد تعلق دارد.
* دانشگاه علمي كاربردي از دانشجويان خود شهريه مي گيرد و سالانه بر درصدي شهريه مي افزايد، آيا اين ميزان افزايش از قانون خاصي پيروي مي كند يا اين كه متغير است؟
- در حال حاضر هزينه تحصيل در دوره كارداني نزديك به دو ميليون تومان تمام مي شود كه اين مبلغ نسبت به بسياري از مؤسسات غيردولتي منصفانه تر است. شهريه دانشگاه علمي كاربردي سالانه كمتر از ۱۰ درصد افزايش مي يابد و تاكنون به اين فكر نشده كه سالانه مبلغ خاصي به شهريه اضافه شود.
در حال حاضر هيچ آيين نامه اي براي افزايش شهريه دانشگاه علمي كاربردي وجود ندارد. شايد در آينده اين رويكرد ايجاد شود كه به صورت خودكار و بدون هيچ نوع بحث هاي حدسي و گماني كه آيا امسال شهريه را مي دهند يا نه و اين كه هيأت امنا درآينده به اين نتيجه برسد ولي عملاً بحث افزايش شهريه كه براساس مطالعات كالبدي دانشگاه است توسط هيأت امنا صورت مي گيرد كه رياست آن برعهده وزير علوم تحقيقات و فناوري است.
* جايگاه علمي دانشگاه جامع علمي كاربردي را نسبت به ساير دانشگاه در چه سطحي ارزيابي مي كنيد؟
- اين موضوع به صورت خاص قابل مقايسه نيست زيرا كه مأموريت هاي اين دو نوع دانشگاه يكسان نيست. به اين دليل كه اين دانشگاه بايد از پتانسيل هايي برخوردار شود كه نظام علمي دانشگاه را متفاوت از نظام ساير دانشگاه ها قرار مي دهد. نظام علمي ساير دانشگاه ها عرضه محور است نه تقاضا محورو به لحاظ مدارك تحصيلي هم بالاترين سطح كه دكترا است در دانشگاه ها وجود دارد. استادان ما هيچ اجباري به داشتن مدرك دكترا ندارند و در عين حال از سطح علمي رضايت بخشي برخوردار هستند.
