سكه شناسي قسمت مهمي از باستانشناسي است كه شاهد زنده اي از تمدن دنياي قديم و ملل مختلف به شمار مي رود. اين علم توانسته است بزرگترين خدمت را براي روشن شدن تاريخ گذشته بنمايد؛ همچنين مي توان گفت مطالعه نقشهاي روي سكه ارتباط مستقيم با تاريخ هنر دارد. سكه هر دوره نشان دهنده عادات و آداب، خط و زبان، هنر، مذهب، تمدن و بيان كننده چگونگي ارتقاء و انحطاط وضع اجتماعي، ثروت يا ورشكستگي ارتباطات تجارتي يك ملت و مملكت است. در واقع منبع اطلاعات صحيح و دقيق از دنياي قديم يعني از دوراني كه سكه ايجاد شده تا به حال است.
تصوير شاهزادگان، پادشاهان و فرمانروايان، نوع كلاه، لباس، آرايش مو و ديگر تزئينات كمك بسياري به شناسايي عادات و آداب و رسوم ملل مي كند.
سكه عبارت است از يك قطعه فلز به وزن معين كه روي آن علامات رسمي دولت و يا حكومتي كه عيار و وزن آن را تعهد مي كرد منقوش شده است.
بنا به تعريف كيسي ۱۹۸۶ سكه شيء است كه باستانشناسي از نهاد يا فردي كه آن را جذب كرده مشخص مي شود و در مبادلات به كار مي رود.
نشاني كه سكه را مشخص مي كند شايد نام ضرابخانه، شاه يا امپراطوري باشد كه سكه را ضرب كرده است. از طرفي هم، شايد همين كه فقط فرد يا گروه ويژه اي به فلزي دسترسي داشته كه سكه را از آن ضرب كرده اند به طور نمادين نشان آن باشد. زبان نمادين در نقوش روي سكه نيز به كار مي رود تا نشان دهد چه كسي آن را جذب كرده است. سكه فقط ارزش مبادلاتي و پولي نداشته بلكه در مواردي كاربردهاي نمادين و آئيني هم داشته است.
پيشينه ضرب سكه و كاربرد آن در نظام مالي و پولي ايران به دوره امپراطوري هخامنشي باز مي گردد. در ۵۵۰ قبل از ميلاد توسط كوروش كبير امپراطوري عظيم و قدرتمندي پايه گذاري مي گردد كه تا ۳۳۱ قبل از ميلاد به حيات خود ادامه مي دهد. شاهان اين سلسله مانند داريوش و خشايار شاه سرتاسر منطقه خاورميانه، نيل، هند، درياي اژه تا اقيانوس هند را تحت انقياد خويش در آورد.
داريوش بزرگ پس از خوابانيدن شورش هاي متعدد در اقصي نقاط مملكت و از بين بردن مخالفان به فكر اصلاح و سرو سامان دادن اقتصاد كشورش افتاد. بدين منظور وي تدابيري انديشيد: ۱- كشيدن راه شاهي از سارد تا پاسارگاد. ۲- ضرب سكه. براي اولين بار داريوش اقدام به ضرب سكه كرد؛ سكه هايي به نام دريك و شكل از جنس طلا و نقره كه فقط در ضرابخانه هاي شاهي ضرب مي شدند. كشورهاي تابع ايران و شهرهاي يوناني نيز حق جذب سكه داشتند؛ مانند ساتراپ كيلكيه در دوره هخامنشي با گردونه اي كه اردشير سوم شاهنشاه هخامنشي سوار بر آن است و كشتي جنگي بر روي امواج آب و قلاع و استحكامات جنگي نه تنها وضع ساختمان كشتي يا قلعه... و طرز لباس و وضع سوار شدن بر گردونه را در ۲۴۰۰ پيش نشان مي دهد بلكه اين پاره فلز كوچك و مدرك باارزش براي تاريخ هنر آن دوران است.
همانطور كه در دوره هخامنشي در بناي كاخهاي عظيم و مجلل از صنعتگران ملل ديگر كه اغلب جزو ملل تابع ايران بودند استفاده شده ممكن است در ضرابخانه ها نيز از هنرمندان ايوني استفاده شده باشد؛ چنانچه در زمان داريوش سوم (۴۲۴-۴۰۵ ق م) يكي از بزرگترين حكاكان فوسه به نام تلفانس كه به ايران آمده بود در رأس ضرابخانه شاهي قرار گرفت.
در سال ۵۴۸ قبل از ميلاد زماني كه كوروش پادشاه ايرانيان آسياي صغير باختري را فتح كرد يك قرن و نيم پيش از آن يونانيان با استعمال سكه آشنايي داشتند. اولين بار در سارد پايتخت ليدي ها كه سر راه بازرگاني آسيا و اروپا قرار داشت سكه زدند. هرودوت نيز به اين مطلب اشاره كرده و مي گويد: «به طوري كه مشهور است ليدي ها اولين مردمي هستند كه سكه نقره و طلا ضرب زدند.» و اين نظر مورد تأييد اكثريت دانشمندان سكه شناسي قرار گرفته است.
كوروش و كمبوجيه نخستين پادشاهان سلسله هخامنشي به ضرب همان سكه هاي كرزوس در ضرابخانه هاي سارد اقدام كردند و ضرب اين سكه ها تا زمان داريوش اول ادامه يافت. قبل از ليدي ها و هخامنشيان برنز و نقره به عنوان وسيله مبادله در بابل شناخته شده بود.
قبل از داريوش ترتيب صحيحي براي تنظيم عايدات مملكت و تناسب ثروت هر محل يا بر آورد موجود نبود و ايالات و ممالك تابع، گاهي فقط به تقديم هدايا اكتفا مي كردند؛ ولي داريوش كه علاقه مند بود حكومتي مقتدر و متمركز داشته باشد، لازم دانست اين سرزمين را تحت مقررات و تشكيلات دولتي اداره كند كه از روي نظم و نسخ صحيح باشد. در زمان داريوش ساتراپي هاي موظف به پرداخت خراج شدند؛ تشكيلات و رسم پرداخت اين ماليات مستمر با پول و يا جنس، سبب اختراع سكه اي به نام دريك شد. دريك و سكه هم شكل، آن شكل دو فلز رايج پولي بودند كه هخامنشيان از ليدي توسعه دادند.
دريك تنها سكه طلاي زمان خودش بود كه به طور مداوم ضرب مي شد؛ اين سكه توسط فيليپ دوم مقدوني (۳۶-۳۵۹) و اسكندر بزرگ (۲۳۱-۳۳۶ ق.م) به خارج از حوزه اقتصادي اوليه اش نفوذ مي يابد. به بركت اكتشافات يونان تعدادي سكه دريك و شكل كنار سكه هاي يوناني يافت شده و مي تواند تاريخ داشته باشد به محققان اين حق را مي دهد كه دريكها و شكلها را بدون تعيين يك قرن قطعي به سلسله هخامنشي نسبت بدهند. ساتراپها مجاز بودند سكه هاي خود را با آلياژي مركب سه جزء طلا و يك جزء نقره ضرب كنند. اين نوع سكه ها در خارج از قلمروي حكومت آنان حكم جنس را داشت. سكه در اين دوره نه تنها تسهيلات زيادي در امور تجارتي به خصوص تجارت خارج از كشور به وجود آورد بلكه موجب توسعه بانكها نيز شد.
سكه دريك
دريك يا زريك به معني زرين سكه است. به اعتقاد يونانيان باستان اصطلاح دريك از نام داريوش كه خود را مخترع اين سكه مي دانست گرفته شده است. هرودوت اولين مورخ  يوناني است كه از پول طلاي داريوش نام برده و خالص بودن فلز آن را ستايش كرده است. پس از يك تجزيه شيميايي آشكار شد كه فلز دريك فقط سه درصد آلياژ طبيعي دارد. توسيديد مورخ يوناني معاصر اردشير اول و داريوش دوم هخامنشي نيز از سكه زرين داريوش با عنوان استتر(استير) نام برده است (استتر دريكوس با وزن ۴۲/۸).
از سوي ديگر، به نظر محققان معاصر اصطلاح يوناني دريك مي تواند به پارسي قديم برگشت داده شود.
(dari- «golden» ) قديمي ترين نظريه درمورد دريك در كتيبه محاسبه حسابهاي سال (۸-۴۲۹ ق.م) كاهنه هاي مسئول نظارت گنجينه معبد پارتنون آتن و ديگر خدايان آتن يافت شده است. از آنجايي كه دريك تنها سكه رايج زمان خود بود در ميان يونانيان اين اصطلاح براي هر نوع سكه طلا بكار برده مي شد. به عنوان مثال استاتر جذب شده توسط فيليپ نيز دريك ناميده مي شد.(dareikoi philippeioi )
وزن «دريك» جديد از شكل(shekele) بين النهرين گرفته شده است. (imina:ca.504gr ,1/۶۰ mina: 8/۴۰gr بنابراين داريوش تدبيري انديشيد كه پولهاي او داراي وزني باشد كه مورد قبول شهرهاي بازرگاني ايوني واقع شود، البته وزن دريك (gr 8/۴) قدري بيشتر از سكه هايكرزوس بود كه ۱۷/۸ گرم وزن داشت.
«دريك» به طور قطع اولين سكه ايراني است كه از حيث وزن، نوع و سبك شكل چهارگوش آن به سكه هاي كرزوس شباهتي ندارد (سرشير و دايره) و از سكه هاي ليدي سنگين تر و خالص تر است. سكه هاي هخامنشي فاقد تاريخ مي باشد ولي در روي بعضي از سكه  هاي نقره به وسيله چند خط موازي عمودي تعداد سالهاي حكومت  شاه مشخص شده است.
سكه هاي طلا محدود بود چون طلا را بيشتر به طور شمش در خزائن نگاه مي داشتند؛ سكه هاي دريك و ساير سكه هاي هخامنشي نسبت به سكه هاي اشكاني و ساساني كمتر به دست آمده است چون اصولاً مسكوكات پس از انقراض يك سلسله و روي كارآمدن سلسله جديد ذوب و از فلز آن براي ضرب سكه حكومت جديد استفاده مي شد و يكي از دلايل كمياب بودن سكه هاي هخامنشي همين مهم است.
نخستين سكه دريك شايد حدود ۵۱۴ قبل از ميلاد و كمي بعد از آغاز بناي تخت جمشيد ضرب شده باشد. زيرا در لوحه هاي طلا و نقره مكشوفه در صندوق سنگيني در گوشه تالار آپادان هشت عدد سكه ليدي و چهار عدد سكه نقره يوناني يافت شده است. در حالي كه اگر سكه دريك زده شده بود لزومي نداشت سكه ليدي كه سكه يك كشور پادشاهي هخامنشي بود گذاشته شود.
بنابراين در اين زمان داريوش هنوز اقدام به ضرب دريك و شكل نكرده بود. طبق مطالعات جديد مايكل ويكرس تاريخ انتشار اولين سكه با نقش كماندار شاهي پس از ۴۹۰ قبل از ميلاد است.
دريك و شكل هر دو به شكل عدسي و از فلزي ضخيم بيضي شكل پشت و رو مسطح است. در روي سكه اين نقش به چشم مي خورد: شاه شاهان ايستاده و تاج كنگره داري بر سر دارد، تاج مشخصه اي است كه او را از ساير ساتراپهاي تابعه ممتاز مي كند؛ با زانوي خميده كه زانوي راست او به سمت جلو و پاي چپ به طرف عقب متمايل است و كمان و نيزه اي كه انتهاي آن به گويي نقره اي منتهي مي شود. يك تيردان مملو از تير در پشت شاه ديده مي شود. يونانيان با در نظرگرفتن خصوصيات دريك بدان نام عمومي كماندار دادند (قرن ۵ قبل از ميلاد) لباس شاه عبارت از ردايي با چينهاي زيادي كه در روي بازوها و سراسر اندام خورده است.
اين ردا كه زانوي چپ او خالي گذاشته شده است با يك حاشيه مضرس از شرابه هاي مدور زينت شده است. لباس به وسيله كمربندي بدور كمر بسته شده است و تنها در روي سكه هاي شكل و گاهي به ندرت در روي دريكها شاه خنجري به جاي نيزه در دست راست دارد.
دريكهاي كميابي وجود دارد كه شاه را در حال چرخاندن شمشير نشان مي دهد و يا وي به زانو نشسته و به تيراندازي مشغول است. پشت سكه دريك به استثناء موارد خاص از فرورفتگي هاي چهارگوش و گود و ناهمواريهاي غيرمنظم روي تمام سطح سكه پوشيده شده است. فرورفتگي هاي نقوش و خطوط زماني به طرف طول و گاهي به سوي عرض سكه متمايل مي باشد. سطح مقعر مربع و يا مستطيل كه در پشت سكه هاي اوليه مشاهده مي شود نشانه قسمت برجسته سندان بوده است كه فلز عدسي شكل در روي آن براي جلوگيري از لغزيدن در زماني كه چكش به آن اصابت مي كرد گذاشته مي شد. جانشين داريوش، خشايارشا به نوبه خود سكه دريك را ضرب كرد. او سعي نكرد بيشتر از پدرش در ويژگي هاي هنري دريك تغييري به وجود آورد و ما همان نقش كماندار را در روي قطعات سكه مشاهده مي كنيم.
در پشت بيضي شكل سكه نيز يك فرورفتگي وجود دارد كه چهارگوش تو خالي ناميده مي شود و براي آسان تر كردن ميزان درجه ضرب سكه موثر است. در نتيجه در شكل، وزن و عيار سكه طلاي دريك از زمان داريوش كبير تا داريوش سوم يعني مدت نزديك دو قرن تغيير محسوسي حاصل نشده است. در اواخر دوران پادشاهي هخامنشيان سكه هاي دو دريكي به وزن ۶۵/۱۶ گرم به وجود آمد. بر روي اين سكه ها نقش شيارهاي مواج، نقش دو هلال و يا نقش قسمت جلوي كشتي ديده مي شود. ضرب دريكها با سقوط امپراطوري هخامنشيان در سال ۳۰۳ قبل از ميلاد متوقف مي شود.
تغيير تصوير روي سكه هاي هخامنشي كاملاً مورد قبول واقع نشده است. اخيراً بحث شده است توسط ديويداسترونچ كه اين تصوير از آن امپراطور، قهرمان شاهي يا تجسم خداي ويژه است. اين تصوير همانند، نيز در شاخه هاي ديگر هنر هخامنشي با يك استثناء در مورد مهر متقاعد كننده نيست و عناصر تركيب بندي شديداً در سنت ايران باستان ثابت مي شود.
شكل (shekel)
اما سكه ديگري كه در اين دوره ضرب آن آغاز و سپس در سراسر امپراطوري رواج مي يابد شكل مي باشد. داريوش تقارن ضرب سكه استاتر از طلاي خالص به نام خود سكه ديگري از نقره به همان شكل دريك و متناسب با آن به وجود آورد. درخم با وزن ۶۰/۵ گرم كه به تدريج تحت عنوان شكل يا سيكل رايج و مورد مطالعه عمومي قرار گرفت و اين همان نامي است كه مورخان آن را به نام درخم ايران و يا دريك نقره مي نامند. وزن شكل نقره بر پايه استاترنقره كرزوس ادامه داده شد. (۱۰.۴۵-۹۲gr) و ضرب نصف شكل (ca.۵.۵gr) نوع شكل در مدت يك قرن بدون هيچ گونه تغييري باقي مي ماند در حالي كه كماندار در زمان خشايارشا دوم (مئه لون) يا به كلي از ميان رفت يا در وضع آن تغييرات زيادي پديد آمد. به جاي يك كماندار كه در دست كماني و در دست ديگر نيزه اي داشت از اين زمان به بعد در روي شكلها كماندار مانند هرالكس در سكه هاي تازوس در حال تيرانداختن مشاهده مي شود.
در روي بسياري از دودريكها و بطور نادر در روي دريكها علامات و حروف رمز يا الفباي يوناني مشاهده مي شود كه مطالعه آنها براي طبقه بندي زماني و يا تشخيص نوع سكه ها اهميت شاياني دارد. اين علامات و حروف رمز اولين بار در سكه هاي كيليكيه و يا حتي آنهايي كه داراي خطوط آرامي هستند مشاهده شده است. در اثر آزادي دادن شاهنشاهان هخامنشي به حكام و ساتراپها و سلاطين تابعه و تحت الحمايه خط محلي در روي سكه ها به كار برده مي شده است. خط يوناني بر سكه هاي شهرهاي آسياي صغير و مستعمره هاي يوناني به چشم مي خورد. بيشتر سكه هاي فرمانروايان كه به سكه هاي ساتراپي معروف است به خط آرامي مي باشد كه در آن زمان معمول بوده و بطور عادي در ايران رواج داشت؛ زيرا خط ميخي مخصوص نوشته ها و كتيبه هاي دربار شاهي بود و بر روي سكه ها به كار نرفته است.
در مورد محل ضرب سكه هاي هخامنشي مشكل اصلي شناختن مكانهاي مختلف ضرب سكه تنها با مقايسه يافته هاي جديد متمركز شده و سر سكه هاي تاريخدار و مطالعه شده حل مي شود. با اين حال بطور يقين ساردس مكان يك ضرابخانه بزرگ در اداره كل هخامنشي براي تمام آسيايي صغير بود. شهري كه قبلاً نخستين سكه هاي شاهان ليدي ضرب مي شد و سپس به وسيله هخامنشيان آماده بكار نگهداشته شد.
بنابراين مي توان چنين عنوان كرد كه دريكها و دو دريكها و شكلها و برخي از سكه هاي نقره كه به وسيله ساتراپها و سلسله هاي تابعه ضرب شده اند، عموماً داراي نقش كماندار پارس يا تصوير شاهي كه با شير مي جنگد و يا در گردونه خود ايستاده است، هستند. در بعضي از انواع سكه ها تصاويري شبيه به شاهنشاهان مختلف هخامنشي از زمان داريوش اول تا داريوش سوم مشاهده مي شود. سكه هاي داريوش از نظر سبك بهترين سكه هاست. داريوش داراي ريشي است كه در روي سينه او گسترده شده، بيني او كشيده و منظم است. موهاي او در پشت سرش گره خورده و تاج او قدري برآمده و به پنج كنگره زينت شده است.

منابع:
-احساني، محمدتقي، هفت هزار سال هنر فلزكاري در ايران، تهران، شركت علمي فرهنگي، ۱۳۶۸.
-بابلون، ارنست، سكه هاي شاهان هخامنشي، تهران، چاپخانه بهمن، ۱۳۵۸.
-ملكزاده بياني، تاريخ سكه از قديمي ترين ازمنه تا دوره ساسانيان، ج،۱ ،۲ چ ،۴ تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.
-ملكزاده بياني، سكه و هنر، مجله سخن، دوره ،۱۲ بهمن و اسفند ۱۳۴۰ ش ،۱۰ ۱۱.
-سامي، علي، تمدن هخامنشي، ج،۲ شيراز، چاپخانه موسوي.
-دارك. كن.آر، مباني نظري باستان شناسي، تهران، مركز نشر دانشگاهي ۱۳۷۹.
«Daric» Encyclopaedia «coinage»
Godard, A.(1962) . - The art of Iran

محمد امين
آن مرد آمد.
آن مرد بين راه يك كيلو سبزي گرفت.
آن مرد يك نسخه روزنامه گرفت.
آن مرد يك جفت جوراب گرفت.
آن مرد يك بسته كبريت گرفت.
آن مرد يك كيسه برنج گرفت.
و البته آن مرد يك زن هم گرفت.
تا به حال، به كاربرد واژه ها و مفاهيم آنها توجه كرده ايد؟ بعضي از واژه ها به رغم رواج شان، معاني خاص و گاه نامناسبي را در خود نهفته دارند. چرا بيشتر مي گوييم «زن گرفتن» و كمتر مي گوييم «مرد گرفتن» ؟! «زن گرفتن» همچنان عبارتي ساده و روزمره و عادي در محاورات مردم (و اغلب مردم عوام) است، اما در همين مفهوم به ظاهر ساده، واقعيت هايي نهفته است.
جهت گيري مردانه
به رغم همه ادعاها و شعارها، هنوز هم جهت گيري زندگي در فرهنگ ما، مردانه است. مسير ازدواج هم عمدتاً مردانه است. از مراسم خواستگاري گرفته تا نامزدي و آغاز زندگي مشترك، حتي اگر زن ها حضور بيشتري داشته باشند، باز هم جنبه هاي مردانه شاخص است. مرد بايد پول خرج كند، مرد بايد گردش ببرد و مرد بايد امكانات زندگي را فراهم كند.
اشتباه نشود، اين بحث با «مرد سالاري» متفاوت است. در مفاهيمي مانند مردسالاري و زن سالاري، شاخصه مهم قدرت تصميم گيري و سلطه است. اما وقتي از جهت گيري مردانه سخن مي گوييم،  منظور ماهيت مردانه امور است. با اين همه، حتي از لحاظ قدرت و سلطه نيز هنوز برتري با مردان است. اين واقعيت فقط تا حدي طبيعي است نه بيشتر از آن. مثلاً،  طلاق براي چه كسي راحت تر است؟ همان گونه كه زن گرفتن، هر چند عبارتي رو به كهنگي است، هنوز رايج است، طلاق دادن هم كاري مردانه محسوب مي شود! اگر مرد بخواهد طلاق بگيرد در بيشتر موارد اين زن است كه بايد خود را خلاص كند و حتي در مورد حقوق و توقعات خود كوتاه بيايد تا بتواند از بلاتكليفي نجات يابد، شايد در مثل و جوك و لطيفه، زن ها همه كاره باشند، اما در زندگي واقعي و آن هم در قسمت هاي حساس زندگي، بيشتر اختيارات در جانب مردان است! اين هم فقط تا حدي طبيعي است.
نگاه ابزاري
ما هميشه به غرب ايراد مي گيريم كه نگاه كالايي به زن دارد، نوع ديگر اين نگرش و البته با ابعاد متفاوت، در فرهنگ ما وجود دارد. پس ما هم تا حدي شايسته ملامتيم. «زن گرفتن» مرد، نمودي از نگاه ابزاري به زن است كه بايد عوض شود. به كاركردهاي واژه «گرفتن» توجه كنيد. اين واژه معمولاً در چه مواردي استعمال مي شود؟ شايد اين تصور وجود داشته باشد كه اين واژه، وجه كنايه اي دارد و به اصطلاح غلط مصطلح است، اما نگرش ها و رفتارهايي كه پيرو عبارت «زن گرفتن» مي آيند، نشان مي دهند كه واقعاً زن گرفتني است حتي گاهي نوع خواستگاري ها، نوع انتخاب ها و نوع مباحث و گفت وگوها، خنده دار و عجيب است. به عبارت ديگر، «زن گرفتن» ، مفهومي از سر اتفاق و غلط مصطلح نيست، بلكه نشاني از واقعيت هاي نهفته در جامعه ماست. «مرد» زن مي گيرد و بنابر اين،  حق انتخاب بيشتري دارد. هنوز هم در جامعه ما مشكلات اخلاقي، زناشويي و امثال آن، انگشت اتهام به سوي زن است. اگر مسئله اي اخلاقي پيش بيايد، زن بسيار بيشتر از مرد متضرر مي شود و زندگي زن بسيار بيشتر از مرد تحت الشعاع قرار مي گيرد.
چرا گرفتن؟
اگر در مفاهيم و مصاديق «گرفتن» بيشتر تعمق شود، شايد زشتي و ناروايي آن بيشتر به چشم آيد. به كار بردن اين چنين واژه اي و مهم تر از آن اين گونه نگاه كردن به زندگي مشترك، از همان ابتدا، خيلي چيزها را خراب مي كند. «گرفتن» واژه اي يك طرفه است. وقتي شما چيزي را مي گيريد، اولاً حق انتخاب داشته ايد و ثانياً در مورد سرنوشت آن اختيار داريد. شايد بد نباشد كسي ريشه و منشاء اين واژه را در اين مورد بيابد. چرا و چگونه اين واژه در مورد ازدواج جا افتاده است. اگر كاربرد اين واژه به دليل نگرش هاي گذشته به زن و ازدواج بوده، آيا اين وضعيت بايد ادامه داشته باشد؟
واژه ها كاركردهاي روان شناختي خاص خود را دارند. بعد ناخودآگاه اين كاركردها بسيار مهم تر است. وقتي ما بارها و به دفعات و به شكل كاملاً عادي از عبارت «زن گرفتن» استفاده مي كنيم به مرور زمان اين باور را در ناخودآگاه جمعي به وجود مي آوريم كه:
۱- حتماً بايد مرد براي ازدواج پيشنهاد كند، چرا كه او مي خواهد زن بگيرد! اين فكر به نحو ظريفي در جريان ازدواج پيامبر(ص) با حضرت خديجه(س) نقض شد (اما به نحو ظريف).
۲- در ازدواج نقش و جايگاه مرد مهمتر است!
۳- زن گرفتني است مثل خيلي چيزهاي ديگر!
۴- اگر كسي بيشتر پول و امكانات داشته باشد، بيشتر مي تواند زن بگيرد!
۵- درست است كه زن و شوهر يك زوجند، ولي مردها زوج ترند!
زن نگيريد!
زن نگيريد! ازدواج كنيد. به جاي واژه «گرفتن» به واژه هايي چون «ازدواج» «نكاح» ، «پيوند» ، «زندگي مشترك» و غيره بينديشيد. اين مفاهيم، اصلاً يك طرفه نيستند، بلكه نشانه تأثير متقابل و تعامل هستند. شايد در طلاق براي مرد نقش بيشتري در نظر گرفته شده باشد، اما در ازدواج، همه چيز مشترك است. دو نفر زندگي مشتركي را آغاز مي كنند و در واقع در همه چيز هم شريك مي شوند. امروزه كه تا حد زيادي نگرش هاي مردم در مورد ازدواج تغيير يافته _ البته اين تغييرات،  هم جنبه هاي مثبت و هم جنبه هاي منفي دارند- و اعتقاد به نقش مؤثر زن ها در زندگي افزايش پيدا كرده است، به كار بردن عبارت «زن گرفتن» مفهومي نازيبا، ناعادلانه و نارواست. وقتي واژه ها و مفاهيمي جالب تر و مناسب تر وجود دارند، چرا از مفاهيم نادرست استفاده كنيم. البته نبايد در پرتو اين ديدگاه، حقوق عرفي و سنتي زنان در جامعه ايراني ناديده گرفته شود و حقوق و كاركردها و خلاصه، ظرايف نقش اجتماعي زن در جامعه درك نشود، اما سنت هاي جاهلانه و آگاهانه بايد از هم تفكيك شوند.

فرهنگ و دانستني هاي علمي و عملي براي محافظت و ترميم آثار هنري
نويسنده: دكتر جاويد فيوضات/ناشر : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‎/ ۳۱۶ صفحه، رقعي/ ۱۸۰۰ تومان.
مقالات اين كتاب از مجله هنر و مردم شماره هاي ۵۰ تا ،۵۹ ۶۳ تا ۷۵ ، ۸۲ ، ۸۳ ، ۹۱ ، ۹۴ تا ،۹۷ سال هاي ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۹ نقل شده است.
كتاب الجغرافيه
محقق: محمدحاج  صادق/ مترجم: حسين قرچانلو/ ناشر : سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي‎/ ۳۰۰ صفحه، رقعي/ ۲۵۰۰ تومان.
پشت جلد كتاب چنين آمده است: كتاب حاضر، كه نسخ خطي آن در كتابخانه هاي معتبر اروپا و آفريقا موجود است، به قلم يكي از جغرافيادانان قرون وسطاي اسلامي، به روش هفت اقليم ايراني، اما با روشي مخالف نوشته شده است...
شب ايگوانا (نمايشنامه آمريكايي)
نويسنده: تنسي ويليامز/ مترجم: مرجان بخت مينو/ ناشر: مينو/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۵۳ صفحه، رقعي/ ۱۰۰۰ تومان.

شرح مبسوط بر مثنوي مولانا
تأليف: شمس الدين ربيع/ ناشر: دانشگران محمود/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ،۳۴۲ وزيري/ ۲۵۰۰ تومان.
كتاب حاضر، دفتر اول شرح مبسوط بر مثنوي مولاناست.
اجازه هست آيا؟
مجموعه شعر سحر مرانلو/ ناشر: برگ زيتون/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۷۲ صفحه/ ۸۵۰ تومان.
خوانندگان بي كرانگي
نوشته: كارلوس كاستاندا/ ترجمه: محمدرضا چنگيز- فرهنگ زاجفروشها/ ناشر: بهجت/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۶۸ صفحه، رقعي/ ۱۷۰۰ تومان.
از زبان باد
نويسنده: عليرضا صدري علايي/ ناشر: بيژن/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۶۲ صفحه، رقعي/ ۱۲۰۰ تومان.
جهل عارفانه
نويسنده: سيد علي ديباج/ ناشر: اعلام التقي/ چاپ اول، بهار ۱۳۸۳/ ۲۲۴ صفحه، رقعي/ ۱۱۰۰ تومان.
درآمدي بر اشتغال زنان در چهل سال گذشته
نويسنده: شهلا باقري/ چاپ اول: ۱۳۸۳/ ناشر: روابط عمومي شوراي فرهنگي اجتماعي زنان/ قيمت: ۷۰۰ تومان.
كتاب «اشتغال زنان در ايران» به بررسي مهمترين عوامل مؤثر بر اشتغال زنان در طي چهل سال گذشته مي پردازد. اين عوامل مشتمل بر فاكتورهايي اجتماعي، فرهنگي، اقتصادي، جمعيتي و روانشناختي هستند. هدف اين بررسي، شناخت مسئله اجتماعي «اشتغال» جهت ارائه رهنمودهايي براي اتخاذ سياستهاي موثر و مطلوب بوده است. در اين راستا، بررسي وضعيت اشتغال زنان در ايران بر پايه سرشماري هاي عمومي از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۷۵ (نمونه گيري هاي آماري سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۱) و نيز تحقيقات و پژوهش هاي انجام شده در اين خصوص براي نشان دادن سهم و نقش مهمترين متغيرهاي اجتماعي، فرهنگي، جمعيتي، اقتصادي و حقوقي و... بر ميزان اشتغال زنان(به طور عام) و بر اساس داده هاي سال ۱۳۷۵ در كليه شهرستانهاي ايران(به طور خاص) مورد توجه قرار گرفته است.اين بررسي  با استفاده از فرآيند سياست پژوهي و روش تركيب متمركز كه بر مناسبت داده ها و اطلاعات موجود تأكيد دارد، به انجام رسيده است.
راه بلند تنهايي
نويسنده: محمد جعفرابراهيمي ميكال/ ناشر: فردوس/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۴۲۳ صفحه، رقعي/ ۳۰۰۰ تومان.
«راه بند تنهايي» ساختاري افسانه اي و حماسه گونه دارد كه در عين سادگي رازهايي را در خود نهفته دارد.
موازنه حقوق و اخلاق در خانواده
نويسنده: مريم احمديه/ چاپ اول: ۱۳۸۳/ ناشر: روابط عمومي شوراي فرهنگي اجتماعي زنان/ قيمت: ۷۰۰ تومان.
آنچه يك خانواده را بر پايه هاي استوار مستحكم مي كند، نه حقوق متقابل اعضاي خانواده (كه اين خود جايگاه ويژه دارد) بلكه آميخته شدن آن با اخلاق است كه اين توان را ايجاد مي كند، و بناي خانه را با ترازمندي ويژه اي ساخته و با محبت و لطافت تزيين كند تا سلامت روح و روان افراد خانواده پايدار بماند.يقيناً وقتي از حقوق متقابل سخن به ميان مي آيد، نه يك عمل و نه تساوي و همساني در عمل، بلكه تركيب گونه اي از اعمال مورد نظر است كه از همپوشاني آنها زيبايي  متناسبي جلوه گر شود. اين نكته حقيقتي است كه از ظرفيت فيزيكي وجود هر يك از زن و مرد برمي خيزد و تفاوت در وظايف هر يك را با عملي اخلاقي جبران كند.
بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، مقالات و كتب زيادي در مورد حقوق زن تدوين شده است. اما جريان اخلاق و ترجيح آن بر قانون از نگاه ها مغفول مانده و اين در حالي است كه تقويت حقوق بدون رعايت لطافت هاي اخلاقي به طوري كه فقط هر يك از اعضاي خانواده از يكديگر مطالبه حق كنند و به ساير مشكلات و موانعي كه در طي مسير اتفاق مي افتد توجهي نداشته باشند، خانه هاي ويراني را پديد مي آورد كه در آن از خانه و خانواده اثري نمي ماند. همان طور كه گزينش اخلاق بدون رعايت حقوق متقابل، يا بي معنا است و يا منجر به ظلم و بي عدالتي خواهد شد.
اين كتاب اصل تساوي در وظايف زن و شوهر را امري ضروري و تحقق آن را به توازن و همسنگ بودن وظايفي دانسته كه به نفع يا به ضرر ايشان وضع شده است. ولي از آنجا كه ممكن است گاهي يكي از طرفين، به سبب مانعي، دچار نقص يا خطا در عمل شود، براي سامان دهي و تعادل وظايف خانوادگي، به احصاء ۱۲ مورد معروف در سلسله معروفات قرآني در مورد خانواده پرداخته و با توسل به اصل حسن معاشرت اغماض و گذشت از حق را تا جايي كه به سوء استفاده از حق منجر نشود، توصيه مي كند.
قطار شير ديگر اينجا توقف نمي كند
نويسنده: تنسي ويليامز/ ترجمه: مرجان بخت مينو/ ناشر: مينو/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۱۶۰ صفحه، رقعي/ ۱۰۰۰ تومان.

علي اصغر محمدي: امروزه كنكور به يكي از مشكلات جوانان تبديل شده است و بهتر بود كه كنكور براي ورود به دانشگاه برگزار نمي شد، ولي به هر حال كنكور وجود دارد.
مهندس خسرو كاظمي، مديرعامل مؤسسه رايانه شهر، وابسته به سازمان فرهنگي هنري شهرداري تهران، در يك نشست خبري با اعلام اين مطلب گفت: متأسفانه آموزشي كه در مدارس ارائه مي شود براي كنكور مناسب نيست و آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقيقات و فناوري نيز متولي كنكور محسوب نمي شوند و اين موضوع موجب گسترش مؤسسات خصوصي شده كه برخي از اين مؤسسات هم ارقام بالايي از جوانان مي گيرند.وي اظهار داشت: كنكور يكي از دغدغه هاي فعلي جوانان است كه خودكشي ها، افسردگي ها و اضطراب هايي را براي اين نسل با خود به ارمغان مي آورد.
كاظمي با اشاره به وجود نابرابري در كسب آموزش هاي لازم و ورود به دانشگاه ها گفت: با مطالعاتي كه در طول يك سال گذشته روي مقوله آموزش الكترونيك انجام شده به اين نتيجه رسيديم كه مي توان هزينه كلاس هاي كنكور را از طريق آموزش الكترونيكي تا حد زيادي كاهش داد.
وي افزود: طرح آموزش الكترونيك كنكور در مقايسه با آموزش هايي كه توسط مؤسسات خصوصي ارائه مي شود معادل ۱۰ تا ۱۵ درصد هزينه هاست.
مديرعامل رايانه شهر درباره روش آموزش الكترونيك كنكور گفت: آموزش ها در قالب لوح هاي فشرده (سي دي) چندرسانه اي انجام مي شود كه به درك بهتر دروس كمك زيادي مي كند و برخي از مطالب براي درك بهتر به صورت مالتي مديا نمايش داده مي شود.به گفته وي در قالب اين طرح به هر فرد ۱۸ جلد كتاب و كارت حافظه اي ارائه مي شود كه بر روي آن خلاصه درس نوشته شده كه فرد مي تواند همراه خود داشته باشد.
كاظمي افزود: گروه هاي پشتيبان نيز براي دانش آموزان در نظر گرفته شده است كه در فرهنگسراها و خانه  هاي فرهنگ مستقر شده اند و در ارتباط مستمر با دانش آموزان هستند.
وي افزود: تلفن هاي گوياي ۲۴ ساعته، اي ميل، از جمله روش هاي برقراري ارتباط دائم دانش آموزان با استادان محسوب مي شود. همچنين كلاس هاي آموزش در فرهنگسراها در نظر گرفته شده كه به اين ترتيب افرادي كه به رايانه دسترسي ندارند مي توانند از رايانه هاي موجود در اين مراكز استفاده كنند.
كاظمي افزود: به اين ترتيب امكان دسترسي هزاران نفر به يك استاد باتجربه در يك زمان فراهم مي شود.وي در پايان گفت: همچنين تعدادي رايانه به صورت قسطي در اختيار خانواده هايي كه مايل به داشتن رايانه هستند، قرار خواهيم داد.
در ادامه اين نشست خبري مهندس منوچهر علي محمدي، مدير پروژه فام (فرصت هاي آموزشي مساوي) به ارائه جزئيات بيشتر درمورد نحوه اجراي طرح آموزش الكترونيكي كنكور پرداخت و گفت: در حال حاضر همه دانش آموزان امكان دسترسي يكسان به منابع آموزشي را ندارند و هدف از اجراي اين طرح تحقق شرايط مساوي براي همه دانش آموزان است.
وي افزود: اين طرح قصد حذف يا رقابت با روش هاي سنتي و امتحان پس داده را ندارد، بلكه به دنبال رفع نقاط ضعف آنها هستيم.
علي محمدي گفت: در اجراي طرح فام ۴۰۰ نفر حضور دارند كه ۶۰ معلم، ۷۰ فيلمبردار و به ازاي هركدام از ۵۰ مركز ارائه دهنده طرح (فرهنگسراها و خانه هاي فرهنگ) سه نفر، مشغول فعاليت هستند.
مجري پروژه فام ويژگي هاي اين طرح را آموزش تكرارپذير، سيستم مشاوره و هدايت تحصيلي متشكل از متخصصان مجرب و كارآزموده، استفاده از گروه رفع اشكال از طريق پست صدا و اينترنت تصويري و مكاتبه اعلام كرد.
وي با بيان اين كه در اين طرح از آموزش سنتي محض تا آموزش كامل WBT (آموزش تحت وب) استفاده خواهد شد، تصريح كرد: نقطه قوت طرح فام برگزاري ۱۴ آزمون به صورت ۱۱ آزمون غيرهمزمان در منازل و فرهنگسراها و مراكز تعريف شده با چهار روز وقت، دو آزمون بر روي شبكه اينترنت به صورت همزمان و يك آزمون كاملا سنتي براي مقايسه و رسيدن به ميزان توانايي شركت كنندگان در هر دو موقعيت امتحان (الكترونيكي و سنتي) است.
مدير پروژه فام هزينه هاي ثبت نام در طرح آموزش الكترونيكي كنكور را بين ۱۰۰ تا ۱۹۵ هزار تومان اعلام كرد و يادآور شد: براي دانش آموزان ممتاز، خانواده هاي شهدا، جانبازان، ايثارگران، بسيجيان و معرفي شدگان مساجد تخفيف ويژه اي در نظر گرفته شده است.
علي محمدي يكي از مشكلات جدي طرح فام براي ارائه كامل CD هاي آموزشي را رعايت قوانين كپي رايت و اجراي صحيح آن در كشور دانست.
وي كنكور را مجموعه اي از لم دانست نه علم و افزود: در طرح فام گروه هاي مختلف دانش آموزان برتر كنكور دو سال گذشته خروجي هاي ارائه شده معلمان به عنوان واحدهاي درسي را كنترل و تست مي كنند.
علي محمدي يكي از مهم ترين هدف هاي اين طرح را از بين بردن كنكور دانست و گفت: سعي داريم با آموزش مجازي كنكور نشان دهيم كه ساير آموزش ها را مي توان به صورت مجازي و الكترونيكي اجرا كرد.
مدير پروژه فام در پاسخ به اين كه تاكنون چقدر ثبت نام داشته ايد؟ گفت: در فاز اول طرح اميدواريم ۱۰ درصد از داوطلبان كنكور استان تهران يعني حدود ۳۰ هزار نفر در طرح فام ثبت نام داشته باشند.
وي زمان برگزاري طرح فام را از هفته اول مهرماه و تا زمان برگزاري كنكور سراسري (دولتي _ آزاد) دانست و افزود: داوطلبان براي كسب اطلاعات بيشتر مي توانند با شماره تلفن هاي ۴-۸۷۰۸۵۷۰ و يا با سايت www.fam.ir تماس بگيرند.اين طرح در سه رشته رياضي، تجربي و انساني اجرا مي شود.