Hamshahri Newspaper

علي شاكري
يك نگاه كلي به ورزش ايران كه پايش از المپيك ۱۹۴۸ لندن به بازيهاي المپيك و سال۱۹۵۱به بازيهاي آسيايي دهلي باز شده است به ما مي گويد كه ورزش ايران هرچه از ميدان هاي بين المللي بخصوص المپيك به چنگ آورده به ورزش هاي انفرادي بازمي گردد و در اين بين ورزش هاي اجتماعي كمتر با موفقيت روبه رو بوده اند. در طول ۱۲ يا ۱۳ دوره حضور ورزش ايران در المپيك، تنها فوتبال بود كه در سه المپيك ۱۹۶۴ توكيو، ۱۹۷۲ مونيخ و ۱۹۷۶ مونترال حاضر شد و يك بار هم واترپلو در اوج آمادگي و كسب مدال طلاي آسيا جواز حضور در المپيك ۱۹۷۶ مونترال را گرفت. البته بسكتبال نخستين ورزش گروهي بود كه بدون حضور در مسابقات گزينشي به المپيك ۱۹۴۸ لندن رفت. هر چند كه در همان دوره در فوتبال، واترپلو و حتي بسكتبال هم نتايج قابل توجهي نگرفتيم و در مجموع فوتبال در حضور در مونترال تا مرحله دوم هم پيش رفت و با توقف مقابل روسيه يكي از تيم هاي هميشه مدعي در فوتبال المپيك از راهيابي به مراحل بالاتر بازماند. واقعيت آنكه در بازيهاي المپيك هميشه تكيه گاه ورزش ايران به رشته هاي انفرادي كشتي، وزنه برداري و در آخرين حضور المپيكي به تكواندو بود كه تا حدودي بار مدال آوري را از روي دوش كشتي و وزنه برداري برداشت.
برعكس بازيهاي المپيك كه سطح رقابت هايش هرگز با بازيهاي قاره اي قابل قياس نيست، ورزش هاي گروهي ايران تا حدودي حضور نسبتاً موفقي در بازيهاي آسيايي داشتند كه اگرچه هنوز اين حضور ايده آل نيست ولي در مجموع مي توان اميدوار بود كه در سايه توجه بيشتر به نتايج بهتري هم رسيد. در ميان ورزش هاي گروهي فوتبال با سه مدال طلا از جايگاه ممتازتري نسبت به ساير رشته ها برخوردار است و بعداز آن واليبال قرار مي گيرد كه در المپيك هاي آسيايي ۱۹۵۸ توكيو و۲۰۰۲ بوسان به مدال نقره و بازيهاي آسيايي ۱۹۶۶بانكوك به مدال برنز رسيد. واترپلو با وجود دستيابي به مدال طلا در بازيهاي آسيايي ۱۹۷۴ تهران بعد از آن هرگز موفق به تكرار آن مدال ارزشمند نشد و بسكتبال نيز به همان تك مدال برنز بازيهاي آسيايي ۱۹۵۱ دهلي قناعت كرد. اگرچه در حال حاضر هيچ كدام از رشته هاي گروهي حداقل تا المپيك ۲۰۰۴ آتن در اندازه راهيابي و صعود به اين بازيها نبوده اند و فوتبال و واليبال هم به عنوان گلهاي سرسبد ورزش هاي اجتماعي ايران در يك قدمي صعود متوقف شدند؛ البته يكي از دلايل ناكامي ورزش كشورمان در ورزش هاي گروهي به ناهماهنگي موجود ميان نهادهاي درگير با ورزش در توجه به كارهاي پايه اي است، اما اين همه دلايل نيست و بخشي ديگر به نبود بودجه و امكانات لازم و ضعف مديريت و برنامه ريزي در سياست گذاري كلان ورزش بازمي گردد. در ادامه بحث به تفصيل به دلايل آن اشاره خواهيم كرد.
بيداري ديرهنگام
در چند سال اخير با تغيير رويه اي كه فدراسيون هاي ورزش هاي گروهي در ايران در پيش گرفتند، شاهد خيزش و بيداري ديرهنگامي بوديم كه بعداز خاتمه بازيهاي المپيك بيست و هشتم منجر به موفقيت هاي تازه اي در اين زمينه شده است. پيوستن بسكتبال و هندبال به فوتبال و واليبال همه را به آينده ورزش هاي گروهي در ايران اميدوار ساخته است. اگر تا ديروز همه افتخارات براي فوتبال و واليبال رقم مي خورد حالا بسكتبال و هندبال با افتادن در مسير موفقيت و در رقابتي سالم جلوه ديگري به ورزش ايران بخشيده اند تا سازمان تربيت بدني نوع نگاه خود را به رشته هاي ورزشي تغيير دهد. بسكتبال با دو قهرماني در رده هاي جوانان و اميد و هندبال با مقام سومي جوانان و نايب قهرماني باشگاه هاي آسيا باعث تحكيم موقعيت ورزش ايران در قاره كهن شدند.
به راستي چه راهكاري بايد انديشيد تا موفقيت هاي به دست آمده در ورزش هاي گروهي تداوم يابد. براي گرفتن جواب به سراغ دست اندركاران ورزش و رشته هاي گروهي رفتيم. مرداني كه تجربه اجرايي طولاني در ورزش داشته اند و بهتر از هر كس مشكلات پيش پاي ورزش هاي جمعي را لمس كرده اند.
بودجه و امكانات اولويت نخست
عليرضا رحيمي نايب رييس كنفدراسيون هندبال آسياست و نزديك به ۸ سال است كه در كنار چند سال تجربه مديريت در اداره كل تربيت بدني اصفهان سكان هندبال ايران را بر عهده دارد. وي بودجه و امكانات را نخستين نياز مبرم ورزش هاي گروهي مي داند و اعتقاد دارد كه برخلاف ورزش هاي انفرادي در ورزش هاي جمعي چون هندبال، بسكتبال و واليبال زمان كافي را هم بايد از نظر دور نداشت. رحيمي با توجه به پتانسيل موجود در كشور گفت: اگر همه چيز مهيا باشد، در سايه پشتكار ودانش و بيان خارجي و تلفيق آن با تجربه مربيان داخلي مي توان پا را از آسيا هم فراتر نهاد. وي با تأكيد مجدد،داشتن امكانات بخصوص سالن و وجود باشگاه هاي باريشه از جمله عوامل رشد و ترقي در ورزش هاي گروهي خواند.
برنامه ريزي و ساختار مناسب
محمود مشحون رئيس فدراسيون بسكتبال كه سابقه اي ديرينه در كار اجرايي ورزش دارد و بسكتبال در چند سال اخير با درايت او و همكارانش به دو قهرماني با ارزش در آسيا رسيد، همه چيز را در داشتن بودجه مناسب نمي داند. وي معتقد است كه برنامه ريزي و ساختار مناسب و محكم نياز نخست ورزش هاي گروهي هستند و در وهله بعد بايد براي جامه عمل پوشاندن برنامه هاي كوتاه، ميان و بلند مدت به تناسب بودجه مورد نياز را فراهم ساخت. اگر هم اكنون بسكتبال در مسير موفقيت قرار گرفته است، خيلي آرام و بدون هيچ تظاهري راه خود رفت. تجربه چندين ساله باعث شد تا در همين دو سه سال گذشته با راه اندازي منظم مسابقات باشگاهي، نگاه جدي تري به كارهاي پايه اي، جذب مربيان خارجي با دانش و استفاده از مربيان جوان داخلي توأم با برنامه ريزي منطقي بسكتبال به كارهاي بزرگ دست يازد كه در گذشته هرگز امكان دستيابي به آنها نبود. واليبال در سالهاي اخير تجربه خوبي را طي كرد، بسكتبال هم با دو مقام نايب قهرماني و قهرماني در جوانان آسيا و كسب مقام نخست در رده اميدها و هندبال با مقام سوم جوانان و نايب قهرماني باشگاهها نشان داد كه ورزش هاي گروهي باثبات مديريت و حمايت سازمان تربيت بدني مي توانند نه فقط در آسيا حتي در جهان هم به توفيقات بزرگ دست يابند. به عنوان نمونه پس از راهيابي تيم اميد به مسابقات جام جهاني از مربيان آن خواستم كه برنامه ريزي خود را براي صعود به دور دوم بريزند و فقط به حضور در مسابقات جام جهاني اكتفا نكنند. شايد هم نتوانند صعود كنند، ولي وجود چنين نگرشي در يك مجموعه ،بدون شك همه را براي شكوفايي بيشتر به تكاپو وامي دارد.
دلايل سفرهنگي
پرويز زاهدي از نويسندگان قديمي ورزش در همين رابطه نظرات جالبي دارد. زاهدي مي گويد: اگر به كسي برنخورد يكي از ايرادات ما در كارهاي گروهي ايراد فرهنگي است و اصولاً ما در شراكت ها ضعيف عمل مي كنيم. البته اين ايراد قابل برطرف كردن است. اگر افراد جامعه به اين درك و فهم برسند كه منافع خود را در منافع جمع ببينند و اين مسئله براي آنها اثبات شود، به حتم دنبال منافع گروهي خواهند بود. اگر هم اكنون شاهد خيزشي در ورزش هاي گروهي كشورمان هستيم، بيشترش ناشي از قوانين حاكم حرفه اي بر ورزش هاي اجتماعي است و طبيعي است كه بازيكنان در چنين مجموعه هايي مثل فوتبال، واليبال، بسكتبال و هندبال در صورت تك روي دچار بيشترين خسران خواهند شد. با تغييرات رخ داده در جامعه كه تصميم گيرندگان مملكت ورزش را تأييد كرده اند و پذيرفته اند كه بايد هزينه بيشتري خرج ورزش كنند، طبيعي است كه ورزش هاي گروهي با توجه به جاذبه هاي بسيارشان نسبت به ورزش هاي انفرادي از رشد و پيشرفت خوب برخوردار بشوند.
حمايت مالي بخصوص از سوي اسپانسرها را هم فراموش نكنيم و هيچ دوره و زماني اين همه پول پاي ورزش هزينه نشد.
اين اهرم ها از جمله عوامل پيش برنده در ورزش هستند كه ورزشكاران را شايق به كسب ركوردهاي تازه و مدال و مقام در رشته هاي مختلف مي كنند.
اين نكته را هم فراموش نكنيم كه گره خوردن ورزش با اقتصاد رل مهمي را ايفا مي كند. خيزش ورزش هاي گروهي در ايران از جمله فوتبال، واليبال، بسكتبال و هندبال در شرايطي كه كشورها سرمايه گذاري وسيعي روي آن انجام داده اند، قابل تقدير است و با مقام هاي گذشته كه مدعيان كمتري در ميدان بودند قابل قياس نيست.
هماهنگي همه جانبه
واليبال در ده سال اخير بيشتر از ساير ورزش هاي گروهي رشد و موفقيت داشته است. نظرات يزداني خرم با تجربه اي طولاني در اداره ورزش جذاب و مفرح واليبال مي تواند بسيار كارگشا و صائب باشد. رئيس فدراسيون واليبال و عضو كميته اجرايي كميته ملي المپيك هماهنگي و فراهم كردن بستر مناسب توأم با دراختيارگرفتن امكانات را رمز كاميابي ورزش هاي اجتماعي مي داند. وي دلايل موفقيت واليبال را داشتن سالن در مركز شهر با همكاري اداره كل تربيت بدني، حمايت همه جانبه سازمان تربيت بدني و كميته ملي المپيك از برنامه هاي فدراسيون و استفاده از مربيان تراز اول خارجي دانست و افزود: از عوامل جنبي هم نبايد غافل بود كه مي توان از جذب مربيان آناليز، بدنساز همراه با بازيهاي تداركاتي ياد كرد. يزداني به طور مثال از پيروزي تيم ملي واليبال ايران بر ژاپن ياد كرد و گفت: فكر مي كنيد عاملي به جز به كارگيري ابزار پيشرفته باعث شكست ژاپن شد. وي در خاتمه گفت: در ورزش امروز دنيا بايد از هر نظر تجهيز شد و همانند رقبا سرمايه گذاري درست داشت.