گروه سياسي - زهرا ابراهيمي: آخرين ديدار سيد محمد خاتمي رئيس جمهوري با دانشجويان روز گذشته به مناسبت۱۶آذر روز دانشجو انجام شد. اين چهارمين و آخرين نشست با دانشجويان بود، نشستي كه در آن اعتراض شديد و غيرقابل كنترل دانشجويان مي رفت تا صبر و تحمل خاتمي را نيز از بين ببرد. جواناني كه ديگر حاضر نبودند جمع بندي هشت ساله رئيس جمهوري را گوش كنند چه رسد به اينكه به آن توجه كرده و يا عمل نمايند.
از صبح زود صندليهاي سالن شهيد چمران دانشكده فني دانشگاه تهران كه روزي شاهد اعتراضات دانشجويان به سفر نيكسون معاون وقت رئيس جمهوري آمريكا به ايران بود و در اين اعتراضات سه تن از دانشجويان اين دانشكده به نام هاي بزرگ نيا، قندچي و شريعت رضوي شهيد شدند، پر شده بود.
آن گونه كه از ظاهر حاضران در سالن شهيد چمران پيدا بود صندليها به نسبت مساوي ميان دختران و پسران تقسيم شده بود هر چند كه حضور پسران بسيار پررنگ تر از دختران بود.
ساعت هشت و نيم صبح كه سه ميني بوس حامل خبرنگاران داخلي و خارجي پس از دو دور چرخيدن به دور دانشگاه اجازه ورود به سالن شهيد چمران را گرفت درب سالن بسته شده و بسياري از دانشجويان در سالن هاي ديگر دانشكده و زمين مقابل آن اجتماع كرده بودند.
در قسمت دختران اكثر حاضرين را دانشجويان محجبه تشكيل مي دادند كه پلاكاردي مبني بر اينكه «جنبش دانشجويي خواهان توامان جمهوريت و اسلاميت است» در دست داشتند، عده ديگري نيز با در دست داشتن پوسترهاي عكس مقام معظم رهبري، توصيه ايشان مبني بر اينكه نبايد خون شهيدان پايمال شود را متذكر مي شدند. در ميان دانشجويان ديگر نوشته هايي بالاي دست قرار مي گرفت كه مشخص بود همان لحظه آن را نوشته اند:
اي دولت پاسخگو، پاسخ كو؟ پاسخ كو؟
خواب برگشت استبداد در ايران خوابي تعبير نشدني است.عدالت حضرت مهدي با موعظه و نصيحت بدست نمي آيد، از جمله شعارهاي نوشته شده در دست دانشجويان بود.
رئيس جمهوري رأس ساعت ۱۰ صبح وارد سالن شد و از سوي دانشجويان با شادي مورد استقبال قرار گرفت.
با سخنان خاتمي كه در مورد ۱۶ آذر و كوتاه بود جلسه آغاز شد.
رئيس جمهوري گفت كه حداكثر يك ربع راجع به ۱۶ آذر كه در اين كشاكش ها مورد غفلت و يا حتي سوءاستفاده قرار گرفته سخن خواهد گفت.
خاتمي واقعه ۱۶ آذر را سرنوشت ساز دانست كه نبايد فراموش و يا تحريف شود.
وي با اشاره به تحولات بزرگتري كه در كشورمان رخ داده است به علت ماندگاري ۱۶ آذر اشاره كرد و گفت كه اين روز نقطه عطفي در تاريخ مبارزات و حيات اجتماعي ايران است.
رئيس جمهوري در ادامه به موضوع استعمار كهنه به سركردگي انگليس و روسيه اشاره كرد و گفت كه انفجار بمب اتمي در هيروشيما و ناكازاكي ژاپن، كشور قدرتمند ديگري را وارد عرصه جهاني كرد، كشوري كه سابقه مبارزه با استعمار را داشت، مدعي آزادي بود و قانون اساسي اش هم از جالبترين اسناد حقوق بشر بود.
خاتمي وقوع كودتاي ۲۸ مرداد توسط آمريكا در ايران را يادآوري كرد و گفت: با اين كودتا، دول نوظهور آمريكا، استيلاي خود را بر ايران اعلام كرد و پس از چهارماه سركوب، اختناق و وخودكامگي حادثه ۱۶ آذر در دانشگاه بوقوع پيوست كه شروع دوران جديدي در وضعيت زندگي مردم بود.
رئيس جمهوري شهادت سه دانشجو را در روز ۱۶ آذر قرباني شدن آنها در پاي سلطه تازه شكل گرفته آمريكا دانست و گفت: اين حركت نشان داد راه مبارزات كشور ما از كجا مي گذرد و دانشگاه ما هميشه در فهم قضايا، درك درست و اعلام مواضع در مواقع حساس پيشتاز بوده است.
پس از سخنان كوتاه خاتمي، نمايندگان تشكل هاي دانشجويي به طرح نقطه نظرات و سئوالات خود پرداختند.
پس از آن سيد محمد خاتمي در ميان تشنج شديد در جلسه كه ناشي از ازدحام دانشجويان و طرح شعارهاي اعتراضي آنها بود به ايراد سخن پرداخت. او كه سعي مي كرد بدون توجه به شعارهاي دانشجويان با سخنان خود جو جلسه را آرام كند ابتدا از بيرون ماندن هزاران دانشجو در محوطه سرد دانشكده فني عذرخواهي كرد و آن را ناشي از پيش بيني نادرست از ميزان استقبال دانشجويان از جلسه با رئيس جمهوري دانست و گفت: بهتر بود جلسه در فضاي آزاد و باز و بدون قيد و شرط برگزار مي شد ، زيرا سالن داراي ظرفيت محدود است و نمي تواند همه حاضران را در خود جاي دهد.
جمع بندي هشت ساله خاتمي
از روند اوضاع
وي در برابر فرياد دانشجويان كه از او مي خواستند خارج از سالن و در جمع دانشجويان سخن بگويد ابراز اميدواري كرد كه بتواند پس از پايان جلسه به ميان آنها رفته و دلجويي كند.
اعتراض دانشجويان و طرح شعارهايي عليه خاتمي فضا را به گونه اي متشنج كرد كه خاتمي ناچار شد در سخناني از آنها بخواهد كه ساكت باشند و به پاسخ پرسش هاي خود گوش كنند. پس از اين سخنان تند خاتمي جو جلسه كمي آرام گرفت و رئيس جمهور شروع به صحبت كرد.
وي كه از روي متن نوشته شده مي خواند گفت: خواهران و برادران اعتقاد دارم كه راهي جز استقرار مردم سالاري براي نجات كشور نيست، در صورتي كه بينشي از اسلام داشته باشيم كه سازگار با معيارهاي مردم سالاري باشد.
خاتمي افزود: «در اسلامي كه من مي شناسم راي مردم تشريفاتي نيست. حكومت همه اركانش بايد متكي به راي مردم باشد حتي قدرت منصوب به اسلام اگر مورد توافق مردم نباشد قابل قبول نيست. اسلامي كه من مي شناسم راي مردم نه تنها در حدوث نظام و حكومت بلكه در بقا هم متكي به راي مردم است. اگر روزي مردم آن حكومت را نخواستند حق تحميل خود با زور را به مردم ندارد. اگر مي خواهيم دين سازگار با مردمسالاري داشته باشيم بايد در دين نوآوري كنيم نه بدعت، يعني دين را به گونه اي بفهميم و عمل كنيم كه پاسخگوي نيازهاي روز باشد.»
خاتمي يكي از عظمت هاي امام خميني را شجاعت ايشان در ميان مواضع نو و در مقابل بينش سنتي دانست و گفت: متأسفانه بعد از امام مي بينيم كه باز هم بينش هاي محافظه كارانه كم كم به جامعه ما غالب مي شود.
خاتمي افزود: اصل مطلب دوستان منتقد اين است كه خاتمي شعارهايي داده و از آنها عقب نشسته است.
رئيس جمهوري خطاب به دانشجويان گفت: عقب نشيني از چه؟ دانشجويان پاسخ دادند: آزادي انتخاب.
خاتمي گفت: اگر هم عقب نشيني بوده بنده در مقابل كسي عقب نشيني نكرده ام در مقابل نظامي كه به آن معتقدم عقب نشيني كردم.
وي افزود:« اعتقادم به اصلاحات در درون نظام بوده است. جمهوري اسلامي را دستاورد بزرگ مردمي ترين انقلاب روزگار خود مي دانم و به عنوان انساني كه درد جامعه دارم حفظ اين نظام را لازم مي دانم. انقلاب تصميم دلبخواه اين و آن نيست، پروسه تاريخي است .چيزي نيست كه به خواست بنده بوجود آمده و امروز بنده تصميم بگيرم كه نباشد. انقلاب اسلامي ايران را مرحله مهم تاريخ اخير كشور و دفاع از آن را براي آزادي، استقلال و نجات از سلطه بيگانگان بر خود فرض مي دانم.
با مردمي ترين انقلاب روزگار كه بدون سلاح و با كلام، رهبري با صلابت و جهت گيري مترقي و با حضور مردم رخ داد، احساساتي برخورد نكنيد آنهايي كه از اين منشاء دور بيفتند گرفتار گرگهاي بزرگي مي شوند. »
رئيس جمهوري درد مزمن كشور را استبداد ديرپا و درمان آن را در مردم سالاري دانست. در اين لحظه شعارهايي در مورد رفراندوم شنيده شد.
خاتمي ادامه داد:« ما ناچاريم آزادي را نهادينه كنيم، جمهوري اسلامي در جهت تحقق اين خواست بوجود آمد. اگر الان اشكالي هست عصباني نشويد، شما جوانيد و نمي دانيد مساله چيست. مساله در ظرفيت هاي معطل مانده قانون اساسي است و نه در خود اين قانون. نمي گويم قانون اساسي وحي منزل است و قابل تغيير نيست، نخير هست ولي آيا از همه ظرفيت هاي اين قانون كه مي تواند حداقل هاي يك نظام دمكراتيك را پياده كند استفاده كرده ايم؟ »
خاتمي از جمله سازوكارهاي قانون اساسي را پاسخگو كردن قدرت دانست و گفت: بايد بكوشيم تا اين اصل پياده شود.
رئيس جمهوري با اشاره به اينكه معترضين دانشجو با كمال آزادي در مقابل رئيس جمهور شعار مي دهند گفت: در كشورهاي جهان سوم قدرتمندترين ارگانها در برابر آزادي و حقوق مردم قرار دارند. اگر اصلاحات هيچ نتيجه اي نداشت جز اينكه دولت من، منتخب مردم، لولوي زورگو نباشد و در برابر مردم نايستد كافي بود.
خاتمي گفت: انتقاد از دولت هيچ، تخريب رئيس جمهوري را كجا سراغ داريد؟ امروز انتقاد به دستگاههاي دسته سوم قضايي و نظامي با برخوردهاي شديد روبرو مي شود ولي دولت با آغوش باز از انتقاد استقبال مي كند. بايد تحمل را ياد بگيريم و بگذاريم هزينه اش را دولت بپردازد. نگوئيم دولت ضعيف است و برخورد نمي كند، نه دولت قوي است، مي توانست بگيرد و ببندد ولي اين كار را نكرد.
چون استراتژي آن تحمل بود چون كليد دمكراسي تحمل است. از هيچكس شكايت نكردم و كسي را تحت پيگرد قرار ندادم.
خاتمي افزود: ابزار سركوب، حبس و صاحب تاريك خانه در جهان و بسياري از كشورهاي پيشرفته يعني نظام اطلاعات و امنيت امروز با سعه صدرترين دستگاه نظام است، رئيس جمهوري، وزارت اطلاعات را از جهت تسلط بر عوامل داخلي و خارجي مخل امنيت بسيار قدرتمند و هوشيار دانست و گفت: وزارت اطلاعات تنها امنيت حاكمان را در نظر ندارد بلكه امنيت مردم را هم در نظر مي گيرد و امروز امنيت بخش ترين نظام اطلاعاتي و امنيتي است. رئيس جمهوري خطاب به دانشجويان گفت كه راه درست، حركت كردن در درون جمهوري اسلامي است زيرا آن سوي جمهوري اسلامي نظام دمكراتيك واقعي نخواهد بود.خاتمي گفت: گول رانده شدگان از انقلاب را نخوريد كه مي خواهند براي ما سوغات آزادي و دمكراسي بياورند، آنهايي كه امتحان خود را داده اند معلوم است چقدر در ادعايشان صادق هستند. رئيس جمهوري مردم سالاري را جز از طريق سازگاري با دين قابل تحقق در ايران ندانست و گفت: آنها كه مشكل ما را دينداري مي پندارند حرف تازه اي نمي زنند حرف هاي بهتر آنها را ديگران زده اند و با اين تز كشور را به مسير خطرناكي مي اندازند كه معلوم نيست آن سويش كجاست.
خاتمي تأكيد كرد: اگر همه اصلاح طلبان بدون احساسات با شعار اوليه اصلاح گري حركت مي كردند و با طرح مرتب عبور و مرور ترافيك را سنگين نمي كردند امروز وضعيتي بهتر از اين داشتيم. نبايد كار به جايي برسد كه در جنبش اصلاحات تجربه سالهاي ۵۲ و ۵۳ پيكاري ها و مجاهدين خلق تكرار شود و كساني تحت نام دين عليه دين قيام كنند.
خاتمي گفت: الحمدلله دوران من به سر آمد. اگر بناي طلب كاري باشد من طلب كارم، البته نه از ملت كه ولي نعمت ماست كه همه چيز خود را در راه استقرار نظام مردمي سازگار با دين داده است و اگر خطري باشد همان زنان و مردان مظلوم به حمايت از آن مي آيند، اما به نمايندگي از مردم از بعضي جريانات كج انديش متعصب و قدرتمدار كه حركت اصلاحات و مطالبات مردم را نديدند و در برابر آن صف آرايي كردند و به جاي خضوع در برابر مردم تنگ نظر انه در برابر خواسته هاي آن ايستادند و سنگ اندازي كردند طلبكارم.
طلبكارم به خاطر آن چه كه در مردم ايجاد اميد كرد، وجهه ايران را در دنيا بالا برد ولي عده اي در برابر آن ايستادند تا آن را خراب كنند.
متفكران دنياي غرب در مقابل ملت ايران به تعظيم برخاستند، دنياي اسلام به دليل حركت مردم ايران الگوي مناسبي در برابر غرب و جنبش طالباني ديد و به آن روي آورد، كساني كه در مقابل اين حركت ايستادند زيانهاي بزرگي را متوجه مردم و كشور كردند و براي انتقام از اين حركت مشكلات فراواني آفريدند.
خاتمي گفت از اصلاح طلبان نيز طلبكار است زيرا تجربه سه بار تكرارشده در مشروطيت، بعد از شهريور ۲۰ و بعد از انقلاب را به خاطر جوزدگي تكرار كردند. همه مطالبات مردم را در مطالبات سياسي خلاصه كردند و چنان وانمود كردند كه حركت اصلاحي كاري براي مردم نكرده است و حالا كه مي خواهيم توضيح دهيم با هو و جنجال جلوي آن را مي گيرند و زمينه را براي سخت تر كردن نيروهاي متعصب فراهم كرده و پايگاه خود را در ميان اكثريت مردم متدين از دست دادند.
رئيس جمهوري اضافه كرد: در اردوگاه اصلاح طلبان صداهايي مي شنويم كه دشمنان ملت آن را بيان مي كنند.
خاتمي تأكيد كرد كه به جمهوري اسلامي معتقد است و آن را راه رهايي و دستاورد نيرومندترين و مردمي ترين انقلاب مردم مي داند. وي با اشاره به اين كه جمهوري اسلامي اي را قبول دارد كه با مباني انساني و پيشرفت سازگار باشد گفت: در برابر مفهوم اين چنيني جمهوري اسلامي، عمارت طالباني افغانستان وجود دارد.
خاتمي تأكيد كرد كه اصلاحات فرايند و يك پروسه است نه يك پروژه. رئيس جمهوري برقراري مردم سالاري را با رشد جامعه امكانپذير دانست و گفت: جز با تحول مردم و حاكمان مردم سالاري پديد نمي آيد بايد ظرف جامعه را براي آن فراهم كنيم.
خاتمي خطاب به دانشجوياني كه با سر و صدا مانع سخن گفتن او مي شدند گفت: با اين چيزهايي كه مي بينيم با استقرار مردم سالاري فاصله زيادي داريم. رئيس جمهوري حركت انقلاب را فرازي بلند دانست كه با وجود موانع روبرو دستاوردهاي زيادي هم داشته است.
خاتمي خطاب به اصلاح طلبان از آنها خواست تا دير نشده است به انتقاد از خود بپردازند و ببينند كه چه بدست آورده و چه از دست داده اند و چرا از دست داده اند؟
با پايان يافتن متن دست نوشته خاتمي، رئيس جمهوري پاسخ شفاهي خود را به چند سئوال دانشجويان مطرح كرد.
او در مورد انتخابات مجلس هفتم گفت كه اين انتخابات را آزاد و رقابتي نمي دانستيم و به همراه كروبي رئيس مجلس نزد رهبري رفتيم و شرايط خود را براي برگزاري انتخابات اعلام كرديم. ايشان نظرشان با ما بود و گفتند شروط را به شوراي نگهبان بفرستيم ولي شوراي نگهبان نه به عهد خود با ما وفا كرد و نه به نظر رهبري توجه كرد. (شعار دانشجويان عليه شوراي نگهبان)
رئيس جمهوري در پايان سخنان خود مذاكرات اخير با اروپا بر سر برنامه هسته اي را نيز دفع خطر مهمي از كشور خواند و گفت: اگر تدبير و درايت نبود مشكلات زيادي داشتيم و اميدواريم انشاءالله حقمان را بگيريم و توطئه ها را خنثي كنيم.
خاتمي پس از اين سخنان جمع دانشجويان را ترك كرد.
