سعيده عليپور
بر اساس ثبت نامي كه سال 80 از عراقي هاي ساكن در ايران صورت گرفت، 202 هزار عراقي بالاي 18 سال در ايران شناسايي شدند كه طبيعي است طي اين 3 سال، شمار افرادي كه به سن 18 سال رسيده اند، افزايش يافته است
چند روزي بيشتر به انتخابات مجلس ملي عراق باقي نمانده، اما هنوز هم شركت بخش زيادي از عراقيان مقيم ايران در هاله اي از ابهام قرار دارد. اگرچه 30 ژانويه انتخابات ملي عراق برگزار مي شود، اما گروهي از روند برگزاري آن در خارج از خاك عراق ابراز نگراني مي كنند.
شنيده ها به نقل از بعضي از مقامات عراقي مقيم ايران حكايت از آن دارد كه شمار زيادي از عراقي ها به دلايلي مثل كمبود شعب راي گيري در ايران يا عدم احراز هويت و نحوه راي گيري امكان شركت در انتخابات 30 ژانويه كه تصويب قانون اساسي كشورشان را در پي دارد، پيدا نمي كنند، اما بر اساس اعلام دفتر انتخابات خارج از عراق در ايرانOCV ، دليل اين كمبودها محدوديت زماني ذكر شده است. انتخابات خارج از كشور تنها در كشورهايي كه داراي جمعيت فراوان عراقي هستند، برگزار خواهد شد در حاليكه امكان ثبت نام و راي گيري در ايران تنها به 6 شهر كشور محدود شده است؛ شهرهاي تهران، اروميه، مشهد، قم، كرمانشاه و اهواز كه عراقي ها بايد براي انداختن راي خود اقدام به مسافرت به اين شهرها كنند OCV. اعلام مي كند به مشكلات مسافرت در داخل ايران واقف است و مي داند كه اين برنامه براي تمام عراقي هايي كه در ايران زندگي مي كنند، قابل دسترس نيست.
خانم كيت پرايس، رئيس دفتر كشوري OCV يا همان انتخابات خارج از عراق در ايران، در اين رابطه مي گويد: با مقامات ايراني همكاري نزديكي داريم، گرچه جاي تاسف دارد كه ما تنها امكان و وقت برپايي دفاترمان در 6 شهر را پيدا كرديم، در هر حال معتقديم كه به تعداد قابل توجهي از عراقيان كه در ايران زندگي مي كنند، اين شانس را مي دهيم كه در اين انتخابات تاريخي خارج از كشور راي بدهند.
دكتر صاحب حريري، سرپرست كميته شركت در انتخابات عراق در ايران كه از روند برگزاري تا حدي نگران است، مي گويد: بخشي از عراقي هاي مقيم ايران در شرايط اضطراري وارد ايران شدند و هيچ مدركي به همراه نداشتند و جمهوري اسلامي در اقدامي انسان دوستانه براي آنان شناسنامه صادر كرد، اما محل تولد را عراق ذكر كرده است.اين دقيقا موضوعي است كه برگزاركنندگان انتخابات روي آن انگشت گذاشته و معتقد هستند با اين شناسنامه ها نمي شود راي داد.
از طرفي حريري با اظهار نگراني مي گويد: عراقي هاي مقيم در ايران كه قصد شركت در انتخابات را دارند، ناچارند 2 بار يك بار براي ثبت نام و يك بار براي راي دادن به شهر ديگري بروند. آنها بايد با كل خانواده خود به شعبه راي گيري بروند، چون راي دادن بايد به
صورت مستقيم و شخصي باشد، اما بسياري از عراقي هاي مقيم ايران توان مالي كافي ندارند و نمي توانند براي شركت در انتخابات به شهر ديگري بروند.
عراقي هاي مقيم ايران ناچارند دوبار يك بار براي ثبت نام و يك بار براي راي دادن به شهر ديگري بروند. آنها بايد با كل خانواده خود به شعبه راي گيري بروند
پس به اين ترتيب مي توان حدس زد شمار زيادي از افراد واجد شرايط امكان شركت در انتخابات را پيدا نكنند.
اما عبدالرضا صمدزاده، مدير بخش عملياتي سازمان بين المللي مهاجرتIOM در ايران، محدوديت زماني، مشكلات پرسنلي و لجستيك را دليل اين محدوديت مي داند و مي گويد: دفتر برگزاري انتخابات خارج از عراق OCV در ايران همه تلاشش را براي پوشش شهرهاي مختلف داشت و در حد توانشان توانستند 6 شهر را پوشش دهند.
صمدزاده كه لهجه اش از پشت گوشي تلفن بي شباهت به لهجه افغان ها نيست، اظهار اميدواري مي كند: همان طور كه 2 انتخابات افغانستان لويي جرگه و رياست جمهوري در ايران با موفقيت برگزار شد، انتخابات عراق نيز به خوبي برگزار شود.
۹/۱۳ ميليون عراقي
شهروندان عراقي براي احراز صلاحيت خود و شركت در انتخابات مجمع ملي بايد هويت خود را اثبات كنند و براي اثبات هويت بايد حداقل 2 مدرك كه يكي از آنها عكس دار است، ارايه دهند.
كيت پرايس، رئيس دفتر راي گيري OCV خارج از عراق گفت: از ميان مدارك صادره از عراق، گواهي تابعيت، دفترچه تابعيت عراقي 1957، كارت هويت، گواهي ازدواج حداقل 2 عدد، گذرنامه عراقي، دفترچه خدمت نظامي، گواهينامه رانندگي عراقي، گواهي تحصيلات حداقل 2 عدد، كارت بازنشستگي و سند مالكيت حداقل 2 عدد مورد تاييد است.
به گفته حسيني، مديركل امور اتباع خارجي وزارت كشور افرادي كه در 31 دسامبر 1986 يا قبل از آن متولد شده اند، مي توانند با يك يا 2 عدد از مدارك ذكر شده از تاريخ 28 دي تا 4 بهمن ماه در محل هاي ثبت نام در 6 شهر مشخص شده نام نويسي كنند تا در تاريخ 9، 10 و 11 بهمن ماه طي 3 روز در انتخابات مجمع ملي عراق شركت كنند؛ عراقي هايي كه يا خودشان متولد عراق هستند يا پدر آنها مليت عراقي دارد.
حدود 9/13 ميليون عراقي واجد شرايط راي دادن، 275 عضو مجمع ملي عراق را انتخاب خواهند كرد. جمعيتي كه شمار زيادي از آنها به دليل تهديدهاي حكومت صدام و فرار از ستم هاي ديكتاتور عرب از كشور متواري شده بودند.
تعداد عراقي هاي رانده شده از كشور آنقدر زياد هست كه اهميت برگزاري انتخابات در خارج از عراق را به داغي برگزاري انتخابات داخل خاك عراق برساند.
ايران، استراليا، كانادا، دانمارك، فرانسه، آلمان، اردن، هلند، آمريكا، انگليس، سوئد، سوريه، تركيه و امارات متحده عربي كشورهايي هستند كه شعب برگزاري انتخابات خارج از عراق در آن فعاليت دارند. گرچه شمار دقيق عراقي هاي مقيم ايران كه صلاحيت شركت در انتخابات مجمع ملي عراق را دارند يعني به سن قانوني 18 سال رسيده اند مشخص نيست، اما رئيس سازمان بين المللي مهاجرت IOM در ايران تخمين مي زند كه 120 هزار عراقي در ايران واجد شرايط راي دادن باشند، اما صاحب حريري، نماينده آيت الله سيستاني در انتخابات عراق در ايران معتقد است: تعداد عراقيان مقيم ايران بين 350 تا۵۰۰ هزار نفر است. حسيني، مديركل امور اتباع خارجي وزارت كشور نيز در مورد شمار عراقي هاي ساكن در ايران مي گويد: بر اساس ثبت نامي كه سال 80 از عراقي هاي ساكن در ايران صورت گرفت، 202 هزار عراقي بالاي 18 سال در ايران شناسايي شدند كه طبيعي است طي اين 3 سال، شمار افرادي كه به سن 18 سال رسيده اند، افزايش يافته است.
گرچه بايد از اين تعداد شمار افرادي كه به كشورشان بازگشته اند را كم كنيم كه همه اينها امكان داشتن آمار دقيق در اين رابطه را سخت مي كند.
كمبود شعبه
مسوول برگزاري انتخابات عراق در داخل ايران، وزارت كشور ايران نيست، بلكه مقامات ايراني نقش همكاري را براي برگزاري انتخابات به عهده دارند. در يازدهم نوامبر، كميسيون مستقل انتخاباتي عراق طي تفاهمنامه اي با سازمان مهاجرت بين المللي، اختيار برگزاري انتخابات خارج از عراق را از طرف و زير نظر كميسيون مستقل انتخاباتي عراق به عهده گرفت تا عراقي هاي همه جاي دنيا بتوانند در انتخابات 30 ژانويه 2005 عراق كه تصويب قانون اساسي اين كشور را در پي دارد، شركت كنند.
نمايندگي اين كميسيون مستقل در ايران هم روزهاي پرجنب وجوشي را مي گذراند و سخت در پي تدارك برپايي انتخابات است. كميته مستقل انتخاباتي عراق تصميم گرفته براي عراقي هايي كه در ايران زندگي مي كنند و تمايل شركت در انتخابات مجمع ملي موقت عراق را دارند، برنامه ثبت نام و راي گيري را فراهم كند. شهرهاي تهران، اهواز، مشهد، اروميه، قم و كرمانشاه محل ثبت نام از عراقي هاي ساكن ايران و برگزاري انتخابات هستند. گرچه شمار عراقي هاي ساكن در ايران در شهرهاي مختلف پراكنده هستند و اين موضوع تعدادي از عراقي ها را نسبت به برگزاري نحوه انتخابات در ايران نگران كرده است.
به گفته دكتر صاحب حريري كه از پزشكان سرشناس عراقي است و از سوي جامعه عراقيان مقيم ايران به عنوان سرپرست كميته شركت در انتخابات براي گزينش نمايندگان مجلس ملي عراق انتخاب شده است، كمبود شعب راي گيري را يكي از مشكلات اصلي برگزاري انتخابات در ايران مي داند. وي ضمن بيان اينكه از طرف مسوولان ايران براي برگزاري انتخابات هيچ مانعي وجود ندارد، گفت: تنها در 6 شهر، شعبه براي راي گيري تعيين شده است و در نتيجه شهرهايي مانند شيراز، ايلام، اصفهان، كاشان و يزد كه عراقيان بسياري در آنها زندگي مي كنند، امكان راي گيري نيست.البته در اين ميان وضعيت ايران از همه بهتر است، چراكه تعداد شعب راي گيري در داخل ايران از 13 كشور ديگر فراوان تر است. به طوري كه تعداد شعب را ي گيري در ايران به 70 صندوق مي رسد.
پس از سالها
انتخابات عراق هم مثل انتخابات هاي داخلي، احتمالا مملو از پوستر و تراكت و تبليغات انتخاباتي است. به گفته حسيني، مديركل امور اتباع خارجي تا جايي كه به امنيت ملي ايران لطمه اي وارد نشود، محدوديتي براي نحوه برگزاري انتخابات و تبليغات وجود ندارد و اين كاملا بستگي به نوع مقرراتي دارد كه در خود كشور عراق اعمال مي شود.
وزارت كشور در اصل نقش حراست از برگزاري و ايجاد نظم و آرامش در زمان برگزاري آن و تبليغات واطلاع رساني به اتباع عراقي براي شركت در انتخابات را به عهده دارد.
گرچه كميسارياي عالي انتخابات عراق ضوابط اطلاع رساني نمايندگان رسانه هاي جمعي را در روز انتخابات اين كشور اعلام كرده است.
حال بعد از گذشت 50 سال عراقي ها با برگزاري يك انتخابات پارلماني مستقيم و چند حزبي قصد دارند تا طعم دموكراسي را تجربه كنند.
چند خبر
تا برگزاري انتخابات سراسري عراق به منظور تعيين 275 عضو مجمع ملي انتقالي، 14 روز ديگر باقي مانده است.
در روز 11 بهمن قرار است انتخابات اعضاي شوراي استاني در 18 استان عراق و انتخابات 111 نماينده پارلمان كردستان اين كشور نيز برگزار شود.
در مجمع حدود 7 هزار نامزد انتخاباتي در فهرست هاي مختلف در قالب 73 حزب و 9 ليست ائتلافي شركت كرده اند و 25 نامزد مستقل نيز در انتخابات سراسري حضور خواهند داشت.
ليست هاي انتخاباتي نبايد از 12 نفر كمتر و از 275 نفر بيشتر باشد. هر حزبي كه 10 درصد آرا را به دست آورد، 10 درصد كرسي هاي مجمع ملي انتقالي عراق را تصاحب خواهد كرد.
براي همين در ليست هايي كه براي انتخابات داده مي شود، بايد از 3 نفر يك نامزد خانم باشد.
نامزدهاي مستقل براي اينكه بتوانند ثبت نام كنند بايد حداكثر 500 امضا جمع كنند كه آنها را تاييد كند و براي انتخاب شدن حداقل بايد يك دويست و هفتاد و پنج هزارم آرا را به دست آورند.
وقتي كه انتخابات برگزار شد، كل آرا بر 275 تقسيم و رقم به دست آمده حد متوسط تعداد آراي لازم براي كسب يك كرسي مي شود.
مثلا اگر اين رقم 30 هزار شد و يك ليست انتخاباتي هم 3 ميليون راي به دست آورد، به اين معناست كه يكصد نفر از آن ليست وارد مجمع ملي انتقالي عراق مي شوند.
مجمع ملي انتقالي عراق در وهله نخست پيش نويس قانون اساسي اين كشور را تدوين مي كند و سپس آن را به همه پرسي مي گذارد.
همزمان اين مجمع شوراي رياست جمهوري را تشكيل مي دهد. اين شورا مركب از رئيس جمهوري و 2 معاون اوست.
شوراي رياست جمهوري نيز با نظر نخست وزير دولت را انتخاب مي كند و سرانجام دولت بايد از مجمع انتقالي ملي راي اعتماد بگيرد.
مهلت زماني تمامي اين كارها حداكثر يكسال است.
ضوابط اطلا ع رساني
كميسارياي عالي انتخابات عراق ضوابط اطلاع رساني نمايندگان رسانه هاي جمعي را در روز برگزاري انتخابات اين كشور اعلام كرد.
۱ امكانات لازم براي تهيه عكس و فيلم در مراكز راي گيري فراهم خواهد شد و نمايندگان رسانه هاي جمعي در روز انتخابات بايد پياده و بدون همراه داشتن دوربين، ضبط صوت و دستگاه هاي الكترونيك خود را به اين مراكز برسانند.
۲ هيچ عكس يا تصويري نبايد بدون اجازه راي دهندگان تهيه شود و در صورتي كه چنين اجازه اي صادر شود، عكس يا فيلم نبايد نشان دهنده گرايش راي دهنده باشد.
۳ بيرون رفتن نمايندگان رسانه ها از مراكز راي گيري جمعي خواهد بود.
۴ نمايندگان رسانه هاي جمعي بايد از 15 ژانويه تا 28 ژانويه مدارك لازم را كه شامل كارت شناسايي خبرنگاري يا معرفينامه رسمي از نهاد طرف همكاري است، ارايه و فرم ثبت نام را تكميل كنند. براي تاييد مشخصات، فرد موردنظر بايستي مدرك شناسايي معتبر كه عكس جديد روي آن باشد ارايه كند.
محل تاييد مدارك از طرف كميساريا در طبقه دوم قصر موتمرات از ساعت 9 صبح تا 5 بعدازظهر خواهد بود.
۵ كميسارياي عالي انتخابات مركز اطلاع رساني ويژه خود را از بيست و پنجم ژانويه در قصر موتمرات تشكيل و تا اعلام نتايج انتخابات به كار خود ادامه خواهد داد.
اين مركز به همه رسانه ها اطلاعات لازم را درباره راي گيري و شمارش آرا خواهد داد و كمك هاي لازم را براي پوشش خبري انتخابات در دورترين مناطق عراق عرضه خواهد كرد.
۶ نيروهاي چند مليتي و وزارت كشور عراق حفاظت از نمايندگان رسانه هاي جمعي را به عهده خواهند گرفت و كميسارياي عالي انتخابات هيچ وظيفه اي در اين زمينه ندارد.
وزارت كشور عراق هنگام راي گيري اقدامات امنيتي خود را به رسانه ها اعلام خواهد كرد.
كميسارياي عالي انتخابات عراق تاكيد كرد: نمايندگان همه رسانه ها در روز انتخابات بايد اين ضوابط را اجرا كنند.