سيداصلان مرتضايي
«مديريت فرآيندمدار، ناظر بر مديريت تغيير و نوآوري، مديريت استراتژيك و توسعه است.» وقتي قصد داريم از جايي كه هستيم، به جايي كه مي خواهيم، برسيم؛ بايد فرآيندها را شناسايي، تشخيص و بهبود بخشيد. چگونه مي توانيد از جايي كه هستيد به آنجايي كه مي خواهيد، برسيد؛ در حالي كه نمي دانيد كجا هستيد؟
جايي كه ايستاده ايد، بستگي به جايي دارد كه نشسته ايد. بنابر اين جايي را كه هستيد درست شناخته و سپس براي رسيدن به نقطه مطلوب، فرآيندها را شناسايي كرده و با تشخيص، تجزيه و تحليل فرآيندها، حركت بهبود را آغاز كنيد.
«پزشكان هر چند حاذق باشند، براي تشخيص بيماري، مراحلي از قبيل عكس برداري، آزمايش خون، ام.آر. آي، سونوگرافي، آندوسكوپي و... را برحسب نوع بيماري پشت سر گذاشته، آن گاه پس از تشخيص نوع بيماري، با احتياط و در چند مرحله، تجويزهاي دارويي را آغاز مي كنند. چگونه مي شود مدير مدرسه، يا كارشناس آموزش و پرورش در امر تعليم و تربيت كه بسيار پيچيده تر از امر پزشكي است، قبل از تشخيص شروع به درمان كند؟! آيا ابزارهايي براي تشخيص مسايل در مدرسه وجود دارد؟ ابزار تشخيص كدامند؟ چگونه تشخيص مي دهيد كه به نتايج مي رسيد؟ چگونه مطمئن هستيد كه به نتايج مي رسيد؟ فرآيند تجزيه و تحليل فرآيند و دستيابي به ريشه علت ها چيست؟ چه رويكردهاي اصولي، روش ها و مهارت هايي را مي توان پيشنهاد كرد؟ آن دسته از روش ها و رويكردهايي كه نيازمند تزريق منابع نباشند، بلكه با تفريق موانع و استفاده از فرصت ها و قوت هاي موجود بتوان بر تهديدها و ضعف ها غلبه كرد و به اصطلاح آنها را مهار كرد كدامند؟ آيا تا به حال از مدرسه خود عكس برداري و سونوگرافي كرده ايد؟ آيا تب آن را اندازه گيري كرده ايد؟ سي تي اسكن چطور؟...
كتاب حاضر در پاسخ به اين سؤالات همراه با تغيير رويكرد، نگرش و بهبود مهارت مديران مدارس تأليف شده است. محتواي اين كتاب برگرفته از نظريه سيستم ها، نهضت مديريت كيفيت جامع، مديريت تغيير و مديريت توسعه است. آنچه را كه اكنون در سطوح مديريتي و آموزشي كلان، در باره مديريت كيفيت، مديريت توسعه و نيز سيستم ها نوشته شده است، براي مديران مدارس، چندان مفيد نخواهد بود؛ يعني كاربردي نيست. نسخه هايي هستند كه داروهاي آن در كمتر داروخانه اي يافت مي شود. دكتر توراني تلاش مي كند تا در حد امكان مباحث مديريتي را به صورت كاربردي و روش مند ارائه كند. البته مديران مدارس و همه آناني كه مي خواهند از اين كتاب بهره كافي ببرند، بايد دانش پايه  در مباحث مديريت عمومي و دولتي را قبلاً كسب كرده باشند.مديران مدارس بايستي در مباحث مديريت فرآيند مدار به اين نكات كاملاً توجه كنند:
۱- مباحث مديريت فرآيندمدار، با مسايل و مباحث داخل مدرسه مأنوس است. به طوري كه اغلب مديران مدارس پس از مطالعه كتاب مي پندارند كه تقريباً همه آنچه را كه گفته مي شود، در مدرسه شان عمل مي كنند. به عبارتي ديگر با فهم درست پيام هاي اين كتاب، به نياز جديدي كه تاكنون آن را كمتر احساس كرده اند، پاسخ داده و به سرعت با كتاب پيوند مي خورند.
۲- برخي از مديران مدارس ممكن است اين گونه تصور كنند، كه چون با همه مباحث اين كتاب مأنوس هستند، دچار پيش داوري خودكام و نوعي غرور شده و احياناً ضرورت كار علمي و عملي مديريت فرآيندمدار را جدي نگيرند.
۳- اين كتاب با موقعيت مديران و مدارس آنان الفت و مؤانست دارد، بنابر اين بايد با مطالعه دقيق آن و برگزاري كارگاه ها و دوره هاي آموزشي، در تبيين، توجيه و آموزش محتواي كتاب اقدام شود.
۴- بايد همواره مدنظر داشت كه مديريت فرآيندمدار علاوه بر تمركز بر فرآيندها، نتيجه گرا نيز مي باشد. نتيجه گرايي، همان در نظر داشتن اهداف و نتايج است و تحت تأثير كيفيت فرآيندها است. در مديريت فرآيندمدار نمي توان نتايج را كه شامل محصول ، برون داد و پيامد است را ناديده گرفت. اين مسأله كه به كجا مي خواهيم برسيم و چگونه مطمئن هستيم به آنجا مي رسيم، مستلزم تمركز بر فرآيندها و تضمين كيفيت است و چنانچه مراقب درست انجام دادن كارهاي درست، از نخستين مرحله تا پايان نباشيم، مشخص نخواهد بود كه آيا به نتايج و اهداف نايل مي شويم يا خير؟
۵- نكته قابل توجه ديگري كه مي توان اضافه كرد، روش مند بودن اين كتاب است. يعني بيش از آن كه به محتوا بپردازد، روش ها را شامل مي شود. آشنا نبودن با روش هاي علمي و كاربردي بهبود كيفيت مدارس، مشكلي است كه مديران با آن مواجه اند. مديران مدارس از شنيدن حرف هاي قشنگ و زيبا حرف زدن، خسته شده اند و به نظر مي رسد بيشتر به دنبال كسب دانش و مهارت هايي هستند تا به آنان كمك كنند كه چگونه نظريه هاي علمي مديريت و آن حرف هاي قشنگ را به كار ببندند!
بررسي نتايج حاصل از اجراي دوره هاي آموزشي مديريت فرآيندمدار در استان هاي بوشهر، تهران و نيز برگزاري كارگاه هاي آموزشي در مناطق ،۴ ،۷ ۸ و ۱۷ شهر تهران و آموزش و پرورش گنبد، قزوين، كاشان و دوره ويژه معاونان آموزشي كشور به همت معاونت آموزش عمومي و امور تربيتي وزارت آموزش و پرورش بر محور روش ها و محتواي اين كتاب، نشان مي دهد كه مديران مدارس و كارشناسان آموزش و پرورش اين مناطق به راحتي با روش ها و محتواي آن مأنوس شده و ارتباط برقرار كرده اند و نمونه هايي از آن را در مدارس خود به اجرا گذاشته اند. اكنون براساس نتايج اين كارگاه ها چندين پروژه عملي مبتني بر پژوهش مدرسه اي تدوين شده است.كتاب مديريت فرآيندمدار در هفت فصل به اين شرح تدوين شده است:
فصل اول، به توضيح موضوع و عنوان كتاب پرداخته است اين كه مديريت فرآيندمدار چيست؟ منظور از مدرسه اي كه با مديريت فرآيندمدار اداره مي شود، چيست؟ اصولاً مدرسه كيفي جامع چيست و چه ويژگي هايي دارد؟ مديريت كيفي جامع بر چه چيزهايي تأكيد دارد؟ دقيقاً نگاه سنتي مديريت درون داد مدار چه تفاوتي با مديريت نوين فرآيند مدار دارد؟
فصل دوم كتاب، به ارتقاي مستمر كيفيت در مدرسه مي پردازد. مقصود، ارايه مدل ها، روش ها و ابزارهايي است كه مدير مدرسه به كمك آن مي تواند مسايل و مشكلات را ريشه يابي و تجزيه و تحليل كرده، ضمن تشخيص آن ها، مسيرهاي بهبود را درك كرده و گام هاي آهسته و پيوسته را براي بهبود مستمر و تدريجي كيفيت مدرسه بردارد.
فصل سوم كتاب به دو مورد كاوي براي ارتقاي كيفيت به روش بهسازي فرآيند پرداخته است. مورد اول در ارتباط با روش شناسي ارتقاي فرآيند در مدرسه است كه ۹ مرحله دارد، مورد كاوي دوم راجع به چگونگي بهسازي و ارتقاي فرآيند برنامه درسي است.
فصل چهارم به مشاركت همگاني در مدرسه و ضرورت هاي آن اختصاص يافته است. موضوع مشاركت همگاني از نكته هاي اصلي و كليدي بهبود كيفيت است. بهبود كيفيت در هر سازماني بدون مشاركت، همفكري و همكاري افراد ميسر نخواهد شد. همگان بايد نسبت به بهبود كيفيت مدرسه متعهد شوند. در اين فصل به مهارت هاي كار گروهي، ويژگي هاي گروه با كيفيت، روش هاي فعال شدن كار گروهي، ويژگي هاي گروه هاي كاري و دلايل نياز به كار گروهي در مدرسه پرداخته شده است.
فصل پنجم مديريت كيفيت جامع در مدرسه را مورد بررسي قرار داده است. ابتدا به تعريف كيفيت و مديريت كيفيت جامع پرداخته و سپس با اشاره به راهبردهاي شروع مديريت كيفيت جامع در مدرسه به طور روشن و كاربردي به چگونگي اجراي مديريت كيفيت جامع در مدرسه اشاره مي كند. اين كه چگونه براي مدرسه خود برنامه پيشرفت مبتني بر رويكرد مديريت كيفيت جامع طراحي و اجرا كنيد، از جمله مباحث مهم اين فصل است.
فصل ششم اين كتاب به ۱۹ راهبرد مديريت فرآيندمدار در مدرسه پرداخته است. كاربست اين راهبردها از سوي مديران مدرسه ها و اقدام عملي جهت تحقق آنها از طريق برنامه ريزي تفصيلي، و اختصاص راهكارهاي عملي، كمك مي كند تا مدرسه اي با نشاط، مشاركت جو، دور از سوء تفاهم، كارا و اثربخش با كاركناني توانمند داشته باشيم.
فصل هفتم كه از چاپ دوم به بعد اضافه شده است، به اصول ۱۴ گانه بهبود كيفيت در مديريت فرآيندمدار مي پردازد. مديران مدارس، قبل و يا همزمان با بهبود فرآيندها كه همان تغيير از وضع موجود به مطلوب است، بايستي رعايت اين اصول را نصب العين قرار دهند.در هر صورت، آنچه در اين كتاب مي خوانيد براي تبيين جريان مستمر آموزش و پرورش و كاربست مديريت فرآيندمدار است. به گفته مؤلف كتاب مطالب ارايه شده؛ حكم راهنما را دارند و به آن نبايد كليشه اي و ثابت و غيرقابل تغيير نگاه كرد. پيگيري روش ها و مفاهيم ارايه شده در مديريت فرآيندمدار، از سرگشتگي احتمالي مي كاهد، ليكن فرصت هاي مناسب را براي خلاقيت و ابتكار مهيا مي سازد. افزون بر اين، توجه و اقدام در مسير مديريت فرآيند مدار سبب مي شود، مديران به صورت سازمان يافته و نظام مند عمل كنند و اطلاعات را به صورت دقيق جمع آوري كرده و تصميم مناسب بگيرند.اميد مي رود مديران مدرسه ها و نيز كساني همچون معاونان آموزشي با تجربه مدارس كه در شرف مديريت هستند، با مطالعه اين كتاب بتوانند گامي اثربخش به سوي پيشرفت و بهبود مدرسه و سازمان تحت مديريت خويش بردارند.

داستان هاي مثنوي
گردآوري و خط: غلامعلي محبي نژاد/ مقدمه و تصحيح متن: مظاهر مصفا/ ناشر: انديشه عالم/ چاپ اول، ۱۳۸۲/ ۳۴۸ صفحه، وزيري/ با جلد گالينگور و روكش.
داستان هاي كتاب حاضر از روي نسخه نيكلس است كه در شش دفتر آمده است.
فرهنگ نمادها (جلد سوم)
تأليف: ژان شواليه، آلن گربران/ ترجمه و تحقيق: سودابه فضايلي/ ناشر: جيحون/ چاپ اول، ۱۳۸۲/ ۷۵۴ صفحه، رقعي/ با جلد گالينگور و روكش/ ۶۰۰۰ تومان.
كتاب حاضر جلد سوم فرهنگ نمادها است كه از حرف «ح» تا «س» را دربرمي گيرد.
اي پير خراباتي...
نويسنده: مهدي خاني/ ناشر: اميد دانش/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۹۶ صفحه، رقعي/ ۱۴۰۰ تومان.
چه ميهمانان بي دردسري هستند مردگان
به سعي: محمد ولي زاده/ ناشر: داستان سرا(شيراز)/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۲۶۸ صفحه، رقعي/ ۲۲۰۰ تومان.
كتاب حاضر يادنامه زنده ياد حسين پناهي، هنرمند خلاق و سخت كوش عرصه نويسندگي، شعر، بازيگري، كارگرداني تئاتر، سينما و تلويزيون است كه دربرگيرنده چند مقاله درباره زندگي و هنر پناهي، وبلاگ  نوشته ها، گزيده آثار وي و پنج شعر چاپ نشده از مرحوم حسين پناهي است.
قدرت عشق
نويسنده: فيروزه نظري(بدري)ناشر: مدبر/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۵۱۴ صفحه،رقعي/ ۳۷۰۰ تومان.
ساحل زن جواني است كه به طور اتفاقي قاتلي به نام شهروز را كه تحت تعقيب بود مي بيند و با تهديد او مجبور مي شود به وي ياري دهد تا فرار كند. ساحل پس از شنيدن داستان زندگي شهروز تصميم مي گيرد به او كمك كند. به همين دليل با بيان ماجرايي دروغين پليس را در يافتن قاتل به بيراهه هدايت مي كند. اما زماني كه به حكم همسر از ادامه بازي پنهان باز مي ماند عاملين جنايت به او به عنوان مهره اي اصلي مي نگرند كه با شهروز همكاري دارد. دراين حال همسر ساحل قرباني ناخواسته مي شود و انديشه انتقام ساحل را وارد ماجرا مي كند تا اين كه...
اين داستان پنجمين اثر بلند فيروزه نظري است.
سرباز علم، سرباز فرهنگ
به سعي: محمدجواد حق شناس/ ناشر: داستان سرا(شيراز)/ چاپ اول، ۱۳۸۳/ ۳۰۴ صفحه، رقعي/ ۲۷۰۰ تومان.
«سرباز علم ، سرباز فرهنگ» عنوان يادنامه زنده ياد استاد عبدالحسين زرين كوب است كه دربرگيرنده تعدادي از مقالات رسيده به دبيرخانه كنگره نكوداشت ياد و خاطره استاد زرين كوب و مقاله منتشر نشده با عنوان «انسان و فرهنگ» از خود استاد است.

ويرايش جديد كتاب «بسته آموزشي چيست؟» كه در ضمن چاپ سوم اين كتاب هم محسوب مي شود، به قلم مرتضي مجدفر و توسط انتشارات چاپار فرزانگان منتشر شد.
«بسته آموزشي» از مفاهيم نوين آموزشي در نظام هاي توسعه يافته ياددهي- يادگيري در جهان است و نخستين بسته هاي آموزشي، به آن مفهومي كه در اين كتاب هم مدنظر است، از سال ۱۹۸۶ توليد و در فرآيندهاي آموزشي مورد استفاده قرار گرفته اند. بسته آموزشي، حاصل نگاه سامانه اي به امر ياددهي- يادگيري است و در واقع يك مجموعه تركيبي نرم افزاري- سخت افزاري كارآمد است كه علاوه برآن كه يك سيستم كامل از فعاليت هاي يادگيري را عرضه مي كند، در انفرادي كردن آموزش و پرورش استعدادها و توانمندي هاي بالقوه دانش آموزان و نيز علمي كردن ارزشيابي از آموخته هاي دانش آموزان و آزمون ها و ابزارهاي اندازه گيري تشخيصي نيز مؤثر است. همچنين يك بسته آموزشي مجموعه فعاليت هاي انفرادي و گروهي خاصي را براي دانش آموزان ارايه مي دهد و با تبيين و شناسايي تجهيزات ديداري- شنيداري و وسايل آموزشي مورد استفاده در كلاس درس و نيز ارايه راهنماي تدريس و الگوهاي طراحي آموزشي و طرح درس مي تواند ياري دهنده كار تعليم و تربيت براي معلمان و مدرسان باشد.
كتاب از چهار فصل آغازين (هدف هاي يادگيري، مقدمه ويرايش سوم، ديباچه ناشر و سرآغاز مؤلف)، هفده بخش اصلي و دو فصل پاياني (منابع و مآخذ و كتابنامه مولف) برخوردار است و در ۱۹۲ صفحه و با هياتي شكيل به چاپ رسيده است. مؤلف كتاب، در هر سه نوبت چاپ خود، ويرايش جديدي ارايه داده و آخرين تغييرات علمي موجود در زمينه مباني نظري و عملي بسته آموزشي را در اثر خود وارد كرده است. چاپ نخست اين كتاب در زمستان ۷۵ و آن گاه كه تنها ده سال از بروز و ظهور بسته هاي آموزشي مي گذشت، به بازار نشر آثار تعليم و تربيتي ايران عرضه شد و پنج سال طول كشيد تا در زمستان ،۱۳۸۰ ويرايش دوم آن منتشر شود كه اكنون در فاصله اي سه ساله، ويرايش سوم آن نيز به چاپ رسيده است. در فاصله چاپ هاي اول تا سوم، موضوع كتاب كه مقوله اي دور از ذهن و غيرقابل كاربرد در نظام آموزشي كشور تلقي مي شد، در محدوده اي غيرقابل تصور گسترش يافته و برخي از مدرسه ها و مراكز آموزشي، توليد بسته هاي آموزشي گوناگوني را آغاز كرده اند.صاحب نظران آموزشي، كتاب «بسته آموزشي چيست؟» را به عنوان تنها منبع كامل و قابل ارجاع در زبان فارسي دانسته اند. همچنين به جهت اين كه، اين كتاب عنوان فرعي «نگاهي به جديدترين ديدگاه ها در زمينه كاربرد فناوري آموزشي در فرآيند ياددهي- يادگيري» را نيز با خود به همراه مي كشد و كوشش مي كند آخرين يافته هاي مرتبط با فناوري هاي آموزشي را در زمينه بسته هاي آموزشي نيز به تصوير بكشد، بر مفيد بودن آن تأكيد كرده اند.
مرتضي مجدفر، مؤلف اين كتاب، كارشناس و پژوهشگر مسايل آموزشي و نيز عضو تحريريه روزنامه همشهري است.