Hamshahri Newspaper

يك روز بعد از انتخابات عراق، قيمت طلا در بازارهاي آسيا ۵/۲ دلار در هر اونس كاهش يافت. قيمت نفت هم پايين آمد و ارزش دلار در مقابل ين ژاپن و يوروي اروپا ثابت ماند. بازارهاي عمده سهام در جهان نيز با رشد شاخص هايشان روبه رو شدند.
بازارها به ما نمي گويند چه كسي در انتخابات روز يكشنبه عراق پيروز شده يا مي شود، بلكه تحولات آنها نشان دهنده آن است كه اين بازارها نتيجه انتخابات را رأي به ثبات بيشتر و شكستي براي عوامل ناآرامي و انفجار در عراق مي دانند، عواملي كه با كشتار و حملات خود مي خواستند رأي دهندگان را از حضور در پاي صندوق هاي رأي بازدارند.
آمار و ارقام نشان مي دهد ۸ ميليون نفر از واجدان شرايط رأي دادن در عراق (يعني ۶۰ درصد) حرف هاي ابومصعب الزرقاوي تروريست اردني را كه همه انفجارهاي يك سال گذشته را در عراق رهبري مي كند، ناديده گرفتند و بي اعتنا به تهديدهاي او انگشتشان را به جوهر دموكراسي آغشته كردند و با افتخار آن را جلوي دوربين هاي خبرنگاران به نمايش گذاشتند. شايد اين ميزان حضور رأي دهندگان، كساني را كه پيش بيني مي كردند عراق در مسير ثبات و مدنيت قرار گرفته، هنوز راضي نكند. اما همان طور كه مجله آلماني اشپيگل نوشته است، «حتي آنها كه از بوش نفرت دارند در انتخاب ميان ترور و كشتار و روند گذار و تحول در عراق، دومي را انتخاب كردند. اكنون همه چيز معلوم شده و كارت هاي بازي رو شده است.»
اما برنده اين انتخابات چه كسي است؟ بدون شك در نتيجه اين انتخابات شيعيان در يكي از مهمترين كانون هاي جهان عرب در قدرت قرار خواهند گرفت. به همين دليل اين انتخابات را انتخاباتي تاريخي بايد خواند.
جورج بوش اين انتخابات را «نمايش اول در مأموريت جهاني خود براي گسترش آزادي» خواند. او كه ساعتي بعد از اتمام انتخابات در حالي كه از اخبار اوليه مبني بر حضور بيش از حد انتظار رأي دهندگان عراقي پاي صندوق هاي رأي به وجد آمده بود به خبرنگاران گفت، «اين صداي آزادي است كه جهان از قلب خاورميانه آن را مي شنود.» البته اين خشنودي به دليل اعلام برآورد اوليه و بسيار خوش بينانه كميسيون انتخابات عراق ابراز مي شد كه رقم شركت كنندگان در انتخابات را ۷۲ درصد اعلام كرده بود. اما اين رقم اندكي بعد تصحيح شد و رقم واقعي ۶۰ درصد اعلام شد. پراكندگي آرا هم به اين ترتيب بود كه شيعيان و كردها كه در مجموع ۸۰ درصد از جمعيت عراق را تشكيل مي دهند بيشترين ميزان حضور و سني ها كمترين مشاركت را داشته اند.
بوش يك روز بعد از انتخابات هم در تماس تلفني با چند رهبر خارجي خواستار حمايت جدي آنها در تبديل كردن عراق به يك كشور دموكراتيك شد. او در تماس تلفني با ژاك شيراك، گرهارد شرودر، توني بلر و كوفي عنان از آنها خواست حالا كه انتخابات به خوبي برگزار شد در «مراحل بعدي ايجاد دموكراسي» از جمله استقرار نظام آموزش عمومي فعاليت پارلمان ملي و آموزش پليس و مقامات ارشد دولتي، همكاري كنند.
بوش بعد از ماهها فشار داخلي و جهاني كه روز به روز با افزايش تلفات غيرنظاميان عراقي از يك سو و نظاميان آمريكايي از سوي ديگر، بيشتر مي شد، اكنون اين انتخابات را اولين گشايش خوشايندي مي داند كه مي تواند اندكي از اين فشارها را بكاهد.
اگرچه به گفته سخنگوي كاخ سفيد در اين مكالمات تلفني رهبران اروپايي قول خاصي درباره كمك مشخص و دقيق به بوش ندادند، بعد از انتخابات سخنگوي ژاك شيراك اين انتخابات را گام مهمي در بازسازي سياسي عراق خواند و گفت، استراتژي تروريست ها تا حدي شكست خورده است. بوش قرار است در هفته هاي آينده با سفر به اروپا با شيراك و شرودر و بلر ديدار كند. مهمترين هدف اين سفر ترميم روابط تخريب شده واشنگتن با پاريس و برلين است. اكنون بوش با دست پر به اروپا مي رود. اما در اروپا هنوز مخالفان سياست بوش در عراق موضع خود را تغيير نداده اند. يكي از اين افراد سخنگوي روابط حزب ليبرال دموكرات انگليس است كه در گفت وگو با مطبوعات اين كشور، شجاعت عراقي ها را كه علي رغم تهديدات تروريستي از خانه هايشان بيرون آمدند و به پاي صندوق هاي رأي رفتند، ستود، اما گفت: اگر خردمندانه فكر كنيم بايد قضاوت كوفي عنان را بپذيريم كه گفت، اين تازه آغاز ماجرا ست.
يوشكا فيشر وزير خارجه آلمان هم گفت، برلين هنوز معتقد است مخالفت با جنگ كار درستي بوده اما بايد عراق را به خاطر اين كار بزرگ(انتخابات) ستود.
فيشر گفت كه آلمان به آينده اميدوار است اما مشاركت در اين روند اعزام نيرو به عراق را شامل نمي شود.
اما آيت الله سيستاني كه اكنون به يك رهبر با نفوذ سياسي تمام عيار در عراق تبديل شده در پيامي خطاب به مردم عراق از آنها به خاطر شركت در انتخابات تشكر كرد و مردم را برندگان واقعي خواند. علي رغم ژست هاي سرمستانه اي كه اكنون آمريكايي ها مي گيرند، نبايد فراموش كرد كه برگزاري اين انتخابات فكر دولت بوش نبود. آمريكا هيچ وقت نمي خواست عراقي ها نهادي را انتخاب كنند كه آن نهاد قانون اساسي جديد را بنويسد. طبق برنامه اوليه واشنگتن، انتخابات قرار بود بعد از تدوين قانون اساسي توسط نهاد انتصاب شده توسط آمريكا، برگزار شود. ابتدا قرار بود بعد از سرنگوني صدام قدرت به تبعيدي هاي سابق همچون احمد چلبي منتقل شود. وقتي معلوم شد كه اين تبعيدي ها محبوبيت چنداني در ميان عراقي ها ندارند و البته با چند اتفاق اعتماد واشنگتن را هم نسبت به خود متزلزل كردند، آمريكا شوراي حكومتي را به صورت دست چين شده به قدرت رساند تا اين شورا قانون اساسي جديد را بنويسد. حتي بعد از اين كه شوراي حكومتي هم انتظارات را برآورده نكرد دولت بوش باز هم درخواست آيت الله سيستاني را براي برگزاري انتخابات در آينده نزديك رد كرد. پل برمر پيشنهاد كرد به جاي انتخابات يك نهاد مسئول تدوين قانون اساسي، از سوي نخبگان سراسر كشور و به وسيله اجماع آنها، منصوب شود. آيت الله سيستاني هيچ يك از اين پيشنهادات را نپذيرفت و باز هم بر انتخابات پافشاري كرد. او از نفوذ خود در ميان شيعيان شوراي حكومت انتقالي استفاده كرد تا جلوي تصويب طرح برمر را بگيرد و بعد طرفدارانش را به خيابان ها آورد تا هشدار دهد هر چيز به غير از انتخابات مورد قبول اكثريت شيعه قرار نمي گيرد. فشارهاي اين رهبر شيعه عراق بود كه دولت بوش رامجبور به تغيير برنامه هايش كرد و واشنگتن با برگزاري انتخابات در پايان ژانويه ۲۰۰۵ موافقت نمود.
وقتي نتيجه انتخابات مشخص شود مجمع ملي تشكيل خواهد شد و روند انتخاب دولت را آغاز مي كند. مرحله نخست اين روند، انتخاب يك رئيس جمهور و دو معاون از طريق اكثريت دو سوم آراست. سپس از رئيس جمهور و دو معاون او خواسته مي شود كه بر سر معرفي يك نفر براي پست نخست وزيري به توافق برسند. نخست وزير اعضاي كابينه اش را براي كسب رأي اعتماد به پارلمان معرفي مي كند و اين پايان كار است. از زمان تشكيل پارلمان تا مشخص شدن تركيب دولت دست كم يك ماه زمان طول خواهد كشيد. اين دولت اولين دولتي در عراق خواهد بود كه واشنگتن در تركيب آن دخالتي نداشته ولي مجبور است با آن كار كند. شواهد و قرائن نشان مي دهد اين تعامل چندان هم بي درد سر نخواهد بود.
گزارش هاي اوليه از صندوق هاي رأي نشان مي دهد، برنده بزرگ اين انتخابات همان طور كه پيش بيني مي شد ائتلاف عراق متحد متشكل از احزاب شيعه و مورد حمايت آيت الله سيستاني است. يك روز بعد از انتخابات، اياد علاوي، نخست وزير شيعه سكولاري كه آمريكا اميدهاي زيادي به او بسته، در مقابل دوربين هاي تلويزيوني خود را رهبري معرفي كرد كه مي تواند «اين كشور از هم گسيخته» را به صورت يكپارچه حفظ كند. اين سخنان چالش بي پرده با ائتلاف شيعيان تلقي شد.
او با فهرست انتخاباتي اش موسوم به «فهرست عراقي» رقيب اصلي ائتلاف شيعيان است. علي رغم اينكه قرائن از پيروزي ائتلاف شيعيان حكايت دارد اما علاوي براي باقي ماندن در پست خود به عنوان نخست وزير، شانس زيادي دارد. همان طور كه گفته شد طبق قانون اساسي موقت عراق مجمع ملي رئيس جمهور و دو معاون او را با اكثريت دو سوم آرا انتخاب مي كند و اين سه نفر نخست وزير را معرفي مي كنند. اما مبناي انتخاب اين نخست وزير انتخاب حزبي است كه حاضر به پيوستن به ائتلاف حاكم در پارلمان باشد چون دولت در نهايت بايد به تأييد اكثريت نمايندگان پارلمان برسد. رهبران شيعه معتقدند مي دانند چطور به چنين ائتلافي دست پيدا كنند؛ فرمول آنها توافق با رهبران كرد است. بنابراين اگر فهرست انتخاباتي علاوي يك سوم كرسي هاي پارلمان را هم به دست آورد مي تواند از به پيروزي رسيدن ائتلاف شيعيان در تشكيل دولت جلوگيري كند. تحولات درون ائتلاف شيعيان هم مي تواند در روزهاي آينده بسيار تعيين كننده باشد. اين ائتلاف اگرچه به طور يكپارچه در انتخابات ظاهر شد اما درون خود چندان مطمئن به نظر نمي رسد. اين ائتلاف از تكنوكرات هاي سكولاري چون عادل عبدالمهدي وزير دارايي كنوني و احمد چلبي از يك سو و طرفداران و نزديكان مقتدي صدر از سوي ديگر، تشكيل شده است. همچنين حزب الدعوه و مجلس اعلاي انقلاب اسلامي كه احزاب عمده شيعه درون اين ائتلاف هستند رقباي قديمي يكديگر هستند. رهبران شيعه در عراق معتقدند همان نيروي قدرتمندي كه باعث تشكيل اين ائتلاف شد، يعني آيت الله سيستاني مي تواند بعد از انتخابات هم انسجام درون آن را حفظ كند. آيت الله سيستاني از اين ائتلاف حمايت كرده و آن را تأييد نموده است و با توجه به محبوبيت او در جامعه كنوني عراق هر اقدامي در جهت تخريب يا بر هم زدن انسجام اين ائتلاف هزينه سنگيني به دنبال دارد.
اين انتخابات براي كردها هم فرصتي بود تا از يك سو حضور و سهم خود را در عراق جديد مورد تأكيد قرار دهند و از سوي ديگر بي ميلي شان را نسبت به تلقي شدن به عنوان بخشي از عراق نشان دهند. در مناطق كرد نشين بيرون حوزه هاي رأي گيري چادرهايي برپا شده بود كه در آن يك جنبش كرد از مردم براي تقاضاي برگزاري همه پرسي استقلال كردستان عراق امضا جمع مي كرد. اين كار با موافقت و اجازه احزاب سياسي كرد صورت گرفته بود. اين در حالي است كه رهبران اين احزاب خود مشغول طراحي سيستمي براي به دست آوردن خود مختاري حداكثري از بغداد هستند اما عامل كردها در اين انتخابات از منظر ديگري هم حساسيت برانگيز بود و آن رقابت ميان كردها و عرب ها در شهرهايي مانند كركوك است. سني هاي راديكالي كه عامل ناآرامي ها و انفجارهاي ماههاي گذشته در عراق هستند با شيعيان ميانه روي عراقي در دو نقطه اشتراك نظر دارند، يكي لزوم خروج نيروهاي اشغالگر آمريكايي از عراق و ديگري عدم امتياز دهي زياد به كردها. آيت الله سيستاني هنگام تدوين قانون اساسي موقت عراق با آن بند از اين قانون كه به كردها حق وتو در هنگام تدوين قانون اساسي جديد را مي داد، به طور علني مخالفت كرد.
انتخابات عراق با هر نتيجه اي كه ممكن است به همراه داشته باشد، يكي از مهمترين وقايع ۵۰ ساله اخير خاورميانه است. تحليلگران آمريكايي در روزهاي اخير به بوش توصيه كرده اند فرصت به دست آمده را از دست ندهد و با ارائه يك برنامه دقيق براي مرحله بعدي و آينده عراق، از اين فرصت استفاده كند. دموكرات ها اولين گام سياست جديد را ارائه يك جدول زماني براي خروج نيروهاي آمريكايي مي دانند. حتي جمهوري خواهان هم در كنگره از هزينه هفتگي يك ميليارد دلاري جنگ عراق به ستوه آمده اند و خواستار ارائه «استراتژي خروج» هستند. اما به نظر نمي رسد كه آمريكا در آينده نزديك به فكر استراتژي خروج باشد. بوش يكشنبه شب به خبرنگاران گفت: «تروريست ها همچنان به جنگ با دموكراسي ادامه مي دهند.»